Rola edukacyjna pielęgniarki wobec chorego wymagającego leczenia nerkozastępczego.pdf

Ustymowicz-Farbiszewska J i wsp. Rola edukacyjna pielęgniarki wobec chorego wymagającego leczenia nerkozastępczego

113

Rola edukacyjna pielęgniarki wobec chorego wymagającego

leczenia nerkozastępczego

The educational role of the nurse with a patient requiring kidney substitution treatment

Jolanta Ustymowicz-Farbiszewska, Barbara Smorczewska-Czupryńska, Jan Karczewski,

Stanisława Dunajska

Zakład Higieny i Epidemiologii Akademii Medycznej w Białymstoku

Wstęp. Na całym świecie w tym także i w Polsce obserwuje się stały

wzrost populacji chorych ze schyłkową niewydolnością nerek wymagających

leczenia nerkozastępczego.

Cel. Próba oceny roli edukacyjnej pielęgniarki wobec pacjentów ze schyłkową

niewydolnością nerek leczonych hemodializą lub dializą otrzewnową.

Materiał i metody. Anonimowymi badaniami ankietowymi objęto 110

pacjentów obu płci poddawanych aktualnie zabiegom dializacyjnym.

Uzyskane wyniki oparto wyłącznie na opiniach chorych.

Wyniki i wnioski. Pielęgniarka jest najlepszym promotorem zdrowia

a przekazywane przez nią informacje są dla chorych jasne i zrozumiałe.

Wykład i rozmowa indywidualna są wg badanych najlepszymi formami

edukacji zdrowotnej.

Introduction. All over the world, also in Poland, there is a constant increase

in the population of patients with terminal kidney failure, requiring kidney

substitution treatment.

Aim. The study objective was to assess the educational role of the nurse

with the patients sufering from terminal kidney failure treated with

hemodialysis or peritoneal dialysis.

Material and method. A total of 110 patients of both genders, currently

undergoing the dialysis procedures, participated in an anonymous

questionnaire survey. The results were based exclusively on the opinions

received from the patients.

Results and conclusions. A nurse was found to be the best health promoter

and the information presented by her to be clear and understandable.

According to the respondents, lectures and individual talks are the best

forms of health education.

Słowa kluczowe: edukacja, pielęgniarka, leczenie nerkozastępcze

Key words: education, nurse, kidney substitution treatment

Adres do korespondencji / Address for correspondence

Dr n. med. Jolanta Ustymowicz-Farbiszewska

Zakład Higieny i Epidemiologii Akademii Medycznej w Białymstoku

ul. Mickiewicza 2c, 15-089 Białystok

tel. 085 748 55 60, e-mail: higiena@amb.edu.pll

www.phie.pl

Nadesłano: 12.01.2009

Zakwaliikowano do druku: 28.03.2009

Na całym świecie w tym także i w Polsce obser-

wuje się stały wzrost populacji pacjentów ze schył-

kową niewydolnością nerek wymagających leczenia

nerkozastępczego. Przewlekła niewydolność nerek

i towarzyszące jej długotrwałe leczenie np. hemo-

dializami wiąże się z poczuciem dyskomfortu oraz

zmianą jakości życia pacjenta. Pojęcie to odnosi się

dosubiektywnejocenyczynnościżyciowychchorego

czyli funkcjonowania somatycznego, psychicznego,

rodzinnegoispołecznego[1,2].

i eliminacji czynników ryzyka pogarszających stan

zdrowiapacjenta[3,4,5,6].Pielęgniarkapodejmująca

sięedukacjipacjentapowinnaznaćistosowaćzasady

oraz metody nauczania. W celu zdobycia zaufania,

wzbudzeniazainteresowaniaorazpozyskaniapacjenta

do współpracy musi umieć wykorzystywać w swojej

pracywerbalneipozawerbalnetechnikikomuniko-

waniasięzchorym[7].

Próbaocenyedukacyjnejrolipielęgniarkiwobec

pacjentówzeschyłkowąniewydolnościąnerekleczo-

nychhemodializąlubdializąotrzewnową.

Jedną z metod oddziaływania na kształtowanie

stylużyciajednostekigrupspołecznychjestedukacja

zdrowotna. Funkcję tę pełni pielęgniarka w swojej

codziennejpracyzpacjentem.Efektywnaproilaktyka

dotyczącawłaściwegoodżywianiaiprozdrowotnego

stylu życia w trakcie choroby i w okresie leczenia

dializąpozwolinapoprawieniejakościżyciachorym

Badania zrealizowano w grupie pacjentów ze

schyłkową niewydolnością nerek. Wykorzystano

materiały pierwotne w postaci anonimowej ankiety

Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 113-115

Wprowadzenie

Cel pracy

Materiał i metody

114

Probl Hig Epidemiol 2009, 90(1): 113-115

Badaniami ankietowymi objęto 110 pacjentów

obu płci (49 kobiet i 61 mężczyzn) z 2 ośrodków

dializacyjnych.Średniwiekbadanychkobietwynosił

55,9;mężczyzn–62lata.

Największyodsetekpacjentówoczekujeodperso-

nelumedycznegoinformacjinatematswojejchoroby

(32%),wieluchciałobywiedziećwięcejnatematpo-

wikłańwystępującychwzwiązkuzdializami(24%)

a¼ chorych chciałaby poznać zasady odżywiania,

którepowinnybyćprzestrzeganewchorobie(25%).

Około 17% pacjentów interesuje problem ich stylu

życiawczasieleczeniadializami(ryc.2).

Uzyskanewynikiopartowyłącznieodanesubiek-

tywne – opinie pacjentów biorących udział w bada-

niu. Pytania dotyczyły edukacyjnej roli pielęgniarki

wokresieschyłkowejniewydolnościnerek.

Innych

1,2

Stylu ycia

17,0

Wyniki i ich omówienie

Diety

25,1

Powikła dializacyjnych

24,7

Na rycinie 1 przedstawiono odpowiedź respon-

dentównapytanie:ktowedługnichjestnajlepszym

promotoremzdrowiawzwiązkuzprzeprowadzanymi

dializami?

Dotycz cych choroby

32,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

Ryc. 2. Informacje, których najczęściej oczekuje pacjent od personelu

medycznego

Fig. 2. Information most frequently awaited by patients from the

medical personnel

Inni

12,7

Psycholog

8,2

Wedługrespondentówwykład(33,7%)irozmo-

waindywidualna(25%)tonajlepszeformyedukacji

(ryc. 3). Preferowaną formą jest też ilm (15,3%)

atakżebroszury,ulotkiitabliceinformacyjne(17%).

Najmniejpopularnąformąedukacjiwedługpacjentów

sączasopismapopularnonaukowe(7,9%responden-

tów).

Lekarz

34,6

Piel gniarka

44,5

Ryc. 1. Najlepsi promotorzy zdrowia

Fig. 1. The best health promoters

Najlepszymi promotorami zdrowia według re-

spondentówbyli:pielęgniarki(ok.45%),następnie

personellekarski(38%)orazpsycholog(8%).

Inne formy

17,3

Filmy edukacyjne

15,3

Czasopisma popularno naukowe

7,9

33,7

Zrozumienieprzekazywanychinformacjipacjen-

tomnatematschyłkowejniewydolnościnerekprzez

zespół pracowników medycznych przedstawiono

wtabeliI.

Wykład

Rozmowa indywidualna

25,8

Ryc. 3. Najlepsze formy edukacji dotyczące choroby (wg pacjentów)

Fig. 3. The best forms of education concerning the disease (according

to patients)

Tabela I. Czy przekazywane informacje udzielane przez personel medyczny

pacjentowi na temat jego choroby są zrozumiałe?

Table I. Is the disease-related information presented to a patient by the

medical personnel understandable?

WtabeliIIprzedstawionoodpowiedźpacjentów

na pytanie: czy personel pielęgniarski jest w stanie

udzielić wyczerpujących informacji na temat schył-

kowejniewydolnościnerek?

Odpowiedzi / Answers

Tak / Yes

54,5

Nie zawsze /Not always

44,6

Nie / No

0,9

Informacje, które personel medyczny udziela

chorym, dla większości są zrozumiałe – ok. 55 %

pozytywnychodpowiedzi,dużyodsetekchorychnie

zawszejerozumnie(44,6%),aokoło1%badanych

przyznaje, że nie są one dla nich jasne i zrozumiałe

(tab.I).

Tabela II. Wiedza personelu pielęgniarskiego na temat choroby pacjenta

Table II. The knowledge of patient’s disease among the nursing personnel

Odpowiedzi / Answers

Tak /Yes

65,5

Nie zawsze / Not always

31,8

Nie / No

2,7

składającejsięzpytańotwartychizamkniętychskiero-

wanychdochorychaktualniepoddawanychzabiegowi

hemodializylubdializyotrzewnowej.

Ustymowicz-Farbiszewska J i wsp. Rola edukacyjna pielęgniarki wobec chorego wymagającego leczenia nerkozastępczego

115

Niektórzy autorzy podkreślają, że w edukacji

pacjentów celowe jest opracowanie efektywnego

ibezpiecznegoprogramuedukacjiprzezinterdyscy-

plinarnyzespółproilaktyczny(dietetyk,psycholog,

lekarz) dla chorych ze schyłkową niewydolnością

nerekdializowanychotrzewnowozuwzględnieniem

indywidualnychpotrzebimożliwościpacjenta.Jedno-

cześnieograniczająrolępielęgniarki,gdytymczasem

badaniwniniejszejpracypacjencisądzą,żejestona

najlepszym promotorem zdrowia Właściwe prowa-

dzenie edukacji zdrowotnej umożliwia pacjentowi

uzyskanieniezbędnejwiedzyochorobieisposobach

radzenia sobie z jej skutkami, uznaje się ją jako ele-

mentopiekiileczenia.Promocjazdrowiaprowadzona

przezpielęgniarkiprzyczyniasiędopoprawyjakości

życiapacjentów,wykraczapozainformacjeochorobie,

zwracauwagęnapostawyiutrzymaniepożądanych

zachowańzdrowotnych[7,8,9].

Wnioski

1. Pielęgniarkiilekarzesą,wgbadanych,najlepszy-

mipromotoramizdrowiaaprzekazywaneprzez

nichinformacjesąjasneizrozumiałe.

2. Wykładirozmowaindywidualnazpacjentamisą

najlepszymi formami edukacji zdrowotnej cho-

rychpoddawanychleczeniunerkozastępczemu.

Piśmiennictwo / References

1. RutkowskiP,RutkowskiB,PukaJ.Ostraniewydolnośćnerek

wPolscewlatach1990-1999.NefrolDializPol2001;5(2):

70-73.

2. RutkowskiB.DializoterapiawXXIwieku.PostNaukMed

2003;16(1/2):21-25.

3. Kulmatycki L. Trzy strategie w promocji zdrowia. Człow.

Ruch2000;1(1):24-28.

4. Mess E, Wojewoda B, Knihinicka-Mercik. Jakość życia

pacjentówdializowanych–problemypsychiczne.PielęgPołoż

2001;2:284-290.

5. Laudański K, Nowak Z, Wańkowicz Z. Nastrój i stres

chorobowy u chorych dializowanych. Pol Merkuriusz Lek

2002;13(77):376-379.

6. ZiarkoE,Orzeł-NowakA,RakAiwsp.Jakośćżyciapacjentów

zniewydolnościąnerek.PielęgPołoż2001;43(2):4-8.

7. ZiarkoE,Orzeł-NowakA,RakA.Niektóreaspektyjakości

życiapacjentówzniewydolnościąnerekleczonychmetodą

dializoterapii. Międzynarodowa konferencja naukowa

„Pielęgniarstwo a jakość życia człowieka”. Materiały

konferencji–Kraków,2000:56-60.

8. Pieniążek M, Trudujek M. Przygotowanie do samoopieki

pacjentówleczonychdializami.ZdrPubl2002;112supl1.

EdukacjazdrowotnaipromocjazdrowianaproguXXIwieku:

158-160. Konferecja pt Edukacja zdrowotna i promocja

zdrowianaproguXXIwieku.Biłgoraj21-2209.2002.

9. Mc KayM, Davis M, Fanning P. Sztuka skutecznego

porozumiewaniasię.GdańskieWydPsychologiczne,Gdańsk

2002.

Większość(65,5%)pacjentówuważa,żepersonel

pielęgniarskijestwstanieodpowiedziećnawszystkie

pytaniaodnośnieichchorobyatylko2,7%personelu

nieudzielaimwyczerpującychinformacjinatente-

mat.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: