54_Duch_ze_Scapa_Flow.pdf

Duch Ze Scapa Flow

Aktorzy:

Kpt Prien - Wojciech Malajkat

Kpt Tranow - Wiktor Zborowski

Dowódca pancernika - Jan Nowicki

Płk Braune - Jerzy Kamas

Marynarz - Adam Ferency

Przez wiele lat nikt nie potrafił wyjaśnić, w jaki sposób niemiecki okręt podwodny przedostał

się do bazy brytyjskiej marynarki wojennej w Scapa Flow i zatopił stojący na kotwicy

pancernik "Royal Oak". Wreszcie znaleziono wytłumaczenie: U-boot prowadzony był przez

szpiega, który doskonale znał wszystkie cieśniny i morskie przejścia. Ten szpieg miał

nazywać się Alfred Wehring. Prasa ochrzciła go mianem "Ducha ze Scapa Flow". Musiały

minąć dziesiątki lat, abyśmy mogli poznać prawdę o tragedii w brytyjskiej bazie.

Była ciemna bezksiężycowa noc 13 października 1939 roku. Niemiecki okręt podwodny U-47

zbliżył się do wschodniego wejścia prowadzącego do bazy brytyjskiej Floty Macierzystej w

Scapa Flow na Orkanach. Kapitan Günter Prien podszedł do peryskopu.

Prien: Trym plus trzy. Peryskopowa.

Marynarz: Jest trym plus trzy.

Syk sprężonego powietrza wypychającego wodę ze zbiorników balastowych świadczył, że

okręt zaczął iść do góry, ale pozostawał ukryty pod powierzchnią wody.

Prien: Peryskop w górę!

Stalowa rura pośrodku kiosku okrętu zaczęła wysuwać się ze studzienki peryskopowej, aż jej

oko znalazło się kilkadziesiąt centymetrów nad wodą. Kapitan Prien przywarł do okularu

lustrując powierzchnię morza. Nie było żadnych wrogich jednostek. Brytyjczycy, choć od

ponad miesiąca prowadzili wojnę z Niemcami, jeszcze nie nauczyli się dostatecznie chronić

baz i okrętów.

Prien: Peryskop w dół. Do wynurzenia!

Marynarze, którzy po wynurzeniu mieli podjąć służbę na pomoście, ustawili się pod lukiem.

Prien: Wynurzenie na sterach!

Marynarz: Ster dziobowy plus dziesięć. Rufowy plus pięć.

Prien: Szasować balasty!

Po chwili mechanik zameldował:

Marynarz: Kiosk wychodzi. Okręt na powierzchni.

Prien: Oba pół naprzód.

Marynarz: A Jest oba pół naprzód.

U-47 wyszedł na powierzchnię. W istocie załoga niczym nie ryzykowała. W czasie

bezksiężycowej nocy dostrzeżenie sylwetki niewielkiego okrętu podwodnego, którego tylko

kiosk wystawał nad wodę, było praktycznie niemożliwe. Kapitan Prien zanotował w

dzienniku:

Prien: Piękny widok. Na lądzie wszystko ciemne. Wysoko na niebie świeci zorza polarna.

Zatoka otoczona przez wysokie góry bezpośrednio oświetlone z góry. Dostrzegłem kadłuby

okrętów zatopionych w cieśninie.

Kapitan wiedział, że kadłuby okrętów, które miały blokować wejście do cieśniny Kirk Sound,

prowadzącej do Scapa Flow, leżą wystarczająco daleko od siebie, aby jego okręt przeszedł

między nimi. Brytyjczycy również zdawali sobie z tego sprawę i dlatego przejście zamykała

stalowa sieć, która miała zatrzymać okręt podwodny. Jednakże była tak przerdzewiała, że jej

kółka nie wytrzymałaby uderzania kadłuba okrętu, dlatego zdemontowano ją i już 14

października miała zostać zamontowana nowa. Skąd kapitan Prien wiedział, że miedzy

zatopionymi kadłubami jest przejście? To pierwsza tajemnica wyprawy U-47. To, co stało się

później, jest jeszcze bardziej tajemnicze.

Na brzegu miały błysnąć światła samochodu. Umówiony znak, że oczekuje tam przewodnik,

który miał wprowadzić niemiecki okręt podwodny do Scapa Flow. Kim był ten człowiek?

W 1942 roku ujawniono, że był to kapitan Alfred Wehring, były oficer niemieckiej marynarki

wojennej, wysłany przez wywiad w 1927 roku do Scapa Flow. Zamieszkał w nabrzeżnej

miejscowości Kirkwall pod nazwiskiem Albert Oertel, Szwajcar. Oczywiście jak na

Szwajcara przystało, był zegarmistrzem, któremu pracowitość, skromność i umiarkowane

ceny usług zyskały sympatię miejscowej społeczności. Nawet Królewska Marynarka

Wojenna przysyłała po niego, gdy trzeba było naprawić pokładowe chronometry. Dzięki temu

Oertel miał okazję dobrze poznać obyczaje załóg okrętów stacjonujących w Scapa Flow i

drogi prowadzące do kotwicowiska.

Przez 12 lat miał pozostawać w uśpieniu, jak nazywano brak jakiejkolwiek aktywności

agentów. Nikt się z nim nie kontaktował, nie nakazywano mu wypełniania jakichkolwiek

zadań, nie wysyłał żadnych raportów. Aż w 1939 roku, gdy wybuchła wojna, Oertel miał

otrzymać polecenie ustalenia, w jaki sposób okręt podwodny może przedrzeć się do miejsca,

gdzie kotwiczyły brytyjskie okręty.

Jak dotąd, wszystko brzmi bardzo prawdopodobnie.

Tamtej nocy z 13 na 14 października Oertel miał wyjechać na brzeg samochodem i oczekiwać

na wynurzenie okrętu podwodnego. Gdy dostrzegł jego kiosk, nadał umówiony sygnał

migając światłami swojego samochodu. W odpowiedzi wysłano po niego ponton, na którym

dotarł do burty okrętu podwodnego i stanął na pomoście bojowym obok kapitana Priena. On

miał poprowadzić U-47 trudną i krętą drogą przez cieśninę Kirk Sound.

Kapitan Günter Prien, korzystając z rad szpiega Alberta Oertele, bez przeszkód przeprowadził

swój okręt podwodny U-47 do Scapa Flow. Południowa część kotwicowiska była pusta.

Wszystkie okręty wyszły stamtąd dużo wcześniej.

Dlaczego Oertel, który miał obserwować ruchy brytyjskiej floty, o tym nie wiedział?

Dochodziła godzina 1.00 w nocy 14 października, gdy niemiecki okręt zawrócił na północ i

wkrótce z jego pomostu dostrzeżono sylwetki dwóch dużych okrętów: pancernika "Royal

Oak" i transportowca lotniczego "Pegasus". Prien zaczął manewrować okrętem, aby ustawić

go w pozycji do strzału:

Prien: Lewy silnik stop. Prawy mała naprzód. Ster lewo na burt.

W okularze peryskopu widać było wyniosłą sylwetkę brytyjskiego pancernika.

Był to stary okręt, który rozpoczął służbę w Royal Navy w 1916 roku i w okresie

międzywojennym nie był modernizowany, ale zatopienie go byłoby pięknym sukcesem

Kriegsmarine i wielką kompromitacją dla brytyjskiej marynarki.

Kapitan Prien wydał rozkaz:

Prien: Wyrzutnie dziobowe, otworzyć pokrywy wylotowe!

Marynarz: Pokrywy wylotowe od pierwszej do czwartej otwarte.

U-47 był w odległości 4 tysięcy metrów od brytyjskiego pancernika.

Marynarz: Wyrzutnie jeden do czterech gotowe. Strzela wyrzutnia jeden i trzy. Odległość 4

tysiące. Wyprzedzenie zero. Położenie dziewięćdziesiąt.

Prien: Wyrzutnie jeden do czterech, ognia!

Sprężone powietrze wypchnęło trzy torpedy z wyrzutni dziobowych. Jedna pozostała w rurze,

co mogło być wynikiem zbyt małego ciśnienia. Dwie torpedy przeszły pod kadłubem

pancernika. Trzecia trafiła w łańcuch kotwiczny lub dziobnicę pancernika. Jej ładunek

bojowy musiał być wadliwy, co zdarzało się dość często, gdyż wybuch był tak cichy, a

wstrząs tak niewielki, że marynarze na brytyjskim okręcie nawet nie zorientowali się, że

zostali zaatakowani torpedami. Kapitan Prien nakazał odwrócić okręt rufą do celu. Z tyłu miał

tylko jedną wyrzutnię. I ta torpeda chybiła celu.

U-47 zaczął uchodzić z pola walki. Rozsądek nakazywał wycofać się po nieudanych atakach,

gdyż mogły wywołać alarm na pokładzie brytyjskiego okrętu, a w zatoce niemiecki okręt

podwodny nie miał żadnych szans ucieczki przed bombami głębinowymi. Prien nie chciał

jednak rezygnować z łatwej zdobyczy, jaką był stojący na kotwicy pancernik. U-47 wycofał

się z pola walki, ale tylko po to, aby załadować torpedy do wyrzutni dziobowych, co miało

zająć kilkanaście minut.

W przedziale torpedowym wewnętrzne pokrywy wyrzutni zostały otwarte i trzy

wielometrowe stalowe cygara spoczywające już na szynach ładowniczych zostały wsunięte na

miejsca. Po piętnastu minutach U-47 był ponownie gotowy do ataku. Tym razem nie zawiódł.

Torpedy trafiły w kadłub pancernika, a wybuch rozdarł blachy kadłuba i tysiące ton wody

zaczęły wlewać się do jego wnętrza. Wyrwa była tak wielka, że okręt po trzynastu minutach

przewrócił się do góry dnem i osiadł pod wodą.

Zginęło 833 marynarzy.

Kapitan Prien nie miał czasu na fetowanie zwycięstwa. Wiedział, że lada moment wszystkie

brytyjskie okręty ruszą do wielkiego polowania na U-47. U-boot wykonał zwrot i całą mocą

elektrycznych silników uchodził z zatoki. Szybko przebył Kirk Sound i o godzinie 2.15

znalazł się na otwartym morzu. Na jego pokładzie miał wracać do Niemiec kapitan Alfred

Wehring, który miał tak wielki udział w sukcesie U-boota.

W październiku 1939 roku, gdy nazistowska prasa rozpisywała się o wielkim sukcesie, nikt

nie wiedział, że to skromny zegarmistrz od lat pracujący w nadmorskiej mieścinie wprowadził

niemiecki okręt do brytyjskiej bazy. Dopiero na wiosnę 1942 roku dziennikarz Kurt Riess

ujawnił nazwisko szpiega ze Scapa Flow. Wszystko wydawało się jasne. Ale wiele lat później

prawda okazała się całkowicie inna.

Na wiosnę 1942 roku dziennikarz Kurt Riess ujawnił, że w bazie brytyjskiej marynarki

wojennej Scapa Flow działał niemiecki agent kapitan Alfred Wehring, ukrywający się pod

nazwiskiem Albert Oertel. On miał poprowadzić okręt podwodny U-47, który zatopił

brytyjski pancernik "Royal Oak". Wyjaśniałoby to, w jaki sposób okrętowi udało się w

bezksiężycową noc przedostać przez cieśninę blokowaną przez kadłuby zatopionych okrętów

i odpalić śmiertelne torpedy.

Tyle że kapitan Alfred Wehring nigdy nie istniał.

W archiwum wywiadu niemieckiego Abwehry nie figurowało jego nazwisko. Ale to jeszcze

nie dowód. Ale w Kirkwall, gdzie miał mieszkać i pracować jako zegarmistrz, też nikt go nie

znał. W żadnym z dokumentów brytyjskiej marynarki nie ma mowy o zegarmistrzu z

Kirkwall, który miał być wzywany do naprawy pokładowych chronometrów. Szpiega ze

Scapa Flow nie było!

Pozostają więc dwa pytania.

Pierwsze: w jaki sposób niemiecki okręt podwodny przedostał się do brytyjskiej bazy,

znajdując jedyne niestrzeżone wejście?

Pytanie drugie: czemu miała służyć historyjka o szpiegu, który przez kilkanaście lat miał

przygotowywać się do wykonania zadania?

Odpowiedź na pierwsze pytanie wydaje się dość prosta.

Niemcy przygotowywali się do ataku na okręty brytyjskie w Scapa Flow już od pierwszych

dni wojny. 6 września 1939 roku, a więc trzy dni po wypowiedzeniu wojny przez Wielką

Brytanię, admirał Karl Doenitz, dowódca floty podwodnej zwrócił się do wywiadu

dowództwa marynarki wojennej o przedstawienie mu wszelkich informacji na temat

brytyjskiej bazy. Otrzymał je 9 września. Z raportu wynikało, że wszystkie przejścia

prowadzące do zatoki są szczelnie zamknięte i żadnemu podwodnemu okrętowi nie uda się

pokonać tych zapór. Admirał Doenitz nie rezygnował. Doprowadził do wysłania nad Scapa

Flow samolotu zwiadowczego, który 10 września dostarczył zdjęcia bazy. Widać na nich było

kotwiczące tam okręty, ale nie można było dostrzec podwodnych zapór. Przypadek sprawił,

że w końcu września z rejonu Orkanów powrócił okręt podwodny U-16, który krążył w

pobliżu brytyjskiej bazy przez kilka tygodni. Jego dowódca, komandor porucznik Wellner

dostrzegł, że w Kirk Sound między kadłubami zatopionych okrętów jest przejście o

szerokości około 15 metrów. Wystarczająco szerokie, aby przez nie mógł przejść okręt

podwodny. W tym samym czasie wywiad wojskowy Abwehra otrzymał raport od swojego

szpiega komandora Menzela. Jako dowódca frachtowca "Theseus" dotarł on do rejonu Kirk

Sound i poczynił wiele ważnych obserwacji, które w efekcie umożliwiły przygotowanie

wyprawy U-47. Ale Brytyjczycy zdawali sobie sprawę, że między kadłubami zatopionych

okrętów blokujących Kirk Sound istnieje szerokie przejście i zastawili je stalową siecią. Ta

zapora zardzewiała, więc zdemontowali ją, robiąc miejsce dla nowej, którą mieli zainstalować

14 października. Czy Niemcy o tym wiedzieli, czy też ślepy traf sprawił, że U-47 przedostał

się między zatopionymi okrętami akurat wtedy, gdy zdemontowano sieć?

Odpowiedź na te pytania wiąże się z jedną z najbardziej sensacyjnych i tajemniczych spraw II

wojny światowej.

Po śmiałym rajdzie podwodnego okrętu U-47, który przedostał się do brytyjskiej bazy Scapa

Flow i zatopił pancernik "Royal Oak", Niemcy dość szybko przyznali, że stało się to możliwe

dzięki pomocy ich agenta, kapitana Alfreda Wehringa. To było kłamstwo.

Kapitan Alfred Wehring nigdy nie istniał. Albert Oertel nigdy nie mieszkał w pobliżu Scapa

Flow. Po co wymyślono tę postać? Najprostsza odpowiedź brzmi: po to, aby ukryć źródło

prawdziwych informacji. I tak było w istocie. O ile bowiem Brytyjczycy wiele lat po wojnie

ujawnili, że odczytywali niemieckie szyfry powstające w maszynie Enigma, to bardzo

niechętnie mówili o tym, że Niemcy odnieśli podobny sukces. Autorem tego sukcesu był

kapitan Wilhelm Tranow.

Jego kariera rozpoczęła się w czasie I wojny światowej, gdy służył jako radiotelegrafista na

pokładzie pancernika "Pommern". Latem 1914 roku wezwał go dowódca.

Dowódca: Panie Tranow, czy pan odebrał szyfrogram z krążownika "Breslau"?

Tranow: Tak jest.

Dowódca: Co było dalej?

Tranow: Zgodnie z poleceniem przesłałem do dowództwa marynarki wojennej. Wkrótce

odebrałem wiadomość z dowództwa, że depesza z krążownika "Breslau" była źle

zaszyfrowana i że żądają powtórzenia.

Dowódca: Co pan zrobił?

Tranow: Nie udało mi się nawiązać łączności z krążownikiem "Breslau", więc sam

odszyfrowałem depeszę i przesłałem do dowództwa.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: