Dziecko ryzyka dysleksji.pdf

DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI

Moja praca z dzieckiem

ryzyka dysleksji

W latach 2002–2005, przez trzy lata moim uczniem był

Kamil. Gdy obserwowałam chłopca podczas pierwszych

miesięcy nauki, zaniepokoiły mnie jego trudności

w wykonywaniu czynności graficznych, w orientacji

przestrzennej oraz opanowywaniu wiadomości

i umiejętności przewidzianych programem nauczania

we właściwym czasie.

n Anna Magdalena Glinka

T rudności Kamila 1

można ująć w spo-

– pisanie z pamięci tylko urywków zdań,

pozbawionych sensu fragmentów tekstu;

– wolne tempo pracy;

– wypowiedzi niechętne, proste w zakresie

formy i treści, nie zawsze poprawne gra-

matycznie;

– kłopoty z analizą i syntezą wyrazów (ana-

lizował tylko krótkie słowa, w słowach

dłuższych na ogół rozpoznawał tylko

pierwszą głoskę);

– podczas czytania wielokrotnie, uporczy-

wie powtarzał głoskowanie, ale nie pro-

wadziło to do scalenia słowa;

– brak rozumienia czytanego tekstu – czę-

sto wpływało to na powtórne czytanie go

(na skutek pomylenia linijki).

sób następujący:

– niezręczność manualna (upraszczanie

kształtów, silny nacisk ołówka, kredki, czę-

ste zmazywanie, poprawianie rysunku);

– rysunki ubogie pod względem treści,

schematyczne, a rysowane elementy czę-

sto zniekształcone;

– niezadowolenie z wykonanej pracy;

– zakłócenia orientacji przestrzennej (my-

lenie kierunków, zmienianie położenia

podczas rysowania np. wg wzoru);

– podczas pisania wykonywanie gwałtow-

nych, pozbawionych płynności ruchów;

– pismo mało czytelne, nieestetyczne;

– litery nie utrzymane w liniaturze, brak

połączeń lub upraszczanie ich;

– kłopoty z rozplanowaniem tekstu w linii,

na stronie zeszytu;

– opuszczanie liter, mylenie liter o podob-

nym kształcie, przestawianie kolejności

liter, pojawienie się pisma lustrzanego;

Diagnoza

Rozumiałam problem i zdawałam sobie

sprawę z konsekwencji wynikających ze

zlekceważenia go. Podjęłam więc działania

zmierzające do jak najwcześniejszej diagno-

1 Imię chłopca zostało zmienione.

Życie Szkoły

zy przyczyn trudności chłopca, dającej szan-

sę na skuteczną pomoc (skierowanie Kami-

la na badanie psychologiczno-pedagogiczne

do poradni psychologiczno-pedagogicznej).

Obserwacja ucznia i jego postawy pod-

czas zajęć w szkole, analiza prac plastycz-

nych chłopca i jego zeszytów, rozmowa

z matką oraz analiza opinii wydanej przez

PPP po przeprowadzeniu badań diagno-

stycznych (psychologicznych, pedagogicz-

nych i lekarskich) dały wyjaśnienie, że trud-

ności chłopca wynikają z obniżonej spraw-

ności manualnej, zaburzonej orientacji

przestrzennej, opóźnień w rozwoju spo-

strzegania i pamięci wzrokowej oraz zabu-

rzonej percepcji słuchowej. Stwierdzono

również: „Trudności ucznia mogą mieć cha-

rakter specyficzny. Dziecko z ryzyka dyslek-

sji”. Wśród wskazań poradni było zalecenie

objęcia ucznia pracą w zespole korekcyjno-

-kompensacyjnym.

Wiadomo było, że dziecko nie wyrośnie

z trudności w nauce, natomiast niepowodze-

nia szkolne trwające długo spowodują:

potęgowanie tych zaburzeń w rozwoju,

które były główną przyczyną niepowo-

dzeń szkolnych;

wystąpienie nowych, które nie istniały

w czasie pojawienia się pierwszych trud-

ności i niepowodzeń szkolnych;

systematyczne pogarszanie się ogólnej

sprawności umysłowej ucznia (obok na-

rastania luk i potęgowania się braków

w wiadomościach i umiejętnościach);

obniżenie zainteresowania nauką i spa-

dek motywacji do osiągania sukcesów

szkolnych;

obniżenie ogólnej odporności nerwowej

ucznia, w szczególności jego tolerancji na

stres;

narastanie konfliktów emocjonalno-

-uczuciowych w środowisku domowym

ucznia (na tle złych postępów w nauce);

narastanie konfliktów w środowisku

szkolnym.

cele swojej pracy z dzieckiem i postawiłam

sobie zadania prowadzące do podwyższenia

jakości pracy chłopca.

Cel nadrzędny:

Zminimalizowanie objawów zaburzeń ty-

pu dyslektycznego w nauce szkolnej.

Cele szczegółowe:

usprawnianie obniżonych funkcji;

usprawnienie czytania i pisania;

wzbudzenie motywacji do nauki;

kształtowanie motywacji do osiągnięć

szkolnych;

zapobieganie wystąpieniu zaburzeń emo-

cjonalnych, wtórnych wobec zaburzeń

dyslektycznych;

Zadania:

– troska o efektywną pracę reedukacyjną

i systematyczne uczęszczanie ucznia

na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne

i wyrównawcze;

– prowadzenie ćwiczeń wyrównawczych

i korekcyjno-kompensacyjnych w ścisłej

współpracy z domem rodzinnym ucznia;

– ukształtowanie odpowiednich postaw wo-

bec ucznia u rodziców i innych nauczycieli.

Plan oddziaływań obejmował:

1. Analizę i syntezę wzrokową i orientację

przestrzenną:

– rozpoznawanie obrazków i ich ele-

mentów;

– składanie obrazków z części;

– wyodrębnianie różnic między obrazka-

mi pozornie identycznymi;

– układanie dowolnych kompozycji i fi-

gur według podanego wzoru;

– odtwarzanie z pamięci uprzednio za-

obserwowanych elementów oraz sto-

sunków przestrzennych;

– ćwiczenia na materiale literowym.

2. Percepcję słuchową:

– odtwarzanie struktur dźwiękowych

według wzorów;

– segregowanie obrazków według pierw-

szej głoski;

Biorąc pod uwagę wszystkie dostrzegane

przeze mnie negatywne prognozy, ustaliłam

3/2007

– segregowanie obrazków według poda-

nych warunków;

– reagowanie na wyraz zaczynający się

na określoną sylabę;

– podział zdań na wyrazy, wyrazów

na sylaby i głoski;

– tworzenie sylab z określoną samogłoską;

– rozpoznawanie głosek znajdujących

się na początku i na końcu wyrazu.

3. Sprawność manualną:

– rysowanie szlaczków i wzorów;

– wypełnianie kolorem konturów;

– modelowanie z plasteliny;

– wydzieranki, wycinanki z papieru kolo-

rowego;

– naklejanki z kolorowych włókien;

– kopiowanie rysunków;

– nawlekanie koralików, haftowanie na

tekturze;

– ćwiczenia typu „labirynt” z uzupełnia-

niem od lewej do prawej.

4. Rozwój mowy:

– opowiadanie treści obrazków i history-

jek obrazkowych;

– czytanie tekstów i opowiadanie ich.

5. Rozwój myślenia przyczynowo-skutko-

wego:

– porządkowanie historyjek obrazko-

wych według chronologii;

– rozwiązywanie rebusów i zagadek

logicznych.

o szczegółach. Podczas zajęć korekcyjno-

-kompensacyjnych wykorzystywałam rysowa-

nie przez kalkę techniczną, lepienie, modelo-

wanie, wyrywanie, wycinanie. Przed przystą-

pieniem do rysowania przeprowadzałam ćwi-

czenia rozluźniające mięśnie dłoni i rąk, pole-

gające na swobodnych ruchach. Kamil wyko-

nywał także rysunki według wzoru, by mógł

korygować własny rysunek (wzór nigdy nie był

trudny pod względem graficznym), odwzoro-

wywał układy kształtów geometrycznych, wy-

magające dokładnej analizy przedstawionej

struktury, uwzględniania kierunków i sto-

sunków pomiędzy poszczególnymi elemen-

tami układów.

Starałam się zachęcać Kamila

do rysowania, zwracałam uwagę na to,

aby pamiętał o szczegółach. Podczas

zajęć korekcyjno-kompensacyjnych

wykorzystywałam rysowanie przez kalkę

techniczną, lepienie, modelowanie,

wyrywanie, wycinanie.

Przeprowadzałam z chłopcem analizę

i syntezę dźwiękową słów, początkowo bez

znaku graficznego. Rozpoznawał poszcze-

gólne głoski w słowach, określał ich lokali-

zację, budował modele wyrazów z czerwo-

nych i niebieskich nakrywek, składał słowa

z pojedynczo poznanych dźwięków. Usiło-

wałam wyćwiczyć umiejętność czytania syla-

bami, aby ujmował czytane słowo globalnie.

Zachęcałam Kamila do wypowiedzi, stop-

niując ich trudność, aby również stopniowo

sprawdzać rozumienie czytanego tekstu.

Nie męczyłam go głośnym czytaniem

w klasie. Zalecałam codzienne ćwiczenie

czytania w domu (15 min.), krótko, aby nie

zniechęcić chłopca. Zgodnie z naszą umo-

wą, ćwiczenie czytania tekstów dłuższych

w domu ograniczało się tylko do ćwiczenia

fragmentu. Starałam się bowiem nie prze-

ciążać dziecka czynnościami, które sprawia-

ją mu poważne trudności, szybko się nimi

męczy, nie jest w stanie skoncentrować uwa-

gi i zaczyna czytać źle.

Wdrażanie zaplanowanych

oddziaływań :

realizacja postawionych celów i zadań

według przyjętego planu oddziaływań;

indywidualizacja pracy z uczniem pod-

czas zajęć lekcyjnych;

praca z dzieckiem podczas zajęć wyrów-

nawczych;

praca reedukacyjna podczas zajęć korek-

cyjno-kompensacyjnych;

ukierunkowywanie rodziców do pracy

w domu.

Zgodnie z umową

Starałam się zachęcać Kamila do rysowa-

nia, zwracałam uwagę na to, aby pamiętał

Życie Szkoły

Praca nad opanowaniem czytania wyma-

gała od chłopca dużego wysiłku, dlatego sta-

rałam się dostrzegać każde osiągnięcie Ka-

mila. Chciałam, aby nabrał przekonania, że

jego wysiłek jest opłacalny, że osiąganie do-

brych wyników leży również w jego możli-

wościach. Najdrobniejsze osiągnięcia stara-

łam się podkreślać na tle klasy. Myślę, że

prowadziło to do wzmocnienia pozycji

dziecka w grupie, potęgowało motywację

do działania oraz wpływało na lepsze samo-

poczucie w szkole i służyło nabieraniu więk-

szej pewności siebie.

zawsze piszę wyraźnie, więc nie miał kłopo-

tów z rozpoznaniem zapisu. W klasie pierw-

szej unikałam dyktand, zastępowałam je pi-

saniem z pamięci. Sprawdzian ten odbywał

się indywidualnie, podczas zajęć wyrównaw-

czych lub podczas mojej indywidualnej pra-

cy z chłopcem. Ocena była zawsze opisowa,

wskazująca błędy, które miały się stać mate-

riałem do indywidualnej pracy nad ich po-

prawą (podczas zajęć wyrównawczych, ko-

rekcyjno-kompensacyjnych i w domu).

Tekst dyktanda zawsze był krótki, zdania

proste, powtarzane, gdy dziecko pisało.

Chodziło o to, aby nie pojawiły się trudności

z zapamiętaniem całego zdania.

Nigdy nie „wyrywałam” Kamila do na-

tychmiastowej odpowiedzi, gdyż wiem, że

dzieci dyslektyczne mają trudności z szybkim

przypomnieniem sobie danych, nazw czy fak-

tów. Starałam się także systematycznie kon-

trolować zeszyty chłopca, aby na bieżąco po-

prawiać błędy (nie chciałam dopuścić, by

zostawiały one złe ślady pamięciowe).

Obniżona sprawność motoryczna miała

wpływ na niski poziom estetyczny

zeszytów. Starałam się zachęcać chłopca

do pisania ołówkiem, w większej

liniaturze. Na tablicy zawsze piszę

wyraźnie, więc nie miał kłopotów

z rozpoznaniem zapisu.

Podczas mojej pracy z Kamilem uwzględ-

niałam również jego mniejsze możliwości

w zakresie pisania. Starałam się nie dopu-

ścić, aby słabe postępy zniechęciły go

do nauki. Ograniczałam wymagania i zachę-

całam do osiągania jak najlepszych wyników

w zakresie innych umiejętności.

Praca nad opanowaniem czytania

wymagała od chłopca dużego wysiłku,

dlatego starałam się dostrzegać każde

osiągnięcie Kamila. Chciałam,

aby nabrał przekonania, że jego wysiłek

jest opłacalny, że osiąganie dobrych

wyników leży również w jego

możliwościach.

Lepszy pomysł

Podczas przepisywania testu w klasie do-

stawał odpowiednio krótszy fragment. Jeśli

udawało mu się nie popełnić błędu, otrzy-

mywał wysoką ocenę (bez względu na grafi-

kę pisma, która zresztą pozostawiała wiele

do życzenia). Prace zawierające błędy nie

były nigdy oceniane negatywnie, najczęściej

starałam się poświęcić chwilę na ich omó-

wienie i wyrażenie wiary, że jeśli jeszcze tro-

chę poćwiczy, to na pewno następnym

razem praca wypadnie lepiej.

Obniżona sprawność motoryczna miała

wpływ na niski poziom estetyczny zeszytów.

Starałam się zachęcać chłopca do pisania

ołówkiem, w większej liniaturze. Na tablicy

Chłopiec po kilkunastu minutach inten-

sywnej koncentracji uwagi wykazywał ozna-

ki zmęczenia, musiał wówczas odpocząć

– mieć krótką przerwę lub zmienić rodzaj

aktywności. Doskonale służyły temu techni-

ki dramy. Kamil mógł wtedy odpocząć, roz-

luźnić się oraz zaangażować więcej zmysłów;

sprzyjało to jednocześnie powtórzeniu

i utrwaleniu realizowanego materiału

programowego.

Ponadto, nigdy nie opierałam nauczania

na emocjach negatywnych, lecz zawsze na

uczuciach pozytywnych: zainteresowaniu,

3/2007

Tekst dyktanda zawsze był krótki, zdania

proste, powtarzane, gdy dziecko pisało.

Chodziło o to, aby nie pojawiły

się trudności z zapamiętaniem całego

zdania. Nigdy nie „wyrywałam” Kamila

do natychmiastowej odpowiedzi, gdyż

wiem, że dzieci dyslektyczne mają

trudności z szybkim przypomnieniem

sobie danych, nazw czy faktów.

wiedzy i umiejętności objętych programem

nauczania. Uważam, że podczas mojej trzy-

letniej pracy z Kamilem, dzięki stosowaniu

metod uwzględniających indywidualne defi-

cyty rozwojowe w zakresie słuchowym,

wzrokowym i ruchowym, w wieloraki sposób

rozwijałam funkcje psychomotoryczne

dziecka. Moje działania stały się czynnikiem

efektywnej reedukacji. Zróżnicowane ćwi-

czenia podtrzymywały uwagę chłopca, uła-

twiały zapamiętywanie i zawsze służyły

utrwalaniu materiału programowego. Kamil

polubił szkołę, chętnie uczestniczy w zaję-

ciach, potrafi się cieszyć ze swoich sukce-

sów, dąży do pokonywania trudności i uzy-

skiwania jak najlepszych wyników. Nadal

ma więcej problemów z nauką niż jego ró-

wieśnicy, jednak poprzez zindywidualizowa-

nie wymagań nabrał większej pewności sie-

bie i wiary we własne siły. Będzie mu to

potrzebne w przyszłości.

zaciekawieniu, przeżyciu sukcesu. Unika-

łam stwierdzeń negatywnych, starałam się

dawać szansę poprawy: Spróbuj powiedzieć

o tym coś więcej, a może ocenisz to inaczej,

pomyśl, może będziesz miał lepszy pomysł.

Efekty pracy:

zmniejszenie negatywnego wpływu defi-

cytów rozwojowych na osiągnięcia eduka-

cyjne ucznia;

wzrost poziomu osiągnięć szkolnych;

wzrost motywacji do nauki;

adekwatna samoocena ucznia;

postawa zrozumienia i życzliwości wobec

Kamila ze strony innych dzieci

i rodziców.

mgr ANNA MAGDALENA GLINKA

Szkoła Podstawowa nr 40 w Częstochowie

LITERATURA

z M. Bogdanowicz, Ryzyko dysleksji. Problem

i diagnozowanie , Gdańsk 2002, Wydawnictwo

„Harmonia”.

z A. Mysłek, D. Drozdowska, B. Olszewska, Z. Ty-

nio, Wskazania do pracy z dzieckiem dyslektycznym ,

„Częstochowski Biuletyn Oświatowy” 1997 nr 4.

z A. Rentflejsz-Kuczyk, Jak pomóc dzieciom dys-

lektycznym? Warszawa 1999, Wydawnictwo

JUKA.

Więcej pewności siebie

Już pod koniec nauki w klasie pierwszej

widoczne były efekty pracy, choć uczeń

w klasie drugiej odbiegał jeszcze znacznie

przygotowaniem do nauki od swoich koleża-

nek i kolegów. W klasie drugiej i trzeciej

wzrastały postępy chłopca w opanowywaniu

Życie Szkoły

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: