Prosty klucz telegraficzny.pdf

Prosty klucz telegraficzny

Do czego to służy?

Klucz telegraficzny służy do kluczowa−

nia (przerywania) fali nośnej w takt zna−

ków Morse’a. Do tego celu wykorzystuje

się zwykłe klucze sztorcowe (realizujące

zwieranie dwóch przewodów) oraz klu−

cze półautomatyczne, zapewniające osią−

ganie większego tempa nadawania (niż

podczas pracy zwykłym kluczem sztorco−

wym) przy zachowaniu stałego stosunku

długości kropek do kresek. Są również

wykorzystywane klucze automatyczne

działające na zasadzie koderów, sprzęg−

nięte z klawiaturą. W tym ostatnim przy−

padku można posłużyć się komputerem

wraz z odpowiednim oprogramowaniem.

W EdW 12/97 był już opisywany układ

do treningów nadawania alfabetem Mor−

se’a (Lampa sygnalizacyjna „Aldis” – kit

AVT 2035), ale z przeznaczeniem do in−

nych celów.

Poniżej przedstawiamy opis wykona−

nia jednego z najprostszych kluczy półau−

tomatycznych, a więc uproszczonego do

granic możliwości (bez bloku pamięci).

2189

bazie tran−

zystora wystąpi stan wysoki. Dioda D2

stanowi zabezpieczenie tranzystora

przed przebiciem wywołanym napięciem

samoindukcji na uzwojeniu cewki prze−

kaźnika.

Układ US2 (4029) to synchroniczny

licznik rewersyjny. Stan wysoki na wypro−

wadzeniu 10

(UP/DN) powoduje przysto−

sowanie licznika do zliczania w górę

(up). Podanie stanu niskiego na wypro−

wadzenie 9 (BIN/DEC) zapewnia pracę

układu jako licznik dziesiętny. W przed−

stawionym układzie, dzięki połączeniu

nóżki 2 z 1 (QD z LOAD), następuje ogra−

niczanie zliczania tylko do 7. Przy 8 impul−

sie (QD=1) następuje ładowanie do liczni−

ka stanów panujących na wejściach usta−

Jak to działa?

W układzie wykorzystano tylko dwa

popularne układy scalone typu CMOS.

Układ US1 (4093) to cztery bramki

NAND z wejściem Schmitt’a:

– B1: pracuje w układzie generatora po−

wolnego impulsu o regulowanej częs−

totliwości uzależnionej od wartości

(R1+R2) i C1. Potencjometrem tym

ustala się niezbędną szybkość telegra−

fowania.

– B2: wykorzystana jest do dekodowania

stanów na wyjściu licznika (wykrywa

zero logiczne).

– B3: pracuje w układzie generatora tonu

o częstotliwości uzależnionej od war−

tości (R3+R4) i C2. Potencjometrem

R4 można dobrać wartość tonu zależ−

nie od upodobań operatora (około

1kHz).

– B4: właściwa bramka kluczująca syg−

nałem akustycznym. Na jej wyjściu po−

jawia się sygnał akustyczny wtedy, kie−

dy na wyjściu bramki B2 wystąpi je−

dynka logiczna.

Wyjście bramki B4 steruje przetworni−

kiem piezoceramicznym lub dodatko−

wym wzmacniaczem m.cz. (poprzez kon−

densator separujący C6 rzędu 220nF).

Tranzystor T1 służy do bezpośrednie−

go kluczowania generatora fali nośnej na−

dajnika (obwodu zasilanego „+”) lub ste−

rowania przekaźnika, np. kontaktronu za−

silanego napięciem +9...12V). Styki tego

przekaźnika zostaną zwarte (powodując

załączenie nadawania) wtedy, kiedy na

Rys. 1. Schemat ideowy

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/98

Rys. 2.

wiających. Taka długość zliczania została

przyjęta celowo ze względu na fakt, że

kreska jest trzy razy dłuższa od kropki

oraz przerwy między elementami zna−

ków. Czas trwania kropki wynosi 2 cykle

zegarowe (na nóżce 15 układu US2). Spo−

sób tworzenia znaków ilustruje rysu−

nek 2. W stanie spoczynkowym na we−

jściach programujących licznika panuje

stan wysoki, powodując występowanie

również stanów wysokich na wyprowa−

dzeniach 11 i 14. Styki klucza (wyjścia T1,

kontaktronu) są wówczas rozwarte i na

wyjścia generatora panuje cisza. Po usta−

wieniu dźwigni klucza w pozycji „–”

(kreska) następuje podanie zera logiczne−

go na wejście programujące C oraz – po−

przez spolaryzowaną przepustowo diodę

D1 – na wejścia A, B, D. W tym czasie na

wyjściu bramki B2 wystąpi jedynka lo−

giczna, powodując w konsekwencji załą−

czenie styków kontaktronu i pojawienie

się w przetworniku sygnału akustyczne−

go. Stan taki będzie trwał dopóki na oby−

dwu wyprowadzeniach 11 i 14 (QB i QC)

nie pojawią się jedynki logiczne. W tym

czasie na wyjściu bramki B2 wystąpi zero

logiczne, przerywając zasilanie klucza

i zanik sygnału akustycznego. Jeżeli bę−

dziemy nadal trzymali dźwignię klucza

w położeniu „kreska”, to po przerwie

równej dwóm cyklom zegarowym sytua−

cja powtórzy się.

Ustawienie dźwigni klucza w pozycji

„·” (kropka), powoduje podanie zera lo−

gicznego tylko na wejścia A, B, D. Dioda

D1 zostaje wówczas spolaryzowana za−

porowo powodując wystąpienie stanu

wysokiego na wyjściu C. W konsekwen−

cji powoduje powstanie sygnału kropki.

Inaczej mówiąc, przy ustawieniu dźwigni

manipulatora w pozycji „kreska”, na we−

jściu licznika zostaje wpisana cyfra 0, zaś

przy ustawieniu „kropki” – cyfra 4. Zwol−

niona dźwignia manipulatora powoduje wpi−

sanie liczby 15 na wejścia licznika.

Rys. 4.

Rys. 5.

Montaż i uruchomienie

Cały układ klucza zmontowano na płyt−

ce drukowanej przedstawionej na rysunku

we wkładce. Rozmieszczenie elementów

na płytce pokazuje rysunek 3. Na płytce tej

nie przewidziano miejsca na przekaźnik

kontaktronowy, ponieważ może on znajdo−

wać się wewnątrz transceivera, bądź też

kluczowanie może być rozwiązane w inny

sposób. Ponadto, jeżeli układ będzie wyko−

rzystany tylko do nauki telegrafii, to stero−

wanie takie nie będzie potrzebne.

zwyczajenia wykorzystują manipulatory

dwudźwigniowe (oddzielna dźwignia

kropki i oddzielna kreski). Jako manipula−

tor jednodźwigniowy można także wyko−

rzystać styki starego przekaźnika polary−

zowanego (np. TGL–6625/RFT – rys. 5).

W tym ostatnim przypadku do końca kot−

wiczki należy przymocować dźwignię ma−

nipulatora wypiłowaną z metapleksu lub

innego tworzywa o grubości 5mm. Mani−

pulator należy zamknąć łącznie z układem

elektronicznym w jednej obudowie. War−

to zwrócić uwagę na podstawę całej kon−

strukcji (obudowy), którą zaleca się obcią−

żyć grubą blachą stalową w celu zwięk−

szenia całkowitej masy klucza i uniemożli−

wienia jego przesuwanie się po stole

w czasie pracy. Sposób wykonania obu−

dowy i dźwigni klucza jest dowolny, zależ−

nie od możliwości i upodobań operatora.

Do zasilania można wykorzystać napięcie

zasilania transceivera 12V, bądź inne ze−

wnętrzne źródło zasilania o takim napię−

ciu, a nawet bateryjkę 9V (typu 6F22).

Marek Lewandowskii

Wykaz ellementów

Rezystory

R1, R4, R6, R7: 47k

R2, R3: 470k

: obrotowe (R3 może być

montażowy)

R5: 4,7k

Rys. 3. Schemat montażowy

Ω

Kondensatory

C1, C6: 220nF

C2: 22nF

C3, C4: 2,2nF

C5: 100µF/16V

Półłprzewodniikii

D1: 1N4148

T1: BC547 itp.

US1: 4093

US2: 4029

Pozostałłe

Pz: przetwornik piezoceramiczny

M: manipulator wg opisu

Układ elektroniczny zmontowany ze

sprawnych elementów działa od razu po

zwarciu (manipulatora) jednego wejścia

US2 do masy. Oczywiście potencjometry

R2 (regulacja tempa – koniecznie na ze−

wnątrz obudowy) oraz R2 (może być monta−

żowy ustawiany jednorazowo) należy usta−

wić w zależności od własnego upodobania.

Jako manipulator jednodźwigniowy

można zastosować wąski pasek blaszki

sprężystej lub nawet pasek laminatu

(rysunek 4). Są operatorzy, którzy z przy−

Kompllet podzespołłów z płłytką jjest

dostępny w siiecii handllowejj AVT jjako

„kiit szkollny” AVT−2189.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/98

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: