49_51.pdf

P R O J E K T Y

Radiomikrofon FM

AVT−820

Miniaturowe nadajniczki

radiowe pracuj¹ce w zakresie

fal ultrakrÛtkich z†moc¹

kilku lub kilkunastu

miliwatÛw naleø¹ do

ìøelaznegoî repertuaru pism

przeznaczonych dla

elektronikÛw. Aø dziw, øe na

³amach Elektroniki Praktycznej

nie ukaza³ siÍ dot¹d opis

takiego uk³adu, ktÛry

z†pewnoúci¹ wzbudzi³by

zainteresowanie CzytelnikÛw.

Najwyøsza wiÍc pora, aby

naprawiÊ to zaniedbanie.

Jak juø wspomnia³em, schema-

ty miniaturowych nadajnikÛw FM

by³y juø wielokrotnie publikowa-

ne w†pismach dla elektronikÛw.

Niestety, najczÍúciej by³y to uk³a-

dy, ktÛrych jedyn¹ zalet¹ by³a

prostota i†tanioúÊ, a†wszystkich

ich wad nie sposÛb wymieniÊ.

Przede wszystkim, w†wiÍkszoúci

przypadkÛw by³y to nadajniki FM

jedynie z†nazwy. Stosowany

w†tych, zwykle jednotranzystoro-

wych, uk³adach sposÛb modulacji

by³ czymú poúrednim pomiÍdzy

modulacj¹ czÍstotliwoúci i†ampli-

tudy, co w†znacz¹cy sposÛb wp³y-

wa³o na pogorszenie jakoúci od-

bieranego sygna³u. Na stabilnoúÊ

pracy generatora w.cz. tych pros-

tych uk³adzikÛw mia³a istotny

wp³yw pojemnoúÊ i†indukcyjnoúÊ

anteny, co praktycznie uniemoø-

liwia³o korzystanie z†tych nadaj-

nikÛw w†poruszaj¹cym siÍ obiek-

cie lub trzymanych w†rÍce. Zasi-

lanie uk³adu z†baterii i†brak ja-

kiejkolwiek stabilizacji napiÍcia

takøe pogarsza³o stabilnoúÊ czÍs-

totliwoúci generowanej fali noú-

nej.

Proponowany uk³ad nie elimi-

nuje wszystkich wad wspomnia-

nych nadajniczkÛw, ale jedynie

znacznie je redukuje. Jednak wy-

niki prÛb przeprowadzonych z†wy-

konanym prototypem okaza³y siÍ

na tyle zachÍcaj¹ce, øe postano-

wi³em przekazaÊ Czytelnikom jego

opis. Uk³ad jest banalnie prosty

w†wykonaniu, nie wymaga uru-

chamiania ani wstÍpnego stroje-

nia, a†koszt jego wykonania to

w†zasadzie koszt zakupu dwÛch

tranzystorÛw w.cz. ma³ej mocy

i†mikrofonu elektretowego. Nie

musimy takøe obawiaÊ siÍ ko-

niecznoúci nawijania cewek: do

wykonania bÍdziemy mieli tylko

jeden taki element, sk³adaj¹cy siÍ

z†kilku zwojÛw srebrzanki!

Zakres zastosowaÒ proponowa-

nego uk³adu moøe byÊ bardzo

szeroki. Moøe on pracowaÊ jako

prosty radiomikrofon o†niezbyt

dobrych parametrach, oczywiúcie

nie nadaj¹cy siÍ do nag³aúniania

w salach kocertowych, ale zupe³-

nie wystarczaj¹cy podczas zabawy

na szkolnej dyskotece.

Kolejnym zastosowaniem opi-

sanego niøej uk³adu moøe byÊ

nadzÛr nad bawi¹cymi siÍ lub

úpi¹cymi dzieÊmi. Ma³y pobÛr

pr¹du umoøliwia zastosowanie za-

silania bateryjnego, co daje moø-

liwoúÊ zamocowania nadajnika np.

do wÛzka dziecinnego i†zdalne

nas³uchiwanie, czy nasza pocie-

cha nie obudzi³a siÍ. Idealnym

miejscem do ukrycia nadajnika s¹

wszelkiego rodzaju misie, przytu-

lanki i†inne tego rodzaju zabawki,

ktÛrych zwykle pe³no jest w†oto-

czeniu ma³ego dziecka. Nadajnik

o†zbliøonej budowie wykorzysty-

wa³em w†swoim czasie do nadzo-

rowania mojej cÛrki, ktÛra spa³a

w†ogrodzie oddalonym o†jakieú 50

Elektronika Praktyczna 7/99

Radiomikrofon FM

Radiomikrofon FM

Rys. 1. Schemat elektryczny radiomikrofonu.

metrÛw od domu. W†g³oúniku od-

biornika radiowego s³ychaÊ by³o

nawet oddech úpi¹cego dziecka!

Mam nadziejÍ, øe naszym Czy-

telnikom nie przyjd¹ do g³owy

inne zastosowania miniaturowego

nadajnika, mniej zgodne z†przyjÍ-

tymi powszechnie zasadami etyki,

zdecydowanie potÍpiaj¹cej pod-

s³uchiwanie i†szpiegowanie.

Zanim jednak przejdziemy do

opisu naszego nadajnika, chcia³-

bym przekazaÊ Wam moj¹ proúbÍ.

Wprawdzie nadajnik, ktÛry mam

nadziejÍ wykonacie, odznacza siÍ

ma³¹ moc¹ wyjúciow¹, ale dostro-

jony do niew³aúciwej czÍstotli-

woúci moøe doúÊ skutecznie za-

k³ÛcaÊ odbiÛr radiowy w†najbliø-

szym otoczeniu. Dlatego teø nie

uøywajcie waszego nadajnika na

czÍstotliwoúciach leø¹cych w†po-

bliøu czÍstotliwoúci pracy komer-

cyjnych stacji nadawczych zakre-

su FM!

Generator fali noúnej zbudo-

wany zosta³ z†wykorzystaniem

tranzystora T2 typu BF199. CzÍs-

totliwoúÊ pracy tego generatora

okreúlona jest wartoúci¹ induk-

cyjnoúci L2, pojemnoúci¹ rÛwno-

legle po³¹czonych kondensato-

rÛw C5 i†C11 oraz, co bardzo

istotne, pojemnoúci¹ szeregowo

po³¹czonych elementÛw: konden-

satora C8 i†diody pojemnoúcio-

wej D1. CzÍstotliwoúÊ pracy ge-

neratora moøemy zmieniaÊ

w†doúÊ szerokich granicach za

pomoc¹ trymera C11, co pozwala

na dostrojenie nadajnika do

ìdziuryî pomiÍdzy czÍstotliwoú-

ciami stacji komercyjnych pracu-

j¹cych w zakresie FM.

Modulacja czÍstotliwoúci zosta-

³a zrealizowana za pomoc¹ do³¹-

czonego do kolektora tranzystora

T1 obwodu zawieraj¹cego diodÍ

pojemnoúciow¹ D1. PojemnoúÊ tej

diody uzaleøniona jest od przy-

³oøonego do niej napiÍcia, ktÛre

zmienia siÍ proporcjonalnie do

natÍøenia sygna³u akustycznego

docieraj¹cego do mikrofonu M1.

Z†wartoúciami elementÛw takimi

jak na schemacie uzyskujemy de-

wiacjÍ czÍstotliwoúci wynosz¹c¹

ok. 80kHz.

Obydwa opisane bloki: uk³adu

modulacji i†generatora w.cz. zasi-

lane s¹ napiÍciem stabilizowanym

pobieranym z†wyjúcia scalonego

stabilizatora napiÍcia IC1.

Trzecim blokiem funkcjonal-

nym nadajnika jest wzmacniacz

w.cz. zbudowany na tranzystorze

T1. Zadaniem wzmacniacza jest

nie tylko wzmocnienie s³abego

sygna³u pobieranego z†generatora

w.cz., ale takøe odseparowanie go

od anteny, ktÛrej pojemnoúÊ i†in-

dukcyjnoúÊ mog³aby spowodowaÊ

nie kontrolowane zmiany czÍstot-

liwoúci uk³adu.

Uk³ad powinien byÊ zasilany

napiÍciem sta³ym o†wartoúci 9 lub

12V. W†zaleønoúci od napiÍcia

zasilania moøna zastosowaÊ stabi-

lizator typu 78L06 (przy zasilaniu

9V) lub 78L09 (przy zasilaniu

12V). W†przypadku krÛtkotrwa³e-

go korzystania z†nadajnika moøna

do jego zasilania wykorzystaÊ ba-

teriÍ 12V stosowan¹ w†pilotach

do alarmÛw samochodowych, co

pozwoli na znaczne zminiaturyzo-

wanie ca³ego urz¹dzenia. Nato-

miast zastosowanie baterii 9V po-

winno zapewniÊ wielogodzinn¹

pracÍ uk³adu. W†przypadku zasto-

sowania nadajnika do pracy sta-

cjonarnej moøna teø pomyúleÊ

o†zastosowaniu zasilania siecio-

wego, najlepiej z†tzw. ìzasilacza

wtyczkowegoî 12V.

Opis dzia³ania

Schemat elektryczny nadajnika

radiowego pokazano na rys. 1 .

Pomimo znacznej prostoty uk³adu

moøemy podzieliÊ go na trzy

bloki funkcjonalne: generatora fali

noúnej, uk³adu modulacji czÍstot-

liwoúci i†wzmacniacza w.cz.

Montaø i†uruchomienie

Na rys. 2 pokazano rozmiesz-

czenie elementÛw na p³ytce dru-

kowanej. Widok mozaiki úcieøek

p³ytki znajduje siÍ na wk³adce

wewn¹trz numeru. P³ytka zosta³a

zaprojektowana na laminacie jed-

Rys. 2. Rozmieszczenie elementów

na płytce drukowanej.

Rys. 3. Sposób wykonania

cewki L2.

Elektronika Praktyczna 7/99

Radiomikrofon FM

nostronnym, a†ze wzglÍdu na nie-

co ìszpiegowskiî charakter uk³a-

du elementy zosta³y maksymalnie

gÍsto upakowane, co pozwoli³a na

radykalne zmniejszenie wymiarÛw

p³ytki. Moøe to spowodowaÊ pew-

ne trudnoúci podczas montaøu,

poniewaø napisy na stronie opi-

sowej, identyfikuj¹ce poszczegÛl-

ne podzespo³y, s¹ niezbyt czytel-

ne.

CewkÍ L2 wykonamy z†odcin-

ka srebrzanki o przekroju ok.

0,5mm, lub z†kawa³ka drutu mie-

dzianego w†emalii. CewkÍ nawi-

jamy na wzorcu o†úrednicy 4mm,

np. na wiertle, a†nastÍpnie rozci¹-

gamy jej zwoje na d³ugoúÊ ok.

1cm i†zgodnie z† rys. 3 wlutowu-

jemy w†p³ytkÍ.

Jako antenÍ moøna wykorzystaÊ

odcinek przewodu o†d³ugoúci kil-

kunastu centymetrÛw lub, w†przy-

padku pracy stacjonarnej, antenÍ

teleskopow¹ od odbiornika radio-

wego (takie rozwi¹zanie zastoso-

wano w†uk³adzie modelowym).

Strojenie nadajnika bÍdzie bar-

dzo proste, jeøeli tylko wyposa-

øymy siÍ w†specjalny úrubokrÍcik

wykonany z†tworzywa sztucznego.

Ustawiamy odbiornik radiowy na

zakres FM i†dostrajamy do ìprzer-

wyî pomiÍdzy stacjami nadaj¹cy-

mi na tym zakresie. NastÍpnie

pokrÍcamy oúk¹ kondensatora

zmiennego C11 aø do uzyskania

czystego, pozbawionego zak³ÛceÒ

odbioru.

Zbigniew Raabe, AVT

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory

R1: 22

Ω

R3: 220

Ω

R5, R7: 10k

Ω

Kondensatory

C1: 220pF

C2: 100

Jeøeli bÍdzie nam zaleøeÊ na

dalszym zmniejszeniu wymiarÛw

p³ytki obwodu drukowanego, to

moøemy obci¹Ê jej krawÍdzie, re-

zygnuj¹c z†wykorzystywania ot-

worÛw na úrubki mocuj¹ce (miej-

sca przyciÍcia p³ytki zaznaczone

s¹ grub¹ lini¹ na stronie opiso-

wej).

Montaø uk³adu rozpoczniemy

od wlutowania zwory, ktÛrej koÒ-

ce oznaczone s¹ symbolami ìzî,

a†punkty lutownicze maj¹ kszta³t

kwadratowy. Pozosta³e elementy

lutujemy wed³ug ogÛlnie znanych

zasad, pozostawiaj¹c na koniec

wykonanie i†zamontowanie cewki

L2.

F/16V

C3, C9, C10: 100nF

C4: 220nF

C5: 18pF

C6, C12: 5pF

C7: 2,2nF

C8: 560pF

C11: trymer miniaturowy 22pF

Półprzewodniki

D1: BB105

IC1: 78L06 lub 78L09 (w kicie

78L06)

T1, T2: BF199

Różne

L1: dławik 22

M1: mikrofon elektretowy

Elektronika Praktyczna 7/99

Ω

R2: 43k

R4: 33k

R6: 3k

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: