ps_blok2_konspekt.pdf

ps_blok2_konspekt.doc

23 lis 07 1

I Blok2. Poznanie społeczne

literatura podstawowa: ROZDZIAŁ 2 w: Wieczorkowska, G. (2007). Kierowanie motywacją: rola

myśli i emocji. Warszawa: Wydawnictwa Instytutu Studiów Społecznych.

I.1 Pojęcia naturalne

I.2 Wpływ zawartości pamięci operacyjnej

I.2.1.A Badanie LICZBA SYTUACJI

I.2.1.B Badanie RADIO

I.3 Reprezentacje poznawcze

Budowa schematu poznawczego

I.3.1.A Badanie: ROZMOWA TELEFONICZNA

I.4 Modele umysłu

Ukryte teorie osobowości (Wojciszke s.113-115)

skalowanie wielowymiarowe jako przykład odtwarzania przestrzeni poznawczej

I.4.1 Uwzględnianie dynamiki

•

M1. Modele ściśle uporządkowane i sformalizowane.

•

M2. Model Kontrolowanego Pandemonium

I.4.2 Konstrukcyjny charakter pamięci

• Syndrom fałszywych wspomnień

• Efekt pewności wstecznej - Zjawisko „wiedziałem to wcześniej”

I.4.2.A Badanie WYDARZENIE HISTORYCZNE

I.5 Wpływ kontekstu

Wpływ kontekstu może mieć postać: asymilacji lub kontrastu

I.5.1 Wpływ torowania

I.5.1.A Badanie TWARZE

I.5.1.B Badanie UPRZEJMOŚĆ

I.5.1.C Badania ZŁE CECHY- ŹLI LUDZIE

I.5.1.D Badanie STAROŚĆ

I.6 Cztery strategie formułowania sądów:

•

odtwarzania gotowych ocen,

•

przetwarzania heurystycznego (uproszczonego),

•

przetwarzania analitycznego (szczegółowego).

I.7 Efekty heurystycznego formułowania sądów

•

Efekt pierwszeństwa

•

Efekt zakotwiczenia

•

Efekt potwierdzania (konfirmacji)

•

przetwarzania zmotywowanego,

•

Efekt inercji

ps_blok2_konspekt.doc

23 lis 07 2

•

Efekt zbyt wczesnej aktywizacji (efekty pierwszeństwa + inercji)

I.7.1 Przykłady efektu pierwszeństwa:

I.7.1.A Badanie: OCENA UCZNIA

I.7.1.B Badanie:OCENA WYPRACOWAŃ

I.7.1.C Badanie:INTELIGENTNY – ZAZDROSNY

I.7.2 Przykłady efektu zakotwiczenia:

I.7.2.A BadanieWARTOŚĆ DOMU

I.7.2.B Badanie ONZ

I.7.3 Przykłady efektu potwierdzania:

I.7.3.A Badanie: TEST OSOBOWOŚCI

I.7.3.B Badanie: DIAGNOZA EKSTRAWERSJI

I.7.4 Przykłady efektu inercji:

I.7.4.A Badanie:DOBRYSTRAŻAK

I.7.5 Przykład efektu zbyt wcześniej aktywizacji:

I.7.5.A Badanie:ZAMAZANA FOTOGRAFIA

I.8 Procesy automatyczne i kontrolowane. Paradoksalne efekty kontroli mentalnej

I.8.1 Rola zasobów poznawczych

I.8.1.A Badanie:IGNOROWANIE 1 i 2

I.8.2 Kontrola mentalna

I.8.2.A Badanie:BIAŁE NIEDŹWIEDZIE

I.8.2.B Badanie: DEPRESYJNI 2

I.8.3 Efekt sprężyny

I.8.3.A Badanie STEREOTYP SKINA

I.9 Dwa typy połączeń miedzy elementami reprezentacji poznawczych

system holistyczny i analityczny

I.9.1.A Badanie:NIEUŚWIADOMIONE PODOBIEŃSTWO

I.9.2 Wpływ postaw jawnych i ukrytych na zachowanie. Rola zasobów poznawczych.

I.9.2.A Badanie: CZEKOLADKI

Kilka dni przed badaniem właściwym uczestnicy wypełniali szereg kwestionariuszy, które m.in.

zawierały pytania dotyczące postaw. Oceniali owoce i czekoladki na 10-punktowej skali – od

„bardzo negatywne” do „bardzo pozytywne”. Badanie postaw utajonych odbyło się w standardowy

sposób opisany w rozdziale 2. tomu 1. Badanie właściwe zaczynało się od wręczenia koperty z

ps_blok2_konspekt.doc

23 lis 07 3

liczbą, którą uczestnicy mieli pamiętać przez cały czas badania. Dla połowy badanych była to

liczba jednocyfrowa, dla połowy ośmiocyfrowa. W wielu wcześniejszych badaniach wykazano, że

utrzymywanie w pamięci ośmiocyfrowej liczby powoduje ograniczenie zasobów poznawczych. W

kolejnej fazie zadaniem badanych był wybór 5 produktów spośród 20 przekąsek (10 owoców i 10

czekoladek). Zmienną zależną była liczba wybieranych czekoladek (od 0 do 5). Notowano także

czas podejmowania decyzji.

Grupy eksperymentalne nie różniły się średnimi w zakresie postaw jawnych, ukrytych, liczbą

wybranych czekoladek, ani czasem podejmowania decyzji. Różniły się jednak korelacjami między

postawami a zachowaniem.

W warunkach nieograniczenia zasobów poznawczych liczba wybranych czekoladek nie zależała

od postaw utajonych, ale zależała do postaw jawnych. Im bardziej negatywne były postawy

jawne , tym mniej wybierano czekoladek.

W warunkach ograniczenia zasobów poznawczych liczba wybranych czekoladek nie zależała od

postaw jawnych, ale zależała do postaw utajonych.

Im bardziej pozytywne były postawy utajone, tym więcej wybierano czekoladek.

Ilustracja uzyskanych efektów interakcyjnych przedstawiona jest w tabeli 4.1.

Tab.4.1. Ilustracja efektów interakcyjnych uzyskanych w badaniu CZEKOLADKI

Liczba wybieranych czekoladek (na osi Y) w

zależności od zasobów poznawczych:

nieograniczonych (obc_N) vs ograniczonych

(obc_W) oraz

postaw jawnych : pozytywnych (jawne_P) vs

negatywnych (jawne_N)

Liczba wybieranych czekoladek (na osi Y) w

zależności od zasobów poznawczych:

nieograniczonych (obc_N) vs ograniczonych

(obc_W)

oraz postaw utajonych : pozytywnych

(utajone_P) vs negatywnych (jawne_N)

0,6

0,4

0,2

-0,2

obc_N

obc_W

-0,2

obc_N

obc_W

-0,4

-0,6

Jawne_N

Jawne_P

Utajone_N

Utajone_P

I.9.2.B Badanie: CZIPSY

Badanie składało się z trzech (niezależnych w oczach uczestników) części:

pomiaru postaw jawnych i utajonych dotyczących chipsów ziemniaczanych,

oglądania budzącego zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje filmu,

oceny smaku chipsów. Badani zostali losowo podzieleni na dwie grupy, które różniły się jedynie

instrukcją w części 2. Grupa 1 (obc_W) proszona była o kontrolę ekspresji emocji – obserwujący

ich student nie mógł odgadnąć, jaki fragment filmu (zabawny czy straszny) oglądają. W wielu

badaniach pokazano, że wykonywanie takiego zadania powoduje ograniczenie zasobów

poznawczych. Grupa 2 (obc_N) miała pozwalać sobie na ekspresję emocji – tak, jak to się dzieje

podczas oglądania filmu w kinie. Zasoby poznawcze nie były więc ograniczone. Zmienną zależną

była ilość zjedzonych chipsów podczas części trzeciej. Grupy nie różniły się istotnie ani

postawami jawnymi, ani ukrytymi. Grupa o ograniczonych zasobach zjadła trochę więcej chipsów

podczas ich oceny, różnica ta zmniejszyła się, gdy uwzględniono czas, który upłynął od

ostatniego posiłku. Tak jak w poprzednim badaniu stwierdzono interakcyjny wpływ typu postawy i

ograniczenia zasobów poznawczych na ilość zjedzonych chipsów.

W warunkach nieograniczenia zasobów poznawczych liczba zjedzonych chipsów nie zależała

od postaw utajonych, ale zależała do postaw jawnych. Im bardziej negatywne były postawy

jawne , tym więcej zjadano chipsów.

ps_blok2_konspekt.doc

23 lis 07 4

W warunkach ograniczenia zasobów poznawczych liczba zjedzonych chipsów nie zależała od

postaw jawnych, ale zależała do postaw utajonych. Im bardziej pozytywne były postawy utajone,

tym więcej zjadano chipsów.

Ilustracja uzyskanych efektów interakcyjnych przedstawiona jest w tabeli 4.2.

Tab.4.2. Ilustracja efektów interakcyjnych uzyskanych w badaniu CHIPSY

Ilość zjadanych chipsów (na osi Y) w zależności

od zasobów poznawczych:

nieograniczonych (obc_N) vs ograniczonych

(obc_W) oraz

postaw jawnych : pozytywnych (jawne_P) vs

negatywnych (jawne_N)

Ilość zjadanych chipsów (na osi Y) w zależności

od zasobów poznawczych: nieograniczonych

(obc_N) vs ograniczonych (obc_W) oraz postaw

utajonych : pozytywnych (utajone_P) vs

negatywnych (jawne_N)

0,6

0,1

0,5

obc_N

obc_W

-0,4

obc_N

obc_W

-0,5

-0,9

-1

Jawne_N

Jawne_P

Utajone_N

Utajone_P

I.9.2.C Badanie: PIWO

Analogiczne wyniki uzyskano w kolejnym badaniu. Studentów lubiących imprezować zaproszono

do udziału w badaniu (płacono ok. $12), informując, że będą oceniać różne gatunki piwa.

Informowano ich, że badanie będzie składać się z czterech części: z kategoryzacji, części

rozrywkowej, testowania różnych piw, zadania na koncentrację. Ta ostatnia faza miała uzasadnić

ograniczenie spożycia alkoholu w fazie trzeciej. W fazie 1. badani, oprócz standardowego

pomiaru postaw jawnych i ukrytych, wypełniali kwestionariusz dotyczący samoograniczenia

spożycia alkoholu. Faza 2., polegająca na ograniczaniu lub nie zasobów poznawczych, miała taki

sam przebieg jak w badaniu CHIPSY. W fazie 3. badani otrzymywali dwie półlitrowe butelki piwa

z usuniętymi etykietami. Zadaniem badanych była ocena piwa z dwóch butelek na kilku skalach.

Mieli na to 15 minut i mogli przy tym wypić tyle piwa, ile chcieli. Nie wiedzieli, że piją piwo

bezalkoholowe.

Zmienną zależną była ilość wypitego piwa, która w warunkach nieograniczonych zasobów

poznawczych korelowała z wynikami w skali samoograniczenia i postawami jawnymi. W

warunkach ograniczonych zasobów ilość wypitego piwa można było przewidzieć jedynie na

podstawie postaw utajonych.

Podsumowując – w serii badań wykazano, że im bardziej negatywnie oceniamy słodycze, chipsy,

piwo, tym mniej chętnie po nie sięgamy. Ale jeżeli nasze zasoby poznawcze są ograniczone, to

najlepszym predyktorem zachowania są postawy ukryte, a nie jawne . W przypadku konfliktu

między postawami jawnymi a ukrytymi (uważamy, że słodycze są złe, ale kojarzą mi się nam z

pozytywnymi odczuciami) obserwujemy różnice w zachowaniu w zależności od ilości zasobów

poznawczych. Jeżeli jesteśmy zmęczeni, spieszymy się itp., będziemy sięgać po słodycze,

odrzucając je w warunkach dla nas komfortowych.

II Zmiana wartości obiektu pod wpływem kontaktu

ps_blok2_konspekt.doc

23 lis 07 5

II.1 Efekt ekspozycji : Bodźce wcześniej eksponowane są oceniane lepiej niż bodźce

nieznane

II.1.1.A Przykład ZDJĘCIA

Ilustracją zasady, że lubimy to, co znajome, są oceny dwóch zdjęć badanych

osób. Jedno z nich przedstawiało ich odbicie w lustrze. Fotografie były oceniane przez samych

badanych i ich przyjaciół. Okazało się, że preferują oni zdjęcia zgodne z tym, co widzą na co

dzień. Badani wybierali fotografię swojego odbicia w lustrze, zaś przyjaciele, którzy nie oglądają

nas w lustrze, woleli „normalne” zdjęcie.

II.1.1.B Przykład: POPULARNE NAZWISKO

Innym przykładem mogą być wybory, które odbyły się w 1990 roku w Seattle. Do wyborów

do Rady Miejskiej wystartowało dwóch kandydatów o nazwiskach różniących się stopniem

popularności: Callow i Johnson. Ten drugi zgłosił swoją kandydaturę, ale nie traktował wyborów

zbyt poważnie i nie prowadził kampanii. Na liście wyborczej pojawiły się zatem nazwiska dwóch

kandydatów nieznanych dla większości wyborców. Kandydat o nazwisku Johnson otrzymał 53%

głosów, bo – jak się później okazało – w samym mieście było 27 osób o tym samym imieniu i

nazwisku, wśród nich był też znany prezenter telewizyjny. W czasie warszawskich wyborów

samorządowych w 2006 roku pojawiły się plakaty bez zdjęcia z podpisem „Ania Dąbrowska” – na

plakatach wyborczych wykorzystywanie zdrobnień jest rzadko spotykane, dla wielu osób Ania

Dąbrowska to znana wokalistka promująca w tym samym czasie swoją nową płytę „Kilka historii

na ten sam temat". Okazało się, że faktyczna kandydatka Anna Dąbrowska (25 lat) skończyła

prawo, jest żoną wiceministra skarbu państwa, który wcześniej był radnym dzielnicy Śródmieście,

była na pierwszym miejscu na liście PiS. Podpisując się „Ania”, chciała prawdopodobnie

wykorzystać efekt ekspozycji związany z promocją płyty piosenkarki o tym samym imieniu i

nazwisku. Czyli na jej wyborczy wynik mogły nałożyć się dwa efekty – efekt ekspozycji i efekt

pierwszeństwa. Anna Dąbrowska otrzymała 1391 głosów (czwarte miejsce). Niestety nie

potrafimy policzyć, ile z tych głosów zawdzięcza obu efektom. Ale można też rozważać, na ile

reklama radnej Anny Dąbrowskiej wpłynęła na sprzedaż płyt wokalistki.

Wykazano, że aby efekt ekspozycji, wystąpił, nie jest konieczna nasza

świadomość faktu, że widzieliśmy dany bodziec.

Schemat typowego eksperymentu wykazującego efekt ekspozycji składa się z dwóch

faz:

• FAZA 1. Badanym pokazuje się w czasie podprogowym, tzn. uniemożliwiającym

rozpoznanie, nowe dla nich bodźce, np. chińskie ideogramy, tureckie słowa, zdjęcia

nieznanych twarzy.

• FAZA 2. Badani oceniają stopień swoich pozytywnych reakcji wobec

prezentowanych w tradycyjny sposób obiektów, które stanowią bodźce stare (tzn.

prezentowane w fazie 1.) lub bodźce nowe (nieprezentowane wcześniej).

II.1.1.C

Badanie : CHIŃSKIE IDEOGRAMY

Faza 1. Prezentowane podprogowo ideogramy

Faza 2. Przedstawiane normalnie ideogramy:

• Prezentowane wcześniej podprogowo podobały się bardziej niż nieprezentowane

wcześniej, chociaż badani nie rozpoznawali, co widzieli wcześniej

II.1.1.D Badanie POWTARZANIE [Monahan, Murphy, Zajonc, 2001]

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: