Robert Białoskórski - wyzwania i zagrożenia bezpieczeństwa XXI wieku.doc

Robert Białoskórski

Wyzwania i zagrożenia bezpieczeństwa XXI wieku

Moje opracowanie

Rozdział I

Współczesne uwarunkowania bezpieczeństwa

Definicja bezpieczeństwa

Termin „bezpieczeństwo” pochodzi z łacińskiego słowa sine cura oznacza stan „niezagrożeni, spokoju, pewności”. W spółczesnym globalnym społeczeństwie odnosi się on do jednostek i całych społeczności. Ma podmiotowy charakter (człowiek, grupa społeczna, państwo, system międzynarodowy). Określa sytuację wynikającą z braku zagrożeń związaną z poczuciem niepewności co do sytuacji na danym obszarze. Bezpieczeństwo może być naruszone w wyniku utraty tożsamości, suwerenności, niezależności czy istnienia państwa. Bezpieczeństwo ma za zadanie tworzyć ogólny ład i poczucie stabilizacji.

Rozdział II

Broń masowego rażenia i środki jej przenoszenia

Pojęcie broni masowego rażenia

Jest to rodzaj niekonwencjonalnej broni której celem jest zadanie jak największej ilości zniszczeń w możliwie jak najszybszym czasie. Obejmuje ona olbrzymie obszary na których występują duże skupiska ludności. Do jej rodzajów można zaliczyć broń chemiczną, biologiczną i nuklearną. Swoim zasięgiem mogą spowodować olbrzymie szkody. Ponadto użycie tego typu broni jest trudne do uprzedzenia.

Środki jej przenoszenia

·         pociski rakietowe

·         broń balistyczna

·         rakiety ziemia-powietrze

·         skażone przesyłki

·         roztwory o trujących właściwościach

·         broń atomowa

Rozdział III

Terroryzm międzynarodowy

Terroryzm i jego geneza

Ogólne słowo „terroryzm” wywodzi się od „terroru” i sięga jeszcze początków starożytności. Rzymski terror zakładał głównie szerzenie spustoszenia, śmierci i zniszczenia w stosunku do społeczności „niechętnych” ich władzy. Jednak same stosowanie terroru nie musi koniecznie odnosić się do państw wrogo nastawionych Rzymowi. W samej armii prowadzono system kar oparty na dziesiątkowaniu czyli, losowej selekcji i eliminacji żołnierzy który stchórzyli lub nie wykonywali rozkazów. Poddawano ich karom chłosty, więzienia a nawet śmierci. Terroryzm rzymski stanowił część systemu prawnego mającego chronić dóbr i interesów najbogatszej części społeczeństwa(czyli tej najbardziej uprzywilejowanej); zaś pozostałym grupom zwłaszcza tym najbiedniejszym i niewolnikom – element uciskowy lub też zastraszenia.

W okresie średniowiecza codziennością stały się takie praktyki jak tortury, plądrowanie i grabieże miast, sprzedawanie jeńców w niewolę. Prowadzono też element psychologiczny taki jak zabijanie schwytanych towarzyszy a następnie ścinanie ich pod murami obleganych miast. Miało to na celu załamać ducha broniących się i zmusić ich do poddania miasta. Na Bliskim Wschodzie kultem terroru stała się fanatyczna sekta muzułmańska zwana Assasynami. Była to skrajna odmiana szyickich muzułmanów, jeden z oficjalnych nurtów współczesnego Iranu. Ich główną taktyką a zarazem metodą walki była eliminacja niewygodnych osób które stanowiły zagrożenie dla działalności sekty. Zazwyczaj eliminowali swoich wrogów na zasadzie ataków skrytobójczych. Miało to uchronić przed „niepotrzebnym rozlewem krwi”. Sami zaś uważali siebie za posłańców bożych. Można powiedzieć że są prawdopodobnie prekursorami organizacji terrorystycznych o podłożu religijnym.

Mongolski sposób na szerzenie terroru polegał na zastraszeniu ludności broniącej się że w przypadku poddania miasta czy kapitulacji na polu bitwy, mają zapewnione przeżycie, oczywiście kosztem utraty dóbr i majątku. Jeżeli jednak strona walcząca odmówi, wtedy nie zawahają się wymordować wszystkich bez wyjątku (kobiety, starców i dzieci).

Tak samo działo się w czasie wielkich odkryć geograficznych i starć z tubylcami. Obie strony prowadziły bardzo brutalne formy walk. Jedną z nich było mianowicie skalpowanie, ewentualnie długotrwałe i powolne tortury których następstwem była długa i powolna śmierć. Polegało to na elemencie wykończenia oraz gry psychologicznej, tak i jednej, jak i drugiej strony.

W czasie rewolucji francuskiej główną formą terroru a raczej można powiedzieć narzędziem była gilotyna która zdecydowanie wzrosła na znaczeniu w czasie rządów Robespierre’a 1793-1794 roku. Właśnie w tym okresie po obaleniu jego rządów po raz pierwszy użyto tutaj sformułowania „terroryzm” – określając brutalne metody działania rewolucjonistów.

Współczesny terroryzm

Ma swoje uzasadnienie we wzroście aktywności podmiotów międzypaństwowych. Tworzeniu się coraz to szerszego i bardziej widocznego jednobiegunowego obrazu świata. Chodzi mianowicie o USA – które w konsekwencji staje się „najatrakcyjniejszym” obiektem działań organizacji terrorystycznych. Jednym z istotniejszych fundamentów dotyczących zwiększania się terroryzmu jest wzrost znaczenia religii w stosunkach międzynarodowych. Tutaj należy zwrócić szczególną uwagę na kraje muzułmańskie takie jak Iran, Irak czy Afganistan. Kolejnym aspektem jest globalizacja. Jej upowszechnianie się zdecydowanie ułatwia prowadzenie działań terrorystycznych, ułatwia to prowadzenie terroryzmu transnarodowego.

Powstały też nowe formy działalności terrorystycznej, takie jak cyberterroryzm i bioterroryzm. Pierwsza dotyczy struktur informatycznych, druga wiąże się ze wzrostem znaczenia użyteczności broni chemicznej i działań z tym związanych. Obie koncepcje wysunęły się na przełomie XX i XXI wieku.

Podmioty odnoszące się do problemu terroryzmu

·         naukowcy – próbują mieć całkowicie obiektywne i neutralne podejście do działalności terrorystycznej.

·         członkowie władz – ich podejście opiera się w głównej mierze na sposobach radzenia sobie z problemem wzrastającego problemu terroryzmu.

·         społeczeństwo – tutaj sprawa wygląda niejednoznacznie, stosunek do terroryzmu może zmienić się w zależności od rozwoju wydarzeń lub też ukształtowania opinii publicznej przez media.

·         terroryści i sympatycy – w tym przypadku poglądy i punkt ich widzenia odnosi się do prowadzenia działalności mającej na celu spowodowania wymuszenia nacisku na grupie rządzącej.

Definicja naukowa terroryzmu

W ogólnej nauce na temat bezpieczeństwa międzynarodowego nie ma konkretnej definicji na temat działalności terrorystycznej i samego terroryzmu. Można powiedzieć że istnieje wiele teorii które są ze sobą w pewnym stopniu pokrywające się albo uzupełniają się jakimiś bardziej specjalistycznymi przesłankami. Każda organizacja rządowa (CIA, FBI, ABW czy też NATO etc.) ma swoją własną teorię terroryzmu. W wielu definicjach terroryzm jest to forma akcji polegającej na wymuszeniu, bądź zastraszeniu rządów, mająca na celu wymuszenia korzyści, bądź ustępstw lub też szerzeniu zamętu, sparaliżowaniu rządu, społeczeństwa, swoimi działaniami. Ofiarami terroryzmu są głównie osoby przypadkowe lub publiczne. Tego typu działania mają wywołać poczucie strachu i niepewności w społeczeństwie.

Główne elementy terroryzmu

·         brutalne stosowanie przemocy, możliwie jak najskuteczniejszymi środkami nie bacząc na konsekwencje i ludność.

·         głównym celem terrorystów są osoby cywilne.

·         brak skrupułów w prowadzonych działaniach.

·         dążenie do osiągnięcia celów politycznych, etnicznych, ideologicznych i religijnych poprzez uciekanie się do skrajnie wyselekcjonowanych gałęzi i rodzajów terroryzmu.

·         terroryści nie przestrzegają prawa humanitarnego a więc stosują przemoc wobec jeńców, biorą zakładników i wykonują egzekucje na ludności cywilnej.

·         wywołanie poczucia strachu i niepewności w społeczeństwie, przez co pojawia się pytanie w społeczeństwie „Czy ja będę następny?”.

Psychologicznym aspektem terroryzmu jest przede wszystkim, jak było wspominane już wcześniej wywołanie w psychice ludzkiej poczucia strachu, zaszczucia i przerażenia w obawie przed narastającymi atakami terrorystycznymi, które naukowo nazywane są „kampanią terroru”. Wybór terrorystów zawsze pada na miejsca gdzie znajdują się duże skupiska ludności. Przykładami takich sytuacji mogą być igrzyska w Monachium 1972 roku lub w Atlancie 1996 roku. Zamachy zazwyczaj pochłaniają dużą liczbę ofiar. Przykładami tego typu wydarzeń mogą być zamachy w Madrycie, Londynie czy najbardziej znany zamach lotniczy na WTC oraz Pentagon. Obecnie w związku z EURO 2012 Polska również jest zagrożona atakami terrorystycznymi, przez co organizacje zajmujące się rozpoznawaniem i prognozowaniem zagrożeń jak też struktury bezpieczeństwa państwowego, muszą być w stałej gotowości na wypadek niespodziewanych sytuacji. Choć działania terrorystyczne nie muszą wywoływać powszechnie znanego lęku i strachu w społeczeństwie. W państwach muzułmańskich tego typu działania mogą być nawet uznane za powszechne akty poświęcenia a nawet męczeństwa i cieszyć się poparciem okolicznej ludności.

Finansowanie działalności terrorystycznej

Na początku swojej działalności organizacja terrorystyczna może otrzymać niezbędne fundusze zapewniające początkowy start w formie datków i darowizn. Przykładem tego typu dotacji finansowych była IRA w Irlandii Północnej. Współczesnym źródłem finansowania działalności terrorystycznej jest dostawanie środków finansowych które pochodzą od sympatyzujących bądź też państw które wspierają tego typu proceder. Za przykład można podać Libię, Arabię Saudyjską, Iran czy Irak. Innym źródłem są dochody pozyskiwane z prania brudnych pieniędzy, przemytu, handlu narkotykami, bronią oraz defraudacji pieniężnych.

Techniki i metody terrorystyczne

Podział na miejski i wiejski terroryzm

Zamachy bombowe

Jest to prawdopodobnie najbardziej niebezpieczna i najskuteczniejsza metoda walki prowadzonej przez organizacje terrorystyczne. Polega na podkładaniu materiałów wybuchowych w miejscach gdzie znajduje się duże skupisko ludności. Zazwyczaj zamachowcy mają szansę na szybką ucieczkę, ewentualnie zamach zostaje przeprowadzony przez terrorystę-samobójcę. Głównymi materiałami wybuchowymi są C4, Semtex, bomby kasetowe ewentualnie prowizoryczne bomby przygotowane w kryjówkach. Tego typu działania mają najniższy stopień kosztów produkcji, jednak trzeba przyznać że jest to najskuteczniejsza i najprostsza metoda działań terrorystycznych w czasie „kampanii terroru”. Bomby mogą być podkładane w miejscach publicznych, samochodach osobowych, cysternach lub też w pociągach i tramwajach. Terroryści wiejscy mogą też stosować miny-pułapki przeciwko pojazdom wojskowym (np. w Afganistanie).

Porwania i uprowadzenia

Mają na celu wymusić okup od strony rządowej. Osobami porwanymi mogą być różne grupy społeczne (dyplomaci, politycy, cywile, turyści czy aktorzy). Terroryści praktycznie w każdej sytuacji żądają okupu za swoje ofiary, prowadząc przy tym szantaż dotyczący eksterminacji zakładników w przypadku nie wywiązania się z umów strony negocjującej.

Morderstwo polityczne

Już swoje podłoże miały na Bliskim Wschodzie a konkretnie wśród Assasynów. To właśnie od nich wzięły się zamachy na tle politycznym. Jest to forma skrytobójczej walki z ważnymi osobistościami polityki. Zwykle tego typu działania podejmowane są przez terrorystów wtedy gdy wszelkie formy szantażu psychologicznego zawiodły i dana osoba nie chce nawiązać współpracy.

Wykorzystywanie broni chemicznej

Terroryści często wykorzystują broń chemiczną w swojej działalności. Jest to najpopularniejsza i najpowszechniejsza forma walki stosowana przez organizacje terrorystyczne. Broń chemiczna jest pozyskiwana w wyniku kradzieży z laboratoriów, bądź też kupna na rynku. Mimo tego wszystkiego terroryści preferują działania bardziej widoczne i natychmiastowe.

Typologia terroryzmu

Bioterroryzm

Jest to forma terroryzmu związana z użyciem broni biologicznej, rozumiemy ją jako ładunek wybuchowy polegający na zastosowaniu różnych bakterii, patogenów, grzybów czy toksyn. Mogą być przenoszone w formie korespondencji, przesyłek, za pomocą pocisków czy bomb. Choć stosowanie broni biologicznej nie musi obejmować użycie materialnych form. Terroryści mogą wypuszczać zarażone owady czy szczury lub poprzez skażenie wody czy żywności, nawet w hipermarketach. Łatwość produkcji oraz ukrycia czynią z broni chemicznej tani a zarazem bardzo skuteczny środek służący do prowadzenia „kampanii terroru”.

Terroryzm nuklearny

Nie osiągnął jeszcze tak rozpowszechnionego użycia i zastosowania ze względu na swoje wysokie koszty produkcji oraz trudność zdobycia odpowiedniego materiału rozszczepialnego (pluton). Mimo tego zagrożenie tego typu formą systematycznie wzrasta. Można powiedzieć że terroryzm nuklearny jest ostatnią formą działalności terrorystycznej i może zostać wykorzystana wtedy gdy inne środki walki zawiodą terrorystów. Niebezpieczna w posiadaniu ugrupowań muzułmańskich fundamentalistów.

Cyberterroryzm

Zaliczana do kategorii „nowego terroryzmu”. Społeczeństwo nie zdaje sobie sprawy z ogromu niebezpieczeństwa związanego z tego typu działalnością. Sama działalność nie musi koniecznie prowadzić do zarażenia wirusem komputerowym systemu operacyjnego. Może spowodować szereg następstw takich jak spowolnienie bądź też całkowite unieruchomienie pracy serwerów wojskowych i rządkowych co odbije się chaosem i destabilizacją w państwie zaatakowanym. Cyberterroryzm opiera się też na prowadzeniu działalności wywiadowczej w celu zdobycia niezbędnych informacji o danym państwie dzięki czemu państwo które prowadzi działalność wywiadowczą zdobywa informacyjną przewagę i wie o planach swojego sąsiada lub innego państwa. Działania tego typu nie muszą tylko odbijać się na przestrzeni informatycznej. Mogą również prowadzić do problemów dotyczących źródeł energii czy też komunikacji miejskiej a nawet problemów natury logistycznej.

Terroryzm morski

Polega na dokonywaniu aktu agresji wobec statków cywilnych i handlowych. Problem tego typu jest popularny na obszarze Zatoki Gwinejskiej czy Somalii. Terroryzm morski opiera się na przejmowaniu kontroli nad towarami, ludźmi i próbach wymuszenia szantażu na państwach do których należą okręty.

Ekoterroryzm

Powstają we społecznościach wysoko rozwiniętych gospodarczo. Zazwyczaj są to radykalne odłamy takich organizacji jak Greenpeace czy Rainbow Warriors. Ich działania opierają się na stawianiu dobra natury kosztem ludzkości. Są gotowi stosować przemoc w razie konieczności w przypadku nie osiągnięcia zamierzonych celów. Prowadzą działania polegające na sabotażu, protesty głodowe itd.

Charakterystyka organizacji terrorystycznych

Al-Kaida

Organizacja terrorystyczna założona w 1989 roku przez saudyjskiego emira Osame bin Ladena. Jest jednym ze zwolenników „dżihadu” – świętej wojny z niewiernymi. Identyfikacja członków tej organizacji jest bardzo trudna, na co dzień zajmują się życiem prywatnym pracują, studiują prowadzą normalne życie. Al-Kaida dysponuje doskonałą siatką wywiadowczą, posiadają doskonale wyszkolonych agentów którzy w sytuacji wydania rozkazu dotyczącego jakiegoś zamachu, potrafią uderzyć w bardzo krótkim czasie poprzez podkładanie ładunków wybuchowych lub broni chemicznej. Organizacja ma charakter ruchu polityczno-religijnego ma charakter globalny. Jej członkami są terroryści ze wszystkich krajów muzułmańskich. Popierają oni bojowników muzułmańskich walczących w Czeczenii, Pakistanie, Somalii czy Jemenie. Ich głównym wrogiem jest państwo Izraelskie oraz jej główny sojusznik USA – na które skierowane są praktycznie wszystkie większe akcje terrorystyczne.

Hezbollah

Z arabskiego Partia Boga. Organizacja terrorystyczna utworzona w 1982 roku w Libanie. Oparta na podłożu polityczno-wojskowym. Do jej głównych funkcji należy ochrona przywódców religijnych, organizowanie działań terrorystycznych oraz przeprowadzanie zamachów za granicą przy współpracy z Iranem. Za swój główny cel Hezbollah uważa zniszczenie państwa Izrael które uważa za „małego szatana”. Ogólne finansowanie działalności organizacji jest w dużej mierze zasługą Iranu. Ogólnie jest to organizacja zrzeszająca fundamentalistów libańskich. Jest przeciwna pokojowemu rozwiązaniu konfliktu z państwem izraelskim.

Hamas

Inaczej zwana Islamskim Ruchem Oporu. Jest to fundamentalistyczna organizacja islamska, która swoje korzenie ma jeszcze z kręgów egipskiego Bractwa Muzułmańskiego. Swoje siedziby ma we wszystkich krajach które są wrogo nastawione ideologii państw zachodnich. Wyznaje powrót do wartości muzułmańskich, jednak aby to wszystko mogło się ziścić należy zniszczyć państwo Izrael. Można powiedzieć że wszelkie pokojowe kompromisy z Izraelczykami nie mogą być realizowane. Hamas uważa że ziemie Izraelskie są własnością muzułmanów i ich obowiązkiem jest odzyskanie tego poprzez zrównanie z ziemią Izraela. Organizacja popierana przez Iran, Syrię i Sudan.

Palestyński Dżihad Islamski

Fundamentalistyczna organizacja której celem jest utworzenie państwa Palestyny na terytorium Izraela po „świętej wojnie”. Wsparcie finansowe zapewnia jej Iran i Syria. Sama organizacja ma siedziby w Jordanii, Libii oraz Syrii. Członkowie tej organizacji prowadzą zamachy samobójcze. Za głównego wroga uważają wspominany Izrael, USA oraz umiarkowane kraje muzułmańskie oraz kraje zachodnie. Głównymi celami są wysoko postawieni urzędnicy państwowi.

Ojczyzna i Wolność (ETA)

Organizacja terrorystyczna działająca w Hiszpanii. Problemem jest to że Baskowie chcą uzyskać status niepodległości co jest sprzeczne z konstytucją hiszpańską. Ma charakter nacjonalistyczny. Głównym celem jej jest osiągnięcie niepodległości Baskonii. Problem ten ma też swoje podłoże na inną część kraju która dąży również do niepodległości a mianowicie – Katalonii. Członkowie ETA są osobami o ideologii nacjonalistycznej. Ich głównymi środkami walki są zamachy bombowe prowadzone na urzędnikach państwowych, ale także na przypadkowych cywilach.

Sposoby międzynarodowej walki z terrorystami

·         zawieranie trwałych więzi między wszystkimi państwami które są dotknięte problemem narastającego terroryzmu.

·         przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z strukturą „nowego terroryzmu” chodzi głównie o bioterroryzm i cyberterroryzm.

·         angażowanie obywateli na rzecz walki z terroryzmem.

·         modernizacja systemów kontroli granicznej i zapobiegania przenoszenia przez granice niedozwolonych środków.

·         wzmocnienie współpracy w ramach organizacji międzynarodowych takich jak OBWE, NATO, ONZ itd.

·         prowadzenie misji stabilizacyjnych w Iraku i Afganistanie.

·         współpraca w ramach struktur Interpolu

·         rozpracowywanie i modernizacja struktur wywiadowczych które zajmować się mają ściganiem terrorystów.

Rudział IV

Regionalne i lokalne konflikty zbrojne

Typologia pojęcia konflikt

Konflikt przejawia się jako pojęcie dotyczące kwestii celów które są sprzeczne przez obie strony. Następstwem tego jest to że jedna strona chce osiągnąć swoje cele przy czym uniemożliwiając jednocześnie realizacji celów drugiej strony. Mogą mieć charakter lokalny jak i międzynarodowy.

Przykłady konfliktów w wybranych regionach świata

Konflikt indyjsko-pakistański

Najważniejszą kwestią sporną w całym konflikcie jest spór o Kaszmir. Dla obu państw jest on symbolem. Indiom jest to przykład na potwierdzenie ich wielokulturowej i wieloetnicznej społeczności. Co więcej udana secesja obszaru mogłaby spowodować wzrastanie ambicji separatystycznych innych prowincji a przez to znacznego osłabienia Indii. Pakistanowi zaś Kaszmir jest miejscem gdzie znajdują się liczni muzułmanie, zadeklarowano sobie za główny cel zjednoczenie muzułmanów w tej części kontynentu i stworzenie państwa opartego na prawie koranicznym. Napięcie potęguje to że oba państw dysponują arsenałem broni nuklearnej. Indie jednak zadeklarowały że nie użyją broni jako pierwszej. Pakistan tego nie zadeklarował. W 2007 roku podpisano umową dotyczącą unikania nieumyślnego wykorzystania broni atomowej. Indie nie mają zamiaru brać udziału w procesie zmniejszenia ilości broni masowego rażenia, argumentując to tym że jest to ich element polityki odstraszania wrogów – Pakistanu.

Konflikt arabsko-izraelski

Stronami konfliktu jest Izrael, Autonomia Palestyńska, Syria, Iran oraz Liban. Spór toczy się wokół utworzenia Palestyny na co nie zgadza się Izrael. Obszarami spornymi jest Strefa Gazy i Zachodni Brzeg oraz Wzgórze Golan. Kolejną stroną konfliktu jest Syria i Liban. Pomimo tego że Izrael wycofał swoje wojska z południowego Libanu do dziś jeszcze nie rozwiązano kwestii spornyc...