jak_zalozyc_fundacje.pdf

JAK ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ?

Autorka: Beata Kwiatkowska (Informatorium)

3w* 006, stan prawny 1.07.2007

I. WSTĘP

II. FUNDACJA–WYJAŚNIENIE POJĘĆ

1. Czym jest fundacja?

Przedruki lub przenoszenie całości lub części tej publikacji na inne nośniki możliwe wyłącznie za zgodą

właścicieli praw autorskich.

2. Czym różni się fundacja od stowarzyszenia?

3. Od pomysłu do rejestracji – etapy zakładania fundacji

III. FUNDATOR – KTO MOŻE ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ

Autorka:

Beata Kwiatkowska (Informatorium)

IV. AKTFUNDACYJNY

1. Czym jest akt fundacyjny?

2. Dla jakich celów można powołać fundację?

Redakcja:

Renata Niecikowska (Stowarzyszenie Klon/Jawor)

3. Jaką wartość może mieć fundusz założycielski?

4. Jakie są koszty aktu notarialnego?

Niniejsza publikacja powstała z zachowaniem wszelkiej staranności o rzetelność, jednak wydawca

nie ponosi odpowiedzialności za skutki zastosowania się do porad zamieszczonych w broszurze lub

posłużenia się wzorami udostępnionych dokumentów.

V. STAT U T F U N DAC J I

1. Czym jest statut i kto go tworzy?

2. Jakie są obowiązkowe i uzupełniające elementy statutu fundacji?

VI. REJESTRACJA FUNDACJI W KRS

Seria powstała w ramach Programu Towarzystwa Wzajemnej Informacji

Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolnosci

1. Gdzie rejestruje się fundację?

2. Kto i w jakim terminie składa wniosek o rejestrację?

3. Jak złożyć wniosek?

4. Z czego składa się wniosek o rejestrację?

Broszura powstała dzięki wsparciu ﬁ nansowemu:

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu

5. Ile kosztuje rejestracja fundacji w KRS?

6. Ile czasu ma sąd na odpowiedź na wniosek o rejestrację?

VII. ODWOŁANIA I ODMOWA REJESTRACJI FUNDACJI

1. Kiedy sąd może odmówić rejestracji?

2. Jak, do kogo i kiedy można odwołać się?

Unia Europejska w ramach Programu Środki Przejściowe 2004

VIII. PRZEDSTAWICIELSTWA FUNDACJI ZAGRANICZNYCH

IX. OBOWIĄZKI FUNDACJI PO ZAREJESTROWANIU W KRS

Niniejszy dokument został opublikowany dzięki pomocy ﬁ nansowej Unii Europejskiej. Za treść tego

dokumentu odpowiada Stowarzyszenie Klon/Jawor, poglądy w nim wyrażone nie odzwierciedlają w

żadnym razie o ﬁ cjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

(REGON, KONTO, NIP, SPRAWOZDAWCZOŚĆ)

X. WNIOSEK O ZWOLNIENIE Z OPŁATY ZA REJESTRACJĘ W KRS

I WZORY PISM, UCHWAŁ

XI. GDZIEMOŻNA UZYSKAĆ INFORMACJE DOTYCZĄCE ZAKŁADANIA

ISBN 83-60337-52-7

I REJESTRACJI FUNDACJI

978-83-60337-52-3

Warszawa, 2007

3w*: JAK ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ?

3w*, stan prawny 1.07.2007

PODSTAWA PRAWNA:

I. WSTĘP

• Ustawa z dn. 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., Nr 46,

poz. 203 z późn. zm.)

Działalność społeczna może przyjmować formy mniej lub bardziej zorganizowa-

ne i sformalizowane. Często włączamy się w akcje społeczne, które przyciągają

z powodu ważnego naszym zdaniem celu i których organizatorzy budzą nasze

zaufanie. Sami również możemy stać się inicjatorami takich przedsięwzięć, jeśli

tylko mamy ciekawe pomysły, dużo energii i oczywiście czas.

• Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego

i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. Przepisy wprowadzające ustawę o działal-

ności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 874 z późn. zm.)

Prawo tworzenia i działania w organizacjach społecznych jest prawem zapew-

nionym przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej (art. 12): „Rzeczpospolita Pol-

ska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji

społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych

dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.”

• Ustawa z dn. 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16,

poz. 93 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego

(Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)

Zorganizowana działalność społeczna może przyjmować różne formy przewi-

dziane przez prawo. Opisuje się ją jako działalność sektora pozarządowego, od-

różniając tym samym od sektora państwowego (ﬁnansów publicznych) i sekto-

ra prywatnego (organizacji oraz instytucji, których działalność nastawiona jest

na zysk).

• Ustawa z dn. 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym

(Dz. U. z 2001 r., Nr 17, poz. 209 z późn. zm.)

• Ustawa z dn. 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

(Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.)

Sektor pozarządowy, nazywany też często III sektorem, tworzą organizacje dzia-

łające społecznie non-for-proﬁt (nie dla zysku). Oﬁcjalna deﬁnicja organizacji po-

zarządowych została sformułowana w ustawie o działalności pożytku publiczne-

go i o wolontariacie. Zgodnie z nią „organizacjami pozarządowymi są, niebędące

jednostkami sektora ﬁnansów publicznych, w rozumieniu przepisów o ﬁnansach

publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki

nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw,

w tym fundacje i stowarzyszenia”.

• Ustawa z dn. 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej

Polskiej (Dz. U. z 2002 r., Nr 215, poz.1823 z późn. zm.)

Celem niniejszej broszury jest przedstawienie podstawowych informacji dotyczą-

cych powoływania jednego z podstawowych typów organizacji pozarządowych

w Polsce – fundacji. W kolejnych rozdziałach znajdują się odpowiedzi na pyta-

nia, czym jest fundacja, kto może ją ustanowić i w jaki sposób oraz informacje o

podstawowych obowiązkach związanych z rozpoczęciem działalności. Ostatnie

rozdziały zawierają wzory uchwał oraz wskazówki, gdzie możemy szukać pomo-

cy, jeśli zdecydujemy się założyć fundację. Dodatkowo wymieniono publikacje,

które uzupełniają niniejszy tekst o informacje dotyczące konstruowania statutu

fundacji i rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

3w*: JAK ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ?

3w*, stan prawny 1.07.2007

II. FUNDACJA – WYJAŚNIENIE POJĘĆ

nia środków ﬁnansowych, zarówno dla fundacji, jak i dla stowarzyszenia są ta-

kie same. Różnice wiążą się ze sposobem organizacji wewnętrznej – opisuje je

tabela w dalszej części tekstu.

1. Czym jest fundacja?

Fundacje powstają i działają na podstawie przepisów Ustawy z dn. 6 kwietnia

1984 r. o fundacjach – dalej w tekście zwanej ustawą. Ustawa nie zawiera deﬁ-

nicji fundacji, ale z poszczególnych zapisów wynikają podstawowe cechy tego

typu organizacji. Odwołując się do tych zapisów, można podać następującą de-

ﬁnicję fundacji.

stowarzyszenie

fundacja

cel

• cel dowolny ( jeśli zgodny z prawem)

• cel niezarobkowy

• cel może polegać na wspieraniu własnych

członków

• cel społecznie lub gospodarczo użyteczny

• cel niezarobkowy

• cel nie może może polegać na wspieraniu

fundatora lub jego bliskich

majątek

* Fundacja jest organizacją pozarządową powoływaną dla

celówspołecznie lub gospodarczo użytecznych,

wyposażoną w majątek przeznaczony na realizację

tych celów, ustanawianą przez fundatora w akcie

fundacyjnym,uzyskującą osobowość prawną z chwilą

wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.

• nie jest potrzebny na etapie zakładania sto-

warzyszenia

• członkowie płacą obowiązkowe składki

• niezbędny na etapie tworzenia fundacji –

bez przekazania przez fundatora majątku fun-

dacja nie powstanie

• wyczerpanie majątku oznacza likwidację

fundacji

założyciele

Istotą fundacji jest zatem istnienie majątku przeznaczonego przez fundatora na

publicznie użyteczny cel. Opiekę nad majątkiem oraz odpowiedzialność za reali-

zację celów przejmuje, po zarejestrowaniu fundacji, zarząd.

• minimum 15 osób

• osoby ﬁzyczne

• osoby mające pełną zdolność do czynności

prawnych

• obywatele polscy

• cudzoziemcy, jeśli mają miejsce zamiesz-

kania w Polsce

• fundator – jeden lub kilku (osoby prawne

lub ﬁzyczne)

• osoby ﬁzyczne – Polacy i cudzoziemcy (bez

względu na miejsce zamieszkania) oraz oso-

by prawne – mające siedzibę w Polsce lub za-

granicą

Czy fundacja jest organizacją społeczną?

Fundacja może skupiać wokół siebie ludzi chcących wspierać jej działalność jako

darczyńcy, jako wolontariusze, może zatrudniać pracowników. W fundacji nie ist-

nieje jednak członkostwo (tak jak np. w stowarzyszeniu). Z tego faktu, między in-

nymi, wynikały rozbieżności w orzecznictwie sądowym, co do możliwości uzna-

nia fundacji za organizację społeczną. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził

jednak, że często stosowane w prawie pojęcie „organizacji społecznej”, nie jest

doprecyzowane i nie są znane kryteria, na podstawie których można zakwali-

ﬁkować daną organizację jako organizację społeczną. NSA ustalił, że fundacji

przysługuje status organizacji społecznej i jako taka organizacja może zgłaszać

swój udział w roli uczestników w postępowaniach przed sądami administracyj-

nymi (sygn. II OPS 4/05).

członkowie

• ludzie są kapitałem stowarzyszenia

• zmniejszenie liczby członków poniżej 15

oznacza likwidację stowarzyszenia

• walne zgromadzenie członków to najwyż-

sza władza

• członkami mogą być cudzoziemcy, jeśli ze-

zwala na to statut

• członkami mogą być osoby prawne, ale

wyłącznie, jako członkowie wspierający (nie

mają prawa głosu we władzach stowarzysze-

nia)

brak członkostwa

organy (władze)

• zarząd (obowiązkowy)

• obowiązkowy organ kontroli wewnętrznej

(np. komisja rewizyjna)

• zarząd (obowiązkowy)

• nieobowiązkowy organ kontroli wewnętrz-

nej (np. rada fundacji, komisja rewizyjna)

nadzór i kontrola zewnętrzna

2. Czym różni się fundacja od stowarzyszenia?

Osoby podejmujące decyzję o sformalizowaniu swojej działalności społecznej

często nie mają pewności, co do najkorzystniejszej formy, jaką te działania mo-

głyby przyjąć. Nie wiedzą, co byłoby właściwsze – ustanowienie fundacji, czy

założenie stowarzyszenia. Warto zaznaczyć, że możliwości działania i uzyskiwa-

nadzór sprawuje starosta powiatu właściwy

ze względu na siedzibę stowarzyszenia

nadzór sprawuje właściwy minister wskaza-

ny przez fundatora i starosta powiatu właści-

wy ze względu na siedzibę fundacji

3w*: JAK ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ?

3w*, stan prawny 1.07.2007

stowarzyszenie

fundacja

III. FUNDATOR – KTO MOŻE ZAŁOŻYĆ

FUNDACJĘ

sprawozdawczość

brak corocznych obowiązków sprawozdaw-

czych wobec organu nadzoru (starosta)

obowiązek corocznego składania sprawozdań

wobec organu kontroli zewnętrznej, czyli wła-

ściwego ministra

Osobę tworzącą fundację nazywamy fundatorem . Fundatorem może zostać za-

równo obywatel polski jak i cudzoziemiec, ponieważ, zgodnie z ustawą, „funda-

cję mogą ustanowić osoby ﬁzyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca

zamieszkania” (art. 2 ust. 1).

3. Od pomysłu do rejestracji – etapy zakładania fundacji

Od pomysłu na powołanie fundacji, do chwili rozpoczęcia przez nią działalności,

musimy przejść przez kilka etapów. Są one niezbędne, aby fundacja mogła uzy-

skać osobowość prawną.

Fundację może powołać również osoba prawna (np. uczelnia wyższa, ﬁrma pry-

watna), której siedziba mieści się w Polsce lub za granicą. Fundatorów może być

kilku – kilka osób ﬁzycznych, kilka osób prawnych lub grupa składająca się z jed-

nych i drugich.

Niezbędne dla powołania fundacji są:

1. Wola fundatora, aby założyć fundację, wyrażona w tzw. akcie fundacyjnym.

2. Opracowanie statutu, czyli dokumentu określającego organizację i sposób

działania fundacji.

3. Złożenie wniosku rejestrowego o wpisanie fundacji do Krajowego Rejestru

Sądowego (KRS).

4. Wpisanie fundacji do KRS.

Rolą fundatora jest ustanowienie fundacji poprzez złożenie odpowiedniego

oświadczenia i sporządzenie statutu. Fundator może też wyznaczyć inną osobę,

jako odpowiedzialną za te zadania (więcej na ten temat – w rozdziałach o akcie

fundacyjnym i statucie fundacji).

Trzy pierwsze zadania należą zasadniczo do fundatora (zasadniczo, bo fundator

może wyznaczyć pełnomocnika, który będzie działał w jego imieniu, a wniosek

do KRS może złożyć też zarząd). Ostatnie zadanie, czyli wpis do KRS, należy do

sądu. W kolejnych rozdziałach omówiony zostanie każdy z etapów powstawania

fundacji. Zacznijmy jednak od informacji, kto może zostać fundatorem.

fundacji jest zakończona, a odpowiedzialność za majątek

idziałania fundacji przejmuje zarząd. Fundator, który

chciałby włączyć się w działania ustanowionej przez

siebie fundacji (np. wejść w skład zarządu), może to

zrobić tylko wówczas, kiedy statut fundacji będzie

zawierał zapisy określające funkcję, którą fundator

miałby pełnić.

* Wartopamiętać, że rola fundatora po zarejestrowaniu

3w*: JAK ZAŁOŻYĆ FUNDACJĘ?

3w*, stan prawny 1.07.2007

IV. AKT FUNDACYJNY

Czy można odwołać akt fundacyjny?

Akt fundacyjny ma charakter zobowiązania, co oznacza, że fundator zobowiązu-

je się w nim do przekazania określonego majątku na rzecz tworzonej fundacji.

Obowiązek ten musi zostać zrealizowany po uzyskaniu przez fundację osobowo-

ści prawnej, a do tego czasu jest zawieszony. Konsekwencją tego jest dopusz-

czalność odwołania aktu fundacyjnego (art. 61 par. 1 k.c.). Odwołanie jest moż-

liwe do czasu wpisu fundacji do KRS, a powinno mieć formę aktu notarialnego.

Oświadczenie o odwołaniu aktu fundacyjnego może złożyć fundator, a jeśli fun-

datorów było kilku – to wszyscy fundatorzy łącznie.

Jeśli fundator nie wywiąże się ze zobowiązania, to po uzyskaniu przez funda-

cję osobowości prawnej, czyli po dokonaniu przez sąd wpisu do KRS, fundacja

może dochodzić swoich praw na zasadach ogólnych, czyli określonych w kodek-

sie cywilnym.

1. Czym jest akt fundacyjny?

Fundator wyraża wolę powołania fundacji w akcie fundacyjnym.

* Akt fundacyjny to oświadczenie woli zmierzające

Ustawa wymaga, żeby oświadczenie woli fundatora o ustanowieniu fundacji

miało formę aktu notarialnego. Fundator składa je więc przed notariuszem (wzór

oświadczenia woli podany został w ostatnim rozdziale broszury). Wyjątkiem od

powyższej sytuacji jest ustanowienie fundacji w testamencie – art. 3 ust. 1 – 3.

Jeśli fundatora reprezentowałby pełnomocnik, to osoba ta musi mieć pełnomoc-

nictwo ustanowione również w formie aktu notarialnego (art. 99 par. 1 k.c. w zw.

z art. 3 ust. 1 ustawy o fundacjach).

Zatrzymajmy się teraz przy dwóch obowiązkowych elementach oświadczenia

woli o ustanowieniu fundacji, czyli celu fundacji i majątku przeznaczonym na

realizację tego celu.

2. Dla jakich celów można powołać fundację?

Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji może zostać złożone również

za granicą. Ma ono wówczas taką samą moc, jak złożone przed notariuszem

w Polsce, pod warunkiem jednak, że sporządzony jest przez polskiego kon-

sula i po uzyskaniu od Ministra Sprawiedliwości pisemnego upoważnienia

wydanego na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych (art. 19

ust. 4 i 5 Ustawy z dn. 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospo-

litej Polskiej).

* Fundacjamoże zostać ustanowiona dla realizacji celów

Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji musi zawierać informację o celu po-

wstania fundacji oraz majątku przeznaczonym na jego realizację.

Podstawowe wartości Rzeczypospolitej Polskiej określone zostały w Konstytucji,

w rozdziale „Rzeczypospolita”. Cele fundacji powinny być zatem zgodne z tymi

wartościami. Gdyby przeczyły im – sąd odmówi zarejestrowania fundacji.

Zanim fundator uda się do notariusza (który sporządzi akt notarialny), najpierw

podejmuje decyzję, jakiej wartości majątek przeznaczy dla fundacji i jakim ce-

lom ten majątek posłuży. J eśli fundatorów jest kilku, to muszą rozstrzygnąć mię-

dzy sobą, jakie dokładnie środki przekaże każdy z nich. Gdy na fundusz założy-

cielski składają się, np. dzieła sztuki, dom, samochód, to muszą zostać wcześniej

wycenione.

Oprócz pozostawania w zgodzie z podstawowymi interesami Polski, cele fundacji

muszą być istotne z punktu widzenia społecznego lub gospodarczego. W ustawie,

jako spełniające ten warunek, przykładowo zostały wymienione: ochrona zdro-

wia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka

i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami. Oznacza to,

że cele fundacji muszą mieć charakter publiczny, służyć dobru ogółu, a nie wy-

łącznie zaspokojeniu potrzeb osoby indywidualnej, np. pożytkowi fundatora lub

osób z nim związanych.

Już w oświadczeniu o ustanowieniu fundacji fundator może wskazać właściwe-

go ministra, który będzie sprawował nadzór nad organizacją. Wybierając mini-

stra, należy przyjrzeć się głównym celom fundacji i wskazać tego, z którego za-

kresem działań one się wiążą.

Czasem może się wydawać, że cel, dla którego chcielibyśmy powołać fundację,

jest jak najbardziej użyteczny. Przykładowo – pragniemy udzielać pomocy ﬁnan-

do ustanowienia fundacji, określające cel fundacji

imajątek przeznaczony na realizację tego celu.

zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej

Polskiej, celów społecznie lub gospodarczo użytecznych

(art.1).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: