Ugoda.doc

Ugoda

W umowie ugody strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Umowa ta ma charakter umowy wzajemnej ze względy na ekwiwalentność ustępstw wg subiektywnej oceny stron, choćby kryteria obiektywnej nie uzasadniały podobnej oceny.

Przez ustępstwo należy rozumieć jakąkolwiek rezygnację z pierwotnie zajmowanego przez stronę stanowiska w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego.

Ugoda należy do tzw. umów ustalających. Causa verstellen – leży u podstaw wszystkich czynności ustalających.

Zmierza do przekształcenia niepewnego lub spornego stosunku prawnego w stosunek pewny i bezsporny, Celem jej jest najczęściej uchylenie istniejącego między stronami sporu, ale ugoda może mieć też na względzie spór, który przypuszczalnie powstanie.

Ugoda modyfikuje sytuację stron w ramach już istniejącego stosunku prawnego. Nie stanowi więc całkowicie nowego tytułu prawnego dla wyrażonych w niej praw i obowiązków. Nie pozbawia też znaczenia innych elementów stosunku prawnego, nieobjętych treścią ugody. Np. ustanowione wcześniej zabezpieczenia trwają nadal, chociaż wierzytelność została w ugodzie zmodyfikowana.

Umowa ugody jest czynnością konsensualną, a do jej zawarcia nie jest wymagana forma szczególna. Potrzeba zachowania odpowiedniej formy może wynikać z treści ugody, zwłaszcza z uwagi na jej przedmiot. Ugoda powinna być wtedy zawarta w takiej formie, jakiej wymaga czynność prawna objęta treścią ugody.

Ugoda, jak każda czynność prawna, podlega ogólnym regułom wytyczającym granice dopuszczalnej swobody kształtowania treści czynności prawnej. Ugoda sprzeczna z ustawą, mająca na celu obejście ustawy, sprzeczna z zws jest nieważna.

Wyzysk (art. 388) – jedna ze stron, wykorzystując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, wymusza rażącą dysproporcję ustępstw. Na podstawie tej instytucji pokrzywdzony mógłby domagać się modyfikacji ustalonych ugoda świadczeń, co w konkretnej sytuacji może być dla niego korzystniejsze niż uznanie ugody za nieważną.

Do ugody stosuje się przepisy o wadach oświadczeń woli, z zastrzeżeniem odrębności dotyczących błędu.

Doniosłość ma jedynie błąd co do stanu faktycznego, który wg treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody obie strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. Błąd ten powinien mieć cechę błędu subiektywnie istotnego.

Powołanie się na błąd nie będzie skuteczne, gdy dotyczył on okoliczności spornych albo wątpliwych, ponieważ celem ugody jest właśnie usunięcie stanu niepewności.

Z tych samych przyczyn późniejsze odnalezienie dowodów co do roszczeń, który ugoda dotyczy, nie daje podstaw do uchylenia się od skutków prawnych określonych w ugodzie, chyba że została ona zawarta w złej wierze → jedna ze stron zataja przed drugą fakt istnienia odpowiednich dowodów.

KPC każe sądom, gdy zawarcie ugody jest dopuszczalne, dążyć w każdym stanie postępowania do ugodowego załatwienia sprawy, a nawet jeszcze przed wniesieniem pozwu przewiduje możliwość wszczęcia postępowania pojednawczego dla uregulowania sprawy cywilnej w drodze ugody.

Ugoda zawarta przed sądem, wpisana do protokołu rozprawy lub posiedzenia, zawsze spełnia wymagania dotyczące formy jej zawarcia, ugoda taka zastępuje formę przewidzianą dla danej czynności.

Zawarcie ugody jest celem mediacji, uregulowanej w KPC jako pozasądowego sposobu rozstrzygania sporów, z przyznaniem ugodzie zawartej przed mediatorem – po jej zatwierdzeniu przez sąd – mocy prawnej ugody zawartej przed sądem.

Pogląd SN i doktryny uznaje ugodę sądową za czynność o podwójnym charakterze, będącą zarazem czynnością materialnoprawną i czynnością procesową o właściwych dla niej skutkach. Wg tej koncepcji ugoda sądowa tym tylko różni się od ugody cywilnej (materialnoprawnej), że poza treścią wskazaną w art. 917 KC zawiera oświadczenia zmierzające do umorzenia postępowania.

Ugody zawierane przed sądem podlegają kontroli sądowej. Za niedopuszczalną uzna sąd ugodę niezgodną z prawem albo zws albo zmierzającą do obejścia prawa.

W postępowaniu w sprawach gospodarczych zakres sądowej kontroli ugody częściowo odbiega od zasad ogólnych. Sąd uzna ugodę zawartą przez strony za niedopuszczalną, gdy jest niezgodna z prawem, zws, zmierza do obejścia prawa, gdy wymaga tego ochrona środowiska, ochrona produkcji należytej jakości.