poradnik_specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodziezy-praca zespołu nauczycieli.pdf

Specjalne potrzeby edukacyjne

dzieci i młodzie y.

Praca zespołu nauczycieli,

wychowawców grup wychowawczych

i specjalistów prowadz cych zaj cia

z uczniem w przedszkolach, szkołach

i placówkach.

Katarzyna Leśniewska

Ewa Puchała

Lilianna Zaremba

Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży

Praca zespołu nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych

i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem

w przedszkolach, szkołach i placówkach

Spis treści:

Wstęp 3

1. Karta indywidualnych potrzeb ucznia 5

1.1. Dla kogo zakłada się kartę indywidualnych potrzeb ucznia 5

1.2. Komu przedstawia się kartę indywidualnych potrzeb ucznia 6

1.3. Jak przechowuje się kartę indywidualnych potrzeb ucznia 6

1.4. Komu przekazuje się kartę indywidualnych potrzeb ucznia 6

1.5. Jakie informacje zawiera karta? 7

Wzór – Karta indywidualnych potrzeb ucznia 12

2. Plan działań wspierających. Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny 14

2.1. O czym warto pamiętać przed przystąpieniem do konstruowania planu działań

wspierających i indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego 14

2.2. Plan działań wspierających 15

2.3. Jakie informacje zawiera plan działań wspierających 16

Wzór – Plan działań wspierających 21

2.4. Indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne 22

2.5. Zasady i wskazówki dotyczące konstruowania indywidualnych programów

edukacyjno-terapeutycznych 23

2.6. Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb

rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia 26

2.7. Uwagi końcowe 34

Wzór – Arkusz wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia 35

Wzór – Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny 36

3. Obszary odpowiedzialności poszczególnych osób organizujących pomoc psychologiczno-

pedagogiczną 40

4. Monitoring i ewaluacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniom

(karta, PDW, IPET) 43

4.1. Monitoring i ewaluacja – regulacje prawne 43

4.2. Analiza warunków zewnętrznych 44

4.3. Monitoring i ewaluacja – praktyczne wskazówki 45

4.4. Obserwacja jako metoda monitorowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej

udzielanej uczniowi 47

5. Doradztwo edukacyjno-zawodowe 48

5.1. Rola i zadania instytucji wsparcia zewnętrznego w obszarze doradztwa

edukacyjno-zawodowego w szkołach i placówkach 50

5.2. Współpraca poradni ze szkołami i placówkami 50

5.3. Praca z uczniem w obszarze doradztwa edukacyjno-zawodowego w szkole 51

6. Budowanie koalicji na rzecz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 53

6.1. Współpraca przedszkoli, szkół i placówek z ośrodkami doskonalenia nauczycieli 54

6.2. Rola poradni psychologiczno-pedagogicznych we wspieraniu uczniów ze

specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 55

6.3. Rodzice – pełnoprawnymi partnerami szkoły i podmiotami kształtującymi

rzeczywistość szkolną 57

6.4. Współpraca szkoły z organizacjami pozarządowymi 59

7. Przykłady dobrych praktyk 60

7.1. Szkoła Podstawowa im. Stanisława Moniuszki w Łajskach 60

Wstęp

Wprowadzane zmiany prawne umożliwiają tworzenie w szkołach optymalnych warunków

kształcenia, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb i możliwości poszczególnych uczniów . Zatem

dobór treści, metod kształcenia i sposobu organizacji szkoły należy opierać na rozpoznaniu sytuacji

uczniów oraz diagnozie potencjału, trudności i zainteresowań każdego z nich. Takie

zindywidualizowane podejście przyczyni się do stworzenia każdemu dziecku równych szans na

uzyskanie sukcesów, a tym samym zwiększenia efektywności pracy szkoły.

Aby to było możliwe, warto by nauczyciel starał się uzyskać odpowiedzi na następujące pytania:

- Na jakich etapach rozwoju w poszczególnych sferach życia znajduje się dziecko?

- Jakie są jego możliwości i deficyty w obszarze motoryki, funkcjonowania zmysłów, komunikowania

się, samodzielności, funkcjonowania emocjonalno-społecznego, umiejętności szkolnych

i funkcjonowania poznawczego?

- W jaki sposób mocne strony i deficyty mogą się przekładać na funkcjonowanie dziecka w szkole?

- W jaki sposób można wykorzystać potencjał dziecka do wspomagania jego rozwoju?

- W jaki sposób sytuacje edukacyjne i codzienne funkcjonowanie ucznia w szkole można

wykorzystywać do efektywnego wspierania jego rozwoju?

Zwiększeniu efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi służyć

będzie zespołowa formuła pracy nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów,

prowadzących zajęcia z danym uczniem.

Proponowane nowe rozwiązania pozwolą na szybkie i efektywne zareagowanie na potrzeby

ucznia, a następnie objęcie go wsparciem w przedszkolu, szkole lub placówce, bądź poinformowanie

rodziców o konieczności specjalistycznej diagnozy i terapii w poradni psychologiczno-pedagogicznej

lub placówkach służby zdrowia.

Głównym zadaniem zespołu jest planowanie i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy

psychologiczno-pedagogicznej oraz ocena skuteczności podejmowanych działań.

Zawartość niniejszego poradnika w szczególności ma na celu przybliżenie nauczycielom

i specjalistom zadań zespołu, sposobu organizacji jego pracy, z uwzględnieniem najważniejszych

aspektów, które należy wziąć pod uwagę, by zaplanowane dla ucznia formy wsparcia były

rzeczywiście najlepsze. Znajdziecie w nim Państwo praktyczne podpowiedzi, w jaki sposób opracować

kartę indywidualnych potrzeb ucznia, plan działań wspierających oraz indywidualny program

edukacyjno-terapeutyczny.

Na materię szkolną należy patrzeć holistycznie i pamiętać, że zmiany we wszystkich obszarach

działalności szkoły dotyczą dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na równi

z pozostałymi uczniami. Podkreślenia wymaga również fakt, że materiał poradnika osadzony jest

głęboko w kontekście wprowadzonych zmian w systemie oświaty, a należą do nich:

− nowa podstawa programowa podkreślająca konieczność rozwijania kompetencji

kluczowych i indywidualizacji wymagań,

− programy nauczania dopuszczane do użytku przez dyrektora szkoły, a nie przez ministra,

− nowe spojrzenie na pracę z uczniem z różnego rodzaju specjalnymi potrzebami

edukacyjnymi – indywidualne podejście do potrzeb ucznia na każdym etapie

edukacyjnym, organizacja kształcenia tych uczniów oraz udzielania pomocy

psychologiczno-pedagogicznej,

− nowa rola edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, w tym obowiązkowej edukacji

pięcio- i sześciolatków,

− nowe zadania przedszkola i szkoły, w tym diagnoza przedszkolna, diagnoza ryzyka

dysleksji, rozpoznawanie uzdolnień uczniów, doradztwo edukacyjno- zawodowe,

− nowy nadzór pedagogiczny – wypełnianie wymagań stawianych przez państwo oceniane

w ewaluacji wewnętrznej (prowadzonej przez dyrektora szkoły lub placówki)

i zewnętrznej (prowadzonej przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny) 1 .

Warto, aby zmiany w systemie edukacji i związane z nimi nowe rozporządzenia skłoniły szkoły do

przyglądania się potrzebom wszystkich grup społeczności szkolnej, ponieważ jest to system osób

pozostających we wzajemnej, bliższej lub dalszej, relacji. Dziecko ze specjalnymi potrzebami,

przychodząc do szkoły, nie trafia w„pustkę społeczną”, lecz do środowiska, w którym poszczególne

osoby mają potrzeby, oczekiwania, możliwości i ograniczenia. Tylko wówczas, gdy patrzymy na

szkołę jako na system wzajemnie powiązanych i oddziałujących na siebie elementów, działania

podejmowane wobec dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mają szansę być spójne i

skuteczne. Świadomość równości w zakresie potrzeb lecz i różnorodności w sposobach ich

zaspokajania ułatwia rozumienie tego, czym jest indywidualizacja pracy, zmierzająca do wspierania

rozwoju ucznia na podstawie wzajemnych dobrych relacji. Od tego, na ile potrzeby wszystkich

podmiotów będą zaspokojone, zależy w jaki sposób kształtować się będą relacje w szkole. Warto

spojrzeć na proces edukacji i wychowania w szkole jako na spotkanie osób o różnych kompetencjach.

Wśród tych osób są uczniowie ze specjalnymi potrzebami i ich rówieśnicy oraz nauczyciele ze swoimi

potrzebami i możliwościami. Są też rodzice uczniów. Jeśli spotkaniu tych osób towarzyszyć będzie

wzajemny szacunek, zrozumienie i troska, wówczas jest szansa, że obecność w szkole uczniów ze

specjalnymi potrzebami edukacyjnymi sprawi, że wygrają na tym wszyscy.

Wprowadzane regulacje prawne mają przyczynić się do tworzenia w szkołach środowiska

sprzyjającego zindywidualizowanemu rozwojowi każdego dziecka. Dzieci ze specjalnymi potrzebami

zostały wyróżnione jako „podgrupa” społeczności szkolnej nie dlatego, że mają mieć one wyjątkowe

prawa, lecz dlatego, że należy zapewnić im dostosowany do ich możliwości sposób zaspokajania

potrzeb. Twórzmy zatem edukację równych szans dla każdego dziecka opartą na rozumieniu potrzeb

wszystkich uczestników procesu edukacyjnego.

Materiały opracowane przez MEN, Konsolidacja zasobów oświaty, 2010 r.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: