Derczyński Włodzimierz – O umieraniu i śmierci.pdf - Eutanazja - dancistino

CBOS

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

SEKRETARIAT

OŚRODEK INFORMACJI

629 - 35 - 69, 628 - 37 - 04

693 - 58 - 95, 625 - 76 - 23

UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24

00 - 503 W A R S Z A W A

TELEFAX 629 - 40 - 89

INTERNET

http://www.cbos.pl

E-mail: sekretariat@cbos.pl

BS/146/2001

O UMIERANIU I ŚMIERCI

K OMUNIKAT Z BADAŃ

WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 2001

P RZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH

JEST DOZWOLONE WYŁĄCZNIE Z PODANIEM ŹRÓDŁA

O UMIERANIU I ŚMIERCI

¾ Blisko połowa ankietowanych (48%) w ogóle nie myśli

o śmierci lub robi to bardzo rzadko. Tylko mniej niż co

trzecia osoba (29%) przyznaje, że śmierć jest często obecna

w jej rozmyślaniach.

¾ Większość Polaków (69% - o 12 punktów więcej niż przed

siedmioma laty) wierzy, że śmierć nie kończy całkowicie

naszej egzystencji, że jest jeszcze coś po śmierci.

Przeciwnego zdania jest co siódmy respondent (14%), a 17%

ma wątpliwości w tej sprawie.

¾ Co trzeci ankietowany (32%) obawia się śmierci, większość

jednak (60%) nie ma tego rodzaju obaw.

¾ Obecnie więcej osób niż przed kilkoma laty uważa, że lepiej,

gdy człowiek umiera świadomy tego (36%, w roku ‘94 -

26%); ponad połowa badanych (52%) jest przeciwnego

zdania. Zarazem nieco mniej osób uważa, że lepiej w ogóle

nie myśleć o śmierci (45%) niż przygotowywać się do niej,

zadbać wcześniej o różne sprawy (49%).

¾ Zmartwienia, lęki czy obawy, żywione w związku ze

śmiercią, najczęściej dotyczą umierania w bólu (65%)

i pozostawienia bliskich (63%). Wiele osób niepokoi się też

o możliwość pożegnania się z najbliższymi (57%) i o to, czy

ktoś będzie o nich pamiętał (61%). Zmartwień przysparza też

ewentualność zgonu bez przyjęcia sakramentu (55%) oraz

kwestia zbawienia i uzyskania przebaczenia ze strony Boga

(49%). Blisko połowa respondentów martwi się też tym, że

może zostawić niezałatwione czy niedokończone sprawy, na

których im zależy. Rzadziej wskazywane były inne niepokoje

i lęki - np. przed samotnym umieraniem czy śmiercią

w szpitalu.

¾ Bardzo nieliczni są respondenci, którzy sporządzili testament

(6%). Więcej osób (23%) ma zapewnione miejsce na

cmentarzu. Kremację jako formę pochówku akceptuje

obecnie 44% ankietowanych.

Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (137), 12-15 października 2001, reprezentatywna próba losowo-

-adresowa dorosłych mieszkańców Polski (N=1020).

Stosunek Polaków do śmierci charakteryzuje się na ogół unikaniem myślenia o niej

i odsuwaniem od siebie spraw z nią związanych, ale o jej nieuchronności przypomina nie

tylko religia czy święta (np. zbliżające się Święto Zmarłych), ale też - częstsza niż dawniej -

obecność tego zjawiska w mediach, niemal stale donoszących o tragicznych wydarzeniach

w Polsce i na świecie.

Ostatnio omawialiśmy obszernie stosunek Polaków do śmierci i umierania na

podstawie wyników badania przeprowadzonego w roku 1994 1 . Obecnie 2 skupimy się przede

wszystkim na kilku sprawach, związanych z tą tematyką, których nie poruszaliśmy wcześniej.

Szerzej zajmiemy się zwłaszcza tym, czego ludzie się obawiają, co ich trapi, niepokoi

w związku z końcem życia. Uwzględnimy przy tym różne aspekty umierania i stosunku do

śmierci: psychologiczne, etyczne oraz religijne czy duchowe oraz kilka spraw praktycznych.

Nawiązując do poprzednich naszych badań pytaliśmy ankietowanych o przygotowanie się do

śmierci, gotowość świadomego jej przyjęcia lub pragnienie pozostawania w nieświadomości

oraz o wiarę w życie po śmierci. Chcieliśmy sprawdzić, czy kilka lat przyniosło jakieś zmiany

w społecznym nastawieniu pod tym względem.

Impulsem do ponownego podjęcia tej problematyki było też opublikowanie w Stanach

Zjednoczonych na początku tego roku obszernego artykułu podsumowującego - na podstawie

danych sondażowych - stosunku społeczeństwa USA do śmierci. Tam, gdzie to jest możliwe

i celowe, będziemy więc mogli porównać nasze opinie i postawy z poglądami i postawami

innych.

1 Zob. komunikat CBOS „Nasze postawy wobec umierania i śmierci”, październik ‘94.

2 Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (137) przeprowadzono w dniach 11-16 października 2001 roku

na liczącej 1020 osób reprezentatywnej próbie losowo-adresowej dorosłych mieszkańców Polski.

- 2 -

C ZY CZĘSTO MYŚLIMY O ŚMIERCI ?

Blisko połowa ankietowanych (48%) w ogóle nie myśli o śmierci lub robi to bardzo

rzadko. Tylko niespełna co trzecia osoba (29%) przyznaje, że śmierć jest często obecna w jej

rozmyślaniach.

CBOS

RYS. 1. WIELE OSÓB MYŚLI CZASEM O ŚMIERCI. CZY PAN(I) MYŚLI O ŚMIERCI:

dość często

dość rzadko

23%

19%

10%

bardzo często

bardzo rzadko

26%

22%

Nigdy nie myślę

o śmierci

W roku 1994 również pytaliśmy o to, czy naszym respondentom zdarza się myśleć

o śmierci i jak często - pytanie było nieco inaczej sformułowane i inne były możliwości

odpowiedzi, więc dane z tamtego okresu nie są w pełni porównywalne z obecnymi. Można

jednak powiedzieć, że wówczas nieco mniej osób zadeklarowało, iż myśli o śmierci „często”

(25%), mniej też jednak stwierdziło, że robi to „bardzo rzadko, właściwie nigdy” (35%) 3 .

Myślenie o śmierci zależy przede wszystkim od wieku badanych. Liczba osób, które

w myślach obcują ze śmiercią bardzo często i dość często, zaczyna wzrastać wśród

respondentów w średnim wieku (45-54 lat), a już wśród najstarszych (65 i więcej lat) stanowi

prawie trzy piąte (zob. tabele aneksowe). Częściej też o śmierci myślą kobiety oraz osoby

najbardziej religijne. Jest oczywiste, że tego rodzaju deklaracje częstsze są również wśród

rencistów i emerytów (50%), ale może zastanowić znaczny odsetek takich wskazań wśród

osób pracujących na własny rachunek (33%).

Zob. komunikat CBOS „Nasze postawy wobec umierania i śmierci”, cyt. wyd.

- 3 -

W porównaniu z Amerykanami, którzy odpowiadali na identycznie sformułowane

pytanie, Polacy wydają się bardziej zaabsorbowani sprawą śmierci, a zarazem częściej

deklarują, że w ogóle o niej nie myślą. Trzeba jednak zastrzec, że dane amerykańskie

pochodzą sprzed dwóch lat. Na częstsze myślenie Polaków o śmierci mogły mieć wpływ

tragiczne wydarzenia ostatnich miesięcy (terrorystyczne ataki i śmierć tysięcy ludzi w USA,

oglądane na ekranach telewizorów); być może obecnie także w Stanach odsetki myślących

o śmierci byłyby wyższe.

Tabela 1

Wiele osób myśli czasem o śmierci. Czy Pan(i) myśli

USA (1999) 4

POLSKA (2001)

o śmierci:

w procentach

−

bardzo często lub dość często

−

dość rzadko

−

bardzo rzadko

−

nigdy

W IARA W ŻYCIE PO ŚMIERCI

Zdecydowana większość respondentów uważa, że śmierć nie kończy naszego istnienia.

Przeciwnego zdania jest tylko co siódmy ankietowany, a sporo osób ma wątpliwości w tej

sprawie. Przekonania na ten temat zależą głównie od religijności mierzonej częstością praktyk

religijnych - im częstsze praktyki, tym częstsza wiara w istnienie po śmierci. Jednak nawet

spośród osób biorących udział w praktykach religijnych kilka razy w tygodniu nie wszyscy

żywią takie przekonanie (zob. tabele aneksowe). Widoczne jest też, że w życie pozagrobowe

częściej wierzą kobiety, ale być może wynika to z bardziej rozpowszechnionej wśród nich

religijności. Podobnie pośredni, płynący z różnic w religijności, wydaje się związek wiary

w istnienie po śmierci z poglądami politycznymi ankietowanych. Natomiast wart

odnotowania jest znacznie wyższy niż wśród pozostałych osób odsetek deklarujących wiarę

w istnienie po śmierci wśród najmłodszych respondentów (w wieku od 18 do 24 lat).

4 Dane z sonda¿u Los Angeles Times, October, 1999, w: Final Moments. Perspective on death, Public

Perspective , March/April 2001.

Derczyński Włodzimierz – O umieraniu i śmierci.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: