1.Kierunki badań bibliotekoznawczych na ziemiach polskich w XIX wieku (koncepcje, problemy badawcze; akademickie ośrodki kształcenia; główne kierunki badawcze; osoby; towarzystwa naukowe; najważniejsze publikacje książkowe)
Rozwijające się w XIX wieku bibliotekarstwo potrzebowało określenia swych podstaw teoretycznych i organizacyjnych, wymagało więc stworzenia nauki, która by regulowała praktykę. Zaczęła się więc kształtować nauka o bibliotece i bibliotekarstwie – bibliotekoznawstwo, które miało nie tylko zastąpić bibliografię , ale i objąć całe pole badań nad książką. Bibliotekoznawstwo - twórcą terminu był M. Schrettinger (początek XIX w.) i wg niego miało być ono składnikiem organizacyjnej problematyki warsztatów naukowych. Celem ostatecznym tej nauki miało być szybkie zaspokajanie wszelkich potrzeb użytkowników biblioteki. W 1886 r. w Getyndze powstała pierwsza katedra bibliotekoznawstwa i w zakres tej nauki zaczęto włączać wszystkie umiejętności, które mogą być potrzebne bibliotekarzowi: Karol Dziatzko. Początkowo bibliotekoznawstwo ograniczało się do problematyki bibliotek naukowych dlatego obejmowało głównie takie zagadnienia, jak: historia książki i pisma, rękopisoznawstwo, inkunabulistykę i in. Z czasem objęło on również bibliotekarstwo oświatowe i zakres tej nauki rozszerzył się o elementy wiedzy o człowieku i społeczeństwie .Na przełomie lat 60. i 70. pole badawcze bibliotekoznawstwa wzbogaciło się z powodu narastającej ilości zagadnień informacji naukowej. Za obiekt badań bibliotekoznawczych uchodzi kompleks: książka, biblioteka, czytelnik. Najczęściej bibliotekoznawstwo uznawane jest za naukę teoretyczną o podstawach bibliotekarstwa i dziejach bibliotek. Zakres badań bibliotekoznawczych precyzował się stopniowo w ciągu XIX i XX wieku ujawniając następującą prawidłowość: najpierw dominowała tendencja do poszerzania pola badawczego i obejmowania różnych zagadnień pozabibliotecznych, później następowało ograniczenie przedmiotu bibliotekoznawstwa do nauki o bibliotece i bibliotekarstwie. W Polsce problemy bibliotekoznawcze traktowane były najpierw jako składnik bibliografii (Joachim Lelewel, Karol Estreicher), później jako element księgoznawstwa (Mieczysław Rulikowski, Kazimierz Dobrowolski, Stefan Vrtel-Wierczyński, Jan Muszkowski). W polskim piśmiennictwie terminu bibliotekoznawstwo użył po raz pierwszy Włodzimierz Górski w podręczniku „Krótki rys zasad bibliotekoznawstwa” (1862), gdzie nie było mowy o obejmowaniu przez bibliotekoznawstwo pola badań bibliologicznych. Bibliotekoznawstwo w Polsce kształtowało się jako nauka odpowiadająca potrzebom praktyki bibliotekarskiej i pracy z książką wśród czytelników. Toteż w nawiązaniu do tendencji światowych zaznaczyły się różne kierunki w rozwoju tej dyscypliny. U Heleny Radlińskiej i Józefa Grycza znajdujemy głównie problemy bibliotekarstwa oświatowego i odpowiedni do tego krąg kwestii teoretycznych. Poprzez zagadnienia czytelnicze nurt ten powiązał się z pedagogiką, psychologią i innymi naukami. Z kolei Aleksander Birkenmajer, Adam Łysakowski, Stefan Vrtel-Wierczyński zajmując się bibliotekarstwem naukowym szukali dlań podstaw teoretycznych i odpowiedniego miejsca w świecie nauki. Oba te kierunki w polskim bibliotekoznawstwie lat międzywojennych i pierwszych kilku powojennych zawierały wielki ładunek teoretycznych, historycznych i praktycznych problemów księgoznawczych. Należą zatem także do historii nauki o książce.
Osoby:
Bandkie -niemiecki bibliotekarz; dyrektor biblioteki Jagiellońskiej; wykłady z dziejów drukarstwa; „Historia drukarń krakowskich” , „Historia Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego”, „Historia drukarń w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim” ; Bandkie koncentrował się na samej książce a swoje badania opierał na autopsji
Bohatkiewicz- wykłady z bibliografii; wzorowała się na Lelewelu; podział bibliografii na 3 części: rękopisoznawstwo, drukarstwo, bibliotekoznawstwo; „Rzecz o bibliografii powszechnej” Korzystał z osiągnięc Lelewela. W latach 1828-30 wykładał na Uniwersytecie Wileńskim.
Górski- „Krótki rys zasad bibliotekoznawstwa” , po raz pierwszy używa terminu bibliotekoznawstwo.
Piekarski- przedmiotem dyscypliny produkcja ksiązki, pośrednictwo między twórcą i odbiorcą i konsumpcja książki. Celem książki jest rozpowszechnienie określonych treści w społeczeństwie.
Rulikowski- dążyć należy do poznania przyczyn zjawisk bibliologicznych ich skutków dla kultury, dociekania opierać na statystyce. Stworzyć własną metodę badań opartą na metodach hist. I socjologicznych oraz uporządkować terminologię
Vrtel- Wierczyński- autor dzieła encyklopedycznego Teoria bibliografii w zarysie. Sprecyzował wiele pojęc bibliologicznych. Bibliologia musi widzieć i uznawać treść ksiązki jako element istotny, traktować ją opisowo i encyklopedycznie.Książką zajmuję się tez inne dyscypliny: historia literatury, historia sztuki, historia nauki itd.
Sierotwiński- centralny problem Nok to funkcja książki
Łysakowski- rozprawa Badanie czytelnictwa w obrębie nauki o książce. Bibliologia interesuje się działaniem książki na społeczeństwo. Książka jako wytwór psychofizyczny oraz procesy związane z książką: okoliczności tworzenia, produkcji, rozpowszechniania i recepcja książki. Bibliologia indywidualna- bada poszczególne książki. Jest nauką opisową, idiograficzną. Bibliologia systematyczna bada składniki i cechy rodzajowe książki. Procesy bibliologiczne badane są przez inne dziedziny bibliologii- bibliotekarstwo, teorię czytelnictwa, metodykę pracy umysłowej. Przedmiot bibliologii to wyłącznie procesy humanistyczne, a nie techniczne. Najważniejsza jest treść książki., stanowi głownie o jej rozpowszechnianiu i użytkowaniu.
Dobrowolski- waga problemów socjol. W obrębie NoK.
Muszkowski- opowiadał się za zintegrowaną nauką o książce. Dialektyka życia książki może być odrębnym przedmiot uniwersyteckiej nauki. Akcentował socjologiczny aspekt Nok. Opracowanie życie książki. Wkład do księgoznawstwa: definicja książki,precyzyjne rozgraniczenie zakresów,socjologii książki i literatury,zastosowanie statystyki w badaniach bibliologicznych,określenie sposobu traktowania treści dzieła,podjęcie kwestii typologii książek,wyjaśnienie miejsca księgarstwa w Nok,Prowadzona przez Muszkowskiego katedra Bibliotekoznawstwa na Un. Łódzkim miała charakter księgoznawczy. Inicjator wydania EWOK-u 1971 r.
2.Kierunki badań bibliotekoznawczych za granicą w XIX wieku (Niemcy; Francja; pozostałe kraje europejskie(koncepcje, problemy badawcze; akademickie ośrodki kształcenia; główne kierunki badawcze; osoby; towarzystwa naukowe; najważniejsze publikacje książkowe)
Wczesne bibliotekoznawstwo miało orientację pedagogiczną, charakter historyczny, powiązane z kształtującym się naukoznawstwem i nauką o literaturze. Pierwsze dzieła księgoznawcze i bibliotekoznawcze pisali Gabriel Naude. Jan Amos Komensky, John Dury, Gottfried Wilhelm Leibniz, i.in. Bibliotekoznawstwo rozwinęło sie jako nauka głównie dzięki pracom uczonych i bibliotekarzy niemieckich, którzy ugruntowali je pod względem historycznym, teoretycznym i organizacyjnym. Dopiero od poł. XIXw. nastąpił wpływ badaczy angielskich, amerykańskich, skandynawskich i.in. XIX-wieczne bibliotekarstwo początkowo zajmowało się organizacją i działaniem bibliotek z czasem pojawiły się zagadnienia związane bezpośrednio z funkcjonowaniem biblioteki: hist. ks., problemy wydawnicze i księgarskie, czytelnictwa także objęło pole badawcze bibliografii, liczne dziedziny historyczne związane z książką oraz części nauk humanistycznych i społecznych. O takim pojmowaniu bibliotekoznawstwa decydowały względy praktyczne-miało zawierać to co przyda sie bibliotekarzowi w pracy. Powstało bibliotekoznawstwo jako nauka niejednolita, trudna do usystematyzowania. XIX-wiecznie bibliotekarstwo wymagało stworzenia nauki, która regulowałaby praktykę. Zaczęła się kształtować nauka o bibliotece i bibliotekarstwie – początkowo ograniczona do zadań bibliotecznych, następnie jednak obejmująca niektóre inne problemy książki – tak historyczne jak i współczesne. Doszło do tego, że wokół biblioteki skoncentrowano (na razie wciąż na drugim planie) zagadnienia produkcji książki, jej rozpowszechniania a nawet czytelnictwa. Bibliotekoznawstwo miało nie tylko zastąpić bibliografię ale i tez całe pole badań nad książką.Badacze:
Martin Schrettinger (twórca terminu bibliotekoznawstwo – bibliothekswissenschaft) – stwierdził, że celem ostatecznym tej nauki ma być szybkie zaspokajanie wszelkich potrzeb literackich.
Karl Dziatzko : od momentu założenia przez niego w Getyndze pierwszej katedry bibliotekoznawstwa (1886) – w zakres tej nauki zaczęto włączać wszystkie umiejętności, które mogą być potrzebne bibliotekarzowi.
Lelewel: „Bibliograficznych ksiąg dwoje”. Rozdzielenie piśmiennictwa i bibliografii. Najważniejsze udostępnianie. Bibliografia tożsama z bibliologią.
Estreicher: Bibliologia jest teorią bibliografii. Wyznacza jej cele badawcze i praktyczne. Zadaniem bibliologii jest określenie wartości naukowej działa. „Bibliografia Polska”
Peignot: „Dictionar raison de bibliologi” 1802-1804. Twórca terminu bibliologia. Wg. Niego bibliologia to ogólna nauka o książce: gromadzenie wytwarzanie, upowszechnianie.
3.Badania bibliotekoznawcze w Polsce w okresie międzywojennym (koncepcje, problemy badawcze; czasopisma; biblioteki; kierunki; szkoły; osoby; najważniejsze publikacje)
Rozwój księgoznawstwa w okresie międzywojennym doprowadził wiedze o książce do poziomu odrębnej nauki. Teoria zaczęła wiązać się z praktyką. Obok koncepcji opartych na problematyce historycznej i socjologicznej ważny był również nurt psychologiczny i pedagogiczny powiązany z bibliotekarstwem oświatowym i z badaniami nad czytelnictwem. Reprezentowała go Helena Radlińska, autorka Książki wśród ludzi, organizatorka Studium Pracy Społeczno – Oświatowej w Wolnej Wszechnicy Polskiej (od 1925 r.) gdzie stworzyła ośrodek badań czytelniczych zwany „szkołą warszawską”. Z kręgu Wszechnicy wyszły też prace teoretyczne z zakresu czytelnictwa Hanny Dobrowolskiej i Anieli Mikuckiej. Ważną rolę w upowszechnianiu nauki o książce miała Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy, gdzie pod koniec lat dwudziestych zorganizowano dział księgoznawstwa i prowadzono kursy dla bibliotekarzy. Programy tych kursów były publikowane na łamach „Biuletynu Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy” (wychodził od 1929, od 1934 r. pt „Bibliotekarz”). Najaktywniejszymi działaczami byli tu Leon Bykowski i Ksawery Świerkowski. Ważne dla postępów badań księgoznawczych były też inicjatywy wychodzące z kół bibliofilskich. Towarzystwo Miłośników Książki w Krakowie i Towarzystwo Bibliofilów Polskich w Warszawie publikowały wydawnictwa bibliofilskie, prowadziły akcje propagandowe na rzecz pięknej książki oraz inspirowały badanie naukowe. W dwudziestoleciu odbyły się również 4 zjazdy polskich bibliofilów: w 1925, 1926, 1928, 1929. Wniosły one znaczne ożywienie do prac księgoznawczych, m.in. na 1 zjeździe podjęto uchwałę w sprawie budowy nowego gmachu BJ, kontynuacji Bibliografii polskiej Estreicherów, organizacji corocznego Święta Książki. W 1917 powstał Związek Bibliotekarzy Polskich (obecne Stowarzyszenie BP), który stawiał sobie m.in. zadanie rozwijania teorii bibliotekarstwa i bibliografii. Związek przedstawiał wiele inicjatyw na forum międzynarodowym, w Komitecie Ekspertów Bibliotecznych przy Lidze Narodów i w IFLA. Od 1927 ZBP wydawał „Przegląd biblioteczny”. W 1928 w nowo utworzonej Bibliotece Narodowej zorganizowano Instytut Bibliograficzny, który wydawał dzieła z zakresu bibliografii, księgoznawstwa i bibliotekoznawstwa, gromadził materiały dot. przemysłu wydawniczego, badał czytelnictwo itp. ;) Powołanie w 1937 Rady Książki, która miała propagować książkę polską w kraju i za granicą, czytelnictwo oraz uprawiać badania naukowe z zakresie książki, czytelnictwa i przemysłu wydawniczego.
Czasopisma:
1.Przegląd Biblioteczny: Założony w 1927 roku kwartalnik naukowy, przejściowo w latach 1972-2003 wydawany był wspólnie przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich i Bibliotekę Główną Polskiej Akademii Nauk, od 2005 r. ponownie wydawcą Przeglądu Bibliotecznego jest samodzielnie SBP. Przegląd Biblioteczny zawiera: artykuły, sprawozdania, recenzje i przeglądy piśmiennictwa oraz kronikę najważniejszych wydarzeń z zakresu bibliotekarstwa i informacji naukowej. Stałym dodatkiem jest Bibliografia Analityczna Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej.
2.Poradnik Bibliotekarza: Wydawany przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich od 1949 roku jest miesięcznikiem instrukcyjno-metodycznym. Zawiera takie działy jak Problemy – Doświadczenia – Opinie; Biblioteka-Środowisko, Warsztaty czytelnicze. Organ dla bibliotekarzy zawiera artykuły, tematyczne zestawienia książek, relacje.
Badacze:
Mieczysław Rulikowski: latach 1916-1917 prowadził wykłady z księgoznawstwa na Wydziale Humanistycznym Wyższych Kursów Naukowych w Warszawie. W 1936 opublikował pracę „Księgoznawstwo”. Księgoznawstwo było dla niego polskim odpowiednikiem bibliologii, nauką „łączącą techniczne, praktyczne i teoretyczne wiadomości dotyczące książki jako takiej w przeszłości i w chwili obecnej”. Stworzył definicje książki: „książka jako przedmiot materialny jest przeciwstawieniem książki w sensie płodu myśli jej autora”. Rulikowski wyeliminował treść książki jako przedmiot badań i ograniczył kompetencje bibliologa do studiowania materialnych i formalnych aspektów książki. Jego koncepcja nie została zaakceptowana właśnie z powodu odrzucenia badania treści książki. Wg niego księgoznawstwo składa się z: 1. Metodyka księgoznawstwa 2. Historia księgoznawstwa 3.Historia książki 4.Psychogeneza bibliologiczna (stosunek pisma do myśli i mowy) 5.Bibliologia powszechna (m.in. bibliografia, księgarstwo, bibliotekoznawstwo)6.Bibliologia pragmatyczna 7.Bibliozofia (synteza wiedzy o książce i klasyfikacja bibliologiczna) Wzorował się na Lisowskim.
Stefan Vrtel – Wierczyński wydał w 1923 obszerną pracę „Bibliografia: jej istota, przedmiot i początki”. Z tego zakresu wykładał na uniwersytecie lwowskim, warszawskim i poznańskim. Swoje poglądy wyłożył na Zjeździe Naukowym we Lwowie w 1935r. – Zagadnienia i metody bibliognozji. Bibliognozja, czyli bibliologia, księgoznawstwo, nauka o książce ma za przedmiot książkę dawną i współczesną, pojedynczą i w zbiorach, rozpatrywaną z punktu widzenia treści i formy. W systemie książki wymienia zagadnienia historyczne, morfologię i statykę (bibliografia), rozpowszechnianie i oddziaływanie książki na społeczeństwo. W czasie wojny i po wojnie rozwinął swoją teorię bibliologii. W 1951 r. wydał dzieło „Teoria bibliografii w zarysie”.
Kazimierz Piekarski, historyk książki, swoje myśli rozwinął w tekstach Książka w Polsce w XV i XVI wieku i Zadania bibliografii polskiej XVI stulecia. Książka była dla niego ważnym czynnikiem życia społecznego. W 1932 r. rzycił myśl, że badając książkę należy badać: jej produkcję, pośrednictwo między twórcą i odbiorcą oraz konsumpcje. Nauka obejmująca te problemy pozwoli zbadać książkę jako jeden z czynników życia społecznego. Jego pogląd stał się podstawą nowoczesnego księgoznawstwa. Ubolewał, że książka i jej funkcja społeczna nie stały się dotąd samodzielnym przedmiotem badań
Jan Muszkowski był aktywnie zaangażowany w różne sfery praktyki książkowej: wydawnicze i księgarskie, w bibliografię i bibliotekarstwo, w kształcenie księgarzy i bibliotekarzy. Analizował książkę funkcjonującą w społeczeństwie, z socjologicznego punktu widzenia. W okresie międzywojennym nie opublikował żadnej większej pracy teoretycznej, powstało jednak ok. 200 artykułów i recenzji. Jako pierwszy w Polsce opowiedział się za włączeniem zagadnień księgarskich do nauki o książce.
Kazimierz Dobrowolski w referacie Zagadnienie nauki o książce na IV Zjeździe Bibliotekarzy Polskich zgłosił wieli wątpliwości odnośnie autonomii bibliologii, oraz wyliczył i uszeregował zagadnienia dotyczące książki. Na treść nauki o książce składają się problemy: 1.Produkcji książki, jej struktury i formy 2.Ekonomiczne 3.Rejestracyjne (bibliografia i statystyka) 4.Bibliotekoznawcze 5.Prawne 6.Socjologiczne 7.Historii księgoznawstwa
Leon Bykowski miał doświadczenie w pracach bibliograficznych i bibliologicznych zdobyte w latach 1918-1921 w Bibliotece Ukraińskiej Akademii Nauk w Kijowie a następnie w Czechosłowacji. Był łącznikiem między księgo- i bibliotekoznawstwem polskim, czeskim i radzieckim. W latach trzydziestych wydał również kilka prac z zakresu bibliopedagogiki.
4.Badania bibliotekoznawcze za granicą w okresie międzywojennym (koncepcje, problemy badawcze, badacze; najważniejsze publikacje; Rosja; Niemcy; Czechosłowacja; Francja)
Zakres badań bibliotekoznawczych precyzował się stopniowo w ciągu XIX i XX wieku ujawniając następująca zasadniczą prawidłowość: najpierw dominowała tendencja do poszerzenie pola badawczego i obejmowania różnych zagadnień pozabibliotecznych; później następowało ograniczenie przedmiotu bibliotekoznawstwa rozumianego już coraz częściej tylko jako nauka o bibliotece i bibliotekoznawstwie. Procesowi kształtowania się bibliotekoznawstwa jako nauki o bibliotece towarzyszyło jednocześnie tworzenie się księgoznawstwa. Obie dyscypliny wzajemnie na siebie wpływały, stale na różne sposoby są ze sobą powiązane, ale ich swoistość i odrębność jest już dostatecznie widoczna.
Niemcy:
Księgoznawstwo było ważnym składnikiem bibliotekoznawstwa w Niemczech.
Leidinger: struktura bibliotekoznawstwa: 1. Księgozawstwo, obejmujące zarówno znajomość dawnej jak i nowej książki 2. Nauka o literaturze (znajomość literatury, bibliografia, naukoznawstwo) 3. Historia Bibliotek 4. Bibliotekoznawstwo Współczesne.
Kirchner: połączył historyczne badania nad książką i biblioteką z problematyką organizacyjno-praktyczną i techniczną bibliotekarstwa.
Milkau: Napisał podręcznik bibliotekoznawstwa. Ogrom wiedzy z różnych dziedzin księgarstwa. Rękopiśmiennictwo, historia książki drukowanej i bibliotekoznawstwo były wedle jego zdania wyodrębnionymi dziedzinami zainteresowania badawczego wiedzy o książce.
Harnack: 1923. Na sprawy książki spojrzał ze stanowiska ekonomicznych, kulturalnych i ideologicznych potrzeb społeczeństwa. Obok biblioteki interesowało go zagadnienie produkcji książki, statystyka i znaczenie w pracy oświatowej.
Hoffman: był twórcą niemieckiej pedagogiki bibliotecznej i wynikającego z jej założeń projektu organizacji pracy biblioteki publicznej. Bibliotekę traktował jako instytucję wychowawczą, placówkę intensywnej działalności oświatowej i kulturalnej. Biblioteka jako Pozaszkolna Placówka Oświatowa nie tylko dla dzieci ale i dla dorosłych. „Arystokracyzm kulturalny”. Elitarna praca bibliotekarza z czytelnikiem: Błedy w teorii
Anglia:
Butler: „Library science” obejmowała problemy bibliologiczne.
A.W.Pollard: studiował filologię na Oxfordzie. W latach 1883-1924 pracował w British Museum Library. Przygotował do druku 4 pierwsze tomy inkunabułów. Liczne publikacje w tym dla :The Library”.
Rosja:
Lisowski: księgoznawstwo obejmuje produkcję i rozpowszechnianie. Badanie ewolucji książki w aspekcie historycznym. Księgoznawstwo obejmuje cała wiedzie o książce. Pionier księgoznawstwa w Rosji. 1919: włącza do całości wiedzy nowy dział: „filozofia księgoznawstwa”. Jej główny problem to ustalenie więzi między poszczególnymi umiejętnościami, dotyczącymi książki, wzajemny stosunek poszczególnych działów przemysłu książkowego, wpływ jednych na drugie.
Czechosłowacja:
Nauka o Książce skrystalizowala się tu stosunkowo wcześnie.
W.J.Zivny: Pionier Nauki o Książce w Czechoslowacji. Obok prac o charakterze praktycznym wydał także teoretyczne („Bibliografia a Bibliologia”) Krytykowany za nieoddzielenie teorii od praktyki.
W.Tobolka: W 1918 zorganizował bibliotekę Parlamentu w Pradze. W latach 1920-1927 prowadził kursy bibliotekarskie. Redagował wiele fachowych czasopism m.in. pierwsze czasopismo bibliotekarskie w Czechosłowacji: „Ceskie Knihovnictvi” od 1902. Opracował także zasady katalogu przedmiotowego na potrzeby bibliotek czechosłowackich, zredagował podręcznik „Cechoslovenskie knihovnictvi” (1925). Do śmierci redagował bibliografię czeskich i słowackich starych druków.
5.Badania bibliotekoznawcze w Polsce w XX wieku (koncepcje, problemy badawcze; akademickie ośrodki kształcenia; główne kierunki badawcze; osoby; towarzystwa naukowe; najważniejsze publikacje książkowe)
Od 1945 r. do lat sześćdziesiątych następowały przemiany formalno-instytucjonalne w bibliotekarstwie polskim. Powstał działający w latach 1945-1950 Państwowy Instytut Książki (PIK), który – obok badań nad książką i czytelnictwem – podjął badania bibliotekoznawcze na teoretycznej podbudowie bibliologii. Zaczęły powstawać ośrodki kształcenia bibliotekoznawczego na poziomie akademickim ( Łódź 1945, Warszawa – 1952, Wrocław 1954) Nastąpiło pewne zresztą niewielkie przewartościowanie treści bibliotekoznawstwa w stosunku do przedwojennej tradycji bibliologicznej ( J Muszkowski, A Birkenmajer, A Łyskaowski Stefan Vrtel Wierczyński). Od początku lat sześćdziesiątych wyłonił się dalszy etap przemian treści merytorycznych bibliotekoznawstwa. Nastąpiła konfrontacja stanowiska bibliologicznego, postrzegającego bibliotekoznawstwo w obrębię bibliologii – reprezentowali je Karol Głombiowski, Helena Więckowska i Krzysztof Migoń – za stanowiskiem traktującym bibliotekoznawstwo jako odrębną, samodzielną dyscyplinę naukową – tego zdania byli: Władysław Piasecki, Jadwiga Kołodziejska, Tadeusz Krzyżewski, Jerzy Ratajewski, Zbigniew Żmigrodzki. Lata osiemdziesiąte przyniosły krystalizację naukowej świadomości bibliotekoznawczej i umacnianie się poszczególnych ośrodków badań bibliotekoznawczych, do których należały Wrocław, Warszawa, Katowice i Kraków. Bibliotekoznawstwo utrwaliło swą samodzielność naukową jako nauka o charakterze interdyscyplinarnym społecznym i systemowym, związana teoretycznie z praktyką nowoczesnego bibliotekarstwa- taki pogląd wyrażali J. Kołodziesjka, J Ratajewski, Anna Sitarska, Jacek Wojciechowski. Lata sześćdziesiąte i osiemdziesiąte przyniosły sporo publikacji, w których podejmowano podstawowe kwestie teoretyczne bibliotekoznawstwa. Wtedy też zaczęło się powoli utwierdzać przekonaie, że bibliotekoznawstwo i księgoznawstwo to dwie różne dyscypliny, mające swoje przedmioty badań. Na przeszkodzie ostatecznemu objaśnianiu spornych punktów stoi precyzyjna często terminologia, zła tradycja nazywania bibliotekoznawstwa wszystkiego, co łączy się z ksiązką, drukarstwem, czytelnikiem itd., wreszcie nazwa kierunku studiów wyższych, którą obejmuje się także zagadnienia dalekie od bibliotecznych. Ostre początkowo dyskusje o zakresie i potencjale naukowym bibliotekoznawstwa i księgoznawstwa przynisoły z czasem pewne wyniki i szczególny modus vivendi (z łac. określenie dotyczące ułożenia stosunków pomiędzy stronami (np. państwami) na podstawie tymczasowego kompromisu, z pominięciem najbardziej rozbieżnych i zapalnych kwestii oraz zakładające ich późniejsze uregulowanie ) obu dyscyplin. Bibliotekoznawstwo coraz radziej pretenduje już do zastępowania księgoznawstwa, nauki o informacji naukowej i innych dziedzin. Nowe ustalenia teoretyczne i faktograficzne nie pozwalają na lekceważenie którejś z nich, np. emancypacja nowych kierunków badawczych (np. czytelnictwa albo księgarstwa) stwarza również potrzebę przewartościowania dotychczasowych ustaleń. Bibliotekoznawstwo. Podstawowe elementy struktury organizacyjnej biblioteki:•Zbiory•Lokal i jego wyposażenie•Personel biblioteki•Warsztat informacyjny•Czytelnicy,Rozwój funkcji bibliotek,Podział bibliotek i ustawodawstwo biblioteczne,Biblioteki współczesne,Problemy zawodu i kształcenia bibliotekarzy.
1.Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji: Organ Centrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej. Czasopismo poświęcone było zagadnieniom teorii i praktyki informacji. Jako dwumiesięcznik ukazywało się w latach 1956-1989.
2.Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej:Ukazywał się od 1958 roku co kwartał staraniem Biblioteki Narodowej w Warszawie. Dostarczał informacji o bieżących problemach Biblioteki Narodowej i prowadzonych w BN pracach, a także o najważniejszych wydarzeniach kulturalnych i naukowych. Od 2001 roku czasopismo ukazywało w wersji elektronicznej. Przestał się ukazywać w 2007 roku.
3.Roczniki Biblioteki Narodowej: Wydawane przez Bibliotekę Narodową w Warszawie od 1965 roku czasopismo naukowe zawiera treści dotyczące nauki o książce, bibliotekarstwa, informacji naukowej, księgoznawstwa, edytorstwa i czytelnictwa. Służy ogłaszaniu rozpraw przez pracowników instytutów BN.
4. Bibliotekarz - organ dla wszystkich bibliotek. Jest to jedno z pierwszych czasopism bibliotekarskich, ukazujących się na ziemiach polskich od początku XX wieku. Pojawienie się Bibliotekarza, a raczej Bibljotekarza (według ówczesnej pisowni) było związane z dynamicznym rozwojem ruchu zawodowego w Polsce i rosnącą potrzebą posiadania przez środowisko zawodowe bibliotekarzy reprezentującego ich organu prasowego. Pierwszy numer ukazał się w kwietniu 1919 roku z podtytułem Organ Sekcji Bibliotek Powszechnych Związku Bibliotekarzy Polskich. Miesięcznik poświęcony sprawom bibliotek i czytelnictwa, pod redakcją Wandy Dąbrowskiej
4.Roczniki Biblioteczne; Wydawany od 1975 roku, początkowo jako kwartalnik, później w półrocznik. Roczniki Biblioteczne są organem naukowym szkół wyższych. Od 1967 roku był organem Komisji do Spraw Bibliotek i Informacji Naukowej Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Na treść Roczników Bibliotecznych składają się artykuły z zakresu bibliologii (księgoznawstwa, historii książki i bibliotek), a także sprawozdania z działalności bibliotek szkół wyższych oraz instytutów kształcących bibliotekarzy.
...
eibhlin.aveline