00:00:01:>>>>>>>>>>>>jaros<<<<<<<<<<<< 00:00:08:150 lat temu korporacja by�a 00:00:11:instytucj�|o ma�ym znaczeniu. 00:00:14:Dzi� przenikn�a wszystkie aspekty �ycia. 00:00:17:Jak ko�ci� 00:00:18:monarchia|czy partia komunistyczna 00:00:20:w innym czasie i miejscu 00:00:22:dzi� korporacja|jest instytucj� dominuj�c�. 00:00:26:Ten dokument|bada natur� 00:00:29:ewolucj�, wp�yw|i mo�liw� przysz�o�� 00:00:32:nowoczesnej|korporacji. 00:00:36:Pocz�tkowo mia�a|niewielkie znaczenie. 00:00:38:Co pozwoli�o osi�gn��|dzisiejszej korporacji 00:00:41:tak niezwyk�� w�adz�|i wp�yw na nasze �ycie? 00:00:45:Zaczniemy|od skandali, kt�re wywo�a�y 00:00:47:szerok� debat� o braku|spo�ecznej kontroli 00:00:50:nad wielkimi korporacjami. 00:00:52:My�l�, �e nasz rynek|cierpi na brak zaufania. 00:01:00:95 procent 00:01:02:a w ka�dym razie du�y odsetek 00:01:04:przedsi�biorstw|jest uczciwa, 00:01:06:ujawnia sw�j bud�et,|wyp�aca sensowne odszkodowania 00:01:12:Ale jest|kilka z�ych jab�ek... 00:01:14:medialna debata o|zasadach dzia�ania 00:01:16:�wiata korporacji|zosta�a szybko zredukowana 00:01:18:do gry|w "go� swego pawia". 00:01:20:Ci�gle uwa�am,|�e USA 00:01:22:to najlepsze miejsce na �wiecie|do inwestycji. 00:01:24:Mamy kilka wstrz�s�w 00:01:26:z powodu kilku|z�ych jab�ek. 00:01:33:/Niekt�rzy nazywaj� mnie|/z�ym jab�kiem 00:01:37:/mo�e jestem poobijany|/ale i tak s�odko smakuj�. 00:01:42:/Niekt�rzy mnie nazywaj�|/z�ym jab�kiem 00:01:46:/ale mo�e jestem najs�odszym|/jab�kiem na drzewie. 00:01:51:To nie tylko|kilka z�ych jab�ek. 00:01:55:To tylko|kilka z�ych jab�ek. 00:01:58:Musimy pozby� si�|z�ych jab�ek 00:02:00:Zacznijmy od Tyco|Z�e jab�ka 00:02:02:Wiemy o WorldCom|Z�e jab�ka 00:02:05:Xerox Corporation|Z�e jab�ka 00:02:07:Arthur Anderson|Z�e jab�ka 00:02:08:Enron, oczywi�cie|Z�e jab�ka 00:02:10:K-mart Corporation 00:02:12:Skrzynka z owocami|troszk� si� przepe�nia. 00:02:14:Nie wydaje mi si�, �e to tylko|kilka jab�ek. 00:02:16:My�l�, �e jest to najgorszy 00:02:18:kryzys zaufania w biznesie. 00:02:21:Co jest nie tak|z tym obrazkiem? 00:02:23:Nie mo�emy wybra�|lepszej metafory 00:02:25:by opisa� dominuj�c�|instytucj� naszych czas�w? 00:02:30:G�osami prezes�w zarz�du,|trybun�w ludowych 00:02:33:broker�w, guru i szpieg�w 00:02:36:insider�w i outsider�w 00:02:38:przedstawiamy korporacj�|jako paradoks 00:02:40:instytucj�, kt�ra|tworzy wielkie bogactwo, 00:02:43:ale przysparza wielkich|i cz�sto ukrytych szk�d. 00:02:52:KORPORACJA 00:05:20:Postrzegam korporacj�|jako cz�� uk�adanki 00:05:23:jak� jest spo�ecze�stwo. 00:05:25:Je�li si� j� usunie 00:05:27:obraz stanie si� niekompletny. 00:05:29:Je�li b�dzie to|jedyna cz�� 00:05:32:uk�ad nie zadzia�a. 00:05:34:Zesp� sportowy. 00:05:35:Jedni blokuj� i broni�, 00:05:37:inni rozgrywaj� pi�k�, 00:05:39:inni j� rzucaj�. 00:05:41:Ale mamy|wsp�lny cel: 00:05:43:odnie�� sukces|jako zesp�. 00:05:47:Korporacja jest|jak rodzina. 00:05:49:Ludzie w korporacji|pracuj� wsp�lnie 00:05:56:Jak system telefoniczny 00:05:58:dociera prawie|wsz�dzie. 00:06:00:Jest niesamowicie pot�ny|trudno go unikn��. 00:06:04:I zmienia|�ycie innych ludzi 00:06:07:w sumie na lepsze. 00:06:11:Orze� 00:06:19:szybuj�cy, bystrooki,|waleczny 00:06:23:gotowy, by uderzy�,|chocia� to nie s�p. 00:06:27:Szlachetny wizjoner,|od kt�rego ludzie mog� si� uczy� 00:06:33:i kt�remu mog� wierzy�, 00:06:36:kt�ry potrafi|ich uskrzydli�. 00:06:40:To bardzo dobre|logo dla 00:06:43:dla sp�ki|z zasadami. 00:06:48:Dosy� tych|bzdur na dzi�. 00:06:54:Korporacje to|sztuczne twory. 00:06:57:Mo�na powiedzie�: potwory 00:06:59:usi�uj�ce poch�on��|tyle zysk�w, ile si� da 00:07:04:niewa�ne czyim kosztem. 00:07:08:Jak wieloryb. 00:07:09:Delikatna, wielka ryba, 00:07:12:kt�ra mog�aby ci� po�kn��|w jednej chwili. 00:07:16:Tw�r doktora Frankensteina 00:07:21:przer�s�|i pokona� go. 00:07:24:Tak, jak korporacje|uczyni�y z nami. 00:08:06:Poj�cie korporacji|jest ��czone 00:08:10:w pejoratywnym sensie 00:08:13:ze s�owem agenda. 00:08:15:Du�o si� s�yszy|o agendzie korporacyjnej 00:08:19:jakby to by�o co� z�ego 00:08:21:jakby to by�a agenda 00:08:23:usi�uj�ca przej��|w�adz� nad �wiatem. 00:08:26:Osobi�cie nie u�ywam s�owa "korporacja" 00:08:29:Wol� s�owo biznes. 00:08:30:U�yj� s�owa firma. 00:08:35:U�yj� s�owa wsp�lnota biznesowa 00:08:38:bo uwa�am,|�e to bardziej sprawiedliwe 00:08:42:ni� sprowadzenie tego do poziomu|s�owa "korporacja". 00:08:48:CZYM JEST KORPORACJA? 00:08:53:To zabawne,|�e kiedy uczy�em 00:08:56:w szkole ekonomicznej 00:08:58:nikt nigdy nie spyta�|mnie wprost 00:09:01:czym moim zdaniem|jest korporacja. 00:09:04:...jest to forma|biznesowej w�asno�ci... 00:09:08:To grupa jednostek|pracuj�ca wsp�lnie 00:09:12:nad r�nymi celami, 00:09:14:z kt�rych g��wnym|jest uzyskiwanie 00:09:16:stale rosn�cego dochodu 00:09:20:dla ludzi, kt�rzy posiadaj� firm�. 00:09:23:NARODZINY 00:09:28:Nowoczesna korporacja wyros�a|wyros�a z epoki przemys�owej. 00:09:34:Epoka przemys�owa|zacz�a si� w roku 1712 00:09:38:gdy Anglik|Thomas Newcomen 00:09:41:wynalaz� pomp� parow�,|kt�ra wypompowywa�a 00:09:44:wod� z kopalni,|by angielscy g�rnicy 00:09:47:z niej wynosi�|wi�cej w�gla 00:09:49:zamiast|wiader z wod�. 00:09:52:Celem by�o uzyskanie wi�kszej wydajno��:|wi�cej w�gla na godzin�. 00:09:57:Oto �wit|epoki przemys�owej. 00:09:59:Zrobi�o si� z tego|wi�cej stali na godzin� 00:10:01:wi�cej tekstyli�w|na godzin� 00:10:03:wi�cej samochod�w|na godzin� 00:10:05:a dzi� mamy wi�cej|chip�w na godzin�. 00:10:07:wi�cej bajer�w na godzin�. 00:10:09:System produkuj�cy|dzi� skomplikowane 00:10:12:urz�dzenia w zasadzie|si� nie zmieni�. 00:10:19:Dominuj�ca pozycja|korporacji w naszym �yciu 00:10:23:to produkt|zesz�ego stulecia. 00:10:27:Korporacje pocz�tkowo|by�y grupami ludzi 00:10:30:wynajmowanymi przez pa�stwo 00:10:32:by spe�ni� jak�� okre�lon� funkcj�. 00:10:35:Jak wybudowanie mostu 00:10:37:nad Charles River. 00:10:40:Na pocz�tku historii USA by�o 00:10:42:niewiele licencjonowanych korporacji. 00:10:45:Musia�y one trzyma� si�|jasno okre�lonych w umowie zasad. 00:10:51:Okre�lono czas ich dzia�ania 00:10:54:stopie� kapitalizacji 00:10:56:co robi�y|lub czym zarz�dza�y 00:10:59:czy to by�a autostrada,|czy co� innego 00:11:01:i nie zajmowa�y si�|niczym innym. 00:11:03:Nie mog�y by�|w�a�cicielem innej korporacji. 00:11:07:Ich udzia�owcy ponosili|odpowiedzialno�� itd. 00:11:10:Zar�wno wed�ug prawa jak i obyczaju|korporacje musia�y 00:11:13:podporz�dkowa� si� og�owi, 00:11:17:by m�c s�u�y�|dobru publicznemu. 00:11:23:Znajmy t� histori� 00:11:24:i nie daj�c si� zwie��, 00:11:26:�e w b�ogich czasach wszystkie 00:11:29:korporacje s�u�y�y dobru publicznemu, 00:11:31:spr�bujmy si� czego� nauczy�. 00:11:36:Wojna secesyjna|i rewolucja przemys�owa 00:11:41:spowodowa�a ogromny|wzrost korporacji. 00:11:43:Wybudowano kilometry tor�w, 00:11:46:mieli�my wielkie federalne|nadania ziemskie. 00:11:50:Rozw�j bank�w,|manufaktur. 00:11:53:Prawnicy korporacji|p�tora wieku temu 00:11:56:zdali sobie spraw�,|�e potrzebuj� wi�cej w�adzy 00:11:58:i chcieli usun�� historyczne ograniczenia, 00:12:02:narzucone korporacjom. 00:12:07:14. poprawka uchwalona 00:12:09:pod koniec wojny secesyjnej 00:12:11:dawa�a r�wne prawa|czarnym. 00:12:15:I jak stanowi�a 00:12:16:�aden stan nie mo�e pozbawi� nikogo �ycia, 00:12:19:wolno�ci lub mienia|bez wyroku s�dowego. 00:12:23:Mia�o to powstrzyma� stany przed 00:12:26:pozbawianiem czarnych �ycia,|wolno�ci lub mienia 00:12:30:jak to si� dotychczas dzia�o. 00:12:32:W tym momencie do s�d�w wkroczy�y korporacje 00:12:35:i ich przebiegli prawnicy, 00:12:37:kt�rzy powiedzieli: 00:12:39:Nie mo�na pozbawi�|osoby 00:12:41:�ycia, wolno�ci lub mienia. 00:12:43:My jeste�my osob�.|Korporacja jest osob�. 00:12:46:A s�d najwy�szy|temu przyklasn��. 00:12:49:Paradoksalnie, 00:12:53:14. poprawk�|uchwalono 00:12:56:by chroni� �wie�o|oswobodzonych niewolnik�w. 00:12:59:I tak na przyk�ad|w latach 1890-1910 00:13:03:wytoczono 307 spraw|przed s�dem 00:13:08:na podstawie 14. poprawki. 00:13:10:288 wywiod�y|korporacje 00:13:13:19 Afroamerykanie. 00:13:22:600.000 zosta�o zabitych|w imi� tych praw, 00:13:28:by kilkoma ruchami pi�ra|przez nast�pne 30 lat 00:13:31:s�d przyzna� te prawa|kapita�owi i w�asno�ci 00:13:35:odbieraj�c je ludziom. 00:13:40:KOLOROWI 00:13:47:"OSOBA" PRAWNA 00:13:52:Ka�dy pope�nia b��dy, 00:13:54:ale ja nie mog� by�|osobi�cie odpowiedzialny. 00:13:58:To jedna ze s�abo�ci|wsp�lnictwa, prawda Sid? 00:14:02:Nadaj sklepowi osobowo�� prawn�. 00:14:05:Osobowo�� prawn�?! 00:14:07:Zrobienie tego pozwoli ci 00:14:10:skorzysta�|z ograniczonej odpowiedzialno�ci. 00:14:14:Grupa ludzi chce zainwestowa� 00:14:16:swoje pieni�dze w biznes. 00:14:18:Ludzie ci zg�aszaj� si� jako korporacja. 00:14:23:Rz�d nadaje korporacji statut. 00:14:28:W �wietle prawa sp�ka|dzia�a jako indywidualna osoba 00:14:32:nie jako grupa os�b 00:14:35:lecz osoba prawna. 00:14:39:Imperial Steel Incorporated|ma wiele praw 00:14:42:jakie przys�uguj� osobie. 00:14:44:Mo�e nabywa�|i zbywa� w�asno��... 00:14:46:Mo�e po�ycza� pieni�dze. 00:14:48:Mo�e pozywa� do s�du|i by� pozywana. 00:14:51:Mo�e prowadzi�|biznes. 00:14:54:Imperial Steel|razem z tysi�cami 00:14:56:innych os�b prawnych 00:14:58:jest cz�ci� naszego �ycia. 00:15:01:To cz�onek naszego spo�ecze�stwa. 00:15:05:Powstaje pytanie,|jak� osob� jest korporacja, 00:15:10:kt�ra zdoby�a prawa|i ochron� osoby fizycznej? 00:15:14:Korporacjom nadano|prawa os�b nie�miertelnych. 00:15:17:Ale to szczeg�lne istoty 00:15:20:nie maj�ce sumienia, 00:15:27:zaprojektowane przez prawo, 00:15:31:by martwi� si� jedynie akcjonariuszami, 00:15:35:a nie "udzia�owcami" 00:15:38:jak spo�ecze�stwo czy si�a robocza. 00:15:42:Najwi�kszym problemem|posiadania obywateli-korporacji 00:15:46:jest to, �e|nie s� oni tac...
lukasz.wojciech