Klaudia Grabowska za „Warunki klimatyczne i baza surowcowa Europy”
Zacznę od omówienia warunków klimatycznych Europy. Ważnymi czynnikami wpływającymi na klimat Europy są jej niewielkie rozmiary i urozmaicona linia brzegowa, ogólnie równoleżnikowy układ nizin i gór oraz ogromne zaplecze kontynentalne na wschodzie i oceaniczne na zachodzie, a także położenie niemal całej części świata w umiarkowanych szerokościach geograficznych. Wpływ Atlantyku zaznacza się przez obecność ciepłego Prądu Północnoatlantyckiego.
Cyrkulacja atmosferyczna kształtuje się w obecności stałych ośrodków cyklonalnych nad PN. Atlantykiem, głębszych zimie, oraz Wyżu Azorskiego, umocnionego i rozbudowanego ku PN. wschodowi w lecie. Zimą dodatkowo oddziałuje Wyż Azjatycki oraz niże nad M. Śródziemnym. Latem na północy oddziałuje Wyż Arktyczny, a na pd. Wchodzie Niż Południowoazjatycki. W zimie nad północną połowa Europy przeważają wiatry pd-zach, nad południowa: pn-zach i zachodnie.
Wiosną nad Skandynawią niekiedy tworzy się wyż wiatrem PN. lub PN. – wsch. Napływa powietrze arktyczne – przyczyna późnych wiosennych przymrozków środkowej Europie. Jesienią następuje stopniowe, szybsze niż oceany, wychłodzenie lądu zwł. na wschodzie. Mimo to zdarzają się w Europie każdego roku charakterystyczne wczesnojesienne wzrosty temperatury związane z zachodnim skrajem wyżu i wiatrami południowymi. Późnojesienne wyże są przyczyną wczesnych chłodów.
Znaczna częstość niżów wędrujących nad Europą powoduje, że warunki pogodowe, zwłaszcza w pn. i zach. Oraz środkowej Europie, są bardzo zmienne; w zimie pogody względnie ciepłe i dżdżyste bądź śnieżne przeplatają się z mroźnymi i suchymi, natomiast w lecie chłodne i deszczowe z ciepłymi i suchymi. Od tej zmienności w okresie letnim wolna jest, E. Południowa będąca pod wpływem cyrkulacji antycyklonicznej i powietrza zwrotnikowego; panuje tam pogoda słoneczna, upalna i sucha.
Niewielka Europa leży w 3 strefach klimatycznych. Północną połowę Islandii i pn. skraj Skandynawii oraz eur. Część Rosji na północ od koła podbiegunowego obejmuje strefa okołopodbiegunowa. Panuje tam klimat podbiegunowy, w którym średnia temperatura w najcieplejszym miesiącu nie przekracza 10C. Obszar na południe od Pirenejów, Alp, G. Dynarskich i Bałkanów leży w strefie podzwrotnikowej, w której średnia temp. W najchłodniejszym miesiącu osiąga od ok. 10C do ok. 0C. Wyróżniają się w niej 4 typy klimatów, od morskiego poprzez pośredni między morski a kontynentalny do suchego kontynentalnego w środkowej wschodniej części Płw. Iberyjskiego i wsch. Grecji. W tej strefie w Sewilli zanotowano najwyższą w Europie temp. – 48C. Również w tej strefie występuje najwyższa średnia suma roczna opadów – ponad 5300mm w Crkvice (Czarnogóra) i najniższa – ok. 200mm w Almerii (Hiszpania). Pozostały obszar Europy obejmuje strefa klimatów umiarkowanych, w znacznej części ciepłych, w których w 3 letnich miesiącach średnia temp wynosi od poniżej 15C w klimatach morskich do ponad 0C w przejściowych i kontynentalnych. W Skandynawii i na Niż. Wschodnioeuropejskiej panują klimaty chłodne. W górach wszystkich stref występują odpowiednie odmiany klimatów górskich.
Teraz chciałbym przejść do omówienia bazy surowcowej Europy. .Zacznę od informacji ogólnych na temat surowców mineralnych. Wydobywając surowce mineralne z głębi ziemi, należy dbać o to, aby nie zniszczyć przy tym środowiska. Wydobytymi surowcami należy gospodarować rozważnie i oszczędnie, gdyż stanowią one nieodnawialne bogactwo naszej Ziemi. Surowce mineralne dzielą się na:
- Energetyczne: ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel
- Budowlane: skały, np. wapienne, gipsowe, piasek
- Chemiczne: rudy metali, skały wapienne, sól kamienna
- Metalurgiczne: rudy żelaza, miedzi, cynku i ołowiu
- Zdobnicze: metale i kamienie szlachetne
Przejdę teraz do omówienia zasobów geologicznych Europy. Na obszarze tego kontynentu są bardzo liczne złoża różnych kopalin, eksploatowanych od wielu wieków, a nawet od czasów prehistorycznych. Zasoby części tych złóż wyczerpały się, a wiele innych utraciło znaczenie wskutek nowych odkryć geologicznych.
Obecnie wśród złóż kopalin Europy największe znaczenie mają złoża ropy naftowej i gazu ziemnego występujące w mezozoicznych utworach Morza Północnego (Norwegia, W.Brytania, Niemcy, Holandia i Dania) oraz w paleozoicznych i mezozoicznych utworach basenów Rosji i Ukrainy. Mniejsze znaczenie mają złoża tych kopalin występujące na obszarach Rumunii, Włoch, Niemiec, Polski i Francji. Złoża węgla kamiennego są związane z utworami górnokarbońskich zagłębi na obszarze Polski, Rosji, Niemiec i Ukrainy, a węgli brunatnych Niemiec, Rosji, Polski, Czech, Grecji, Rumunii i Bułgarii.
Wśród złóż rud metali największe znaczenie mają złoża:
- rud miedzi i srebra w Polsce, w monoklinie przedsudeckiej.
- Do ważnych złóż rud należy zaliczyć złoża manganu na Ukrainie,
- rud glinu (boksytów) w Grecji i na Węgrzech,
- rud żelaza w Szwecji, Rosji oraz na Ukrainie,
- rud cynku i ołowiu w Irlandii, Hiszpanii, Polsce i Bułgarii,
- rud rtęci w Hiszpanii,
- rud niklu w Rosji i W. Brytanii.
- duże znaczenie mają złoża soli potasowej występujące w Rosji, na Białorusi i w Niemczech
- surowców fosforowych - Półwysep kolski w Rosji
- magnezu w Rosji i Grecji,
- kaolinu w W. Brytanii, Czechach i na Ukrainie. (Glinka porcelanowa – skała osadowa zawierająca w swym składzie głównie kaolinit, a także m.in. kwarc i mikę. Kaolin stosowany jest w ceramice, przemyśle chemicznym i papierniczym.
Warto wspomnieć, że surowce mineralne nie są one rozmieszczone równomiernie, ale tworzą mniejsze lub większe skupiska na całym kontynencie.
LordManganus