kinezyterapia zzsk.doc

ZZSK

Jest to choroba, która występuje najczęściej pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. Ma charakter przewlekły i postępujący. Atakuje głównie stawy krzyzowo- biodrowe, drobne stawy kręgosłupa, tkanki okołokręgosłupowe oraz stawy biodrowe i barkowe.

- Ból nasila się w nocy i nad ranem

- w miarę postępu choroby zajmuje drobne stawy kręgosłupa, tkanki okołokręgosłupowe, stawy biodrowe i barkowe (niesymetrycznie)

- postępujące zesztywnienie kręgosłupa

- opasujące bóle klatki piersiowej, związane z czynnym procesem zapalnym w obrębie kręgosłupa piersiowego

- bóle w okolicy karku- świadczą o stanie zapalnym w odcinku szyjnym

- charakterystyczna sylwetka: zmniejszenie lordozy lędźwiowej (spłaszczenie tej krzywizny), pogłębienie kifozy piersiowej, przesunięcie barków i łopatek w przód. Zaokrąglone plecy są wyrazem przykurczu mięśni piersiowych, a potem zmniejszenia ich masy. Pogłębiona lordoza szyjna sprzyja przykurczom mięśni karku. Głowa wysunięta jest w przód, a zmniejszenie ruchomości w wyniku postępu procesu chorobowego powoduje zmniejszenie pola widzenia (pacjent obraca się całym ciałem, żeby spojrzeć w bok).Klatka piersiowa jest spłaszczona w wymiarze strzałkowym- dochodzi do zmniejszenia ruchomości oddechowej i przeponowego toru oddychania ( w czasie wdechu obserwuje się ruch powłok brzusznych, klatka piersiowa jest nieruchoma)

- dochodzi do przykurczu w jednym lub obu stawach biodrowych

- w stawach szczytowo- obrotowych może dochodzić do samoistnego podwichnięcia i ucisku rdzenia kręgowego

- w trzonach kręgów dochodzi do zaników tkanki kostnej, z kolei w pierścieniu włóknistym krążka międzykręgowego tworzą się wyrośla kostne zwane syndesmofitami- charakterystyczne dla tej jednostki. Rosną one pionowo w górę i może dochodzić do połączenia sąsiednich kręgów. Kręgosłup jest w tym momencie unieruchomiony- przyjmuje na zdjęciu rtg obraz "kija bambusowego"

- może dojść do zesztywnienia stawów skroniowo- żuchwowych

Cel rehabilitacji:- utrzymanie sprawności

- utrzymanie prawidłowej postawy ciała (okres wczesny)

- zapobieganie powikłaniom ze strony układu oddechowego

- utrzymanie ruchomości kręgosłupa, zapobieganie przykurczom i zniekształceniom

- utrzymanie ruchomości klatki piersiowej

- celowe ustawienie zesztywnienia kręgosłupa w pozycji umożliwiającej kompensację

Kinezyterapia:

Wczesne stadium choroby:

- ćwiczenia ogólnokondycyjne tułowia, kończyn

- ćwiczenia oddechowe z aktywacją toru górnożebrowego

- ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne

- podwieszenie całkowite- w celu zmniejszenia napięcia mięśni

- ćwiczenia izometryczne

- ćwiczenia czynne w odciążeniu

- ćwiczenia z oporem

okres ostry:

- ćwiczenia oddechowe

- ćwiczenia izometryczne

- proste ćwiczenia czynne

Okres remisji:

- intensywność ćwiczeń dostosowana do stanu chorego

-ćwiczenia oddechowe

- ćwiczenia prawidłowej postawy, zwiększające ruchomość kręgosłupa (ostrożnie w przypadku dużych zmian w obrębie kręgosłupa szyjnego)

- ćwiczenia zwiększające, lub utrzymujące ruchomość stawów kończyn

- ćwiczenia samoobsługi

Zasady prowadzenia ćwiczeń:

- pozycje do ćwiczeń izolowane: siady, leżenia

- intensywność dostosowana do możliwości chorego

- ćwiczenia przeplatane ćwiczeniami oddechowymi

- wskazane jest stosowanie fizykoterapii przed ćwiczeniami

- ćwiczenia w wodzie

- ultradźwięki

- laser

- krioterapia

- prądy diadynamiczne

- wodolecznictwo (kąpiele siarczkowo- siarkowodorowe, solankowe lub radonowe)

- masaż ręczny i podwodny

RZS

Proces zapalny obejmuje charakteystycznie dystalne stawy kończyn i najczęściej symetrycznie. Istotne jest, aby systematycznie było prowadzone kompleksowe usprawnianie od chwili zdiagnozowania choroby. Fizjoterapia obok farmakologii w znaczny sposób opóźnia postęp choroby.

- pierwsze objawy: symetryczne bóle i obrzęki stawów śródręczno -paliczkowych i międzypaliczkowych bliższch palca II i III

- skóra staje się cieńsza i nadmiernie potliwa

- uogólniona choroba tkanki łącznej: dotyczy błony maziowej, chrząstki, torebki stawowej, mięśni

- pierwotnie zmiany stawowe i zaniki mięśniowe

- wtórnie zmiany w narządach

- przebieg przewlekły z okresami zaostrzeń i remisji

- uczucie sztywności porannej stawów

- jako pierwsze zwykle zaatakowane stawy śróręczno- paliczkowe

- charakterystyczny wygląd stawów: pogrubienie, postępujący zanik mięśni, przerost błony maziowej

- kolejno są atakowane stawy proksymalne

- bolesność i obrzęk stawów

- w/w prowadzi do narastającgo ograniczenia ruchomości stawów

- charaktrystyczny wyglad dłoni: często dochodzi w do podwichnięć w stawach śródręczno paliczkowych; palce przybierają wygląd "łabędziej szyi" (przeprost w stawie międzypaliczkowym bliższyn, zgięcie w stawie międzypaliczkowym dalszym) lub "palców butonierkowatych" (zgięcie w stawie międzypaliczkowym bliższym, przeprost w dalszym )

- łokciowe odchylenie palców dłoni

- ograniczona siła ścisku ręki w pięść

- przykurcz zgięciowy stwu łokciowego

- przykurcz zgięciowo- przywiedzeniowy stawu barkowego

- zanik sklepienia poprzecznego i podłużnego

- płaskostopie poprzeczne, często z towarzyszącymi bolesnymi modzelami

- palce stóp przybierają kształt młoteczkowaty

- często występuje koślawość palucha

- w stawie kolanowym występuje koślawość i przykurcz zgięciowy

- może występować cysta w dole podkolanowym

- zmiany zapalne w obrębie kręgosłupa w dalszym etapie choroby

- zmiany krzywizn kręgosłupa, głównie w płaszczyźnie strzałkowej

- ewentualne powikłania ze strony układu nerwowego (brak stabilności w stawach szczytowo- obrotowych głowy, ucisk na nerw przez duży wysięk w stawie lub obrzęk błony maziowej)

Kinezyterapia:

Zasady prowadzenia ćwiczeń:

- tempo, obciążenie i częstotliwość ćwiczeń należy dostosować do dynamiki choroby- w wyniku "przedawkowania" ruchu może dojść do zaostrzenia choroby

- systematyczność jest warunkiem prawidłowo prowadzonego usprawniania

- ćwiczenia nie powinny wywoływać ostrego bólu. Niewielki ból może utrzymywać się do dwóch godzin po zakończeniu gimnastyki.

- niewskazane są ćwiczenia poranne ze względu na występującą "sztywność poranną"

- ważne jest aby ćwiczenia były zlecone przez specjalistę i kontrolowany był proces usprawniania

Cel rehabilitacji:

- zapobieganie wtórnym skutkom schorzenia ( zniekształcenia, przykurcze, zaniki mięśniowe, niedowłady, obniżona sprawność precyzyjna)

- wytworzenia mechanizmów kompensacyjnych w dalszym etapie choroby

- utrzymanie samoobsługi chorego na poziomie, który determinuje postęp choroby

- ćwiczenia zwiększające sprawność rą- terapia manualna, ergoterapia, indywidualne ćwiczenia rąk

- ćwiczenia izometryczne

W okresie tym można wspomagać usprawnianie poprzez fizykoterapię i masaż.

Choroba Scheuermanna

Choroba Scheuermanna (czytaj „Szojermana”), nazywana również jałową martwicą kręgosłupa lub młodzieńczą kifozą, jest jedną z wie­lu chorób zaliczanych do tak zwa­nych „jałowych martwic kości”. Wspólną cechą wszystkich chorób tej grupy jest obumieranie tkanki kost­nej i chrzestnej bez udziału chorobo­twórczych drobnoustrojów.

Do martwicy kości czy chrząstki dochodzi na skutek przyczyny, powodującej przerwanie lub upośledzenie ukrwienia pewnego obszaru tkanki kostnej. Tkanka ta ulega martwicy, staje się mało odporna na działanie czynników mechanicznych, rozpada się i ponownie odbudowuje, ale koś­ci najczęściej ulegają zniekształceniu. Przyczyny niedokrwienia mogą być różnorodne: predyspozycje wrodzone, przeciążenia, mikrourazy, zaburzenia hormonalne, zatory i inne. Do zaburzeń ukrwienia dochodzi szczególnie łatwo u dzieci i młodzieży w związku z brakiem połączeń między krążeniem nasadowym i przynasadowym.

Etiologia choroby Scheuermanna nie jest do końca poznana. Jako jedną z przyczyn podaje się zaburzenia kostnienia nasadowego trzonów kręgów, głównie w odcinku piersiowym kręgosłupa, nasilające się w okresie pokwitania. Zmiany dotyczą kilku sąsiadujących kręgów i lokalizują się głównie w przedniej, środkowej części krążków międzykręgowych i trzonów. Dochodzi do wciskania się (uwypuklenia) zawartoś­ci krążków międzykręgowych do gąbczastej tkanki kostnej trzonów – tworzą się charakterystyczne tzw. guzki Schmorla. Stopniowo następuje przebudowa trzonów, zwłóknienie guzków i utrwalenie zmian. Trzon usz­kodzony w swej części przedniej przybiera kształt klina i dopro­wadza do pogłębienia się fizjologicznego wygięcia kifotycznego odcinka piersiowego kręgosłupa, szpecące sylwetkę – kształtując tzw. plecy okrągłe. Z powodu powiększania się krzy­wizny – wzrost kręgosłupa opóźnia się i zmieniają się jego obciążenia (występuje dysproporcja między wytrzymałoś­cią tkanki kostnej a jej obciążeniem). Pewne grupy mięśni ulegają rozciągnięciu i osła­bieniu, inne przykurczają się (zwiększając jeszcze bardziej nieprawi­dłowość obciążeń kręgosłupa).

Choroba Scheuermanna dotyczy głównie młodzieży w wieku między 12 a 17, występuje głównie wśród chłopców w wieku, kiedy najżywsze są procesy kostnienia kręgosłupa – między 14 a 17 rokiem życia, u dziewcząt przejawia się między 12 a 14 r. ż. Trwałe zmia­ny występują przeważnie w dolnym odcinku piersio­wym i górnym lędźwiowym. Choroba często pojawia się rodzinnie i może współistnieć z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa.

Proces chorobowy trwa z reguły 2 – 3 lata i wię­cej.; nie leczona powoduje zeszpecenie i trwałe ograniczenie sprawności życiowej (w tym czasie dochodzi do przebudowy nasad trzonów kręgo­wych i ich klinowatych zniekształ­ceń – jeśli w porę nie zastosuje się prawidłowego leczenia).

Charakterystycznym objawem choroby jest ból w okolicy kręgosłu­pa, uczucie zmęczenia, stopniowe pogarszanie się postawy, pochylanie do przodu, tworzenie się okrągłych pleców, narastające ograniczenie ruchów i pojawiające się zniekształce­nia kości.

Pojawiający się ból w okolicy kręgosłupa jest najczęściej tępy, roz­lany. Zwiększa się po wysiłku lub zmęczeniu głównie przy czynnoś­ciach w pozycji pochylonej do przo­du, stojącej lub siedzącej. Ustępuje lub zmniejsza się po odpoczynku w odpowiedniej pozycji leżącej lub siedzącej, z zapewnieniem odciąże­nia kręgosłupa. Ruchomość kręgosłupa stopniowo zmniejsza się, zna­cznie zwiększają się krzywizny krę­gosłupa zniekształcające postawę, powstają przykurcze zgięciowe w stawach biodrowych.

Pogorszenie postawy jest naj­częściej pierwszym sygnałem rozpo­znawczym.

Postępowanie i leczenie – uzależnione jest od ciężkości procesu chorobowego. W lżej­szych przypadkach wystarczają jedynie ćwiczenia mięśni grzbietu w celu stworzenia tzw. ochronnego gorsetu mięśniowego i nauka utrzymywania prawidłowej postawy. W chorobie przebiegającej z rozległym klinowaceniem trzonów kręgowych (i niekiedy bólami) konieczne jest z reguły stosowanie łóżeczka gipsowego przez 2 – 3 miesiące z następczym noszeniem gorsetu ortopedycznego przez dal­szych kilka miesięcy. Stosowaniu gorsetu towarzyszą ćwiczenia mięśni grzbietu. Jednocześ­nie choremu zaleca się jak najczęstsze w ciągu dnia leżenie na plecach na twardym, płaskim podłożu w celu odciążenia kręgosłupa, a także układanie się na brzuchu z podparciem mostka (wałek, zwinięty koc) dla korygowania kifozy.

W przypadku o łagodnym przebiegu podstawą leczenia jest odciążenie kręgo­słupa i ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu o charakterze koncentrycznym. W przypadkach szybko postępujących warunkiem jest odciążenie kręgosłupa przy pomocy gorsetu ekstensyjnego. Stosowane ćwiczenia nie różnią się w zasadzie od poprzednio omawianych. W odróżnieniu jednak od pleców okrągłych, powstałych na tle dystonicznym w chorobie Scheuermanna, intensyw­ny ruch w warunkach obciążenia nie jest wskazany.

Wyzdrowienie polega na zwa­pnieniu uszkodzeń. Powstałe defor­macje i zniszczone struktury kręgów nigdy nie zostają w całości odtworzo­ne. Powstałe sklinowacenie kręgów najczęściej nie zmienia się. Najbar­dziej charakterystyczne dla tego schorzenia zmiany występują w póź­niejszym okresie choroby, co może wykazać obraz radiologiczny.

Wczesne rozpoznanie – jakkol­wiek trudne – jest bardzo ważne, ponieważ pozwala rozpocząć lecze­nie, które zapobiega rozwinięciu się zniekształceń. Leczenie polega na niedopusz­czeniu do zniekształceń przez:

– odciążenie kręgosłupa we wszyst­kich okresach choroby w czasie pracy i wypoczynku;

– stosowanie ćwiczeń wzmacniają­cych mięśnie (według indywidu­alnych zaleceń);

– wykonywanie ćwiczeń oddecho­wych, rozluźniających i masażu;

– leczenie ogólnie wzmacniające, klimatyczne i dietetyczne (zapew­niające odpowiednie odżywianie z uwzględnieniem mleka, serów twarogowych, jarzyn i owoców);

– okresowe badania lekarskie do za­kończenia wzrostu.

Najważniejsze jest utrzymywa­nie kręgosłupa w odpowiednich po­zycjach zapewniających podparcie w miejscach najbardziej narażonych na deformacje. Zapobiega to pogłę­bianiu się klinowatego zniekształce­nia chorobowo zmienionych kręgów i powiększaniu kifozy piersiowej. W bardziej zaawansowanych zmia­nach stosuje się również gorsety ortopedyczne.

Ćwiczenia gimnastyczne, spe­cjalnie dobrane i wykonywane pod ścisłym nadzorem specjalistów mają na celu: zapobieganie zniekształce­niu, wzmocnienie osłabionych mię­śni, zwiększenie ruchomości ela­styczności kręgosłupa, poprawienie postawy i ogólnej sprawności fizy­cznej. Muszą one być prowa­dzone systematycznie.

W przypadkach nasilonych dole­gliwości bólowych należy zapewnić odciążenie chorobowo zmienionego odcinka kręgosłupa. Dopiero po ustąpieniu lub zmniejszeniu dolegliwości bólowych rozpoczyna się ćwiczenia. Wy­niki leczenia zależą od wczesnego rozpoznania i odpowiedniego postę­powania usprawniającego, które za­pobiega powstawaniu nieodwracalnych zniekształceń trzonów kręgo­wych.

Utrwalenie się zmian chorobo­wych w kręgosłupie, poza znaczną deformacją postawy, może mieć wpływ na inne części układu kostne­go (miednicę, stawy biodrowe), co z kolei zmniejsza ogólną wydolność i sprawność organizmu.

coxarthrosis

Ze względu na charakter zmiany zwyrodnieniowe można podzielić na pierwotne - o nieznanej etiologii oraz wtórne, których przyczyną mogą być:

- wady wrodzone stawu biodrowego (dysplazja, zwichnięcie, wrodzone biodro szpotawe)

- zaburzony okres wzrostowo- rozwojowy (zniekształcenia po jałowej martwicy kości, złuszczeniu nasady kości udowej)

- zmiany pourazowe

- przebyte procesy zapalne (swoiste, nieswoiste, odczynowe)

- reumatoidalne zapalenie stawów

- zmniejszona wytrzymałość stawu na obciążenia w wyniku osteoporozy, zaburzeń hormonalnych, chorób układowych

W przypadku wczesnego wykrycia zmian zwyrodnieniowych można zahamować, lub opóźnić postęp choroby.

Pierwsze objawy choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych (coxarthrosis) są dyskretne, bardzo często dolegliwości bólowe lokalizują się w kolanie. Dopiero znacznie zaawansowana choroba daje następujące objawy:

- nasilająca się bolesność stawu biodrowego (początkowo o charakterze wysiłkowym ,potem także spoczynkowym)

- nasilające się dolegliwości stawu kolanowego

- ograniczenie rotacji wewnętrznej, potem przeprostu, odwiedzenia przywiedzenia w stawie biodrowym

- utykanie (wynik czynnościowego skrótu kończyny)

- postępujący przykurcz w przywiedzeniu, rotacji zewnętrznej i zgięciu stawu biodrowego

Ze względu na charakter zmiany zwyrodnieniowe można podzielić na pierwotne - o nieznanej etiologii oraz wtórne, których przyczyną mogą być:

- wady wrodzone stawu biodrowego (dysplazja, zwichnięcie, wrodzone biodro szpotawe)

- zaburzony okres wzrostowo- rozwojowy (zniekształcenia po jałowej martwicy kości, złuszczeniu nasady kości udowej)

- zmiany pourazowe

- przebyte procesy zapalne (swoiste, nieswoiste, odczynowe)

- reumatoidalne zapalenie stawów

- zmniejszona wytrzymałość stawu na obciążenia w wyniku osteoporozy, zaburzeń hormonalnych, chorób układowych

Kręcz szyji

Kręcz szyi zaliczamy do wad narządu ruchu. Ujawnia się po urodzeniu w miarę narastania dysproporcji między wzrostem zdrowych tkanek a nie zmieniającą się długością mięśnia zbliznowaconego. W przypadku nieleczenia dochodzi do wyraźnej asymetrii twarzy. Objawia się on przymusowym ustawieniem głowy w pochyleniu w bok i skręceniu, którego przyczyną jest zazwyczaj przykurcz i zbliznowacenie jednego z mięśni mostkowo- obojczykowo- sutkowych.

Kręcz szyi nabyty

Jego przyczyny mogą mieć różną etiologię:

- urazową- w wyniku podwichnięcia górnych kręgów szyjnych, oparzenia

- zapalną- w przebiegu gruźlicy, ropnego zapalenia szyi i okolicy nosowo- gardłowej

-układową - w wyniku choroby Racklinghausena odcinka szyjnego kręgosłupa

- spowodowaną wadami wzroku i słuchu

- neurogenną - spowodowane spastycznym napięciem mięśni szyi, jednostronnym porażeniem wiotkim, niedowładem szyi

- reumatoidalną - nagłe, bolesne, przymusowe ustawienie ustawianie głowy i szyi pojawiające się u osób dorosłych.

Kręcz szyi wrodzony mięśniopochodny

Jego przyczyną jest zbliznowacenie i zwółoknienie mięśnia mostkowo- obojczykowo- sutkowego spowodowane urazem okołoporodowym lub artrogrypozą.

Objawy:

- pochylenie głowy w strone przykurczonego mięśnia

- odwrócenie twarzy w strone przeciwną do przykurczu

- pogrubienie i stwardnienie mięśnia przykurczonego

Przy braku odpowiedniego leczenie dochodzić może do zniekształcenia twarzy, zmian w kręgosłupie, odkształceń kości czaszki, wad zgryzu.

LECZENIE

- należy rozpocząc zaraz po zdiagnozowaniu wady

- masaż, redresyjne ułożenie głowy, łagodne ruchy redresujące, zabiegi fizykalne zmniejszające napięcie i działające rozluźniająco, kołnierze ortopedyczne

- leczenie operacyjne- jeśli brak poprawy po leczeniu zachowawczym.

Kręcz szyi wrodzony mięśniopochodny

Może być spowodowany asymetrycznym ukształtowaniem kręgów szyjnych (krąg klinowy, mnogie zaburzenia kręgów, zespół Klippla-Feila). Początkowo nie obserwuje się zmian mięśniach szyi i karku. W miarę rozwoju dziecka dochodzi do zmian wtórnych- asymetrii twarzy i przykurczu mięśnia jak w obrazie kręczu mięśniopochodnego. Badaniem diagnostycznym jest zdjęcie rentgenowskie.

.

PHS

Zmiany zwyrodnieniowe (zniekształcające) to zespół chorobowy polegający na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw. Zmiany te mają charakter powolny lecz postępujący i w efekcie prowadzą do ograniczenia ruchu w stawie, narastającego bólu, zmniejszenia masy mięśniowej stabilizujących dany staw mięśni oraz do przykurczów i usztywnień w stawie.

Choroba zwyrodnieniowa dotyczy ludzi w wieku średnim i starszym, często ma postać wielostawową. Przyczyny jej powstania nie są jednoznacznie określone. Zasadniczo mówi się o idiopatycznym występowaniu zwyrodnienia, bądź wtórnie na skutek wcześniejszych chorób.

.

Zmiany zwyrodnieniowe w stawie ramiennym występują rzadziej niż w stawie biodrowym, czy kolanowym. Związane jest to z mniejszym narażeniem na mikrourazy z przeciążenia, które dotyczą kończyny dolnej z racji jej funkcji podporowej i nośnej. Zmiany zwyrodnieniowe stawu ramiennego charakteryzują się występowaniem następujących objawów:

- bóle barku promieniujące do szyi i kończyny górnej

- ograniczenie ruchomości w stawie (głównie odwodzenia i rotacji zewnętrznej)

- zaniki mięśni obręczy barkowej

- trzaski w stawie podczas wykonywania ruchów

- w obrazie radiologicznym rzadko obserwuje się występowanie wyrośli kostnych, a częściej sklerotyzację czy torbiele kostne

Leczenie

- fizykoterapia

-miejscowe wstrzyknięcia hydrokortizonu

- systematyczne ćwiczenia- zwłaszcza ruchy odwodzenia i rotacji zewnętrznej

- ćwieczenia w odciążeniu

- ćwiczenia samowspomagane-z laseczką gimnastyczną

- relaksacja poizometryczna