index2.pdf

Fundacja dla Osób z Urazem Rdzenia Krêgowego

Urazy rdzenia krêgowego

Autor: Webmaster

21.05.2007.

Zmieniony 21.05.2007.

Pod pojêciem “urazy rdzenia krêgowego” kryje siê ka¿de uszkodzenie ci±gło¶ci nerwów

rdzenia. Przyczyn± takiego uszkodzenia mo¿e byæ uraz lub inne czynniki zwi±zane ze schorzeniami.

Uszkodzenia urazowe s± najczê¶ciej nastêpstwem wypadków komunikacyjnych, wypadków w pracy lub w

domu a tak¿e w trakcie uprawiania sportu (np. skok do wody, jazda konna, gimnastyka, motocross, jazda

na nartach, upadek z wysoko¶ci i inne). Uszkodzenie powstaæ mo¿e tak¿e w wyniku niezamierzonego

przerwania ci±gło¶ci rdzenia krêgowego w trakcie operacji chirurgicznej lub nastêpstwa choroby (np.

guzów tej okolicy).

Im wy¿szy jest poziom uszkodzenia rdzenia krêgowego (tj. im bli¿ej mózgu), tym wiêkszy jest wpływ

tego uszkodzenia na sprawno¶æ ruchow± i czuciow±, a nie rzadko psychiczn±. Osoby z uszkodzeniem

rdzenia mo¿na zaklasyfikowaæ do dwóch głównych grup czynno¶ciowych, tj. paraplegii (pora¿enia

poprzecznego) i tetraplegii (pora¿enia czterokoñczynowego, okre¶lanego równie¿ mianem

kwadryplegii). U osób z paraplegi± dochodzi do utraty zdolno¶ci do wykonywania ruchów i zaniku

czucia w dolnej czê¶ci ciała (od pasa w dół), podczas gdy u chorych z tetraplegi± analogiczne

nieprawidłowo¶ci dotycz± zarówno r±k, jak i nóg (oraz pozostałych czê¶ci ciała zlokalizowanych poni¿ej

szyi). Istniej± znaczne ró¿nice pomiêdzy chorymi pod wzglêdem stopnia upo¶ledzenia sprawno¶ci

ruchowej i czuciowej, zale¿ne od ciê¿ko¶ci uszkodzenia rdzenia krêgowego (czê¶ciowego lub całkowitego

przerwania ci±gło¶ci szlaków nerwowych). Wiêkszo¶æ osób z uszkodzeniem rdzenia krêgowego nie jest

w stanie chodziæ. Ponadto, maj± problemy z kontrol± nad oddawaniem moczu i wypró¿nieniami

(zaburzenie czynno¶ci pêcherza moczowego i jelit bêd±ce przyczyn± nietrzymania, zaka¿eñ układu

moczowego itp).utrzymywaniem stałej temperatury ciała, a tak¿e odpowiedniego ci¶nienia, jak równie¿

problemy dotycz± oddechu i w zwi±zku z tym prawidłow± mow±. Do innych przewlekłych powikłañ u tych

osób nale¿y dysfunkcja seksualna, wystêpowania odle¿yn, spastyczno¶æ, ból i osteoporoza. Rokowanie w

tych przypadkach jest niepewne w odniesieniu do prze¿ycia, a złe w sensie poprawy neurologicznej.

Jednak¿e zarówno doniesienia z literatury jak i moje obserwacje wskazuj± na mo¿liwo¶æ uzyskania w

wielu przypadkach znacznej poprawy neurologicznej, funkcjonalnej. Oczywi¶cie jest to mo¿liwe pod

warunkiem rozpoczêcia wczesnego i wła¶ciwego leczenia, uwzglêdniaj±cego intensywne leczenie

usprawniaj±ce. Szanse na istotn± poprawê neurologiczn± i funkcjonaln± s± znacznie wiêksze u chorych z

objawem niecałkowitego uszkodzenia rdzenia (z zachowanym choæby ¶ladowo czuciem głêbokim w

stopach), szczególnie paraplegików. Jednak¿e nawet w grupie chorych z pełnymi objawami pora¿enia

cztero-koñczynowego (tetraplegików) stwierdzanymi przy przyjêciu do szpitala zdarzaj± siê przypadki

wyra¼nej poprawy neurologicznej i funkcjonalnej. Spastyczno¶æ stanowi jedn± z utrudnieñ w

postêpowaniu pielêgnacyjnym i rehabilitacji chorych z uszkodzeniem rdzenia krêgowego. Przejawia siê to

spazmem, czyli przedłu¿onym, niekontrolowanym , nadmiernym skurczem miê¶ni szkieletowych oraz

patologiczn±, wygórowan± odpowiedzi± na wszystkie formy stymulacji dotykowej, bólowej. Nastêpnie

pojawia siê zwiêkszenie i znaczne rozprzestrzenianie skurczu miê¶niowego w odpowiedzi na rozci±ganie.

Klinicznie objawia siê to wygórowaniem odruchów, zrostem oporu miê¶ni przy wykonywaniu ruchu

biernego z towarzysz±cym zaburzeniem unerwienia recyprokalnego. Wrastanie paznokcia, rozci±gniêcie

przepełnionego pêcherza moczowego, podra¿nienie skóry, powiew zimnego powietrza lub jakikolwiek inny

bodziec wywołuje tak± sam± odpowied¼, niezale¿n± od miejsca zadziałania bod¼ca, ani od jego znaczenia

dla organizmu. Wszystkie te czynniki mog± wyzwalaæ wzmo¿enie spastyczno¶ci. Wzorce odpowiedzi

odruchów rdzeniowych s± zaburzone ,brak jest kontrolowanych odruchów obronnych. Odpowiedzi

autonomicznie wystêpuj± wybuchowo, niewspółmierne do potrzeb homeostatycznych organizmu. Brak

jest te¿ kontroli działania dróg zstêpuj±cych, dlatego dochodzi do nadmiernej aktywno¶ci interneuronów z

jednoczesnym samoistnym utrzymywaniem wyładowañ, pobudzenia. Wystêpuje nadmierna aktywno¶æ

mechanizmów pêtli gamma, pozbawionych wpływów hamuj±cych, koordynuj±cych. Z klinicznego punktu

widzenia pierwszym objawem spastyczno¶ci jest wzrost napiêcia miê¶niowego. Szybki ruch bierny

wywołuje narastaj±cy opór, który mo¿e gwałtownie ust±piæ. Szybkie zanikanie wzmo¿onego napiêcia

miê¶niowego, zale¿ne od impulsów hamuj±cych - reaguj±cych tylko na silne rozci±ganie - czê¶ciej

obserwuje siê w sztywno¶ci, odmó¿d¿eniowej, ale spotykane jest tak¿e w spastyczno¶ci rdzeniowej.

Zjawisko to nazywane jest od czasów Sherringtona objawem (fenomenem) scyzorykowym . Gwałtowne,

wielokrotnie powtarzaj±ce siê takie objawy daj± obraz kliniczny klonusu. Wzrostowi napiêcia

miê¶niowego towarzyszy wygórowany odruch rozci±gowy, dotycz±cy zwłaszcza prostowników, grup

miê¶ni utrzymuj±cych postawê ciała . Zdaniem Grochmala - o stopniu napiêcia miê¶ni decyduje głównie

oporno¶æ miê¶ni. Zale¿y ona od odruchu rozci±gowego i pozostaje w odwrotnym stosunku do stopnia

aktywizacji tego odruchu przez układ gamma unerwiaj±cy wrzecionko miê¶niowe. Odruch rozci±gowy jest

miar± oporu, jaki miêsieñ przeciwstawia rozci±ganiu, jest zarazem algebraiczn± sum± procesów, jakie

tocz± siê w składowych elementach tzw. zewnêtrznej pêtli Granita: neuronie ruchowym gamma,

http://fundacja-kregoslup.pl

Kreator PDF

Utworzono 16 February, 2009, 08:02

Fundacja dla Osób z Urazem Rdzenia Krêgowego

włóknach wewn±trzwrzecionkowych, zakoñczeniach spiralno-pier¶cieniowych wokół torebki wrzecionka,

neuronie ruchowym alfa i włóknach miê¶ni przez niego unerwianych. Koñcowym wynikiem tych procesów

jest stałe napiêcie miê¶ni i aktywizacja odruchów postawy.W podtrzymywaniu spastyczno¶ci bierze udział

droga siateczkowo-rdzeniowa (aktywator odruchu rozciêgnowego). Gdy droga siateczkowo-rdzeniowa

ulegnie uszkodzeniu, lub nasyceniu lekami blokuj±cymi - spastyczno¶æ siê zmniejsza, nastêpuje

osłabienie odruchu miotycznego. Mechanizm ten stanowi podstawê oddziaływania terapeutycznego w

spastyczno¶ci. Jednym z wiêkszych problemów pielêgnacyjnych zarówno oddziałów szpitalnych,

zajmuj±cych siê leczeniem pacjentów po urazach krêgosłupa i rdzenia krêgowego, jak i w opiece nad tymi

pacjentami w warunkach domowych, s± odle¿yny. Pojawiaj± siê szczególnie u chorych w bardzo złym

stanie ogólnym, wyniszczonych, długo le¿±cych, u osób w podeszłym wieku, nieprzytomni przez dłu¿szy

czas. W praktyce spotykamy siê z odle¿ynami u chorych z pora¿eniami i niedowładami, w szczególno¶ci u

osób którymi zajmujemy siê w naszej fundacji tzn. po urazach rdzenia krêgowego. Dysfunkcja narz±du

ruchu, zaburzenie czucia i czynno¶ci zwieraczy, wilgoæ i brak odpowiedniej profilaktyki stwarzaj± idealne

warunki dla powstania odle¿yn. Z ró¿nych ¼ródeł wiadomo ,¿e około 70% osób we wczesnym procesie

leczniczo-rehabilitacyjnym dotkniêtych zostało t± przypadło¶ci±. Odle¿yna to nie tylko trudno goj±ca siê

rana, to tak¿e przyczyna powa¿nych powikłañ: odwodnienia, zaburzeñ elektrolitowych, zapalenia ko¶ci,

posocznicy (czyli uogólnionego zaka¿enia), a niekiedy s± przyczyn± ¶mierci. Odle¿yny, w zale¿nosci od

wielko¶ci i lokalizacji, wymagaj± podczas procesu leczenia stosowania ró¿norodnych ¶rodków

farmakologicznych, opatrunkowych, ogromnego nakładu pracy opiekunów, a tak¿e u¿ycia drogiego i nie

zawsze dostêpnego sprzêtu (materace, laser). Okres leczenia odle¿yn w sposób znacz±cy ogranicza, a

nawet uniemo¿liwia prowadzenie aktywnej rehabilitacji. A to z kolei powoduje wydłu¿enie okresu

leczenia, a oprócz tego odle¿yny wystêpuj±ce u chorego w domu powa¿nie utrudniaj± ¿ycie rodziny, w

szczególno¶ci za¶ prowadzenie rehabilitacji. Dodatkowym nieprzyjemnym elementem jest fakt i¿ rany te

czêsto s± cuchn±ce i trudno goj±ce. Z medycznego punktu widzenia odle¿yna to inaczej miejscowa

martwica tkanek, powstała na skutek zamkniêcia kr±¿enia z powodu bezpo¶redniego ucisku naczynia

krwiono¶nego, zwykle chorobowo zmienionego -pozbawionego mo¿liwo¶ci skurczów i rozkurczów

miê¶niówki miêdzy le¿±c± głêbiej ko¶ci± a po¶ciel± lub odzie¿± chorego. Ucisk taki, trwaj±cy dłu¿ej ni¿ 2-

3 godziny, powoduje nieodwracalne zmiany pod postaci± martwicy suchej lub rozpływnej, w zale¿no¶ci od

tkanek, w których powstaje. Teoretycznie odle¿yna mo¿e powstaæ u zdrowego człowieka, po

długotrwałym ucisku na okre¶lony punkt ciała -jednak¿e osoba zdrowa, po pewnym czasie miejscowego

niedokrwienia, zaczyna odczuwaæ niezno¶ny ból. Zmusza to j± do usuniêcia uciskaj±cego przedmiotu lub

zmiany pozycji. Chory z urazem rdzenia krêgowego bólu takiego nie odczuwa. Odle¿yny nale¿y

podzieliæ wg stopnia zaawansowania:

- zaczerwienienie bledn±ce pod uciskiem;

- nie bledn±ce zaczerwienienie;

- otarcie, pêkniecie naskórka, pêcherze;

- owrzodzenie zajmuj±ce skórê i tkankê podskórn±;

- obecno¶æ martwicy siêgaj±cej głêbiej -do powiêzi, miê¶ni i ko¶ci.

http://fundacja-kregoslup.pl

Kreator PDF

Utworzono 16 February, 2009, 08:02

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: