I. Uwagi ogólne.
Stanowi ona odrębny typ spółki, chociaż od wzajemnego układu praw i obowiązków oraz systemu odpowiedzialności wspólników zależeć będzie model spółki komandytowej. W poszczególnych modelach spółka ta albo stanowi swoistą odmianę spółki jawnej (model klasyczny), albo przybliża się do spółek kapitałowych (model dynamiczny, kapitałowy). Możemy wyróżnić co najmniej 3 modele sp. Komandytowych: klasyczny, pośredni i dynamiczny.
Najważniejsze cechy spółki komandytowej:
1. Zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego i wpis do rejestru,
2. Podmiotowość prawna,
3. Prowadzenie przedsiębiorstwa,
4. Występowanie zawsze dwóch rodzajów wspólników: KOMPLEMENTARIUSZY i KOMANDYTARIUSZY,
5. Występowanie pod własną firmą,
6. Zróżnicowany system odpowiedzialności wspólników,
7. Układ praw i obowiązków między wspólnikami.
II. Utworzenie spółki.
Spółka, która ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, jest spółką komandytową jeżeli wobec wierzycieli za zobowiązania spółki przynajmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność przynajmniej jednego wspólnika jest ograniczona (komandytariusz).
Zarówno co do fazy tworzenia, jak i działania, rozwiązywania i likwidacji art. 103 KSH przewiduje, że jeśli dział regulujący sp. komandytową nie zawiera przepisów odmiennych, do sp. tej stosuje się odpowiednio przepisy o sp. jawnej.
Sp. k. może być utworzona w celu prowadzenia przedsiębiorstwa pod własną firmą i występują w niej zawsze dwa rodzaje wspólników o odmiennych zasadach odpowiedzialności i zróżnicowanym układzie praw i obowiązków.
Są dwa sposoby utworzenia sp. komandytowej:
1. Zawiązanie pierwotne,
2. Przekształcenie.
W przypadku zawiązania pierwotnego podstawą zarówno utworzenia, jak i działania sp. jest umowa sp. k. Należy więc taktować ją jako zdarzenie prawne niezbędne do zawiązania spółki. KSH wskazuje na minimalne elementy treści umowy spółki.
Do essentialia negotii umowy spółki należą co najmniej:
1. firma i siedziba,
2. przedmiot działalności sp.
3. czas trwania sp., jeżeli jest oznaczony,
4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
5. oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusz wobec wierzycieli (suma komandytowa).
Do innych elementów które mogą być podniesione do rangi elementów przedmiotowo istotnych, należą te wszystkie, które odbiegają od przepisów o charakterze względnie obowiązującym. Do takich elementów zaliczamy:
1. określenie osób i zasad reprezentacji sp. (jeśli odbiegają od zasad określonych w art.117 KSH)
2. określenie zasad prowadzenia spraw sp. (----------”””--------- w art. 121 KSH)
3. określenie zasad podziału zysków i strat (----------””””------- w art. 123 KSH)
Poza wskazanymi wyżej, obligatoryjnymi elementami umowy spółki, wspólnicy mogą w tej umowie zawierać wszystkie inne postanowienia dotyczące stosunków spółki.
Nie została określona max. liczba komandytariuszy i komplementariuszy. Określone jest natomiast minimum dla istnienia spółki komandytowej: co najmniej 1 komplementariusz i co najmniej 1 komandytariusz.
Nie można być jednocześnie komplementariuszem i komandytariuszem. Komplementariuszami i komandytariuszami mogą być zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak i handlowe spółki osobowe. Nie mogą być takimi wspólnikami sp. cywilne. Osoby fizyczne które uzyskują status komplementariusza lub komandytariusza, powinny mieć pełną zdolność do czynności prawnych.
Firma sp. k. składa się z nazwiska jednego lub kilku wspólników odpowiadających bez ograniczenia (komplementariuszy) i powinna zawierać dodatek „spółka komandytowa”. Nazwiska komandytariuszy nie mogą być zamieszczane w firmie pod rygorem odpowiedzialności z art. 104 § 4 KSH. Podobnie więc jak sp. jawna, korpus takiej firmy musi mieć osobowy charakter, a dodatki – rzeczowe, kombinowane, fantazyjne, mogą uzupełniać słowa „spółka komandytowa”. Możliwe jest używanie w obrocie skrótu „sp. k.”. jeżeli komplementariusz jest os. prawną, firma sp. k. powinna zawierać pełne brzmienie nazwy lub firmy tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”.
Umowa sp. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności (ad solemnitatem). Sp. k. jest wpisywana do rejestru. Wpis ten ma charakter obligatoryjny i konstytutywny. Z chwila wpisania do rejestru sp. rozpoczyna swój byt prawny. Nie wiąże się to jednak z uzyskaniem osobowości prawnej. Sp. komandytowa nie jest osoba prawną. Spółka komandytowa nie może powstać przez samo rozpoczęcie działalności gospodarczej jak to jest w sp. jawnej. Do sp. k. stosujemy przed zarejestrowaniem przepisy o sp. jawnej, gdyż taką jest ona w istocie. Komandytariusze odpowiadają wówczas bez ograniczeń.
III. Majątek spółki, wkłady do spółki, udziały, suma komandytowa.
Majątek sp. tworzy wszelkie mienie wniesione do sp. tytułem wkładu, a także nabyte w czasie jej istnienia. W sp. k. istnieje obowiązek określenia wkładów w umowie spółki.
Majątek sp. k. jest kompleksem majątkowym odrębnym od majątków wspólników. Potwierdza to zakaz dokonywania przez wspólników potrącenia wierzytelności spółki z wierzytelnościami przysługującymi jego wierzycielom osobistym oraz zakaz dokonywania przez dłużnika spółki potrącenia z wierzytelności, jaka mu przysługuje wobec wspólnika. Ponadto wierzyciel osobisty nie może w czasie trwania sp. dokonać zajęcia udziału wspólnika. Wyodrębnienie majątku sp. polega na tym, że wspólnicy nie mogą w czasie trwania sp. rozporządzać majątkiem spółki, a wierzyciele osobiści wspólników nie mogą prowadzić egzekucji z majątku sp. Majątek sp. jest majątkiem celowym tworzonym na potrzeby prowadzonego przez sp. przedsiębiorstwa. Majątek ten stanowi podstawę odpowiedzialności za zobowiązania, istniejącej obok odpowiedzialności osobistej wspólników.
Wkład do sp. oznacza wartość majątkową wnoszoną do spółki. KSH rozróżnia przedmiot wkładu do sp. k. w zależności od statusu wspólnika. Wkład może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki. W odniesieniu do komandytariuszy obowiązują inne zasady niż przy wkładzie komplementariuszy który jest regulowany tak samo jak wkład w sp. jawnej. Możemy wyróżnić wkłady w pełni dopuszczalne, warunkowe i niedopuszczalne.
Jeżeli wkładem komandytariusza do sp. k. jest w całości lub w części świadczenie niepieniężne, umowa spółki powinna określać jego przedmiot, wartość, jak również osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie. Jeżeli jednak to świadczenie niepieniężne polega na zobowiązaniu do wykonywania pracy, świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzeniu za usługi świadczone przy powstaniu spółki, to staje się ono wkładem warunkowym komandytariusza. Nie mogą one być wkładem komandyt. do sp., chyba że wartość innych jego wkładów do sp. nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej. Jeżeli suma tych wkładów jest równa sumie komandytowej, to nie istnieje problem egzekucji z majątku komandytariusza, a to pozwala uznać to świadczenie niepieniężne za wkład komandyt. do spółki.
Jeżeli komplementariuszem jest sp. z o.o. lub akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, wkładu komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z o.o. lub akcje tej spółki akcyjnej – wkłady niedopuszczalne.
Wkład wniesiony do majątku sp. to:
· rzeczywiste przysporzenie majątkowe,
· którego wartość została określona,
· dokonane przez komandytariusza na rzecz spółki,
· które wchodzi do majątku spółki.
W granicach wniesionego wkładu komandytariusz staje się wolny od odpowiedzialności osobistej wobec osób trzecich.
Uszczuplenie wkładu przez straty powoduje konieczność jego uzupełnienia do pierwotnej wysokości w drodze obrócenia na ten cel części zysku. Komandytariusz nie ma obowiązku uzupełnienia wkładu ze swojego majątku osobistego. Wkład może być wnoszony w całości lub w częściach. W trakcie trwania spółki wkład wspólnika może być podwyższony lub obniżony i wymaga zarejestrowania. Wkład wniesiony ma znaczenie nie tylko w stosunkach zewnętrznych, ale również w stosunkach wewnętrznych, bowiem komandytariusz uczestniczy w zyskach spółki proporcjonalnie do wkładu rzeczywiście wniesionego do sp. chyba że umowa sp. stanowi inaczej.
Wkład umówiony komandytariusza to:
· wkład określony w umowie sp.
· ale niekoniecznie wniesiony do majątku sp.
Wkład nie musi być zostać efektywnie wniesiony, wspólnicy mogą odroczyć komandytariuszowi termin wniesienia wkładu. Nie jest jednak możliwe postanowienie o zupełnym zwolnieniu komandytariusza od wniesienia wkładu. Postanowienie takie jest nieważne. W przypadku niewniesienia wkładu, ale umówienia się na wniesienie w umowie, komandytariusz będzie uczestniczył w stratach do wysokości umówionego wkładu, choć wkład ten nie został wniesiony.
Pojęcie udziału może być rozumiane jako udział kapitałowy, jako cześć majątku sp., odpowiadająca wartości rzeczywiście wniesionych przez wspólników wkładów. Udziały te należy odróżnić od udziałów w spółkach kapitałowych (akcyjnych),które posiadają określoną wartość ułamkową, będącą częścią kapitału zakładowego. W konsekwencji same udziały kapitałowe nie mogą być zbywane w czasie trwania spółki.
Suma komandytowa stanowi cyfrowo określona kwotę pieniężną wyrażoną w pieniądzu, która wyznacza górną granicę odpowiedzialności osobistej komandytariusza za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli. Suma komandytowa odnosi się i dotyczy tylko komandytariusza. Nie stanowi żadnej konkretnej wartości wnoszonej do majątku spółki, jest to kwota pieniężna określona w umowie spółki i wpisana do rejestru. Suma komandytowa stanowi swego rodzaju wartość gwarancyjną, pełniącą funkcję szczególnego zabezpieczenia wypłacalności spółki. Określenie sumy komandytowej oznacza górną granicę odpowiedzialności, stanowi rodzaj specyficznego poręczenia udzielanego spółce w określonej wysokości na przyszłość.
Suma komandytowa może być zmieniona. Może zostać zrównana podwyższona , jak i obniżona. Obniżenie sumy komandytowej stanowi zmianę umowy sp. i wymaga jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników – zarówno komplementaiuszy jak i komandytariuszy, chyba że zastosowanie ma art. 9 KSH, gdy umowa spółki pozwala na zmianę umowy większością głosów.
Zmiana umowy wymaga formy aktu notarialnego. Obniżenie powinno być zarejestrowane. Wpis obniżenie ma charakter konstytutywny. Skutki prawne wobec osób trzecich istnieją dopiero po dokonaniu wpisu w rejestrze.
Suma komandytowa maże być również podwyższona. KSH nie reguluje zagadnienia podwyższenia sumy komandytowej. Wpis podwyższenia ma charakter deklaratoryjny, gdyż przepisy KSH konstytutywny charakter przyznają tylko dwóm wpisom: wpisowi pierwotnemu spółki i wpisowi obniżenia sumy komandytowej. Wkład komandytariuszy może być wniesiony w wartości niższej od sumy komandytowej, chyba że umowa sp. stanowi inaczej.
IV. Odpowiedzialność za zobowiązania.Odpowiedzialność za zobowiązania
Komplementariusz w stosunkach zewnętrznych ma pozycję wspólnika jawnego. Za zobowiązania odpowiada bez względu na rodzaj i źródło ich powstania, ponosi odpowiedzialność:
¨ Osobistą – odpowiada swoim majątkiem osobistym, odrębnym od majątku sp.
¨ Nieograniczoną – nie można w stosunkach zewnętrznych ustalić granic odpowiedzialności tego wspólnika. ustalenie wewnętrznych granic odpowiedzialności ma znaczenie z punktu widzenia oszczeń regresowych.
¨ Solidarną – każdy z komplementariuszy odpowiada za całość długu solidarnie z innymi komplementariuszami, komandytariuszami i spółką. Wierzyciel według swojego wyboru może kierować roszczenia do spółki, wszystkich lub niektórych wspólników komplementariuszy, komandytariuszy czy też do wybranych pojedynczych wspólników.
¨ Subsydiarną – wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku komplementariuszy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Zasada ta nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Odpowiedzialność komandytariuszy kształtuje się odmiennie. Ich odpowiedzialność jest:
¨ Bezpośrednia
¨ Osobista
¨ Solidarna
¨ Subsydiarna
Może mieć ona charakter odpowiedzialności ograniczonej lub szczególnej (mieszanej).
Komandytariusz odpowiada w sposób ograniczony do wysokości określonej sumy komandytowej. Odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona ze względu na obowiązek wnoszenia wkładu do sp. Odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona – dotyczy to jednak tylko sytuacji gdy do spółki nie jest wniesiony kapitał. W takim przypadku mamy odczynienia z odpowiedzialnością ograniczoną. Natomiast odpowiedzialność szczególna może mieć postać odpowiedzialności z tytułu wniesionego do sp. Wkładu z majątku sp. lub odpowiedzialności do wysokości części wartości sumy komandytowej i wnoszonego do sp. wkładu z majątku sp.
Wkład może być wyższy, równy lub niższy od sumy komandytowej. Wartość wkładu wnoszonego do spółki ma wpływ na granicę odpowiedzialności osobistej komandytariuszy w stosunku do wierzycieli, aż do wyłączenia tej odpowiedzialności. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności osobistej za zobowiązania sp. w granicach wartości wkładu wnoszonego do majątku sp. Jeżeli więc komandytariusz wniósł wkład do sp. to wpływa to na poziom odpowiedzialności z sumy komandytowej. Gdy wartość wkładu wnoszonego do majątku sp. jest równa sumie komandytowej, wówczas ustaje osobista odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania sp. Podobnie jest, gdy wartość wkładu przekracza wartość sumy komandytowej. W następstwie takiego wniesienia wkładu ustaje nie tylko odp. osobista, ale nie możemy mówić wówczas o bezpośredniej i solidarnej odp. komandytariuszy.
Jeżeli wartość wkładu wnoszonego przez komandytariusza do spółki jest niższa od sumy komandytowej, wspólnik ten ponosi odp. osobistą i bezpośrednią tylko w granicach różnicy miedzy sumą komandytową a wartością wkładu. W pozostałym zakresie jego odp. ustaje. W ten sposób powstaje odpowiedzialność „mieszana”, gdyż obok odpowiedzialności w granicach różnicy między sumą komandytową a wartością wkładu, komandytariusz ponosi ryzyko majątkowe zaspokojenia się przez wierzycieli z wkładów, które wniósł do sp.
W trakcie działalności sp. wkład może zostać zwrócony w całości lub w części. W tej sytuacji zostaje przywrócona odpowiedzialność osobista do wartości dokonanego zwrotu. Zwrot wkładu wymaga zgody wspólników i podlega zarejestrowaniu.
Występują również szczególne zasady odp. komandytariusza z tytułu:
§ Przeniesienia praw i obowiązków wspólnika na inna osobę – art. 10 § 3 KSH
§ Zamieszczenia nazwiska komandytariusza w firmie sp. – art. 104 § 4 KSH
§ Zaciągnięcia zobowiązań przed zarejestrowaniem sp. komandytowej
§ Przystąpienia do istniejącej sp. w charakterze komandyt. – art. 114 KSH
§ Uzyskanie statusu komandytariusz przez dotychczasowego komplementariusza – art. 115 KSH
§ Zawarcia umowy sp. komandytowej z przedsiębiorca prowadzącym przedsiębiorstwo – art. 116 KSH
§ Podjęcia czynności reprezentujących sp. bez poinformowania os. trzeciej o źródle swojego umocowania lub z przekroczeniem granic umocowania lub działając bez umocowania – art. 118 KSH
§ Śmierci wspólnika jawnego z jednoczesnym uzależnieniem pozostania w sp. spadkobierców od przekształcenia sp. w sp. komandytową i przyznania im statusu komandytariusza – art. 583 KSH
§ Przekształcenia sp. osobowej w sp. komandytową – art. 584 KSH
V. Reprezentacja spółki.
W zakresie nieuregulowanym należy stosować przepisy o reprezentacji w sp. jawnej.
Sp. komandytowa może być reprezentowana przez:
· Komplementariuszy,
· Pełnomocników,
· Prokurentów.
Umocowanie do reprezentacji komplementariusz czerpie z przepisów prawa. Należy przyjąć że jest on przedstawicielem ustawowym.
KSH mówi, że sp. reprezentują ci komplementariusze, których z mocy umowy sp. albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania sp.
Sp. reprezentować mogą także pełnomocnicy i prokurenci, którzy są os. trzecimi.
Komandytariusz może reprezentować sp. jedynie na zasadzie pełnomocnictwa. Oznacza to, że komandytariusz nie ma analogicznego prawa reprezentowania sp. w oparciu o umocowanie ustawowe. Jego umocowanie do dokonywania czynności prawnych wynikać może z oświadczenia woli mocodawcy, jakim jest spółka.
Pełnomocnictwo komandytariuszowi powinno być udzielone przez komplementariuszy. Powinno mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. Jeżeli natomiast do dokonania czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, niezbędne jest udzielenie pełnomocnictwa w tej formie. Umocowanie komandytariusza do dokonywania czynności prawnych należy rozciągnąć także na prokurę. Udzielenie prokury jako następstwo ustanowienia wymaga czynności komplementariuszy. Ustanowienie wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw sp., a udzielenie prokury odbywa się zgodnie z zasadami reprezentacji.
Zakres umocowania komplementariuszy jest szerszy. Nawet jeżeli komandytariuszowi udzielono prokury, to nie może on zbyć przedsiębiorstwa, obciążyć go i ustanowić na nim prawa użytkowania, zbyć nieruchomości i jej obciążyć, ustanowić, udzielić i odwołać prokury.
Pozbawienie komplementariusza prawa do reprezentacji wbrew jego woli może nastąpić z ważnych powodów prawomocnym orzeczeniem sądu. Możliwe jest udzielenie prokury łącznej, np. dla reprezentujących komandytariuszy. Prawa do reprezentowania sp. przez komplementariuszy nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.
Komandytariusz dokonując czynności prawnych w imieniu sp. ma obowiązek ujawnić swoje pełnomocnictwo lub prokurę. Jeśli tego nie zrobi odpowiada wobec os. trzecich bez ograniczeń za zobowiązania wynikające z tej czynności. Podobnie jest gdy przekroczy granicę umocowania albo działa w ogóle bez umocowania.
VI. Prowadzenie spraw spółki.
Tym który powadzi spawy sp. jest komplementaiusz. Art. 121 KSH mówi, że jeśli umowa sp. nie stanowi inaczej, komandytariusz nie ma ani prawa, ani obowiązku prowadzenia spraw sp. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności sp. potrzebna jest zgoda komandytariusza, chyba że umowa sp. stanowi inaczej.
Wspólnicy mogą wybrać następujące warianty prowadzenia spraw:
· &...
zarabiasz