{271}{318}Dlaczego tutaj jestemy? {318}{366}Skšd pochodzimy? {366}{449}To najbardziej pierwotne|z pytań, {449}{574}i ważnš częciš ludzkiej natury|jest chęć znalezienia na nie odpowiedzi. {719}{829}Możemy ledzić nasze korzenie|cofajšc się setki tysięcy lat wstecz, {829}{885}do poczštku istnienia ludzkoci, {885}{993}ale w rzeczywistoci, nasza historia wykracza|dużo dalej w przeszłoć. {993}{1088}Nasza historia zaczyna się|wraz z poczštkiem wszechwiata. {1188}{1286}Swój poczštek miał on 13.7 miliarda lat temu. {1383}{1475}I dzi zawiera ponad 100|miliardów galaktyk, {1475}{1583}z których każda zawiera|setki miliardów gwiazd. {1720}{1833}W tej serii, chcę Wam opowiedzieć|tę historię, ponieważ ostatecznie, {1833}{2000}jestemy częciš tego wszechwiata,|więc jego historia jest naszš historiš. {2057}{2138}Jest to historia, której|nie moglibymy opowiedzieć, {2138}{2260}gdyby nie jedna rzecz,|która łšczy nas żywo|z naszym ogromnym kosmosem. {2260}{2313}wiatło. {2370}{2460}wiatło ujawnia cuda|wszechwiata w ich pełnej chwale - {2460}{2654}gwiazdy, które wiecš|wiatłem tysišca słońc|oraz ogromne wirujšce galaktyki. {2654}{2772}Ale wiatło jest także posłańcem|odległej, zapomnianej ery, {2772}{2867}i zawarta w wietle|z tych odległych miejsc {2867}{2973}jest historia narodzin|i ewolucji naszego wszechwiata. {2973}{3044}Poprzez wiatło możemy spojrzeć wstecz, {3044}{3126}na całš historię|wszechwiata {3126}{3197}i odkryć,|jaki miał on poczštek, {3197}{3302}i ostatecznie zobaczyć jak wiatło|tchnęło życie w nas. {3450}{3550}Wspaniałoci Wszechwiata {3660}{3760}CZĘĆ IV - POSŁAŃCY {3810}{3880}Tłumaczenie: MKW NonDreamer {4196}{4296}To jest wištynia Karnak w Egipcie. {4296}{4409}Zbudowany przez starożytnych faraonów,|ten ogromny kompleks {4409}{4590}został wzniesiony by uhonorować Amon Ra,|boga wszystkich bogów, boga słońca. {4721}{4782}To czczenie osišgało swój szczyt {4782}{4889}podczas jednego krótkiego momentu|w słonecznym kalendarzu, {4889}{5003}wydarzenia tak krótkiego, które trwało tylko|nieco dłużej niż minutę. {5129}{5277}Ta wištynia jest zbudowana zgodnie|z astronomicznym wydarzeniem,|które ma miejsce jedynie raz w roku - {5277}{5348}wschodem słońca podczas przesilenia zimowego. {5348}{5438}"Przesilenie" z łaciny to|"zatrzymane słońce", {5438}{5535}ponieważ podczas gdy Ziemia orbituje wokół|słońca i rok przemija, {5535}{5656}punkt w którym słońce wschodzi|ponad wschodnim horyzontem zmienia się, {5656}{5800}więc tutaj w Egipcie latem, słońce|wschodzi w tym kierunku, {5800}{5878}a potem gdy lato zmienia się w jesień, {5878}{6008}dalej w zimę, punkt wschodu słońca|dryfuje dalej, aż do dzi {6008}{6124}21 grudnia, 6:30 rano|w rodku zimy, {6124}{6268}słońce wschodzi dokładnie|pomiędzy filarami tej wištyni. {7285}{7363}Jedynie raz w roku,|przez ponad 3 tysišce lat, {7363}{7432}słońce wschodzi|pomiędzy dwoma filarami, {7432}{7500}i rzutuje swym wiatłem na wištynię. {7589}{7678}Oto jest, wiatło z naszej gwiazdy {7678}{7745}kaskadowo owieca|tš niesamowitš strukturę. {7800}{7901}To znaczy, dosłownie można|poczuć historię tego miejsca, {7901}{8020}łatwo jest więc zapomnieć,|że ma ono 3,5 tysišca lat, {8020}{8145}tak więc 1500 lat przed Chrystusem, najpotężniejszy człowiek|na tej planecie, {8145}{8190}Faraon Egiptu, {8190}{8313}stał tutaj|21 grudnia każdego roku, {8313}{8435}po to by powitać i dowiadczyć|wiatło {8435}{8488}z Amon Ra. {8864}{8958}Moment, który Egipcjanie|czcili instynktownie {8958}{9039}rozumiemy teraz|bardzo dokładnie. {9136}{9202}Gdy Ziemia przemierza|Układ Słoneczny, {9202}{9330}kšpie się w wietle|gwiazdy znajdujšcej się w centrum. {9497}{9575}wiatło to podróżowało do nas|przez 150 milionów kilometrów {9575}{9643}od powierzchni słońca. {9772}{9891}A podczas zimowego przesilenia,|wiatło to wlewa się|w wištynię Karnak. {9996}{10116}Cóż, budynek ten jest naprawdę|najwspanialszš strukturš|jakš kiedykolwiek widziałem. {10116}{10180}Nie został on zbudowany|na skalę człowieka. {10180}{10293}Zbudowany został na skalę|bogów, jednego boga, {10293}{10385}Amon Ra, boga słońca. {10385}{10527}Gdy słońce znika za horyzontem|i nastaje noc, {10527}{10642}cały wszechwiat|słońc ujawnia się. {11061}{11171}Nie budujemy już wištyń|dla naszego słońca, budujemy maszyny, {11171}{11282}które pozwalajš nam spojrzeć głębiej|w przestrzeń niż kiedykolwiek wczeniej, {11282}{11402}na o wiele odleglejsze słońca|w galaktyce i poza niš. {11653}{11757}W noc takš jak ta,|ponad 2,500 gwiazd {11757}{11814}jest widoczna gołym okiem, {11814}{11905}ale gdy zaczęlimy budować|teleskopy zamiast wištyń, {11905}{11975}odkrylimy,|że sš ich miliardy więcej. {12164}{12237}Każda gwiazda, którš widzimy na nocnym niebie {12237}{12333}jest gwiazdš, która znajduje się|wewnštrz naszej galaktyki, Drodze Mlecznej. {12368}{12467}Gdy odchodzimy dalej,|nasze słońce stopniowo blednie, {12467}{12590}aby stać się jednš kropkš|w morzu gwiazd. {12590}{12696}Wiemy już, że jestemy|w mniej więcej połowie drogi od centrum {12696}{12754}tej pięknej kosmicznej struktury, {12754}{12874}ale pomimo tego, że wiaty te sš|wiele milionów kilometrów od nas, {12874}{12950}znamy je gruntownie|przez ich wiatło. {12950}{13064}Te fale wiatła sš|posłańcami z przestrzeni kosmicznej, {13064}{13167}i dzięki nim okrylimy|wspaniałoci naszej galaktyki. {13211}{13268}To jest Nebula Laguna. {13359}{13497}Z dystansu,|ta chmura pyłu i gazu|wydaje się piękna i jasna. {13642}{13746}Ale jest to piec,|w którym nowe gwiazdy sš wykuwane. {14076}{14184}Nebula Laguna znajduje się|5,000 lat wietlnych od Ziemi, {14184}{14265}ale nadal jest widoczna|gołym okiem, {14265}{14322}ponieważ ma szerokoć 100 lat wietlnych, {14322}{14486}i mocno wieci dzięki goršcej, nowej,|młodej gwiedzie, która znajduje się w jej centrum, {14486}{14582}gigantowi nazwanemu Herschel 36. {14679}{14795}Ta nowonarodzona gwiazda jest ponad|20 razy cięższa od naszego słońca, {14795}{14836}i pali się o wiele goręcej, {14836}{14947}co sprawia, że wiatło,|które płynie z jej powierzchni jest niebieskie. {15081}{15158}Ale sš jeszcze|większe gwiazdy w naszej galaktyce. {15209}{15368}7,500 lat wietlnych od Ziemi|znajduje się gwiazda, która ogranicza nawet Herschel 36. {15503}{15562}Jej imię to Eta Carinae. {15692}{15799}Ta potężna gwiazda jest ponad 100 razy|bardziej masywna niż nasze słońce, {15799}{15910}i płonie około|cztery miliony razy janiej, {15910}{16045}sprawiajšc, że jest to jedna|z najjaniej wiecšcych gwiazd w Drodze Mlecznej. {16444}{16556}Wszystko co wiemy o tych niewiarygodnych|wiatach zostało dostarczone do nas {16556}{16621}przez fale wiatła. {16753}{16833}Nasza galaktyka jest symfoniš w wietle. {16975}{17040}Droga Mleczna jest domem {17040}{17104}dla 200 miliardów gwiazd, {17104}{17200}ale nasza galaktyka|jest jedynie poczštkiem. {17200}{17330}Każdej z tych gwiazd, odpowiada|miliard kolejnych w całym wszechwiecie. {17523}{17624}Przez całš niewyobrażalnš przestrzeń|wiatło pozwoliło nam {17624}{17695}podróżować,|do najdalszych z galaktyk, {17695}{17776}zobaczyć narodziny i mierci gwiazd. {17992}{18136}Nie ważne jak daleko podšżamy|za wiatłem, nie ważne jak wiele|miliardów mil przemiecimy, {18136}{18258}natura wiatła pozwala nam|odbyć o wiele dalsze podróże, {18258}{18379}ponieważ spojrzeć w górę, daleko,|jest spojrzeniem wstecz w czasie. {18379}{18485}Te antyczne wišzki wiatła|sš posłańcami z dalekiej przeszłoci, {18485}{18573}niosš one z sobš historię, {18573}{18675}historię narodzin|wszechwiata. {18716}{18779}W celu przeczytania tej historii, {18779}{18886}zobaczenia jak wiatło może przenieć nas|w przeszłoć, {18886}{18977}musimy najpierw zrozumieć|jednš z jego fundamentalnych właciwoci - {18977}{19032}jego szybkoć. {19584}{19679}Wszystko w naszym wszechwiecie|ma limit szybkoci, {19679}{19786}nawet nieuchwytne fenomena|jak fale dwięku i wiatła. {19824}{19917}Te limity szybkoci|sš bardzo fizycznymi barierami, {19917}{19981}i majš one dogłębne konsekwencje {19981}{20056}na nasze rozumienie|wszechwiata. {20056}{20168}Dzi mam zamiar pokonać|jednš z tych barier. {20314}{20371}To jest myliwiec Hawker. {20371}{20480}Został zbudowany w latach 50-tych,|kiedy złamanie bariery dwięku {20480}{20559}było końcowym limitem|naszych technicznych możliwoci. {20637}{20744}Bariera dwięku jest niebywale|sugestywnym pojęciem, {20744}{20840}ma niemal legendarny status|w historii lotnictwa, {20840}{20916}nie ma jednak w niej nic fundamentalnego - {20916}{21024}jest ona czym, co można pokonać|dzięki ekstremalnie|mšdrej inżynierii, {21024}{21102}i na poczštku,|całkiem sporej odwagi. {21102}{21257}Powodem, dla którego zazwyczaj uważamy,|że dwięk nie ma jakiegokolwiek limitu szybkoci, {21257}{21376}jest to, że jest on nieprawdopodobnie szybki,|w porównaniu do rzeczy,|do których przywyklimy w życiu codziennym. {21376}{21450}Ale dzi|spróbujemy przełamać tę barierę. {21450}{21557}Mam zamiar złamać jš,|siedzšc w tej zdumiewajšcej maszynie. {21633}{21722}Na Ziemi, szybkoć dwięku,|w zależnoci od wysokoci {21722}{21829}wynosi ok. 1,200 kilometrów na godzinę,|znane jako Mach I. {22021}{22119}Ten samolot nie został zaprojektowany by latać|tak szybko w zwykłym locie, {22119}{22287}ale istnieje sposób, aby podróżował|szybciej niż dwięk, aby to zrobić,|musimy polecieć wysoko. {23530}{23656}Gdy samolot leci coraz szybciej, zaczyna|łapać swój własny dwięk. {23656}{23743}Fale dwięku nie mogš|wydostawać się wystarczajšco szybko, {23743}{23835}więc zaczynajš gromadzić się|z przodu samolotu. {23835}{23884}Aby jednak wyprzedzić nasze fale dwiękowe, {23884}{23972}musimy przycisnšć ten samolot|do jego absolutnego limitu. {24582}{24673}W cišgu kilku sekund, samolot pobija|barierę dwięku. {24673...
KosmoBaza