Katalog Monet Śląskich - Ferdynand II.pdf

(10426 KB) Pobierz
ŚLĄSKIE MONETY CESARZA KAROLA VI HABSBURGA
ŚLĄSKIE MONETY
HABSBURGÓW
FERDYNAND II
KATALOG
Piotr Kalinowski
KALETY 2006
15533080.001.png
Słowo wstępu
Katalog, który macie Państwo przed sobą powstał na
podstawie wydanego w 1988 dzieła Ivo Halački Mince Ziemí
Koruny České . W katalogu tym zamieszczono monety (jak
również medale talarowe) wybite przez śląskie mennice
(Wrocław i Kłodzko) oraz przez mennice obce, ale na których
uwzględniono śląską tytulaturę ( Dux Silesiae ).
Katalog został ułożony nominałowo.
Przy większości monet podano ich ceny w euro osiągane
współcześnie na aukcjach zarówno stacjonarnych jak i
internetowych (dane pochodzą z portali Coinarchives, WCN,
Auero, e-Bay, i Allegro).
Wszystkie uwagi do wyszukanych odmian, układu
katalogowego czy wyceny można składać pod adresem
pk99@op.pl
Piotr Kalinowski
FERDYNAND II
Ferdynand II Habsburg (ur. 9 lipca 1578 w Grazu, zm. 15 lutego 1637 w
Wiedniu) – król Czech w latach 1617-1637 i Węgier w latach 1618-1637,
cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego w latach 1619-
1637 z dynastii Habsburgów. Syn arcyksięcia austriackiego Karola
Styryjskiego (syna cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu
Niemieckiego, króla Czech i Węgier Ferdynanda I Habsburga i Anny
Jagiellonki) oraz księżniczki bawarskiej Marii Wittelsbach. Ojciec cesarza
Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Węgier
Ferdynanda III Habsburga, królowej polskiej Cecylii Renaty Habsburg oraz
wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego i biskupa wrocławskiego Leopolda
Wilhelma Habsburga.
Ferdynand II Habsburg był synem Karola Styryjskiego, regenta Styrii,
Karyntii i Karnioli. Jako arcyksiążę Styrii został wybrany na króla Czech
przez parlament czeski w roku 1617. Czesi szybko mieli pożałować tego
wyboru – Ferdynand był zagorzałym katolikiem i nie zamierzał respektować
swobód wyznaniowych zagwarantowanych Czechom listem majestatycznym
cesarza Rudolfa II. Miał powiedzieć: Wolę rządzić raczej pustynią niż krajem
pełnym heretyków . Był też zdecydowanym zwolennikiem absolutyzmu, który
wkrótce zaczął wprowadzać w życie. Nie liczył się ze stanowiskiem
możnowładców, doprowadził do zamknięcia kilku zborów kalwińskich, a
czary goryczy dopełnił zakaz obrad parlamentu.
W odpowiedzi na to Czesi, mimo ostrzeżeń ze strony cesarza Macieja, 22
maja 1618 roku deputowani zebrali się w Pradze i wraz z tłumem prażan
zdobyli zamek na Hradczanach. Dzień później doszło do słynnej drugiej
defenestracji praskiej – wyrzucenia przez okna zamkowe urzędników
15533080.002.png
cesarskich Wilhelma von Slavatę i Jarosława von Martinica, oskarżonych o
łamanie listu majestatycznego.
Zwołane naprędce Stany Generalne zdetronizowały Ferdynanda, a na jego
miejsce wybrały Fryderyka V, elektora Palatynatu, zwanego później zimowym
królem . Jego panowanie było bardzo krótkie – połączone siły Ferdynanda i
Ligi Katolickiej rozgromiły armię czeską 8 listopada 1620 roku w trwającej
dwie godziny bitwie pod Białą Górą, a Praga znów dostała się w ręce
Ferdynanda.
W 1619 r. książę Siedmiogrodu Gabor Bethlen najechał Górne Węgry i
Słowację, po czym przyłączył się do powstańców czeskich i podszedł pod
Wiedeń. Za zgodą króla Polski Zygmunta III na Węgry zostali wysłani
lisowczycy. Ci zwyciężyli Jerzego Rakoczego w bitwie pod Humiennem.
Bethlen odstąpił od Wiednia i zawrócił do ojczyzny. Początkowo chciał się
układać z Habsburgami, ale po uzyskaniu zgody sułtana osmańskiego na
koronację, przeprowadził swój wybór przez sejm węgierski na króla Węgier
(1620 r.). Jeszcze w tym samym roku pokonał wojska cesarskie pod
Pozsonyem. Klęska Czechów pod Białą Górą sprawiła ostatecznie, że Bethlen
wycofał się z walki. W 1622 r. zawarł z cesarzem pokój w Nikolburgu: zrzekł
się pretensji do korony węgierskiej i zobowiązał do wypłaty kontrybucji.
Otrzymał natomiast Koszyce.
W 1622 r. Ferdynand II wydał statut dla Węgier. Postanawiał on, iż król
węgierski ma obowiązek przestrzegać praw Królestwa, wysłuchiwać skargi
stanów oraz dbać o sprawiedliwość i porządek. Stany zachowały też prawo do
wyboru palatyna, czyli najważniejszego urzędnika.
20 marca 1619 roku zmarł cesarz Maciej i Ferdynand został wybrany jego
następcą. Po klęsce pod Białą Górą Czechy były wydane na jego łaskę i
zostały szybko spacyfikowane.
Ferdynand miał też po swojej stronie świetnego dowódcę Albrechta von
Wallensteina, Czecha z pochodzenia, którego armia prowadziła działania
wojenne nie pobierając żołdu w zamian za prawo łupienia podbitych ziem.
Wallenstein pokonał Duńczyków, którzy w międzyczasie włączyli się do
wojny i Ferdynand ogłosił 5 marca 1629 roku edykt restytucyjny, nakazujący
protestantom zwrot części dóbr należących do uprzednio do katolików a
zsekularyzowanych po roku 1552. Wówczas do wojny przystąpiła Szwecja
rządzona przez Gustawa Adolfa.
Obawiając się rosnącej potęgi Wallensteina i pod naciskiem swoich doradców
Ferdynand usunął Wallensteina z dowództwa w roku 1630. Decyzja ta
okazała się brzemienna w skutki – Gustaw Adolf pobił Johana von Tillyego,
nowego głównodowodzącego wojsk cesarskich pod Breitenfeld, a następnie
nad rzeką Lech, gdzie Tilly zmarł od odniesionych ran. Szwedzi podeszli pod
Monachium i zajęli Czechy.
Przywrócony do łask w roku 1632 Wallenstein z nową armią wyrzucił z
Czech protestantów, a w listopadzie w wielkiej bitwie pod Lützen zginął
Gustaw Adolf. Mimo przegranej w tej bitwie i utraty Saksonii przez
Wallensteina, który na zimę wycofał się do Czech, Ferdynand mógł kampanię
1632 roku zapisać na konto swoich sukcesów, bowiem strona protestancka
poniosła w niej znacznie cięższe straty.
Walki w roku następnym nie przyniosły rozstrzygnięcia, częściowo z powodu
działań Wallensteina, który prowadził własne rozmowy ze stroną przeciwną,
licząc na lojalność armii. Na początku roku 1634 Ferdynand oskarżył
Wallensteina o zdradę stanu – prawdopodobnie za jego wiedzą Wallenstein
został zamordowany.
Pozbawiona Wallensteina armia cesarska zdołała jednak zdobyć Ratyzbonę i
odnieść zwycięstwo nad Szwedami w bitwie pod Nördlingen. Pobici Szwedzi
byli skłonni ograniczyć swój udział militarny w walkach na kontynencie, lecz
teraz do wojny po stronie protestantów przystąpiła katolicka Francja. Zgodnie
z zasadami francuskiej polityki, której celem było osłabienie Habsburgów,
kardynał Richelieu i Ludwik XIII rozkazali swoim wojskom wkroczyć na
tereny Niderlandów i rozpocząć działania wojenne przeciw Cesarstwu.
Francuzi byli bardzo niezadowoleni z postanowień przygotowywanego
pokoju praskiego i na kilkanaście dni przed jego podpisaniem przystąpili do
wojny. W tej sytuacji pokój, choć podpisany, nigdy nie wszedł w życie, a
walki rozgorzały na nowo. Po śmierci Ferdynanda jego syn i następca
Ferdynand III przejął imperium uwikłane w wojny na kilku frontach.
Zgłoś jeśli naruszono regulamin