Pytania egzaminacyjne farma
1. Co to jest farmakologia?
Farmakologia jest to nauka o środkach leczniczych (lekach) i ich działaniu na organizm. Nazwa pochodzi od stów greckich pharmakon -lek, trucizna i logos - nauka.
2. Definicja leku.
Lekiem nazywamy środek leczniczy, któremu nadano odpowiednią postać i który stosuje się w zapobieganiu, rozpoznawaniu bądź leczeniu chorób ludzi i zwierząt.
3. Czym zajmuje się farmakodynamika.
Farmakodynamika jest to nauka o zmianach czynności organizmu pod wpływem leku i mechanizmie działania leków.
4. Zakres farmakokinetyki.
Farmakokinetyka to nauka o losach leku w organizmie, czyli o zmianach stężenia leku we krwi i tkankach jako wypadkowej wchłaniania, wiązania z białkami, przenikania do tkanek, metabolizmu i wydalania.
5. Co to jest receptura?
Jest to nauka o postaciach leków, ich zapisywaniu i sposobach sporządzania
6. Pochodzenie i nazwy leków.
Lekiem mogą być substancje i surowce pochodzenia roślinnego, tkanki i narządy zwierzęce lub częściej preparaty galenowe sporządzone z tkanek roślinnych lub zwierzęcych.
Obecnie częściej stosuje się leki syntetyczne. Ich nazwy chemiczne są zwykle bardzo skomplikowane i używanie ich w życiu codziennym jest praktycznie niemożliwe, dlatego stosuje się obowiązujące we wszystkich krajach tzw. nazwy rodzajowe lub międzynarodowe. Fabryki produkujące leki nadają im, zastrzeżone patentem, nazwy handlowe (firmowe).
7. Działanie przyczynowe i objawowe leków.
Zasadniczym celem stosowania leków jest usunięcie przyczyny choroby. Leki takie nazywamy lekami przyczynowymi, a tego rodzaju działanie - działaniem przyczynowym. W wielu przypadkach nie jesteśmy w stanie usunąć przyczyny choroby. Staramy się zatem usunąć lub przynajmniej zmniejszyć nasilenie objawów chorobowych. Tego rodzaju działanie nazywamy objawowym.
8. Działanie antagonistyczne leków.
Działanie antagonistyczne - przeciwne, różnokierunkowe działanie leków prowadzące do osłabienia lub całkowitego zahamowania ich działania
9. Synergistyczne działanie leków.
Działanie synergiczne Synergizm jest to zgodne, jednokierunkowe działanie leków na czynność organizmu, przy czym wynik ich działania sumuje się
10. Maksymalna dawka tolerowana leku.
Maksymalną dawką tolerowana – największa dawka nie wywołująca uchwytnych objawów toksycznych.
11. Na czym polega mechanizm działania leku.
Mechanizmem działania leku nazywamy sposób jego oddziaływania ze składnikami żywego organizmu w wyniku czego dochodzi do wyzwolenia efektu farmakologicznego.
Wyróżniamy mechanizm:
- biochemiczny (receptorowy)
- fizykochemiczny
12. Losy leków w organizmie.
Uwalnianie leku polega na przechodzeniu substancji leczniczej z postaci leku do roztworu w płynach organizmu. Dzieli sią ono na trzy etapy:
a) rozpad postaci leku,
b) rozpuszczenie substancji leczniczej,
c) dyfuzję leku do miejsca wchłaniania.
13. Drogi wchłaniania leków.
Leki wchłaniają się do krążenia ogólnego przez: ->.
1. skórę
2. płuca
3. błonę śluzowe jamy ustnej
4. błonę śluzową żołądka
5. błonę śluzową jelit
6. błony śluzowej nosa
7. błonę śluzową pochwy
8. tkankę podskórną
oraz doodbytniczo, dotchawiczo, śródoponowo
14. Proces wydalania leków z organizmu.
Wydalanie odbywa się:
1. z moczem
2. z żółcią
3. ze śliną
4. przez jelita
5. przez płuca
6. z potem
7. z mlekiem matki
15. Co to jest interakcja leków?
Współczesne leczenie polega najczęściej na stosowaniu u chorego kilku leków równocześnie. Należy pamiętać, że leki te mogą wzajemnie ze sobą interferować, zmieniając niekiedy swoje działanie. Wpływ jednego leku na skład, losy w organizmie i na działanie drugiego leku nazywamy interakcją leków. Odróżniamy 3 rodzaje interakcji:
1. farmaceutyczną,
2. farmakodynamiczną,
3. farmakokinetyczną.
16. Działanie niepożądane leków.
Działanie niepożądane to wszystkie niekorzystne efekty działania leków, występujące po dawkach leczniczych. Działanie niepożądane może być nierozerwalnie związane z działaniem głównym (wysychanie w jamie ustnej po atropinie i działanie spazmolityczne) lub też może być od niego niezależne.
17. Środki antyseptyczne i odkażające.
Środkami antyseptycznymi nazywamy środki stosowane na powierzchnią żywych tkanek w celu zabicia drobnoustrojów lub zahamowania ich rozwoju. Mogą one niekiedy powodować podrażnienie tkanek, choć niektóre z nich działają ściągająco i przeciwzapalnie.
Środki dezynfekcyjne są to środki stosowane do zabicia drobnoustrojów znajdujących sią poza organizmem Są one zbyt toksyczne, aby mogły być stosowane na żywą tkanką organizmu wyższego - działają drażniąco, a w większych stężeniach żrąco.
18. Zakres działania sulfonamidów.
Sulfonamidy działają przeciwbakteryjnie głównie na następujące drobnoustroje
1. Ziarenkowce Gram-dodatnie (paciorkowce, dwoinki zapalenia płuc, słabiej gronkowce) i Gram-ujemne (dwoinki rzeżączki, dwoinki zapalenia opon mózgowych)
2. Pałeczki - czerwonki, dżumy, okrężnicy (słabo)
3. Laseczki - zgorzeli gazowej, wąglika, tężca, przecinkowca cholery
4. Bedsonie (neonketsje) - ziammiaka wenerycznego, choroby papuziej
5. Promieniowce promienicy, nokardie
19. Zasady leczenia sulfonamidami na podstawie wybranych preparatów.
Sulfonamidy stosuje się najczęściej doustnie (rozpuszczalne w wodzie sole sodowe można wstrzykiwać dożylnie).
Dawkowanie sulfonamidów krótko działających -najczęściej co 4-6 godz po 0,5-1,5 g Sulfonamidy słabo wchłaniające się lub nie wchłaniające się z jelit podaje się najczęściej pierwszego dnia 6,0 g, w następnych dniach po 3,0-4,0 g w równych porgach co 6-8 godz (3-4 razy dziennie)
Sulfonamidy podaje się po jedzeniu, ponieważ drażnią błonę śluzową żołądka. Zażywa się je z dużą ilością, płynów i z zasadami, jak soda oczyszczona, tlenek magnezowy, co zapobiega wykrystalizowaniu ich w drogach moczowych
1. Urenil- sulfakarbamid, tabletki 0,5 g; co 6-8 godz. 0,5-1,5 g.
2. Amidoxal - sulfafurazol, tabletki 0,5 g, zawiesina; 0,5-1,5 g co 4-6 godz
3. Sulfafenazol- tabletki 0,5 g, co 12 godz
4. Madroxin - sulfadimetoksyna; tabletki 0,5 g, pierwszego dnia w jednej dawce 1,0 g (2 tabletki), przez następne 3 dni co 12 godz, 0,375 g, później co 12 godz 0,25 g
5. Sulfaguanidmum - sulfaguanidyna, tabletki 0,5 g; stosuje się 2-4 tabl co 4 godz.
6. Merafin - sulfaproksyhna + sulfamerazyna, tabletki, zawiesina; przez pierwsze trzy dni l tabl. co 8 godz , następnie l tabl co 12 godz
7. Biseptol 120, 480 i 960 (Groseptol, Bactnm, Duoseptol, Septnn, Apo-Sulfatnm) - kotnmoksazol; ampułki 0,96 g/3 ml i 0,48 g/5 ml podawane r v lub r m w dawcrO,96 g co 12 godz oraz tabl 0,12, 0,48, 0,96 g i zawiesina, doustnie w dawce 30 mg/kg/dobę
8. Sulfasalazm, -EN - salazosulfapirydyna, tabletki 0,5 g • stosuje się we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, chorobie Lesniowskiego-Crohna i zapaleniu odbytnicy, początkowo 1,0 g co 4-6 godz , a po uzyskaniu poprawy 0,5 g co 6 8 godz
9. Sulfacetamidum Natrium - sulfacetamid, krople do oczu 10%
10. Irgamid - sulfadykramid, maść do oczu 15%
11. Dermazm (Flammazme) - sól srebrowa sulfadiazyny, l % krem do stosowania miejscowego - zwłaszcza w oparzeniach
20. Najczęściej stosowane pochodne nitrofuranu.
Siraliden (Nitrofurantom, Nifurantm) - nitrofurantoma, stosuje się p o (po jedzeniu) w tabletkach i kapsułkach Olg oraz zawiesina 0,05g/5 ml średnio 4 razy dziennie po l tabl lub 5 7 mg/kg m c /dobę w 4 dawkach Levantm - nitrofumol, stosuje się p o tabl 0,04 g, 2 tabl co 12 godz
Furaginum (Furagin) furazydyna. stosuje się p.o. w tabletkach 0,05 g, pierwszego dnia 0,4 g w 4 dawkach (co 6 godz}, następnie 0,3 g dziennie w 3 dawkach (co 8 godz )
Furazolidon - stosuje się w zakażeniach przewodu pokarmowego p o w postaci zawiesiny 0,33% (4 razy dziennie po 1-2 łyżki), w leczeniu rzęsistkowicy oraz w leczeniu kandydiozy odbytu
Nifuroksazyd (Ercefuryl) - stosuje się po w tabletkach 0,1 g lub w zawiesinie (0,2 g/5 mi) w dawce do 0,8 g dziennie co 4-6 godzin
Nitrofural - tabletki do ssania 5 mg maść 0,2%, zasypka 0,2%
21. CHINOLONY – podział, charakterystyka działania, preparaty.
I generacja - kwas nalidyksowy, kwas oksohnowy, kwas pipemidowy rozoksacyna
II generacja - (chmolony l-fluorowane) • norfloksacyna, enoksacyna, pefloksacyna, cyprofloksacyna, efloksacyna
III generaga (chmolony wielo fluorowane) -lomefloksacyna, fleroksacyna, temofloksacyna, tosulofloksacyna
Mechanizm działania
Chinolony mają unikatowy mechanizm działania przeciwbakteryjnego - hamują mianowicie aktywność topoizomerazy (gyrazy) odgrywającą istotną rolę w procesie replikaci transkrypgi i rekombinagi DNA Są to zatem inhibitory gyrazy
Preparaty
1. Nevigramon - kwas nahdyksowy, stosuje się w kapsułkach 0,5 g, po 2 kapsułki co 6 godz przez 7 dni
2. Gramunn - kwas oksolmowy, stosuje się w tabl 0,25 g, co 8 godz 0,5 g
3. Palm (Urolin, Pipram) - kwas pipemidowy działa silniej przeciwbakteryjnie niż kwas oksolmowy i kwas nalidyksowy, w tym także na Pseudomonas aerug/nosa, stosuje się w kapsułkach i czopkach dopochwowych 0,2 g oraz tabletkach powlekanych 0,4 g w dawce 0,4 g co 12 godz
4. Eradacm rozoksacyna, kapsułki 0,15 g. stosuje się doustnie w rzezączce niepowikłanej i zakażeniach jelitowych l kapsułkę co 12 godz
22. ANTYBIOTYKI – podział, charakterystyka.
- Antybiotyki są to substancje wytwarzane przez żywy organizm, mające w małych stężeniach właściwość hamowania rozwoju drobnoustrojów. Wie zalicza fluorochinolony - związki syntetyczne oraz inne syntetyczne chemioterapeutyki - również do antybiotyków.
- Zdolność wytwarzania antybiotyków mają zresztą nie tylko drobnoustroje, ale również większość organizmów wielokomórkowych zwierzęcych i roślinnych, m in człowiek
- Obecnie wiele antybiotyków jest otrzymywanych syntetycznie lub połsyntetycznie
- Wszystkie antybiotyki wykazują jedną wspólną właściwość mają zdolność hamowania rozwoju drobnoustrojów
- Antybiotyki mogą działać na drobnoustroje bakteriostatycznie lub bakteriobójczo
- Działanie bakteriostatyczne polega na hamowaniu zdolność podziału komórki bakteryjnej bez upośledzenia innych jej czynności
- Nie rozmnażający się drobnoustrój ulega zniszczeniu przez siły obronne organizmu - fagocyty i przeciwciała
23. Kiedy mówimy o antybiotykoodporności?
- Podstawowym problemem ograniczającym skuteczność antybiotyków jest antybiotykooporność, czyli uodpornienie się drobnoustrojów na bakteriostatyczne lub bakteriobójcze działanie antybiotyków
- Nabywanie oporności przez bakterie powstaje wskutek selekcji lub adaptacji
- Selekcja polega na eliminowaniu bakterii wrażliwych Pozostają wówczas przy życiu tylko osobniki oporne.
- Adaptacja może wytworzyć oporność na różnej
- Uodpornianie się drobnoustrojów może polegać na zmianie ich metabolizmu, w wyniku czego zostaje ominięta ”zablokowana” przez antybiotyk drugiej przemiany, lub na wytwarzaniu enzymów rozkładających antybiotyki (np penicylinooporny szczep gronkowca złocistego wytwarza enzym penicylinazę, która rozkłada penicylinę) Jest to oporność chromosomalna
- Oporność na antybiotyk może być również wywołana zahamowaniem przenikania antybiotyku do nętrza komórki bakteryjnej Ten rodzaj oporności wytwarza się np w stosunku do tetracyklin
- Oporność na antybiotyki może być również przekazywana między drobnoustrojami na drodze pozachromosomalnej (plazmidy)
24. PENICYLINY – podział, charakterystyka, zakres działania.
- Penicyliny naturalne są to antybiotyki wytwarzane przez pleśń Penialltum notatum i Penicillium chrysogenum.
- Zostały one odkryte przez Fleminga w 1928 r Jednak dopiero na początku II wojny światowej udało się wyosobnić z przesączu tej pleśni penicylinę w takiej postaci, w której można było stosować ją leczniczo Była to benzylopenicylina
- Niektóre penicyliny wchłaniają się z jelit, jednak większość z nich (poza fenoksymetylopenicyliną, ampicyliną, piwmecylmamem i m ) jest rozkładana pod wpływem kwasów i nie może być podawana doustnie
- Po podaniu pozajelitowym osiągają szybko duże stężenie, ale są szybko wydalane przez nerki z moczem.
- W organizmie penicyliny są rozkładane przez enzym penicylinazę
25. Zespół HOIGNE (...
iwa65