VI-27

Czas – 45 min

KONSPEKT ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH

TEMAT:

SYTUACJE TRUDNE NA DRODZE: NOC, MGŁA, ULEWNY DESZCZ (POŚLIZG WODNY), WICHURA, ŚNIEG I LÓD, JAZDA W GÓRACH AWARIA, HOLOWANIE, AWARIA, WYPADEK, KOLIZJA

CEL POZNAWCZY:

·         zapoznanie słuchaczy z zasadami postępowania podczas kierowania samochodem w trudnych warunkach atmosferycznych,

·         zapoznanie słuchaczy z zasadami postępowania w sytuacjach nietypowych i niebezpiecznych,

·         poznanie związku pomiędzy znajomością przepisów ruchu drogowego a właściwym zachowaniem się w nietypowych sytuacjach drogowych,

·         poznanie związku pomiędzy poziomem wyszkolenia kierującego a poziomem bezpieczeństwa w trudnych sytuacjach na drodze

·         poznanie związku między dobrym stanem technicznym i właściwym przygotowaniem pojazdu do jazdy a poziomem bezpieczeństwa.

CEL KSZTAŁCĄCY:

·         kształcenie zrozumienia zależności pomiędzy stanem kompetencji kierującego, stanem technicznym pojazdu i właściwym przygotowaniem pojazdu do jazdy a poziomem bezpieczeństwa,

·         kształtowanie postawy kierowcy świadomego i odpowiedzialnego za bezpieczeństwo swoje i innych użytkowników dróg,

·         kształtowanie przekonania, że bezpieczeństwo zależy przede wszystkim od kierującego,

·         wdrażanie do korzystania z literatury fachowej w celu podnoszenia swoich kwalifikacji.

CEL WYCHOWAWCZY:

·         kształtowanie postawy kulturalnego kierowcy,

·         wdrażanie do zachowań życzliwych wobec innych uczestników ruchu,

·         uświadamianie odpowiedzialności za bezpieczeństwo na drodze.

METODA:

·         wykład,

·         wyjaśnienie,

·         pokaz plansz,

·         pokaz z użyciem modeli i makiet,

·         ćwiczenia praktyczne,

·         samodzielna praca,

·         pogadanka,

·         pokaz z użyciem programu na CD,

·         pokaz filmu DVD,

·         test wyboru przy użyciu programu CD jako metoda sprawdzenia wiadomości.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

·         tablica,

·         flamastry,

·         wskaźnik,

·         ustawa „prawo o ruchu drogowym”,

·         odtwarzacz DVD,

·         TV,

·         komputer ,

·         rzutnik multimedialny,

·         „Znaki drogowe”: plansza nr 1 –17,

·         „Sytuacje drogowe”: plansza nr 5 „Hamowanie”, nr 30 „Technika jazdy na zakręcie drogi”, nr 31 „Poślizg na zakręcie drogi”, nr 32 Technika jazdy na wzniesieniu i spadku”, nr 31 „Poślizg na zakręcie drogi”, nr 34 „Jazda nocą”

·         łańcuchy przeciwśnieżne,

·         CD PRAWKO B „CREDO” – testy i nauka.

STRUKTURA LEKCJI

SPRAWY ORGANIZACYJNE

·         sprawdzenie obecności,

·         wpisanie tematu do dziennika,

·         inne sprawy organizacyjne.

POWTÓRZENIE I SPRAWDZENIE WIADOMOŚCI Z POPRZEDNICH ZAJĘĆ I NAWIĄZANIE DO AKTUALNEGO TEMATU

Ten temat jest jednym z końcowych i wiąże się z tematami:

·         zasady ogólne ruchu drogowego (np. zasada ograniczonego zaufania i zasada szczególnej ostrożności;

·         prędkość (prędkość bezpieczna);

·         używanie świateł zewnętrznych;

·         sygnalizowanie awarii pojazdu na różnych drogach(wyposażenie dodatkowe pojazdu);

·         pierwsza pomoc;

·         zmęczeni i predyspozycje do prowadzenia pojazdu nocą;

·         przygotowanie pojazdu do jazdy w warunkach szczególnych (łańcuchy, wycieraczki i uzupełnianie płynu w zbiorniku spryskiwaczy, sprawne ogrzewanie).

Pytamy o użycie świateł zewnętrznych

·         kiedy używamy świateł mijania?

·         kiedy używamy świateł drogowych?

·         kiedy używamy świateł pozycyjnych?

·         w jakich warunkach używamy świateł przeciwmgłowych przednich (tabliczka  „droga kręta” pamiętać należy do czego upoważnia)?

·         jakie są warunki używania światła przecimgłowego tylnego?

Można też zapytać o pojęcie „prędkość bezpieczna” i „szczególna ostrożność”, lub

Kiedy należy jeździć z  włączonymi światłami mijania?

PODANIE NOWEGO TEMATU I ZAPISANIE GO NA TABLICY

SYTUACJE TRUDNE NA DRODZE: NOC, MGŁA, ULEWNY DESZCZ (POŚLIZG WODNY), WICHURA, ŚNIEG I LÓD, JAZDA W GÓRACH AWARIA, HOLOWANIE, AWARIA, WYPADEK, KOLIZJA

JAZDA W TRUDNYCH WARUNKACH - UWAGI OGÓLNE

W trudnych warunkach należy używać odpowiednich świateł. Włączone światła pozwalają szybciej zauważyć pojazd, ocenić jego wymiary, odległość, kierunek jazdy, prędkość. Świateł używamy zawsze od świtu do zmierzchu a także we mgle, ulewnym deszczu, śnieżycy. Również w pełnym słońcu, jeżeli jedziemy drogą zacienioną przez las, gdy są bardzo duże kontrasty, jadących w cieniu prawie nie widać. Jeżeli nadjeżdżający z przeciwka mają opuszczone osłony przeciwsłoneczne, oznacza to, że nas też mogą słabo widzieć.

Najważniejsza jest widoczność. Oprócz sprawnych świateł (codzienna obsługa pojazdu, sprawdzenie stanu technicznego w aspekcie egzaminu) musimy dbać o:

·         czyste szyby,

·         czyste reflektory,

·         czyste światła z tyłu,

·         dobrze jest jeżeli samochód wyposażony jest w światła przeciwmgłowe przednie,

·         czyste lusterka.

Należy wozić w samochodzie płyn do mycia szyb i reflektorów oraz szmatkę lub inny sprzęt.

Trzeba również pamiętać o sprawdzaniu poziomu płynu w zbiorniczkach spryskiwaczy. (zadanie egzaminacyjne). W razie awarii świateł dobrze jest mieć ze sobą zapasowe żarówki i dobrze jest wiedzieć, jak się te żarówki wymienia (można wozić instrukcję obsługi). Kodeks nie nakłada na kierującego posiadania zapasowych żarówek, jednak nie wolno poruszać się po drogach pojazdem z niesprawnymi światłami. Trzeba tez mieć dobrze ustawione światła. Lepiej oświetlają drogę i nie oślepiamy innych użytkowników.

Jazda w trudnych warunkach wymaga pełnej sprawności samochodu, pełnej niezawodności wszystkich urządzeń i mechanizmów pojazdu.

JAZDA W NOCY

W związku z tematem „Jazda w nocy” należy przypomnieć wiadomości podane w tematach poprzednich. Korzystne jest usystematyzowanie i uporządkowanie informacji, które słuchacze powinni już posiadać. Przypominamy więc:

·         zasady używania świateł zewnętrznych samochodu,

·         zasady zmiany świateł drogowych na mijania,

·         prędkość, szczególnie „prędkość bezpieczna”,

·         zatrzymanie i postój w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza,

·         senność i zmęczenie (wpływ na zachowanie kierującego i czas reakcji),

·         lusterko wewnętrzne (informujemy o możliwości ustawienie na „dzień” i „noc”),

·         kontrola czystości świateł przednich i tylnych jako codzienna czynność obsługowa oraz kontrola czystości świateł podczas jazdy,

·         itd., itp.

JAZDA WE MGLE

Przede wszystkim należy zmniejszyć prędkość, zwiększyć odstęp od poprzedzającego pojazdu. Włączyć wszystkie dopuszczone przepisami w tej sytuacji światła. Przypominamy o zasadach używania świateł przeciwmgłowych przednich i tylnych. Nie włączać świateł drogowych, bo powodują efekt „białej ściany” Przypominamy również o przepisie, który mówi o używaniu sygnału dźwiękowego podczas omijania i wyprzedzania we mgle (jest takie pytanie w testach).

Jeżeli mgła jest bardzo gęsta należy bacznie obserwować linie krawędziowe i linie wyznaczające pasy ruchu i oś jezdni. Można tez prosić pasażera, aby obserwował pobocze. Najlepiej jednak, gdy widoczność jest aż tak słaba, zjechać na bezpieczny parking lub inne miejsce i przeczekać mgłę.

JAZDA PODCZAS ULEWNEGO DESZCZU (POŚLIZG WODNY –AKWAPLANING)

Jazda w czasie ulewnego deszczu wymaga włączenia świateł, aby uczynić nasz pojazd widocznym dla innych użytkowników. My również mamy gorszą widoczność, szczególnie w nocy. Nieodzowne jest też posiadanie sprawnych wycieraczek .

Niebezpieczeństwo największe jest w pierwszej fazie opadów, kiedy z kurzu zmieszanego z wodą tworzy się na powierzchni drogi cienka, bardzo śliska warstwa. Droga hamowania na drodze mokrej wydłuża się (plansze „długość drogi hamowania”. Po przejechaniu przez kałużę mogą ulec zamoczeniu  elementy układu hamowania i  skuteczność hamowania jest wtedy dużo mniejsza i hamulce mogą działać nierówno. Przez kałuże należy przejeżdżać powili aby uniknąć namoczenia instalacji elektrycznej lub utraty panowania nad kierownicą.

Przy większych prędkościach podczas jazdy w czasie deszczu, woda tworzy pod oponą klin wodny, który powoduje utratę kontaktu opony z jezdnią. Może to spowodować nieskuteczność hamowania i utratę kontroli toru jazdy. Jedyną radą jest wtedy zmniejszenie prędkości. Niebezpieczna może być także mżawka. Powoduje ona możliwość poślizgu, wydłuża drogę hamowania a w połączeniu z błotem na drodze daje bardzo niebezpieczny efekt.

JAZDA PODCZAS WICHURY

Silny wiatr może bardzo utrudnić kierowanie samochodem. Jeżeli wieje z boku to trudno utrzymać właściwy kierunek jazdy. Należy wtedy zwolnić i mocniej trzymać kierownicę, żeby nie dać się zaskoczyć nagłemu, silnemu podmuchowi.. Jazdę w czasie silnego wiatru dodatkowo utrudnia ładunek umieszczony na dachu samochodu: rowery, łódki, kajaki, materace. Szczególnie ostrożnie należy wykonywać manewr wyprzedzania dużego pojazdu, który na chwilę osłania nas od wiatru, Pamiętajmy, że po wyprzedzaniu TIRA wiatr uderzy w nasz pojazd bardzo mocno i spowoduje zmianę toru jazdy jeżeli nie będziemy mocno trzymali kierownicy. Podobne zjawisko spotkamy przy wyjeździe z lasu, zza domów, z wąwozu.

JAZDA PO DROGACH ZAŚNIEŻONYCH I OBLODZONYCH

GOŁOLEDŹ:

W czasie jazdy po jezdni oblodzonej nie wolno wykonywać gwałtownych ruchów kierownicą ani zbyt mocno hamować. Również łagodnie należy puszczać sprzęgło po zmianie biegów. Kierujący, którzy nie opanowali dostatecznie techniki jazdy powinni ruszać z biegu II. Nie należy jednak uczyć  takiej techniki ruszania jako obowiązującej na śliskiej nawierzchni. Do ruszania przeznaczony jest bieg pierwszy, a opanowanie techniki ruszania umożliwia kontrolowanie obrotów kół na każdej nawierzchni. Jeżeli jest taka możliwość (jazdy odbywają się zimą i mamy podczas szkolenia możliwość korzystania z bezpiecznego miejsca o śliskiej nawierzchni, warto przeprowadzić próby ruszania na biegu pierwszym. Instruktor musi zwracać uwagę na to, aby osoba szkolona zdawała sobie sprawę z tego, jak szybko obracają się koła w samochodzie. Pomocne są też ćwiczenia polegające na jeździe z bardzo małą prędkością, szczególnie na wzniesieniach. Należy też zwracać uwagą na wskazania obrotomierza.

Ważne są odpowiednie opony, chociaż żadna opona nie ma dobrej przyczepności na lodzie. Podczas  ruszania na oblodzonej drodze nie wolno znacznie zwiększać obrotów silnika. Pedał przyspieszenia należy przyciskać delikatnie i łagodnie zwolnić pedał sprzęgła.

Najlepiej nie wyruszać w drogę, jeżeli panują takie warunki a jeżeli już jesteśmy w trasie – przeczekać do momentu aż sytuację opanują służby drogowe. Nie należy wyprzedzać piaskarek bo wylatujący piasek, solanka i kamienie z piaskarki mogą uszkodzić nasz samochód a poza tym przed piaskarką jest ślisko.

Należy:

·         zmniejszyć prędkość,

·         zwiększyć odstęp od pojazdów jadących przed nami,

·         zjechać na pobocze i czekać  na piaskarki ( jadą po posypanej piaskiem drodze pojedziemy szybciej i bezpieczniej – zysk podwójny).

ŚNIEG:

Przede wszystkim wyposażyć pojazd w zimowe opony, które mają wielokrotnie lepszą przyczepność niż opony całoroczne, nie mówiąc już o letnich. Trzeba pamiętać, że droga hamowania na śniegu jest dwa razy dłuższa niż na mokrym asfalcie. Samochody wyposażone w ABS na miękkim śniegu będą hamować jeszcze dłużej niż wyposażone w tradycyjny układ hamulcowy. Trzeba uświadamiać słuchaczom, że ABS nie zwalnia kierującego od konieczności opanowania techniki hamowania i że dobrze wyszkolony kierowca zahamuje bez ABS na krótszym odcinku drogi.

Czasami w śniegu zdarzają się miejsca wyślizgane przez koła samochodów. Powodują one nagłe i niespodziewane poślizgi kół (również boczne), co może być powodem utraty panowania nad pojazdem.

Gdy jedziemy samochodem po drodze pokrytej śniegiem lub lodem, możemy spodziewać się również objawów braku panowania nad pojazdem, które spowodowane są zbyt dużą prędkością w stosunku do stanu nawierzchni. Możemy liczyć się więc z tym, że:

·         pojazd nie będzie reagował na ruchy kierownicą,

·         gwałtowne hamowanie spowoduje poślizg,

·         gwałtowne zwiększenie obrotów silnika spowoduje poślizg,

Bardzo niebezpieczna dla kierujących jest pora roku, kiedy to temperatury oscylują wokół 0 stopni C. Stan nawierzchni może być różny w zależności od  lokalnych warunków i śliskość może występować na pewnych odcinkach dróg lub w pewnych porach doby. Najczęściej ślisko będzie w nocy lub nad ranem. Wtedy właśnie wszyscy najbardziej się śpieszą. Najwięcej wypadków zdarza się właśnie na początku zimy, kiedy warunki bywają bardzo zmienne, a kierujący nie zdążyli się jeszcze do nich przystosować. Bardzo przydatne są termometry zainstalowane w samochodzie i wyświetlacze temperatury umieszczone przy drogach. Nie wyprzedzać pługów odśnieżających drogi. Przed pługiem są zaspy, a wyprzedzanie pługu, który jedzie jednak dość szybko bez świadomości jaka droga jest przed nim, jest bardzo ryzykowne. Może się okazać, że nie mamy warunków, żeby dokończyć manewr lub musimy wjechać przed pług w zaspę

ŚNIEŻYCA

Jeżeli warunki zmienią się tak, że spotka nas w drodze śnieżyca to najlepiej poszukać bezpiecznego schronienia. Nie wiadomo bowiem, jak długo takie warunki się utrzymają i kiedy służby drogowe uporają się z tym problemem. Jeżeli nie wyjechaliśmy jeszcze w drogę to przełóżmy wyjazd na bardziej sprzyjający czas. W czasie śnieżycy łatwo utknąć po drodze i przy znikomym ruchu na drodze i złej pogodzie, trudno o pomoc. Zwykle też czeka się na nią dość długo. Możemy jedynie ustawić auto w ten sposób, aby nie utrudniać pracy pługom i odśnieżarkom i ogrzewać wnętrze w sposób umiarkowany. Trzeba się upewnić, czy końcówka rury wydechowej nie jest zapchana śniegiem i czy stojąc w zaspie nie skierujemy spalin do wnętrza pojazdu. Drogowcy mają 4 godziny od momentu ustania opadów na usunięcie skutków śnieżycy.

Możemy próbować wydostać się z zaspy odkopując samochód przezornie zabraną łopatą do śniegu. Wygarniamy śnieg sprzed kół i spod samochodu ( bo prawdopodobnie zawisł opierając się na śniegu płytą podłogową. Wyjeżdżanie z zaspy można sobie ułatwić przez kilkakrotne przemienne cofanie i jazdę do przodu a nawet przez obniżenie ciśnienia w oponach. W żadnym razie nie wolno ruszać na dużych obrotach silnika Jeżeli przewidujemy takie trudności to możemy wozić ze sobą worek z piaskiem. Jest to bardzo skuteczny sposób na wydostanie samochodu, pod warunkiem jednak, że usuniemy śnieg. Możemy te ż założyć łańcuchy przeciwśniegowe i one z pewnością w radykalny sposób poprawią właściwości trakcyjne naszego pojazdu.

Zakładanie łańcuchów należy poćwiczyć w dzień, na drodze gruntowej nie pokrytej śniegiem. Nakładamy je co  najmniej na koła napędzane. Możemy spotkać odcinki dróg (szczególnie w górach), gdzie założenie łańcuchów jest nakazane znakiem C-18 (odwołanie – C-19). Nie wolno po tej drodze jechać bez łańcuchów. Należy je natychmiast zdjąć, jeżeli napotkamy znak C-19. Pamiętajmy też, że zabroniona jest jazda na łańcuchach po drogach, które nie są pokryte śniegiem. Trzeba je natychmiast zdjąć, gdy droga będzie twarda.

Przez zaspy przejeżdżać należy na niskim biegu i nie zmieniać go podczas jazdy. Nie przyspieszamy i nie hamujemy. Jeżeli samochód zatrzyma się jednak w zaspie, można próbować wyjechać z niej przez na przemian ruszanie i cofanie. Oczywiście można zaspę przejechać rozpędem, jednak doświadczenie uczy, że jeżeli śnieg sięga do osi kół to jedynym widocznym efektem może być połamany lub wygięty zderzak.

JAZDA W GÓRACH

Podstawowym warunkiem bezpiecznej jazdy w górach jest techniczna sprawność pojazdu i dobre umiejętności kierującego. Nie może zgasnąć silnik w samochodzie i nie mogą zawieść hamulce. Konieczne są dobre opony o bieżniku odpowiedniej wysokości (min 1,6mm – pytanie w testach). Nie wolno zjeżdżać z góry „na luzie”. Zawsze zjeżdżamy na takim biegu, na jakim wjeżdżalibyśmy pod górę, czyli dostosowujemy bieg do prędkości..

Hamujemy możliwie rzadko i k...