Yacta-Oya - Złoty potok.pdf - Y - StarszyPan

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Yáckta-Oya

ZŁOTY POTOK

Wydawnictwo „Tower Press”

Gdańsk 2001

Gorączka złota

Między łagodnymi, pokrytymi rzadkim lasem pagórkami Doliny Sacramento w Kalifornii

wije się strumień czystej, chłodnej wody. Jego źródła znajdują się po wschodniej stronie

Doliny na którymś z urwistych stoków górskich łańcucha Sierra Nevada. Tam bierze swój

początek, przedziera się przez skały, skalne szczeliny i parowy i spływa w Dolinę. Płynie na

zachód. Kilkadziesiąt mil dalej wpływa na rozległe ziemie należące do Johna Suttera –

wielkiego hodowcy bydła, jednego z pierwszych amerykańskich osadników na tych odległych

zachodnich terenach. Teraz, zaledwie w kilka miesięcy po tym, jak wojska Unii, dowodzone

żelazną ręką generała Philipa Kearny, zdusiły powstanie meksykansko-indiańskie i

proklamowały Kalifornię częścią składową Stanów Zjednoczonych, Sutter, jak gdyby

pieczętując zwycięstwo, nadaje strumieniowi znamienną nazwę American River – Rzeka

Amerykańska. Prawdopodobnie nie,wie, że od niepamiętnych czasów miejscowi Indianie mają

dla niej własną nazwę – Diabelski Potok.

Nie wie o tym również James Marshall – nadzorca robotników budujących nad

strumieniem tartak. Nie wie, bo gdyby wiedział, to jako człowiek przesądny zapewne nigdy nie

odważyłby się wejść do strumienia. Teraz stoi w suchym łożysku. Jest 24 stycznia 1848 roku.

Prowizoryczna zapora, jaką kazał zbudować kilkadziesiąt jardów wyżej, zatrzymuje spływ

wody na niewielkim odcinku, a niezbyt głęboki rów kieruje ją wokół budowy i odprowadza

ponownie do łożyska biegnącego niżej.

Dno łożyska jest czyste i twarde. Drobne ziarna żwiru, którego nie zdążył wysuszyć jeszcze

wiatr, lśnią wilgotnym blaskiem w promieniach wysoko stojącego słońca. Mienią się różnymi

kolorami: czerwienią, zielenią, błękitem. Ale to nie one, niczym magnes, przyciągają

spojrzenie patrzącego. Wzrok jego ze wzrastającym zdumieniem, zaskoczeniem, niepewnością

i niewiarą coraz natarczywiej łowi inny blask – pojedyncze złote iskry strzelające między

ziarenkami żwiru. Nie wierząc własnym oczom pochyla się, przyklęka, niecierpliwymi palcami

rozgarnia żwir i piasek, gorączkowo wybiera nieforemne, ciężkie żółte grudki. Spierzchnięte

nagle wargi zaczynają szeptać gorączkowo, bezładnie: złoto, złoto, złoto...

Szybciej krąży krew, serce skacze do gardła i dławi, tętnią skronie, po twarzy płyną krople

potu, wilgotnieją ręce, wzrok przesłania żółty opar, w oczach pojawia się błysk pożądliwości.

W dół potoku mknie echo demonicznego chichotu: złoto, złoto, złoto...

Mężczyzna opanowuje się. Wstaje z kolan, prostuje przygięte plecy; zaciśnięte na grudkach

złota garście pozornie niedbałym gestem wkłada do kieszeni, po czym patrzy na tamtych. Są

oddaleni o kilkadziesiąt kroków, patrzą na niego wyczekująco: – Rozwalić tamę! – krzyczy

ochrypłym nagle, nieswoim głosem. Nie rozumieją, ale polecenie wypełniają posłusznie. Przez

wyrwę dopiero co usypanej przegrody ponownie wdziera się woda. Zakrywa łożysko, rozlewa

się wzdłuż brzegów. Płynie coraz szybciej, coraz bardziej wypełnia potok. Jej poziom podnosi

się, dochodzi do kolan mężczyzny, jego ud, sięga do pasa. Nikną żółte błyski u stóp, zamazuje

się żwirowate dno, w dal mknie coraz cichsze demoniczne echo: złoto, złoto, złoto...

Marshall z trudem gramoli się na urwisty brzeg. W kieszeni czuje wilgotny ciężar. Nie

patrzy na tamtych. Nie chce, by w jego wzroku dostrzegli żółty blask, by zaczęli podejrzewać

lub, co gorsza, domyślać się. Wykorzystuje byle pretekst, by przerwać roboty przy tartaku i

odesłać wszystkich do baraku oddalonego o milę. Nie chce zostawić ich nad potokiem.

Gdy w pół godziny później mknie w stronę farmy Suttera – swego pryncypała – by

powiadomić go o odkryciu, w galopie konia, w pędzie wichru słyszy głos Diabelskiego

Potoku: złoto, złoto, złoto!

Na farmę dociera późno w nocy i natychmiast każe zbudzić gospodarza. Wpatrzeni w złote

bryłki lśniące na zielonym suknie stołu, radzą do świtu, jak dobrać się do skarbu

spoczywającego w łożysku strumienia, a jednocześnie – jak ustrzec tajemnicę.

Ale próżne nadzieje. Tej tajemnicy nie uda się ustrzec. Nie wypowiedziana przez nikogo

wieść już wkrótce zadrży w szeleście liści, zawiruje w poszumie traw, złotym chichotem

rozdzwoni się w kroplach deszczu, z powiewem wiatru pomknie w dal, by wrócić niczym burza

w grzmocie piorunów.

Ale jest jeszcze cicho. Trwa w uśpieniu Dolina, zda się drzemać Diabelski Potok. Nie śpią

jedynie Indianie Yana, Maidu, Nisenan. Odwiecznym instynktem czują, że potok się gniewa,

gniewa się na nich, że pozwolili białym wstrzymać jego bieg, że naruszyli jego spokój.

Zbierają się w grupki i modlą. Ale Zły Duch potoku nie chce słuchać i nie słucha. Jego twarz

przesłania złowroga chmura, w oczach pojawiają się żółte, złośliwe błyski. Magiczne

spojrzenie pada na okoliczne farmy, na uśpione Sacramento, na milczącą o tej porze nocy

osadę San Francisco.

Zbudzony nagle z głębokiego snu pastuch bydła siodła pospiesznie konia, stary drwal

odrzuca niepotrzebny już topór, nie dokończoną parę butów zostawia szewc. Wędrowny

kramarz pozbywa się ciążącej mu walizy z niepotrzebnymi świecidełkami i jeszcze mniej

potrzebnymi pachnidlami. Brzuchaty kaznodzieja, słysząc natarczywy szept usługującego mu

chłopca, kończy pospiesznie przestrogi przed ogniem piekielnym czekającym na tych, którzy

dają się zwieść mamidłu złotego cielca, wdrapuje się na grzbiet nie rozumiejącego nic osiołka

i, nie czekając na datki wdzięcznych a pobożnych wiernych, rusza tam, skąd sączy się wieść o

Diabelskim Potoku.

Do leżącego w środku Doliny punktu, nie istniejącego jeszcze na mapach Sutter’s Fort,

niczym do potężnego niewidzialnego magnesu ciągną cicho, bezszelestnie, tajemnie pierwsi z

tych, do których dotarła złota wieść. Tropy ich niewidzialnych jeszcze ścieżek przemykają, zda

się nad ziemią, nie pozostawiając śladów. Ale ślad pozostaje w nagle zgęstniałym powietrzu,

w przyćmionym blasku słońca, w oddechu drzew i traw, i trwa niczym gwiaździsta sieć. Po jej

złotych nitkach suną następni i następni. Trawiastą rozległą Dolinę przecinają zrazu

strumyki, potem coraz wyraźniejsze potoki, wreszcie kilkudziesięciotysięczna rzeka ludzka

rwąca do jednego punktu.

Wzbierają fale. Na zachodnim wybrzeżu Stanów pustoszeją farmy, wyludnia się na chwilę

Sacramento i liczące nie więcej niż dwa tysiące mieszkańców San Francisco. Porzucają pracę

robotnicy z tartaku Suttera i jego vaqueros, okoliczni farmerzy i ich służba, marynarze i

rybacy z San Francisco, szewcy, krawcy, kowale i cieśle, kupcy, lekarze, sklepikarze i

rzeźnicy. Wieść niesie się coraz dalej i dalej, rozprzestrzenia coraz bardziej, dociera do Santa

Fe i San Antonio, do Kansas City i Saint Louis. Przenosi się na wschód od Missisipi i...

niczym eksplodująca bomba pęka w Filadelfii, Baltimore, Bostonie, Waszyngtonie i Nowym

Jorku.

Jak szalone pracują drukarnie wyrzucając tysiące, setki tysięcy gazet z krzyczącymi

tytułami: „Złoto! Złoto w Kalifornii!” Trzaskają drzwi biur, urzędów, banków, fabryk i

manufaktur. Zrywają się ze swych miejsc urzędnicy, nauczyciele, prawnicy, finansiści i

przemysłowcy. Zostawiają warsztaty pracy robotnicy. Z nor wypełzają żebracy, szulerzy,

kieszonkowi złodzieje, sutenerzy. Spieszą iluzjoniści, zawodowi politycy, bandyci i

kaznodzieje.

Pojedynczo, po kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu ruszają na Zachód. Jeden, sto, tysiąc

strumieni. Nie, nie strumieni! Rzek! Idzie fala za falą. To już nie rzeki, to powódź, potop. Na

Zachód! Poprzez Appalachy, Dolinę Ohio, przez nieprzebyte puszcze nad Missisipi, Wielkie

Prerie, niedostępne, spalone słońcem pustynie Nowego Meksyku i Arizony, przez dzikie

poszarpane góry i niedostępne skaliste przepaście Kolorado i Utah, przez kipiące żarem

piekielne pustynie Nevady rwie niepowstrzymany potok. Ci, dla których droga przez kontynent

wydaje się zbyt długa, statkami docierają szybciej do Vera Cruz; z zaciekłością i uporem

przedzierają się przez nieprzebyte dżungle, trzęsawiska i bagna Panamy, byle na zachód, byle

bliżej San Francisco i Kalifornii. Jeszcze inni na pokładach i pod pokładami żaglowców,

głodni, wynędzniali, obdarci, oplyną całą Amerykę Południową. Każdego dnia port San

Francisco – ten najruchliwszy wówczas port świata – wyrzuci na brzeg tysiące spragnionych

widoku złota.

Nim od pierwszego błysku, płonącego tam nad Diabelskim Potokiem w oczach Jamesa

Marshalla, upłynie parę miesięcy, przez pęczniejący z dnia na dzień port i osadę w San

Francisco przewali się niczym tornado ponad siedemdziesiąt tysięcy poszukiwaczy złota.

Ale to nie koniec. To dopiero początek. Do zwycięskich oddziałów generała Keamy, do

owianych sławą Wiktorii szeregów armii generała Winfielda Scotta w Meksyku wieści o złocie

dotrą dopiero w połowie roku. Późno, ale nie za późno! Rzedną szeregi wojska, topnieją

kompanie, pułki, brygady, rozpada się armia – na szczęście już po ostatecznym zwycięstwie.

Zwycięscy, zahartowani w bojach, nie lękający się trudów ni śmierci bohaterowie spod

Jacinto i Buena Vista, spod Vera Cruz i Chapultepec, których nie potrzebuje już nikt, którzy

nie mają po co wracać na wschód, bo nie czeka tam na nich praca, patrzą na północ w stronę

Sacramento ku nie tak odległej przecież Kalifornii. Chłoną płynące z niej wieści niosące nową

nadzieję, co prawda nie na zwycięstwo i sławę, ale na złoto, na bogactwo. A więc po niczyje

jeszcze złoto, skoro rząd nie ma na wypłacenie zaległego żołdu, na pocieszenie po stracie

przyjaciół, na wynagrodzenie żołnierskich trudów, ran, cierpień i poniewierki. Po złoto!

Drży ziemia tętentem podkutych kopyt, rżą spienione konie. Żołądki niedawnych

zwycięzców szarpie głód. Ale to przecież oni zdobyli tę krainę. Nie mogą zdychać w niej z

braku pokarmu. Na drodze są bogate rancza tych, co udziału w wojnie nie brali, i farmy, i

tysiące sztuk liczące stada bydła i owiec. Kto śmie odmówić zwycięzcom spod Chapultepec...?

Są tacy. Nie wiedzą co to patriotyzm, poświęcenie, danina krwi należnej ojczyźnie, A więc

niech się dowiedzą. Niech posmakują tego sami. Ognisko na prerii, zorza...? Nie, to płonie

ranczo. Jego właściciel nie odniósł się z szacunkiem do narodowych bohaterów. Nie chciał

dobrowolnie oddać paru krowich ogonów. Następnym razem, nim odmówi, niech dobrze

pomyśli.

Płyną fale zewsząd, ale ta największa wlewa się przez złote zachodnie wrota – przez San

Francisco. Ku American River walą cale tabuny: tysiąc, dziesięć, dwadzieścia, pięćdziesiąt

tysięcy. Ci, dla których nie starcza działek wokół farmy Suttera, prą dalej, zalewają całą

Dolinę Sacramento, przedzierają się przez Sierra Nevada, Dolinę Śmierci i Wielką Pustynię,

rwą przez Arizonę i Utah do Nowego Meksyku, wdzierają się w dzikie, spalone słońcem i

wichrem góry Kolorado. Niczym stada zgłodniałych wilków ciągną po obydwu stronach

Wielkiego Kanionu. Przeczesują górskie strumienie, potoki, rzeki, skalne szczeliny i

niedostępne parowy w rejonie Elkhead i Medicine Mountains, nad Kolorado, Eagle,

Południową i Północną Platte, w okolicach Fish Creek Falls i Red Table.

Na krańcu łańcucha Rampart, na południe od Denver, wysoko w górę strzela samotny

szczyt Pike’s Peak. W jego pobliżu, nad Clear Creek, John H. Gregory – amerykański

poszukiwacz – trafia na żyłę swego życia. Wieść roznosi się z echem górskich kanionów.

Wokół Pike’s Peak, w setkach strumieni, w ciągu paru dni zawzięcie płucze piasek i żwir

pięćdziesiąt tysięcy poszukiwaczy. Na północny zachód od Denver bracia Oliver i Levi Green

znajdują swój złoty potok. Ale ktoś ich podpatrzył. Sto tysięcy, niczym huragan, z tupotem

podkutych butów przedziera się do nich od strony Północnej Platte.

Yacta-Oya - Złoty potok.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: