TOR ŚRODOWISKOWY ( SYSTEM 24 GODZINNY PRZECIWDZIAŁANIA WADOM POSTAWY)
Niezależnie od przyczyn wywołujących wady, na co w części przypadków nie mamy wpływu (np. wady wrodzone), istnieją czynniki wady potęgujące. Szkodliwość wpływu wielu z nich można ograniczyć, świadomie dobierając warunki oddziaływania poszczególnych elementów środowiska zewnętrznego.
Przemyślana organizacja warunków życia dziecka w systemie 24-godzinnym stwarza dopiero sytuację, w której gimnastyka korekcyjna – jako jeden z elementów tego systemu – może dać oczekiwane rezultaty.
Sen – dla dzieci młodszych (klas I-IV) powinien wynosić minimum 10-11 godz na dobę, dla starszych – 8-9 godz. Dziecko musi mieć własne łóżko o równym, nie uginającym się zbytnio materacu, małą poduszkę, której grubość powinna wynosić tyle, żeby wypełniać przestrzeń zawartą między barkiem a uchem w pozycji leżenia na boku. Najbardziej wszechstronne zastosowanie dla wszystkich wad ma pozycja leżąc na plecach.
Rozruch poranny – powinien trwać 15 min. Najlepiej, jeśli dziecko wykonuje go wraz z rodzeństwem i rodzicami. Jeśli jest to możliwe, powinno się go przeprowadzać na świeżym powietrzu. Charakter ćwiczeń to obszerne luźne ruchy kończyn górnych i dolnych oraz tułowia z akcentami krótkiego, statycznego wytrzymania skorygowanej postawy w różnych pozycjach, trochę biegów, podskoków.
Dojście do szkoły – w warunkach miejskich zabiera dziecku przeciętnie 10-20 min. Dzieci klas I-IV noszą tornister typu żołnierskiego, czyli z paskami wychodzącymi u góry z dwu symetrycznie rozstawionych miejsc. Tornister powinien być zapakowany tak, by jego zawartość była równomiernie rozłożona i nie mogła się przesuwać. Starsze dzieci noszą przeważnie plecaki i zmuszanie ich do noszenia tornistra jest z punktu widzenia psychologicznego niewłaściwe, zwłaszcza, że obciążony już znaczniejszą zawartością tornister prowokowałby do pochylenia się w przód dla zrównoważenia tego ciężaru.
Praca w szkole – odbywa się w warunkach kilkugodzinnego siedzenia w ławkach czy przy stolikach, dlatego też odpowiednie ich proporcje mają znaczy wpływ na postawę. W klasach I-IV, w których dzieci mają swoje stałe pomieszczenia i miejsce, łatwiej jest dobrać właściwy rozmiar ławki. Większe trudności mają dzieci starsze, przenoszące się na każdą lekcję z pracowni do pracowni. Należy dążyć jednak do tego, by w ramach istniejących możliwości zapewnić dzieciom właściwe warunki pracy.
Ćwiczenia śródlekcyjne – swobodny ruch w czasie przerw międzylekcyjnych mogą stać się częściowym antidotum przeciw tym negatywnym wpływom. Działanie ćwiczeń śródlekcyjnych, z punktu widzenia ich wpływu na narząd ruchu, skierowane jest na napięcie grup mięśniowych, rozciągniętych na skutek siedzenia w ławkach, z jednoczesnym rozciągnięciem i rozluźnieniem mięśni nadmiernie napiętych, wciągnięcie do pracy większych zespołów mięśniowych, a także układów krążenia i oddychania.
Przykładowe ćwiczenia: rozluźnienie, a następnie krótkotrwałe napięcie w poprawnym ustawieniu mięśni grzbietu i ściągających łopatki, kilka krążeń ramion w tył z jednoczesnym ściągnięciem łopatek, kilka przysiadów, skłonów, wymachów kończyn dolnych. Wszystkie te ćwiczenia połączone są ze swobodnym oddychaniem.
Lekcje WF w szkole – powinny obejmować większość dzieci z wadami postawy. Nauczyciel prowadzący wychowanie fizyczne w szkole musi być powiadomiony o wskazaniach i przeciwwskazaniach specyficznych dla dziecka, w związku z jego wadą. W praktyce zbyt wiele dzieci z wadami, zwłaszcza ze skoliozami, zwalniane jest z zajęć. Zuboża to ich aktywność ruchową, wyobcowuje ze środowiska rówieśników, a często nawet stwarza podłoże do kompleksów. Nauczyciel wf-u, znając występujące w zespole klasowym odchylenia, powinien uwzględnić potrzeby nie tylko rozwojowe ale i korekcyjne.
Zajęcia pozaszkolne – dla dzieci z wadami postawy obejmują dwukrotne w ciągu tygodnia ćwiczenia na sali i dwukrotne na pływalni w zespole specjalnym. Ponieważ w czasie tygodnia są to 4 dni, dlatego udział dziecka we wszelkich innych zajęciach dodatkowych ogranicza się do minimum, by go nie przeciążać. W pozostałych dniach tygodnia dziecko ćwiczy w domu pod kontrolą rodziców zestaw ćwiczeń zleconych mu przez instruktora i lekarza. Odpoczynek dowolnie przez dziecko dobierany, ma mieć charakter czynny i zawierać w wystarczającym wymiarze (ok. 2 godz dziennie) elementy ruchu pod różnymi postaciami.
Wykonywanie czynności codziennych podlega również zasadom higieny i oszczędzania zarówno stóp, jak i kręgosłupa. Przed przystąpieniem do jakiejkolwiek pracy należy przemyśleć i przygotować sobie optymalne warunki do jej wykonania. Nie należy tego lekceważyć nawet w prostych, jak by się wydawało, lecz uciążliwych zajęciach domowych.
Odrabianie lekcji – jest elementem bardzo ważnym nie tylko ze względu na cel podstawowy, jakim jest przyswajanie wiedzy, lecz także na postawę przy pracy. Ponieważ dziecko, zwłaszcza starsze, codziennie kilka godzin spędza nad odrabianiem lekcji, działanie pozycji i czynnika czasu może być wykorzystywane w celach poprawy postawy, zaś przy zbagatelizowaniu tej możliwości-wpływać wręcz szkodliwie. W reedukacji posturalnej, jako jedno z zadań jest koniczność opanowania prawidłowej pozycji roboczej. Do tego jednak są potrzebne następujące warunki: biurko lub stół, z oświetleniem padającym z lewej strony i nie rażącym oczu, o wysokości takiej, by przy siedzeniu dziecko opierając się przedramionami o blat stołu miało kręgosłup wyprostowany i barki ustawione poziomo. Wysokość krzesła powinna odpowiadać długości podudzi (stopy oparte o podłogę), wymodelowane oparcie podpiera odcinek lędźwiowy kręgosłupa.
Zasadą obowiązującą przy odrabianiu lekcji jest zmienność pozycji. Częściowe odciążenie kręgosłupa uzyskuje się w pozycji klęcznej na taborecie z podparciem na przedramionach, w której można odrabiać część lekcji ustnych. Lekcje wyłącznie ustne można przygotować w pozycji leżąc na brzuchu, stosując zależnie od wady podparcie głowy na dłoniach lub na płasko położonych dłoniach z książką umieszczoną niżej poza tapczanem.
Odżywianie – powinno być pełnowartościowe, wg ogólnie znanych zasad. W przypadku znacznej nadwagi należy stosować dietę odchudzającą zgodnie z zaleceniami lekarza. Nadmierny ciężar ciała przy słabej muskulaturze stanowi poważny czynnik pogłębiający wadę. W systemie opieki całorocznej wskazane jest wykorzystywanie części ferii zimowych i letnich na kolonie zdrowotne, specjalnie organizowane dla dzieci z wadami postawy. Znaczna część dzieci z wadami postawy wymaga oddziaływań korekcyjnych przez kilka lat; możliwość pogłębiania się wad występuje szczególnie do okresu zakończenia wzrostu kostnego. Wymaga to planowego i długofalowego postępowania, co jest możliwe jedynie przy dużej świadomości i aktywności, zarówno ze strony rodziców jak i samego dziecka.
witu1