Historia Polski Lata 1945-55.pdf

Lata 1945-1955:

8.05.1945 Hitlerowcy podpisali akt bezwarunkowej kapitulacji.

Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN) - rząd powołany przez prezydenta Krajowej Rady

Narodowej Bolesława Bieruta 28 czerwca 1945 na podstawie poro zu mien ia zawa rtego na kon ferencji w

Moskwie pomiędzy KRN a częścią polityków emigracyjnych skupionych wokół Stanisława Mikołajczyka i

Stronnictwa Ludowego.

Prezes Rady Ministrów: Edward Osóbka-Morawski (PPS)

Wicepremier, Minister ds. Ziem Odzyskanych: Władysław Gomułka (PPR)

Wicepremier, Minister Rolnictwa i Reformy Rolnej: Stanisław Mikołajczyk (PSL)

5 lipca 1945 TRJN został uznany przez USA. Uznawany był także przez inne państwa koalicji antyhitlerowskiej

(m. in. Francję, Wielką Brytanię). Nie był uznawany m. in. przez Watykan i Hiszpanię.

TRJN 16 października 1945 podpisał Kartę Narodów Zjednoczonych, przez co Polska stała się

członkiem ONZ. 10 listopada 1945 powołano Centralny Urząd Planowania pod przewodnictwem Czesława

Bobroskiego

Proces szesnastu – pokazowy proces polityczny przywódców Polskiego Państwa Podziemnego,

przeprowad zony w dniach 18–21 czerwca 194 5 r . w Moskwie .

27 marca przybyli do Pruszkowa: delegat rządu i wicepremier na kraj J. S. Jankowski, ostatni

Komendant Główny AK, obecnie pełniący funkcję Komendanta Głównego organizacji "NIE" gen. L. Oku lic ki,

przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimierz Pużak (przedstawiciel PPS "Wolność, Równość,

Niepodległość") oraz pełniący funkcję tłumacza Józef Stemler-Dąbski, jednocześnie wiceminister Departamentu

Informac ji Delegatury RP na Kraj. Następnego dnia dojechali pozostali uczestnicy planowanych rozmów:

Antoni Pajda k (PPS-WRN), Stanisław Jasiukowicz, Kazimierz Kobylański, Zbigniew Stypułkowski i

Aleksander Zwierzyński ze Stronnictwa Narodowego, Józef Chaciński i Franciszek Urbański ze Stronnictwa

Pracy, Adam Bień, Kazimierz Bagiński i Stanisław Mierzwa ze Stronnictwa Ludowego oraz Eugeniusz

Czarnowski i Stanisław Michałowski ze Zjednoczenia Demokratycznego.

Wszyscy oni zostali podstępnie aresztowani przez NKWD i następnego dnia wywiezieni na Okęcie,

skąd odlecieli specjalnym samolotem do Moskwy.

Dopiero 5 maja Sowieci oficjalnie podali wiadomość o aresztowaniu Polaków pod zarzutem

prowadzenia działań dywersyjnych na zapleczu armii sowieckiej.

Polscy przywódcy podziemni spędzili początkowo prawie 3 miesiące w więzieniu NKWD na Łubiance,

gdzie byli intensywnie przesłuchiwani i "przygotowywani" do pokazowego procesu.

Proces rozpoczął się 18 czerwca.

W akcie oskarżenia zarzucono:

1. organizację podziemnych oddziałów zbrojnych Armii Krajowej na tyłach Armii Czerwonej,

2. utworzen ie podzie mnej organizacji wojskowo -polityczne j "NIE",

3. Działalność terrorystyczno-dywersyjną i szpiegowską podziemnych oddziałów zbrojnych AK i NIE,

4. Pracę nielegalnych radiostacji nadawczo-odbiorc zych na tyłach Armii Czerwonej,

5. Plan przygotowania wystąpienia zbrojnego w bloku z Niemcami przeciwko ZSRR.

. Konferencja pocz damska ( 17 lipca 1945 – 2 sierpnia 1945 w Poczdamie ) – spotkanie przywódców koalicji

antyhitlerowskiej (tzw. Wielkiej Trójki): prezydenta USA Harry'ego Trumana (który zastąpił zmarłego w

kwietniu tego roku Franklina Delano Roosevelta), premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla, którego

w trakcie konferencji zastąpił od 28 lipca nowy premier tego państwa Clement Attlee i ZSRR Józefa Stalina.

Była to ostatnia z trzech konferencji Wielkiej Trójki, miała miejsce po konferencji Teherańskiej (28 listopada – 1

grudnia 1943) i konferencji jałtańskiej (4-11 lutego 1945).

Postanowienia :

1. odpowiedzialnością za II wojnę światową obarczone zostały Niemcy hitlerowskie

2. demilitary zacja , denazyfikac ja, de mokraty zacja ora z dekarte lizac ja Nie miec

3. odszkodowania dla państw poszkodowanych, wypłacane przez Niemcy

4. wschodnia granica Polski nie została ustalona, obowiązują do dziś obustronne porozumienia

5. 15% reparacji wojennych przyznanych ZSRR miała otrzymać Polska

6. oddanie pod jurysdykcje Polski części terytorium III Rzeszy zwanej Ziemiami Odzyskanymi (Szczecin,

ziemie na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej, obszar Wolnego Miasta Gdańsk, południowa część Prus

Wschodnich).

Na samej konferencji poczdamskiej, stronę Polską reprezentowali Bolesław Bierut, Edward Osóbka-Morawski,

Stanisław Grabski, Stanisław Mikołajczyk, Wincenty Rzymowski, oraz Michał Rola-Żymierski. W

przemówieniu wicepremiera Mikołajczyka popierającym proponowane zmiany terytorialne znalazł się także

argument iż stanowią gwarancję zapobieżenia podstawowych przyczyn imperializmu niemieckiego poprzez

odebranie mu bazy przemysłowej, którą Niemcy używali do rozbudowy swego potencjału zbrojeniowego. Ty m

samym jak premier Mikołajczyk oświadczył, zmiany te nie tylko pozwolą na odbudowę zniszczeń Polski ale

przyczynią się trwale ku zachowaniu pokoju światowego i przysłużą bezpieczeństwu wszystkich narodów.

Akcja "Wisła" (Operacja "Wisła" ) – akc ja militarna wymierzona w struktury Ukraińskiej Powstańczej

Armii i Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, oraz przesiedleńcza dokonana w celu usunięcia wybranych

grup ludnościowych, m.in. Ukraińców, Bojków, Dolinian i Łemków, jak również rodzin mieszanych

polsko-ukraińskich, z terenów Polski południowo-wschodniej, głównie na tzw. Ziemie Odzyskane, która

miała miejsce w dwa lata po zakończeniu II wojny światowej.

Decyzję w sprawie podjęcia Akcji "Wisła" podjęło Biuro Polityczne KC PPR. Przyjmuje się, że trwała od 28

kwietnia do końca lipca 1947, chociaż ostatnie wysiedlenia miały miejsce w roku 1950. Szacuje się, iż w wyniku

akcji wojskowej rozbito siły UPA w ilości 1 500 ludzi (17 sotni), oraz uwięziono 2 900 aktywnych lub

domniemanych członków OUN, a przesiedlenia objęły ponad 140 tysięcy osób cywilnych. Pierwotnym

kryptonimem tej akcji był „Wschód”, zmieniony później na „Wisła”.

Akcja „Wisła” nie była tożsama z repatriacją ludności ukraińskiej w latach 1944-1946, w dalszym ciągu budzi

lic zne kontrowersje i jest różnie interpretowana przez historyków, z których część twierdzi że jej głównym

zadaniem nie było zniszczenie UPA - wskazują oni m. in. na fakt, iż objęła ona również obszary, gdzie UPA w

ogóle nie działała.

W październiku 1947 władze ZSRR przeprowadziły Akcję „Z” (Zachód), w wyniku której z terenu USRR

wysiedlono na wschód ponad 76 tysięcy Ukraińców, oskarżonych o sprzyjanie UPA.

Ludność osiedlano na podstawie Planu Ewakuacyjnego z dnia 18 kwietnia 1947, opracowanego przez

Ministerstwo Zie m Odzyskanych . Przewidywał on rozmieszczenie wysiedleńców w województwie

szczecińskim i olsztyńskim.

W sumie osiedlono 95 846 osób pochodzących z województwa rzeszowskiego i 44 728 osób pochodzących z

województwa lubelskiego

Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (pełna nazwa: Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji Wolność i Niezawisłość)

to polska cywilno-wojskowa organizacja antykomunistyczna założona 2 września 1945 w Warszawie. Jej trzon

stanowiły pozostałości rozwiązanej w 1945 roku Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. WiN przejęła jej strukturę

organizacyjną, kadry, majątek a także częściowo oddziały leśne. Dowódcy obszarów DSZ zostali prezesami

obszarów WiN. Organizacja początkowo chciała drogą walki politycznej nie dopuścić do zwycięstwa

wyborczego komunistów po II wojnie światowej. Członkowie WiN dopuszczali także możliwość zbrojnej

obrony. Mimo deklarowanego cywilnego charakteru organizacja posiadała silne oddziały zbrojne zwłaszcza w

obszarze centralnym w okręgach białostockim, lubelskim i warszawskim ponieważ dowódca obszaru

centralnego nie wykonał rozkazu o rozwiązaniu oddziałów leśnych uważając WiN za organizację wojskowo-

polityczną. Jesienią 1945 cześć członków WiN posłuchała apelu pułkownika

PPR

1941- Stalin wyraził zgodę na odbudowę partii rewolucyjnej w Polsce, wobec oskarżeń ciążących na

Komunistycznej Partii Pracy nadano jej inna nazwę Polska Partia Robotnicza, nie weszła w skład

Międzynarodówki komunistycznej ( rozwiązana w 1943). Odrzucili konstytucję kwietniową i nawiązali do

konstytucji marco wej z 1921r.

Zapowiadano przesunięcie granicy do linii Odra- Nysa Łużycka, zapowiadano likwidację Prus Wolnego Miasta

Gdańska, umocnienie sojuszu z ZSRR i Czechosłowacją.

Wokół PPR powstał blok partii i stronnictw politycznych który nazywano blokiem demokratycznym w jego

skład wchodziły: Odrodzona PPS, Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne.

W związku z wejściem Mikołajczyka do rządu o 1945e utworzono PSL, zostało zalegalizowane i zajmowała

opozycyjne stanowisko do PPR. Bierut, Bergman, Minc, Zambrowski pragnęli utrzymać sojusz z ZSRR.

Natomiast grupa wokół Gomułki wierzyła w budowę socjalizmu i współprace z ZSRR. Wielu działaczy PPR

było pochodzenia żydowskiego.

Referendum l udowe 1946

Przeprowadzone 30 czerwca 1946, Miało być sprawdzianem popularności rządzących krajem komunistów i ich

sojuszników.

1.Czy jesteś za zniesieniem Senatu?

2.Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego przez

reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki krajowej, z zachowaniem ustawowych

uprawnień inicjatywy prywatnej?

3.Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej?

Wyniki referendum zostały sfałszowane.

Z in icjatywy PPR w PSL dokonano rozłamu , tworząc PSL „Nowe wyzwolenie”

Pogrom Kielecki – 4 lipiec 1946

Pozycję władzy osłabiał fakt dużego udziału Żydów w udziale władzy. Zamordowano 41 osób .

Po wojnie w struktura społeczeństwa wynosiła :

Polaków 98% , a 2% były to inne narodowości.

Wybor y do Sejmu Ustawodawczego 1947 – pierwsze powojenne wybory do Sejmu Ustawodawczego

przeprowad zone w Polsce 19 stycznia 1947.

Do wyborów tych stanęły partie jednoznacznie popierające nową władzę (tzw. Blok Demokratyczny (PPR,

PPS, SD, SL) ora z part ie satelic kie b loku: Stronnictwo Pracy i Polskie Stronnictwo Ludowe "Nowe

Wyzwolenie" na przeciwko których stanęło opozycyjne Polskie Stronnictwo Ludowe, które było jedyną

platformą opozycji społeczeństwa w ograniczonym stopniu tolerowaną przez władze komunistyczne.

Ostateczne wyniki wyborów zostały sfałszowane przez ówczesne władze Polski

Wyniki wyborów:

Blok De mo kratyczny (PPR, PPS, SD, SL) 80,1%

Polskie Stronnictwo Ludowe 10,3%

Stronnictwo Pracy 4,7%

Polskie Stronnictwo Ludowe "No we Wyzwo lenie" 3,5%

pozostali – 1,4%

Skład Sejmu:

Marszałek: Władysław Kowalski (SL)

Blok De mo kratyczny: 394 mandaty;

PSL: 28;

Stronnictwo Pracy : 12;

PSL "No we Wyzwolenie" : 7;

pozostali: 3.

Plan 3- letni

We wrześni 1946 KRN przyjęła chwałę o przystąpieniu do realizacji planu 3- letniego. Plan

realizowano w latach 1947- 1949. Planowano podnieść produkcje w przemyśle do stopnia z 1938 r. w

rolnictwie zamierzano osiągnąć 110% produkcji wytwarzanej w 1936. Likwidacja zjawiska bezrobocia.

Prace rea lne w latach 1947-1949 wzrosły o 58%

Rząd Biureta, Cyrankiewicza i Gomułki.

4 lutego 1947 uchwalono ustawę o kreowaniu urzędu prezydenta na to stanowisko powołano Bolesława

Biureta, należącego do PPR formalnie podał ze bezpartyjny. Funkcję premiera powierzono Józefowi

Cyrankiewiczowi , wicepremierzy to Władysław Gomulka (PPR) i Antoni Korzycki (SL).

19 lutego 1947 uchwalono małą konstytucję. Rząd uzyskał duża swobodę działania. Przywrócono urząd

prezydenta , powołano Radę państwa- przewodniczył jej prezydent, sprawowała nadzór nad

działalnością rad narodowych, miała prawo inicjatywy ustawodawczej oraz podejmowania ważnych

uchwał, sprawowała nadzór nad NIK. 22 lutego uchwalono deklarację na temat praw i wolności

obywatelskich

Powstanie PZPR

PPR ulazło ze klasa robotnicza może mieć jedynie jedną partię reprezentującą jej interesy. Na

przywódcach PPS wywierano nacisk by zjednoczyło się z PPR. W 1948 podczas zjazdu obu partii PPR

wchłonęło PPS i powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza która nawiązywała do KPP , w Polsce

aby oszukać ludzi zachowana ugrupowania polityczne takie jak ZSL, SD czy stowarzyszenie PAX.

Partia miała scentralizowany charakter. Najwyższą władzą w partii był zjazd delegatów kolejny organ

to komitet centralny, potem biuro polityczne . Organe m wykonawc zym był sekretariat Komitetu

Centralnego. Zaplecze Kadrowe stanowił Związek Młodzieży Polskiej. Zjazd Zjednoczeniowy przyjął

plan 6cio letni którego to kształt referował Hilary Minc, w 1949 z inicjatywy ZSRR powołano RWPG.

21 lipca 1950 Zatwierd zono plan 6-ścio letni

Konstytucja z 1952 r

W 1952 sejm uchwalił konstytucję która wprowadzała nową nazwę państwa: Polska Rzeczpospolita

Ludowa. W 1952 przeprowadzono wybory do sejmu , zmieniła się ordynacja wyborca , kandydatów

wybierano odgórnie.

Poznański Czerwiec 1956 – pierwszy w PRL strajk generalny i demonstracje uliczne z końca czerwca 1956 w

Poznaniu, krwawo stłumione przez wojsko i milicję. Przez propagandę PRL bagatelizowany jako "wypadki

czerwcowe" lub przemilczany, obecnie przez część historyków i kombatantów określany także jako poznański

bunt, rewolta lub powstanie poznańskie.

Strajk wybuchł rankiem 28 czerwca (w tzw. czarny czwartek) w Zakładach Przemysłu Metalowego H.

Cegielski Poznań (w latach 1949–1956 noszących nazwę Zakłady im. Józefa Stalina Poznań - w skrócie

ZISPO) i przerodził się w spontaniczny protest Wielkopolan przeciw totalitarnej władzy.

Zlekceważono postulaty ekonomiczne pracowników zakładu.

Odwilż gomułkowska, nazywana także polskim październikiem, październikiem 1956 lub odwilżą

pażdziernikową, to zmiana polityki wewnętrznej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w II poł. 1956 roku,

połączona ze zmianą na czele władzy i liberalizacją systemu politycznego. Jej efektem było m.in.

uwolnienie z więzień i internowań części więźniów politycznych i duchowieństwa; w tym kard. Stefana

Wyszyńskiego. Odwilż gomułkowska była następstwem śmierci Stalina (marzec 1953) i związanych z tym

zmian w ZSRR, tajemniczej śmierci Bolesława Bieruta w Moskwie (marzec 1956), wydarzeń poznańskich

(cze rwiec 1956), rozłamu w rządzącej partii PZPR i dojścia do władzy nowej ekipy rządowej pod

przywództwem Władysława Gomułki.

Skutki odwilży październikowej

Stalinogród powrócił do dawnej nazwy Katowice

Przejściowo zniesiono wydawanie poufnych opinii personalnych

Zwoln iono z więzienia prymasa Stefana Wyszyńskiego i odnowiono umowę Państwo – Kościół

Odbyły się procesy największych zbrodniarzy z Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (m.in. A.

Fejgina, J. Różańskiego, R. Romkowskiego

Zlikwidowano sklepy prze znac zone dla elity ubecko-partyjnej, tzw. sklepy za żółtymi firankami

Zniesiono zakaz posiadania przez obywateli platyny, złota i obcych walut

Ogłoszono zaprzestania zagłuszania audycji radiostacji zachodnich w języku polskim

Odrzucono sowieckie wzorce w Związku Harcerstwa Polskiego

Powołano Radę Ekonomiczną przy Radzie Ministrów

Wielu profesorów usuniętych w latach stalinowskich wróciło na wyższe uczelnie

Wycofano się z planów kolektywizacji rolnictwa

Nastąpiło częściowe odejście od stalinowskich metod w rządzeniu krajem

Sejm uchwalił ustawę o radach robotniczych

Zrehabilitowano ok. 1500 więźniów politycznych

Wypuszczono na wolność ok. 35 tysięcy niesłusznie osądzonych osób

Ożywiono partie satelickie

Do Polski wróciło ok. 29 tysięcy Polaków z ZSRR

Nastąpiły zmiany kadrowe w wojsku (pozbyto się 32 oficerów sowieckich)

Powstanie NATO i układu warszawskiego

NATO powstało z obawy przed ekspansja ZSRR 1949. Na wiadomość o powstaniu NATO 1955 r powstał

Układ warszawski z klucza miał mieć charakter obronny

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: