Zastaw

Ograniczone prawo rzeczowe, powodujące powstanie odpowiedzialności rzeczowej (zabezpieczenie rzeczowe). Dzieli się na:

⇨           zwykły

⇨           rejestrowy

Zabezpiecza głównie pożyczki krótkoterminowe, ponieważ procedura jego ustanowienia jest znacznie prostsza, niż w przypadku hipoteki. Kredyt zabezpieczony zastawem zwie się kredytem lombardowym ;p

Zastawnik – wierzyciel zabezpieczony zastawem.

Zastawca – właściciel zastawianego przedmiotu.

Zastaw zwykły:

⇨           na rzeczach ruchomych

⇨           na prawach

Zasada rozdzielności przedmiotu zastawu i hipoteki – zastawem można obciążyć wszystko, na czym nie da się ustanowić hipoteki (a więc nie mozna zastawić użytkowania wieczystego.

Może być:

⇨           umowny (na podstawie umowy zastawniczej) – zawarcie umowy jest czynnością

Ä                        rozporządzającą

Ä                        przysparzającą.

Ä                        kauzalna (causa cavendi)

Ä                        realną[1] (dla swej ważności wymaga wydania rzeczy zastawnikowi).

ü              do wydania rzeczy stosuje się przepisy o przeniesieniu posiadania, ale tylko te sposoby, które prowadzą do przeniesienia corpsu (traditio corporalis, traditio longa manu, ale nie constitutum possesorium xD).

ü              zastawnik jest posiadaczem zależnym

ü              strony mogą się umówić, że rzecz będzie wydana osobie trzeciej (zwanej dzierżycielem).

ü              zastaw wygasa z chwilą zwrotu rzeczy zastawcy (ale nie, gdyby zastawca samowolnie rzecz odebrał).

⇨           ustawowy (powstający ex lege) – jest kilka przypadków, w których kodeks przewiduje powstanie takiego zastawy – e.g. z art. 670 KC – w umowie najmu, gdy najemca nie płaci czynszu, ex lege powstaje zastaw na wszystkich rzeczach wniesionych do mieszkania przez najemcę (szczegóły za rok na zobowiązaniach ;p).

⇨           przymusowy – zastaw skarbowy z Ordynacji podatkowej – powstaje w drodze decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego – powstaje z dniem wpisu do rejestru (wpis konstytutywny). Rejestr prowadzi Naczelnik Urzędu Skarbowego. Minimalna wartość przedmiotu zastawu – 10 000 PLN.

Cechy zastawu:

⇨           akcesoryjny

Ä                        ALE można zabezpieczyć zobowiązanie przyszłe

⇨           zbywalny – tylko razem z wierzytelnością (prawa związane)

⇨           wierzytelność zabezpieczona – nie musi być pieniężna

Ä                        dla wierzytelność niepieniężnej – zabezpiecza odszkodowanie w razie niewykonania zobowiązanaia.

⇨           kolizja z innymi prawami rzeczowymi:

Ä                        z innym prawem rzeczowym – zastaw ma pierwszeństwo, nawet jeżeli tamto prawo powstało wcześniej (ale warunkiem jest bona fides zastawnika, i.e. niewiedza co do istnienia tamtych praw)

Ä                        z innym zastawem – prior tempore, potior iure.

Zastaw na prawach – nie można zastawić praw:

⇨           podlegających hipotece

⇨           niezbywalnych

⇨           nie posiadających wartości rynkowej

Ä                        można więc zastawiać wierzytelności, udziały, akcje etc.

Powstaje również w drodze umowy – wymaga się waloru daty pewnej. Nie wymaga wydania rzeczy (dziwne... ;p). Zamiast tego zastawca musi:

⇨           wydać dokument, z którego wynika prawo jeśli jest to dokument na okaziciela.

⇨           poczynić indos, jeśli prawo wynika z dokumentu zbywalnego przez indos[2]

⇨           pisemnie zawiadomić dłużnika wierzytelności – w pozostałych przypadkach

Uprawnienia z zastawu na prawie:

⇨           wezwanie dłużnika (zastawionego prawa) do zapłaty.

⇨           branie udziału w odbiorze świadczenia (alternatywą jest złożenie świadczenia do depozytu sądowego).

Zastaw rejestrowy

Ma ułatwiać prowadzenie działalności gospodarczej – służy pozostawieniu możliwości używania zastawionych przedmiotów. Nie wymaga on wydania rzeczy, wystarczy wpis w rejestrze zastawów

Cechy.

⇨           ekskluzywny – służy tylko zabezpieczeniu roszczeń podmiotów publicznych i profesjonalnych:

Ä                        Skarbu Państwa

Ä                        państwowe osoby prawne

Ä                        j.s.t.

Ä                        banki

Ä                        przedsiębiorcy

ü              ALE kiedy udziela się pożyczki łącznie, a nie wszyscy należą do w/w grupy, można ustanowić zastaw rejestrowy, ale tylko wymienieni wierzyciele mogą wykonywać uprawnienia wierzyciela (administrator zastawu).

⇨           tylko na wierzytelności pieniężne

⇨           tylko umowny

Ä                        może obejmować zbiór rzeczy, albo praw stanowiących całość gospodarczą (e.g. przedsiębiorstwo).

Ä                        można zastawić rzecz przyszłą; ALE obciążenie powstaje dopiero z chwilą nabycia rzeczy przez zastawcę (jest to więc zastaw po warunkiem zawieszającym).

⇨           akcesoryjny

Ä                        można w drodze umowy uchylić akcesoryjność w zakresie wygaśnięcia – zastaw będzie trwał po spłacie zobowiązania; będzie oczekiwał na powstanie nowych długów, które będzie mógł zabezpieczać.

⇨           kolizje:

Ä                        z innym prawem rzeczowym – prior tempore potior iure

Ä                        z innym zastawem rejestrowym – o pierwszeństwie decyduje chwila złożenia wniosku o wpis do rejestru zastawów, a jeżeli złożono je jednocześnie, to pierwszeństwo jest równe – wierzyciele będą zaspokajani proporcjonalnie.

⇨           uprawnienia zastawnika:

Ä                 ...