PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
WYKŁAD 1 2007/10/03
Czym jest PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA?
1)Przedmiot psychologii społecznej
2)Metody badań
3)Znaczenie psychologii społecznej dla gospodarki przestrzennej
Ad. 1 (Przedmiot psychologii społecznej)
Psychologia społeczna zajmuje się tym, jak człowiek funkcjonuje w grupie.
Wyjaśnia:
· sposoby myślenia
· przeżywane emocje
· zachowania jednostki w interakcjach z innymi
Obecność innych może być rzeczywista lub wyobrażona. Każde zachowanie ma kontekst społeczny, nawet jeśli w konkretnej sytuacji inni ludzie nie są obecni.
Czy społeczność to suma indywiduów czy jednostek kształtowanych przez obcowanie z innymi? (wpajanie norm kulturowych, system kar i nagród, przekazywanie sądów o nas ® przystosowanie do środowiska.)
Każdy w jakimś sensie jest psychologiem społecznym. Niektórzy posiadają adekwatną wiedzę z zakresu rozumienia zachowań innych, możliwości wpływu na innych i skutecznie rozwiązują różne problemy z wykorzystaniem tej „intuicyjnej” wiedzy. Inni z kolei, np. odpowiedzialni za kierowanie życiem społecznym, mogą popełniać wiele błędów z powodu braku podstawowej wiedzy o mechanizmach społecznego funkcjonowania ludzi.
Jesteśmy od siebie zależni, wywieramy wzajemnie na siebie wpływ. Nie tylko na zachowanie, ale też na myśli i uczucia. Czynimy to nie tylko w sposób celowy, zamierzony.
Psychologia społeczna bada nie tyle obiektywny stan rzeczy, co to, w jaki sposób ludzie spostrzegają i interpretują rzeczywistość społeczną. Świat jest taki, jakim go widzimy. Tworzymy KONSTRUKTY, czyli sposoby interpretacji.
Ad.2 (Metody badań)
Metody badań: opisowe i wyjaśniające
Opisowe pozwalają na gromadzenie informacji o cechach charakterystycznych zjawiska, częstości występowania, nasilania, współwystępowanie z innymi czynnikami.
Należą do nich:
· obserwacja (w warunkach naturalnych, uczestnicząca)
· badanie sondażowe, czyli kwestionariusze i wywiady
· badania materiałów archiwalnych (studiowanie artykułów prasowych, zapisów na taśmie, listów, pamiętników)
Obserwacja musi być planowa, systematyczna, obiektywna.
Dla badań sondażowych ważna jest reprezentatywność próby, obiektywność pytań oraz kolejność ich zadawania (ludzie chcą być konsekwentni), fakt, czy pytania są otwarte czy zamknięte oraz zjawisko potrzeby aprobaty społecznej.
Wynik badań opisowych pozwalają na określenie ewentualnych korelacji między różnymi zjawiskami.
Korelacja może być:
· pozytywna
· negatywna
· współdeterminowana (występuje więcej niż 1 czynnik determinujący dane zjawisko)
· pozorna (oznacza przypadkowe występowanie zjawisk)
Eksperymenty służą wyjaśnieniu mechanizmów zjawiska poprzez określenie zależności przyczynowej:
· laboratoryjny
· w warunkach naturalnych
· naturalny (badacz nie manipuluje czynnikiem, którego wpływ chce zbadać – np. trzęsienie ziemi, powódź)
Musi być określona zmienna niezależna, którą badacz manipuluje, zmienna zależna, czyli skutki tych manipulacji, losowy dobór uczestników do grupy eksperymentalnej i kontrolnej.
Ważne są 2 pojęcia: trafność wewnętrzna, czyli określenie, czy zostało zbadane to, co miało być zbadane oraz trafność zewnętrzna określająca, czy rezultaty eksperymentu mogą być przeniesione w naturalne warunki.
Ad.3 (Znaczenie psychologii społecznej dla gospodarki przestrzennej)
Zadania psychologii społecznej to ułatwianie rozwiązywania problemów społecznych takich jak:
· redukowanie wrogości
· likwidowanie uprzedzeń
· wzmacnianie altruizmu, wspaniałomyślności
· budowanie świadomości ekologicznej
· zredukowanie rozprzestrzeniania się AIDS i innych chorób
· poszukiwanie związku między przemocą w telewizji a przemocą stosowaną przez widzów
· opracowanie efektywnych strategii negocjacyjnych, umożliwiających redukowanie konfliktów międzynarodowych i innych
· pomoc ludziom w przystosowaniu się do zmian zachodzących w ich życiu
Aby zrozumieć i skutecznie rozwiązywać problemy powstające w trakcie procesów przeobrażeń gospodarczych i społecznych, trzeba wiedzieć, dlaczego ludzie zachowują się tak, a nie inaczej.
Działania człowieka mają wpływ na wykorzystywanie zasobów naturalnych i na zmiany klimatu. Nieprawidłowe mogą doprowadzić do zgubnych skutków. Jak kształtować właściwie dla ocalenia środowiska zachowanie człowieka?
Dlaczego istnienie nieformalnych przestrzeni dla spotkań sąsiedzkich ma wpływ na spadek wskaźnika przestępczości? Jaka jest rola relacji sąsiedzkich w budowaniu społeczności lokalnej i wprowadzaniu w niej właściwych elementów pozwalających na rozwój? Czy warunki środowiskowe mogą kształtować zachowania społeczne?
Jak, planując przestrzeń fizyczną i gospodarczą, wpływamy na odczuwanie społecznego świata? Jak to wpływa na zdolność i chęć podejmowania działań służących jednostce i społeczności?
Jak fizyczne otoczenie wpływa na zadowolenie z przebywania czy pracy w nim i mniejszą skłonność do jej porzucenia?
Jak być skutecznym negocjatorem?
Literatura:
W. Wosińska, 2004, Psychologia życia społecznego, Gdańsk
E. Aronson, T. D. Wilson, K. M. Akert, 1997, Psychologia społeczna – serce i umysł, Poznań
P. A. Bell, Th. C. Greene, J. D. Fisher, A. Baum, 2004, Psychologia środowiskowa, Gdańsk
WYKŁAD 2 2007/10/10
Spostrzeganie i ocenianie siebie w świecie społecznym
1)Samoocena, samoakceptacja, samoświadomość
2)Cele autoprezentacji
3)Poczucie własnej wartości
Od wczesnych lat zadajemy sobie pytanie „kim jestem”, „ile jestem warta”? Nasze społeczne zachowania zależą od tego, jak spostrzegamy siebie.
Źródła samooceny:
· proces odbicia – obserwowany przez jednostkę sposób odbierania jej przez innych ludzi
· porównywanie siebie z innymi, konfrontowanie własnych cech i zachowań z cechami i zachowaniami innych ludzi należących do tej samej grupy
· autopercepcja – proces obserwowania własnego zachowania, jego skutków i towarzyszących mu reakcji emocjonalnych
Ruchomy obraz samego siebie – obraz JA jest dynamiczny, czyli zmienia się w ciągu życia wskutek ważnych wydarzeń życiowych
Na kształtowanie się struktury JA wpływa specyfika kulturowa.
W kulturach indywidualistycznych (USA, Kanada, kraje Europy Zachodniej, Australia) nacisk położony jest na osiągnięcia indywidualne, niezależność od innych ludzi i wolność dokonywania wyborów – JA niezależne, nacisk na cechy osobiste również w epitetach ( jesteś głupi, ale z ciebie kretyn).
W kulturach kolektywistycznych (azjatyckich, afrykańskich, Bliskiego Wschodu, Ameryki Południowej i innych) nacisk położony jest na harmonijne relacje w grupie, lojalność i solidarność wobec jej członków – JA współzależne, nacisk na kontekst społeczny (twoja siostra to krowa, obyś ty i twoi krewni …)
Polski naród jest bliżej środka I/K. Badania wskazują na wysoki poziom dystansu wobec autorytetu (rezerwy wobec ludzi o różnym statusie), wysoki poziom unikania niepewności (rzadkie zmiany miejsca zamieszkania), raczej niższy stopień indywidualizmu (czy nadal?).
Samoocena – postawa wobec samego siebie, wypadkowa między „ja realnym”, „ja idealnym” i „ja powinnościowym”.
Rozbieżność między „ja realnym” a „ja idealnym” powoduje niezadowolenie z siebie, a rozbieżność między „ja realnym” a „ja powinnościowym” powoduje lęk (może być źródłem anoreksji).
Samoakceptacja – stopień pokrywania się „ja realnego” z „ja realnym”.
Adekwatność oceny – stopień zgodności oceny swojej wartości z obiektywnymi skutkami działań jednostki.
Zbyt wysoka samoocena, nieadekwatna wzbudza silne poczucie zagrożenia.
Człowiek dąży do pozytywnego mniemania o sobie.
Sposoby pozytywnego zniekształcania autopercepcji:
· przypisywanie przyczyn sukcesów samemu sobie, a porażek – okolicznościom zewnętrznym. Jeżeli dokonujemy atrybucji wewnętrznych, to zmiennych takich jak wysiłek, a nie np. inteligencja.
· spostrzeganie siebie jako lepszego od wielu innych. Konsekwencje dla zachowania – jeśli jestem lepszym kierowcą od wielu innych, to oni powinni uważać, bo mają mniejsze umiejętności.
· przesadny optymizm prowadzący do iluzji odporności na niepomyślne wydarzenia życiowe. Dobre rzeczy przytrafiają się raczej mnie, a złe – innym. Przez to jest odwrotnie. Wychodząc za mąż, mam nadzieję, że po ślubie narzeczony się dla mnie zmieni. Mnie ten, czy inny problem nie dotyczy (WTC 2001, krew i informacje o HIV).
· efekt fałszywej zgodności jako tendencja do spostrzegania powszechności swoich negatywnych zachowań i przekonanie, że nasze opinie podziela wiele innych osób. (Ktoś, kto nie zdał egzaminu, powie, że prawie nikt go nie zdał, bo był za trudny. Tylko z takimi rozmawiał.)
· efekt fałszywej własnej unikalności jako tendencja do przeceniania wyjątkowości swoich pozytywnych zachowań lub zdolności
· samoutrudnianie jako tendencja do uruchamiania mechanizmów zabezpieczających pozytywne mniemanie o sobie w obliczu oczekiwanego niepowodzenia. „Z góry” jakieś usprawiedliwienie
· wiara w świat sprawiedliwy – zło dotyka złych, natomiast dobro – dobrych (obwinianie ofiar, ale nie wtedy, gdy są do nas podobne).
Człowiek dąży do posiadania adekwatnej wiedzy o sobie.
Sposoby zdobywania wiedzy o sobie:
· porównywanie siebie z innymi podobnymi ludźmi „w górę”, czyli z tymi, którzy są lepsi oraz „w dół”, czyli z tymi, którzy są w mniej korzystnej sytuacji
Samoświadomość – czyli stan umysłu, w którym uwaga skierowana jest na samego siebie, zwiększona jest wrażliwość na własne zachowania. W efekcie reguluje ona nasze zachowania. Wzrasta, gdy patrzą na nas kamery lub patrzymy w lustro.
Samoświadomość działa jako system kontrolny, powodujący, że zachowania stają się zgodne ze standardami wewnętrznymi.
Ludzie mają różną siłę przekonania o sprawowaniu kontroli nad swoim życiem.
Wyniki moich działań zależą ode mnie – poczucie kontroli ulokowane wewnątrz (wybieram taką linię lotniczą, która ma bezpieczne samoloty i najmniej wypadków).
Wyniki moich działań zależą od okoliczności zewnętrznych lub przypadku- poczucie kontroli ulokowane na zewnątrz.
„Nie jest ważne, co posiadasz (jakie umiejętności i zdolności), ale jak wykorzystujesz to, co masz” Badura
Niepowodzenia są niezbędnym etapem do osiągnięcia sukcesu.
Poczucie własnej skuteczności vs. Wyuczona bezradność
↓ ↓
Osiągnę cel, jeśli włożę Rezygnuję, poddaję się,
odpowiedni wysiłek nie jestem w stanie osiągnąć celu
i będę wytrwały
Posiadając JA jako konstrukt wewnętrzny, publicznie prezentujemy JA alternatywne w zależności od sytuacji i pełnionej roli. Świadomie manipulujemy wrażeniem, jakie chcemy wywołać podczas autoprezentacji. Zwiększamy wtedy kontrolę naszego zachowania (kontrola obserwacyjna).
Cele autoprezentacji:
1.Zdobyć aprobatę poprzez:
· ingracjację, przymilanie – prawienie komplementów
· podkreślanie podobieństwa (do tych, na sympatii których, nam zależy) – znam zwyczaje, mam podobne poglądy
· wyrażanie zgody (w sprawach błahych sprzeciw dla zwiększenia wiarygodności, a w zasadniczych zgoda)
· prezentowanie siebie jako osoby fizycznie atrakcyjnej
· aranżację skromności (pewna doza nieskromności raczej akceptowana u mężczyzn niż u kobiet; raczej u szefów niż u przyjaciół)
2.Wywołać wrażenie człowieka kompetentnego poprzez:
· informację o publikacjach, wystawach niż informacje wprost
· &...
mdsuperstar