• PODSTAWOWE DANE:Stolica: Catanzaro Powierzchnia: 15 082 km² Ludność: 2 009 268 Gęstość zalud.: 133 os./km²,W skład Kalabrii wchodzi:
• 5 prowincji: Reggio di Calabria, Cosenza, Crotone, Vibo Valentia i Catanzaro.
• 3 Parki Narodowe: Sila, Pollino i Aspromonte.
• 409 gmin
• Półwysep Kalabrii położony jest między dwoma morzami - Tyrreńskim i Jońskim. Cieplejsze jest morze tyreńskie, morze Jońskie jest za to bardzo czyste; wody przybrzeżne pozbawione są glonów, nie ma tu też właściwie jeżowców. Kalabryjskie plaże są zazwyczaj kamieniste.
• Klimat na wybrzeżu jest typowo śródziemnomorski, gorący. Temperatury nawet w zimę nie spadają poniżej 10 stopni. Niewiele kilometrów w głąb lądu klimat staje się prawie alpejski.
• Calabria jest górzysto-wyżynna, zaledwie 8% stanowią równiny. Ze względu na takie ukształtowanie terenu rolnictwo i hodowla od zawsze napotykały na wielkie trudności. Także przemysł w Kalabrii jest słabo rozwinięty, nie ma wielkich miast.
• Od dawna w regionie tym występuje silna emigracja (do Ameryki, północnych Włoch, Europy)
• W Kalabrii żyje wielu Albańczyków - potomków emigrantów z XV w., którzy schronili się tu przed Arabami. Od pięciu wieków kultywują obyczaje, język i bizantyjski obrządek. Najważniejsze „albańskie” miasta to Lungro, San Georgio Albanese i San Demetrio Corone.
• Italogrecy - grupa rdzennej ludności greckiej zamieszkała w Kalabrii i Apulii w południowych Włoszech, odrębna kulturowo i językowo od Greków z Grecji.Osadnictwo greckie we Włoszech datuje się jeszcze z czasów starożytnych (kolonie greckie - zob. Wielka Grecja) i wieków średnich (panowanie bizantyjskie nad południową Italią - do 1071). W południowych Włoszech dialekty włoskie uzyskały przewagę nad greką dopiero w XIII-XV wieku, w miarę upadku wpływów politycznych i kulturowych Cesarstwa Bizantyjskiego w Kalabrii. W południowej Italii nastąpił wtedy trwający do XVII wieku okres dwujęzyczności. Greka jako język potoczny przetrwała na terenach izolowanych (góry), raczej opóźnionych cywilizacyjnie, wśród górskich pasterzy i rolników. Na początku XIX wieku zidentyfikowano 12 gmin, w których używano powszechnie na co dzień języka greckiego, pod koniec tego wieku - już tylko 7 (około 8 tysięcy mówiących). Do dziś przetrwały dwa niewielkie obszary, w których przeważa kultura italogrecka: "Bovesia" (koło Reggio di Calabria) i "Grecia Salentina" (koło Lecce). Każdy z nich liczy po kilka wsi. Pod koniec lat 70. XX wieku liczba mówiących po grecku w Bovesii wynosiła około 3,9 tys. osób. Na tak znaczny spadek liczby Italogreków w ciągu XIX i XX wieku, poza asymilacją, wpłynęła głównie masowa emigracja z południowych Włoch.rolnictwo: uprawa oliwek, cytrusów, hodowla bydła i owiec
• przemysł: stoczniowy, chemiczny, metalurgiczny
• turystyka: duży potencjał, lecz słabo rozwinięta; w fazie rozwoju
• Mimo silnego wsparcia rządu włoskiego oraz Unii Europejskiej, Kalabria wciąż jest jednym z najbiedniejszych regionów Włoch.
• Bezrobocie sięga tu do 18% (a w niektórych prowincjach nawet do 25%), podczas gdy średnia krajowa wynosi ok. 8,5%. Dochód PKB per capita wynosi ok. 14 tys. dolarów, podczas gdy na mieszkańca północnych regionów Włoch, np. Piemontu, wynosi on ok. 23 tys. dolarów.
• Jedną z głównych przyczyn zacofania gospodarczego Kalabrii, jest szeroka działalność tamtejszej mafii - 'Ndranghetty. Organizacja ta, skutecznie odstrasza potencjalnych inwestorów, zarówno włoskich, jak i zagranicznych, oraz zmusza ludzi do współpracy z nią, stając się niemal jedynym pracodawcą w tym regionie.
• Mattia Preti, ur. 1613 r. w miasteczku Taverna koło Catanzaro barokowy malarz zwany Cavalier Calabrese. W kościele San Domenico koło głównego placu, a także w Santa Barbara i San Martino można obejrzeć najlepsze dzieła Pretiego z kalabryjskiego okresu twórczości.
• Renato Dulbecco – z Catanzaro, amerykański onkolog pochodzenia włoskiego, laureat Nagrody Nobla.
• Gianni i Donatella Versace – z Reggio Calabria
• Tommaso Campanella, ur, w Stignano (RC), filozof, autor“Città del Sole”
• Gianni Amelio – ryżyser z san Pietro Magisano
• Nastro d'Argento al miglior regista
• Porte aperte (1991)
• Il ladro di bambini (1993)
• Lamerica (1995)
• Le chiavi di casa (2005)
• Leone d'Oro al miglior film
• Così ridevano (1998)
• David di Donatello per il miglior regista
• Il ladro di bambini (1992)
• Obszar ten został podbity przez Rzym, a po jego upadku, aż do XI wieku, znajdował się we władaniu Bizancjum.
• Do południowej Italii dotarli także wikingowie, zwani też Normanami. Ukształtowane tu państwa normańskie w XII w. zjednoczone zostały w królestwie, które dało początek Królestwu Obojga Sycylii.
• Po Normanach władzę sprawowali niemieccy Hohenstaufowie. Dla Fryderyka II, południowe Włochy były drugą ojczyzną.
• W 1266 roku południowa Italia i Sycylia przejęte przez przedstawicieli dynastii andegaweńskiej (Anjou).
• Kalabria w porównaniu z resztą Włoch nie może poszczycić się znanymi zabytkami. Najbardziej charakterystyczne są zamki i miasta, położone na szczytach gór. Budowali je Kalabryjczycy zmęczeni praktykami najeźdźców - przede wszystkim Arabów, potem Normanów, a w końcu i samych Włochów.
• Dopiero wieki XIX i XX spowodowały, że miasta "wróciły" na morze. Dlatego też w głębi lądu mamy miasto właściwe (a w nim zabytki), zaś na wybrzeżu jego nadmorską dzielnicę, nazywającą się jak miasto, z dodatkiem "Marina" lub "Lido" (np. Catanzaro i Catanzaro Marina).
• Mówi się, że „zobaczyć Gerace to jak zobaczyć całą Kalabrię” - na skraju urwiska założyli je prawdopodobnie uciekinierzy z pobliskiego, złupionego przez Saracenów Locri Epizefiri, jednego z najważniejszych miast Wielkiej Grecji. Słynie z przepięknych kościołów, m.in. Santa Maria del Mastro, Madonna del Carmine, San Michale, San Giovanello, San Francisco, Sacro Cuore i XI-wiecznej katedry - największej w Kalabrii. Ceniona jest tutejsza woda mineralna. Legenda opowiada, że jej źródła u stóp urwiska trysnęły dzięki świętemu cudotwórcy San Antonio del Castello. Podobno odcisk jego kolan jest wciąż widoczny na dnie jaskini. W geracze robione są ręcznie tkaniny.
Tropea
• Jedno z najpiękniejszych miast w południowej części Morza Tyrreńskiego, niemal każdy budynek, a zwłaszcza ich drzwi wejściowe, zdobią charakterystyczne motywy, Najsłynniejszą budowlą jest normandzka katedra w centrum, w środku wiele cennych obrazów, m.in. "Madonna di Romania" (podobno namalowana przez św. Łukasza) oraz. niewypały amerykańskich bomb z czasów II wojny światowej. Z kościoła Santa Maria dell'Isola położonego w górnej części miasta oraz z pobliskiego tarasu widokowego rozciąga się przepiękna panorama. W pogodny dzień (najlepiej wcześnie rano) można stąd dostrzec Wyspy Liparyjskie.
• W miasteczku Pizzo nad Morzem Tyrreńskim stoi zamek wzniesiony w 1486 r. przez Ferdynanda I Aragońskiego, a w nim pokój, w którym więziono Joachima Murata, jednego z najlepszych generałów Napoleona, który w 1815 został skazany na śmierć. Obecnie w zamku mieści się schronisko. Z Pizzo pochodzą też słynne lody tartufo.
• O krok od morza są góry dochodzące do 2 tys z najwyższym wzniesieniem Aspromonte. Masyw ten leży w prowincji Reggio . Krajobraz tam podobny jest do tego tatrzańskiego. Mamy tu jodły i świerki, paprotki i coś przypominającego kosodrzewinę. W górach są też duże jeziora,.W Apeninie Kalabryjskim w zimie jest bardzo dużo śniegu, dlatego region ten cieszy się popularnością wśród narciarzy. Jedną z bardziej znanych stacji narciarskich Kalabrii jest Gambarie, a także San Stefano. Wyciągiem krzesełkowym można tu wjechać na 1660 metrów n.p.m. fragment Gór Apenińskich..
• SYBARIS SIBARI
• Ruiny miasta greckiego z ok. 720 r. p.n.e. u północno-wschodnich wybrzeży dzisiejszej Kalabrii. W okresie największego rozkwitu mieszkało tu ponad 100 tys. osób, a miasto zakładało własne kolonie. W 510 r. p.n.e. Sybaris zostało zdobyte, splądrowane i niemal doszczętnie zniszczone przez wojowników Krotonu. Ci, którzy ocaleli z pożogi, założyli w pobliżu miasto Turioj, które jednak nigdy nie osiągnęło takiej sławy i splendoru. Bogactwo i przepych Sybaris oraz zamiłowanie jego mieszkańców do luksusu i zbytków słynne było w całej Grecji - słowo "sybaryta" pochodzi właśnie od nazwy miasta.
KROTON – Crotone
• Kroton (Crotone)
Drugie z wielkich greckich na wybrzeżu Morza Jońskiego powstało ok. 710 r. p.n.e. i słynęło z dobrze działającej szkoły medycznej i osiągnięć sportowych. Po pokonaniu Sybaris Kroton był najważniejszym miastem greckim w Kalabrii. Wewnętrzna rywalizacja o władzę doprowadziła do jego upadku i w 193 r. p.n.e. stało się kolonią rzymską.
• Wyspy Liparyjskie (Eolskie) Archipelag leży u zachodnich wybrzeży Kalabrii, na wysokości miasta Tropea. Oddalone o kilkadziesiąt kilometrów od wybrzeża wysepki są popularnym miejscem jednodniowych wypadów. Lipari jest stolicą archipelagu, Vulcano - wyspą leżącą najbliżej Sycylii, a Panarei - najmniejszej z nich. Zazwyczaj na koniec wycieczki statek zawija na wyspę Stromboli z aktywnym z którego wydobywa się dym. Znajdują się tu błotne jeziora, w których można skorzystać z leczniczych kąpieli.
• W Museo Nazionale w Regio di Calabria koniecznie trzeba obejrzeć dwa brązowe posągi ("Brozi di Riace"), brązowe rzeźby greckie. Bronzi di Riace, które w latach siedemdziesiątych wyłowiono z morza. Figury greckich wojowników odlane są z brązu, a wykonano je prawdopodobnie w V wieku p.n.e. Są dziełem Fidibasza lub uczniów z jego szkoły. Według źródeł historycznych posągów takich powinno być jeszcze dziesięć. Na ich odnalezienie w morzu naukowcy nie tracą nadziei.
• Jest miastem w południowych Włoszech oraz stolicą prowincji. Leży nad Cieśniną Mesyńską. Położone jest na terenie starożytnej Wielkiej Grecji. Założono je w 720 roku p.n.e. jako Region. W 393 roku p.n.e. rządził w nim Dionizjos Stary. W 270 roku p.n.e. miasto będąc formalnym sojusznikiem Rzymian, dostało się pod ich panowanie. W VI wieku było stolicą biskupstwa i ważnym ośrodkiem rzemiosła, i handlu. W 1060 roku miasto zajęli Normanowie i włączono je do Królestwa Sycylii. Od 1282 roku było w granicach Królestwa Neapolu, a w 1860 weszło w skład zjednoczonych Włoch. Patronem Reggio di Calabria jest Święty Jerzy. O miasto zahacza właściwie każdy turysta udający się przez Włochy na Sycylię, stąd bowiem odpływają na wyspę kursujące co kilkanaście minut promy. Miasto w latach 91 p.n.e., 1783, 1811, 1894 i 1908 nawiedzały niszczące je trzęsienia ziemi. Ostatnie trzęsienie w 1908 roku niemal całkowicie zniszczyło miasteczko. Mimo wszystko ma wiele do zaoferowania turystom. Reggio di Calabria jest najbardziej zaludnionym miastem regionu. Architektura jego budynków mieszkalnych wykazuje się wyraźnie wpływami arabskimi, które przetrwały nie tylko w budownictwie. Najpiękniejszym zachowanym zabytkiem jest najbardziej znany bulwar nadmorski Lungomare. W ostatnich latach został on wyremontowany i nabrał nowoczesnego blichtru
• Kalabria słynie z wysokiej klasy rzemiosła artystycznego, przede wszystkim ceramiki. Wytwarza się ją tradycyjnymi metodami, z zastosowaniem form i wzorów z czasów starożytnych i bizantyjskich. Naczynia i maski traktuje się jak amulety. Bogatą kolekcję można obejrzeć m.in. w Muzeum Etnograficznym w Palmi. Było zalozone w 1955
Klasztor Kartuzów w Serra San Bruno zbudowano wokół ruin opactwa powalonego przez trzęsienie ziemi w 1783 r. Żyje w nim 16 mnichów. Ich reguła zapisana przez Brunona z Kolonii w XI w. obejmuje śluby milczenia, samotności i ubóstwa. Kartuzi nie jedzą mięsa, wyrabiają za to wyborny ser, który można kupić w mieście.
Zwyczaje
• Le Vallje, we Frascineto (Cs), we wtorek po Wielkanocy, odbywają się w pięknych tradycjonalnych kostiumach tańce arbëreshe. Ludzie paradują tworząc długi łańcuch. Można też zobaczyć wojsko z Scanderbega na pamiątkę przyjazdu Albańczyków do Kalabrii,.
• Festa dell’abete ('a pita w dialekcie)w Alessandria w ostatnią niedzielę kwietnia i jest swietem pat...
Italianistyka