Borodyński Piotr-Ucieczki i inne wpsomnienia.pdf

SPIS ROZDZIAŁÓW

WSTĘP str. 2

1. WOJNA I KILKA LAT PO WOJNIE . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . 4

2. POLA, LASY, JEZIORO I RADOŚĆ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

3. ZDESPEROWANY TRZECIOKLASISTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

4. UCIECZKA DO KWADRATU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

5. W DZIWNYM, ALE RZECZYWISTYM ŚWIECIE . . . . . . . . . . . . . . . . .89

6. W KRAINIE, W KTÓREJ SŁOŃCE NIGDY NIE ŚWIECI . . . . . . .119

7. PRÓBA ZMIANY TRADYCYJNEGO MYŚLENIA . . . . . . . . . . . . . . . 134

8. WZLOTY I UPADKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145

9. GROŹNA, CZY NIEGROŹNA APOKALIPSA? . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

10. ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

WSTĘP

Niniejsza książka jest moją biografią, przy przeglądaniu której Czytelnicy, mam

nadzieję, nie będą się bardzo nudzili, choć dokładność i obiektywność relacji

wymaga wiernego opisu wszelkich scen i epizodów życia, które wszak nie zawsze

bywa tylko pasmem szczęścia, radości i atrakcji. Niemniej zapewniam, iż czytający

znajdą tu wiele stron bardzo wartkich akcji i ciekawych sytuacji.

Są to wspomnienia z mojego życia, w szczególności z lat dziecięcych i

młodzieńczych obejmujących okres od 1941 do 1963 roku, ale także i czasy

późniejsze do lat 2000. Znajdują się w nich niezwykłe opisy, niezwyczajne przeżycia,

sytuacje, wydarzenia i przygody. Starałem się, aby było to żywe i ciekawe

opowiadanie akcji i zdarzeń, z których na pewno wiele zainteresuje każdego

czytelnika. Opisuję tu okres dzieciństwa i wojny, lata szkolne i pracę zawodową,

dążenie do szczęścia i polepszenia sobie w życiu. Ponadto w opowieści tej zawarte

są takie tematy, jak psychologia (dogłębnie, niekonwencjonalnie i optymistycznie),

relacje interpersonalne, zdrowie, kryminalistyka, podróże, sport, natura, życie na wsi,

obyczaje, rozrywka, fotografowanie, astronomia, języki obce, maklerstwo okrętowe i

polityka.

Prezentuję autobiografię, w której jest dużo humoru, a czasem tragedii, wiele

marzeń oraz różnych trudności i problemów, a także nieoczekiwanych przeżyć,

przygód i zdarzeń pojawiających się w czasie realizacji tych marzeń i celów.

O charakterze niniejszej biografii może poniekąd świadczyć poniżej załączony

alfabetyczny spis nazw geograficznych i różnych miejsc wymienionych w tej

opowieści. Skorowidz ten pomoże również przybliżyć i jeszcze bardziej zorientować

co do treści tej książki. Podaję go jednak tylko dla zainteresowanych, bo jest to dość

długa lektura, choć może każdy w niej coś ciekawego znaleźć.

A oto ów wykaz: Afryka, Afryka Południowa, Agrigento, Alaska, Almeria, Alta,

Amazonka, Ameryka Południowa, Ameryka Północna, Anglia, Antwerpia, Argentyna,

Augustów, Australia, Bajkał, Bałtyk, Bańska Bystrzyca, Baranowicze, Barcelona,

Bazylika św. Piotra, Belgia, Belgrad, Berlewag, Berlin Wschodni, Berlin Zachodni,

Biała Podlaska, Białoruś, Białowieża, Białystok, Biedaszki, „biełyje miedwiedi”,

Bierezajka, Bieszczady, Bolesławiec, Borsuki, Brama Słońca, Brda - hotel, British

Museum, Budapeszt, Bug, Bukareszt, Bułgaria, Bydgoszcz, Chamonix, Casanova -

hotel, Castel Gandolfo, Chełm, Chojnów, Chwaszczyno, City Road - Londyn,

Czechosłowacja, Czerniki, Częstochowa, Dar es-Salaam, Dolny Śląsk, Dunaj,

Dzików, Ealing Broadway - Londyn, El Arenal, Ermitaż, Etna, Europa Wschodnia,

Europa Zachodnia, Finlandia, Francja, francuskie kolonie, francuski protektorat,

Frydlant, Gdańsk, Gdynia, Genua, Gierłoż, Giżycko, Gniewino, Goeteborg, Górny

Śląsk, Góry Izerskie, Grand Hotel - Sopot, Grecja, Guber - rzeka, Gujana Francuska,

Hajnówka, Hammerfest, Hanower, Hel, Helsinki, Hiszpania, Hoegeness, Holandia,

Hołowczyce, Hyde Park, Inari - miasto i jezioro, Irkuck, Ivalo, Jasna Góra, Jastarnia,

Jelenia Góra, Jezioro Solińskie, Jezioro Wiktorii, Jezioro Żarnowieckie, Jugosławia,

Kalisz, Kanada, Karaiby, Karolewo, Katania, Katowice, Kemijarvi, Kensington

Gardens - Londyn, Kętrzyn, Kielce, Kilimandżaro, Kilonia, Kiruna, Kłodzko,

Konstantynów nad Bugiem, kopalnia węgla „Pokój” w Bytomiu, kopalnia węgla

„Wesoła II” w Wesołej, kopalnia uranu „Wolność” w Kowarach, kopalnia złota w

Tankavaara, Kopenhaga, Kórnik, korrida - Madryt, Kraków, Kreml, Kruszewiec,

Kwida, kwatera Hitlera, La Manche, Las Vegas, Legnica, Leningrad, Leśna - Dolny

Śląsk, Liberec, Lisewo Kaszubskie, Londyn, Lubań, Lublin, Luwr, Luzino, Lwów,

Lwówek Śląski, Łaba, Łosice, Łowin, Łódź, Madryt, Majorka, Malaga, Malmoe,

Mamaia, Mazury, Melilla, Messyna, Miedziane, Mikołajki, Montjuich - Barcelona,

Morze Barentsa, Morze Czarne, Morze Karaibskie, Morze Śródziemne, Moskwa,

Nakomiady, Narewka, Neapol, Neschwitz, Niagara, Niemcy, Nitra, Nordkapp,

Nordreisa, Norwegia, Nowa Zelandia, Nowy Bytom, Nowy Jork, Nowy Port - Gdańsk,

NRD, NRF, Nysa Kłodzka, Oceania, Ocean Indyjski, Olecko, Olsztyn, Orłowo -

Gdynia, Oświęcim, Otok, Pacyfik, Palma de Mallorka, Palma Nova, Palermo, Pałac

Kultury i Nauki, Paryż, plac Byków, plac Hiszpanii, Plac św. Piotra, Pojezierze

Kaszubskie, Police, Pompei, Powązki, Poznań, Pożarki, Prado - muzeum, Przylądek

Północny, Puszcza Białowieska, Radocha, Radom, Redłowo - Gdynia, Regent’s

Park, Rosja, Rotterdam, Rovaniemi, Rumunia, Rzym, Sarnaki, Sciacca, Sekwana,

Serengeti, Serpelice, Serpentine - jezioro, Skibotn, Sobieszów, Sodankyla, Sofia,

Sopot, Sosnowiec, Sterławki, Szklarska Poręba, Szwajcaria, Szwecja, Syberia,

Sycylia, Tahiti, Tankavaara, Tanzania, Taormina, Tarnobrzeg, Tarnów,

Torremolinos, Trójmiasto, Trynidad, Turyngia, Ukraina, USA, Ustrzyki Górne, Utsjoki,

Vadso, Vardo, Wajsznury, Walencja, Wałbrzych, Warmia, Warszawa, Wejherowo,

Wesoła - Górny Śląsk, Wersal, Wezuwiusz, Węgry, Wielka Brytania, Wileńszczyzna,

Włochy, Wodzisław Śląski, Wrocław, Wyspy Alandzkie, Zakalinki, Zakopane, Zatoka

Biskajska, Zawidów, ZSRR, Żoliborz.

Nie jest to jednak książka w pełni podróżnicza, jakby to po przeczytaniu tego

skorowidzu mogło się wydawać, i należy raczej do opowieści psychologicznych. Nie

we wszystkich wypisanych tu miejscach byłem, bowiem wymienienie niektórych z

nich w treści książki dotyczyło innych okoliczności. Za to byłem w wielu jeszcze

bardzo szczególnych i interesujących miejscach, o jakich w tym wykazie nie

wspominałem, a którym bardzo dużo uwagi poświęciłem w niniejszej biografii.

Ponadto skorowidz ten obejmuje tylko nazwy i miejsca, które zostały wspomniane w

książce, a nie w jakich ja w ogóle byłem, bo tych, oczywiście, było dużo więcej.

W pierwszych trzech rozdziałach opisuję moje dzieciństwo i wczesną młodość.

Zachowałem w pamięci dużo najróżniejszych scen i wspomnień z tych lat. Wielu

spraw jednak nie pamiętam. Jeśli więc o czymś piszę za dużo, to żaden kłopot: na

ewentualny nadmiar szczegółów można przymrużyć oko. Natomiast bardzo żałuję,

jeżeli jakichś opisów, które mogłyby lub powinny tu być, może trochę brakuje.

1. WOJNA I KILKA LAT PO WOJNIE

Przebywając zimą i wiosną 1986 roku w Londynie, nie miałem wiele zajęć i poza

godzinami pracy w biurze maklerskim przy City Road czas spędzałem na zwiedzaniu

miasta spacerem, autobusami lub metrem. Odwiedzałem po kolei wszystkie

londyńskie muzea i oglądałem zabytki. Mieszkałem na Amhurst Avenue, dokąd

dojeżdżałem zazwyczaj metrem, wysiadając na stacji Ealing Broadway. Po kilku tak

spędzonych tygodniach powziąłem myśl, by wreszcie zacząć sporządzać notatki do

napisania w przyszłości autobiografii, z jakim to zamiarem nosiłem się już od

dłuższego czasu. Począłem więc spisywać różne wspomnienia i czyniłem to chętnie,

zwłaszcza że byłem z dala od swojego kraju i tęskniłem już za rodzinnymi stronami.

Pisałem przeważnie w wynajętym przeze mnie pokoju, między oglądanymi

programami telewizyjnymi i kiedy nie gościłem u siebie nikogo. Czasami

przysiadałem na ławkach muzeów, szczególnie British Museum, i zapisywałem w

notatniku dawne wydarzenia, epizody i inne przeżycia, które nasuwały mi się na

myśl. Pisanie w muzeach, zwłaszcza w niektórych salach, przychodziło mi łatwiej, z

większym zapałem i natchnieniem niż w wynajmowanym pokoju, gdzie w dodatku

często miewałem ciągoty, aby obejrzeć kolejny program telewizyjny. Od marca, kiedy

było już na dworze cieplej, dużo czasu spędzałem na spacerach i pisaniu w Hyde

Parku oraz Regent’s Parku – w ich unikatowej scenerii.

Ale może ktoś teraz powie: – Jedną chwileczkę! Skąd ten pomysł na pisanie

swojej biografii? Przecież widniejące na okładce nazwisko autora pewnie mało kto

zna.

Otóż tak. Ani nie jestem sławny, ani znany, choć – jak to potem napiszę –

poznałem w życiu dziesiątki tysięcy ludzi chyba z wszystkich państw świata, lecz

mimo to także uważam, iż wcale nie jestem taki znany. Jednakże mam dość ciekawy

życiorys, a niektórych moich przygód i akcji – jak mi nieraz mówiono – ponoć sam

James Bond mógłby mi pozazdrościć. Lecz Jamesem Bondem również nie byłem.

Niemniej miałem chyba w życiu sporo różnych marzeń i celów, ambicji i pomysłów,

jakich niejeden młodzieżowy bohater może by się nie powstydził, i sądzę, że wiele z

nich udało mi się zrealizować – ale to następowało już trochę później. Najpierw było

dzieciństwo na wsi, wojna i lata szkolne, które to okresy uważam również za

nietuzinkowe i bardzo interesujące, a jeszcze przedtem musiałem się przecież

urodzić. A więc –

Urodziłem się w noc świętojańską, podobno dokładnie o północy, 24 czerwca

1937 roku w Serpelicach, pięknie położonej wsi nad Bugiem w powiecie

podlaskobialskim.

Według wierzeń ludowych raz w roku, o tej właśnie porze, zakwita paproć, a jej

kwiat może przynieść szczęście temu, kto go odnajdzie. Sądzę jednak, że w Polsce

ta noc jest tak cudowna, iż może uszczęśliwić każdego, jeśli nawet kwiatu paproci

nie znajdzie. Dla mnie była ona zarówno piękną porą urodzin, jak i szczęśliwym

początkiem mojego istnienia, a jeżeli później zdarzały się w życiu okresy mniej

pomyślne, to przecież nie można w pełni doznać uczucia szczęścia, nigdy nie

zaznając chwil, które nazywamy nieszczęściem.

Uważam, iż miałem duże szczęście, że urodziłem się w tej wsi nad Bugiem, i

czasami zadaję sobie pytanie, jak wyglądałoby moje dzieciństwo, gdyby nie ta

wspaniała rzeka, nad którą spędziłem tak wiele czasu, i położone przy niej zielone

łąki, pola i lasy, które przemierzałem od najmłodszych lat. Było to miejsce i czasy nie

skażonej jeszcze i prawie dziewiczej przyrody. Powietrze było czyste, a woda

przezroczysta jak kryształ. Lasy były zielone, a w nich pełno zdrowych grzybów i

jagód oraz śpiewającego ptactwa i naziemnych zwierząt, podobnie jak ryb w

tamtejszych rzekach i jeziorach. Również pola oraz łąki tonęły w nieskazitelnej,

soczystej zieleni i barwnym kwieciu, a jako że nie było jeszcze na nich hałaśliwego

sprzętu, wyglądały bardzo spokojnie i romantycznie. Na miedzach pól rosły wyniosłe

grusze, na których jesienią dojrzewały apetyczne owoce, smaczne szczególnie

wtedy, gdy już trochę poleżały. Na zagonach, gdzie różne choroby i występujące

obecnie plagi zwalczała wówczas sama natura, szkodników było niewiele. Niedużo

ich również było na pachnących i ukwieconych łąkach, za to znajdowało się na nich

mnóstwo kumkających żab i pięknych bocianów.

Byłem piątym dzieckiem w rodzinie. Wszyscy czuliśmy się zdrowi i szczęśliwi.

Chociaż w niewielkim domu było nam trochę ciasno, to jednak mieliśmy co jeść,

zwłaszcza że matka była znakomitą kucharką.

Niestety, ten szczęśliwy obraz wiejskiej sielanki wkrótce został na wiele lat

zmieniony koszmarem wojny.

Pierwsze moje wspomnienia sięgają właśnie ofensywy niemieckiej przeciwko

Związkowi Radzieckiemu w czerwcu 1941 roku, która między innymi rozpoczynała

się u nas, jako że za Bugiem rozciągała się już sowiecka strefa okupacyjna.

Siedzieliśmy wtedy stłoczeni w ziemiance, ale to co zapamiętałem to nie wybuchy

bomb, kanonada dział, lecz to, że wylałem atrament na zeszyt mojego starszego

brata, Stacha, który akurat kończył drugi rok nauki w szkole. Bardzo się na mnie

gniewał i krzyczał. Przypominam sobie jeszcze i to, że razem z nami w schronie

przebywała ciocia Stasia wraz z córeczką Reginką, która, tak jak i ja, miała wtedy

cztery lata.

Inne wspomnienie dotyczy chyba również lata tego samego roku. Pamiętam, jak

byłem z matką na jakimś placu, gdzie dużo kobiet strzygło swoje owce, a wełnę

zabierali niemieccy żołnierze, czy też byli to jacyś niemieccy administratorzy ubrani w

wojskowe mundury. Przypominam sobie, iż zwierzęta miały na uszach założone

przez Niemców kolczyki z numerami, że siedziałem blisko mamy i patrzyłem, jak

strzyże owcę leżącą na płachcie.

Zapewne było to też tego samego lata lub jesieni, kiedy uderzyłem rózgą starszą

ode mnie o trzy lata Wiesię, córeczkę naszej sąsiadki. Wiesia przyszła na skargę do

mojej matki, wkładającej akurat chleb do pieca. Pamiętam, jak po wysłuchaniu

dziewczynki matka zaczęła mnie upominać.

Jednego zimowego wieczoru w końcu 1941 roku rozeszła się wiadomość, że

Niemcy urządzili we wsi łapankę. Ojciec, matka i najstarszy brat, Kazik, skryli się

szybko w stodole. Około północy przyszli do domu okupanci i nie znajdując nikogo ze

starszych domowników, zabrali siostrę Cześkę, która miała wtedy piętnaście lat. Na

drugi dzień doszło jakoś do wymiany Cześki na Kazika, gdyż rodzice uważali, że on

szybciej da sobie radę w niewoli. Noc, w którą urządzono łapankę, była bardzo

mroźna. Matka przeziębiła się i zachorowała na zapalenie płuc. 15 stycznia 1942

roku mama zmarła. Miała wtedy czterdzieści lat. W wirze wojny nie pozostało po niej

żadne zdjęcie ani u nas, ani u znajomych. Nawet to od dowodu osobistego też

gdzieś zaginęło. Jedynym wyraźniejszym wspomnieniem jej obrazu pozostała mi

scena, kiedy Wiesia przyszła ze skargą na mnie i matka poczęła mnie upominać.

Dość dokładnie przypominam sobie, jak wkłada chleb do pieca i coś do mnie mówi.

Dobrze odtwarzam w pamięci jej postać, a nawet jak była ubrana, lecz twarzy nie

pamiętam. Przypominam sobie wiele innych chwil z matką, ale jej osoby nie mogę

sobie wyraźnie wyodrębnić.

Długo opłakiwaliśmy jej śmierć, zwłaszcza wieczorami, gdy leżeliśmy już w

łóżkach po zgaszeniu lampy i kiedy ojca nie było w domu. Często bowiem ukrywał

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: