dział pierwszy - przepisy ogólne.pdf

(108 KB) Pobierz
untitled
Dz.U.98.21.94
1998-09-01
Dz.U.1998.113.717
art. 5
1998-09-11
Dz.U.1996.24.110
art. 1
1999-01-01
Dz.U.1998.106.668
art. 31
2000-01-01
Dz.U.1999.99.1152
art. 1
2000-04-06
Dz.U.2000.19.239
art. 2
2001-01-01
Dz.U.2000.43.489
art. 39
Dz.U.2000.107.1127 art. 1
2001-03-30
Dz.U.2000.120.1268 art. 17
2001-05-01
Dz.U.2001.28.301
art. 1
2001-05-26
Dz.U.2001.52.538
art. 1
Dz.U.2001.99.1075
art. 1
2002-01-01
Dz.U.2001.128.1405 art. 1
2002-01-13
Dz.U.2001.154.1805 art. 1
2002-02-15
Dz.U.2001.11.84
art. 41
2002-06-29
Dz.U.2002.74.676
art. 159
2002-09-01
Dz.U.2001.111.1194 art. 5
2002-11-26
Dz.U.2002.196.1660 pkt 1
2002-11-29
Dz.U.2002.135.1146 art. 1
Dz.U.2002.135.1146 art. 6
2003-01-01
Dz.U.2001.123.1354 art. 37
Dz.U.2002.135.1146 art. 1
Dz.U.2002.199.1673 art. 39
Dz.U.2002.200.1679 art. 11
2004-01-01
Dz.U.2003.166.1608 art. 29
Dz.U.2003.213.2081 art. 1
2004-05-01
Dz.U.2001.128.1405 art. 1
Dz.U.2002.135.1146 art. 6
Dz.U.2003.213.2081 art. 1
Dz.U.2004.96.959
art. 3
2004-06-01
Dz.U.2004.99.1001
art. 126
Dz.U.2004.120.1252 art. 13
2004-11-23
Dz.U.2004.240.2407 art. 2
2005-02-08
Dz.U.2005.10.71
art. 2
2005-04-25
Dz.U.2005.68.610
2005-06-01
Dz.U.2005.86.732
2006-03-02
Dz.U.2005.167.1398 art. 127
2006-07-24
Dz.U.2006.104.708
art. 146
2006-08-05
Dz.U.2006.133.935
art. 3
2006-10-01
Dz.U.2006.104.711
art. 10
2006-11-30
Dz.U.2006.217.1587 art. 1
2006-12-19
Dz.U.2006.221.1615 art. 1
2007-04-26
Dz.U.2007.64.426
art. 2
2007-07-01
Dz.U.2007.89.589
art. 95
2007-10-16
Dz.U.2007.181.1288 art. 1
2007-10-26
Dz.U.2007.176.1239 art. 1
2007-12-03
Dz.U.2007.225.1672
2008-06-30
Dz.U.2008.93.586
art. 1
2009-01-01
Dz.U.2008.237.1654 art. 1
2009-01-18
Dz.U.2008.223.1460 art. 1
2009-02-01
Dz.U.2009.6.33
art. 2
2009-07-03
Dz.U.2008.116.740
Dz.U.2009.99.825
art. 1
2009-07-10
Dz.U.2009.98.817
art. 3
2009-08-05
Dz.U.2009.115.958
art. 1
2009-08-22
Dz.U.2009.125.1035 art. 35 ust. 1
2010-01-01
Dz.U.2008.237.1654 art. 12, art. 14 ust. 2
USTAWA
z dnia 26 czerwca 1974 r.
Kodeks pracy.
(tekst jednolity)
Preambuła (skreślona).
USTAWA KODEKS PRACY – stan prawny na dzień 1 stycznia 2010 r.
DZIAŁ PIERWSZY
PRZEPISY OGÓLNE
Rozdział I
Przepisy wstępne
Art. 1. Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.
Art. 2. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,
mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Art. 3. Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także
osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Art. 3 1 . § 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu
prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną, jeżeli nie
dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie.
Art. 4. (skreślony).
Art. 5. Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy
kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami.
Art. 6. § 1. Stosunek pracy między obywatelem polskim a polskim przedstawicielstwem, misją lub
inną placówką za granicą podlega przepisom kodeksu.
§ 2. Stosunek pracy między obywatelem polskim a przedstawicielstwem, misją albo inną placówką
państwa obcego lub instytucji międzynarodowej, działającymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej,
podlega przepisom kodeksu, jeżeli umowy, układy lub porozumienia międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Art. 7. (skreślony).
Art. 8. Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie
uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Art. 9. § 1. Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy
Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki
pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na
ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku
pracy.
§ 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów
nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów
wykonawczych.
§ 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż
postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych.
§ 4. Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych,
regulaminów oraz statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę
równego traktowania w zatrudnieniu, nie obowiązują.
Art. 9 1 . § 1. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może być zawarte
porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, określających
prawa i obowiązki stron stosunku pracy; nie dotyczy to przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych
ustaw i aktów wykonawczych.
§ 2. Porozumienie, o którym mowa w § 1, zawiera pracodawca i reprezentująca pracowników
organizacja związkowa, a jeżeli pracodawca nie jest objęty działaniem takiej organizacji, porozumienie
zawiera pracodawca i przedstawicielstwo pracowników wyłonione w trybie przyjętym u tego pracodawcy.
USTAWA KODEKS PRACY – stan prawny na dzień 1 stycznia 2010 r.
2
§ 3. Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie może trwać dłużej niż przez okres 3 lat.
Przepis art. 241 27 § 3 stosuje się odpowiednio.
§ 4. Pracodawca przekazuje porozumienie właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.
§ 5. Przepisy § 1-4 nie naruszają przepisów art. 241 27 .
Rozdział II
Podstawowe zasady prawa pracy
Art. 10. § 1. Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przypadków
określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu.
§ 2. Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.
§ 3. Państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego zatrudnienia.
Art. 11. Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę
prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.
Art. 11 1 . Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.
Art. 11 2 . Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych
obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu.
Art. 11 3 . Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze
względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne,
przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na
zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy -
jest niedopuszczalna.
Art. 12. (skreślony).
Art. 13. Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa
określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie
minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Art. 14. Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach
wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.
Art. 15. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Art. 16. Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne
potrzeby pracowników.
Art. 17. Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Art. 18. § 1. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje
stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
§ 2. Postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy
prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.
§ 3. Postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy,
naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje
się odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów - postanowienia te należy zastąpić
odpowiednimi postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.
Art. 18 1 . § 1. Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interesów, mają
prawo tworzyć organizacje i przystępować do tych organizacji.
§ 2. Zasady tworzenia i działania organizacji, o których mowa w § 1, określa ustawa o związkach
zawodowych, ustawa o organizacjach pracodawców oraz inne przepisy prawa.
USTAWA KODEKS PRACY – stan prawny na dzień 1 stycznia 2010 r.
3
Art. 18 2 . Pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy w zakresie i na zasadach
określonych w odrębnych przepisach.
Art. 18 3 . Pracodawcy oraz organy administracji są obowiązani tworzyć warunki umożliwiające
korzystanie z uprawnień określonych w przepisach, o których mowa w art. 18 1 i 18 2 .
Rozdział IIa
Równe traktowanie w zatrudnieniu
Art. 18 3a . § 1. Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania
stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia
kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię,
narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie,
orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w
pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
§ 2. Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób,
bezpośrednio lub pośrednio, z przyczyn określonych w § 1.
§ 3. Dyskryminowanie bezpośrednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn
określonych w § 1 był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni
pracownicy.
§ 4. Dyskryminowanie pośrednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia,
zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne
dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,
warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji
zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze
względu na jedną lub kilka przyczyn określonych w § 1, chyba że postanowienie, kryterium lub działanie
jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki
służące osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne.
§ 5. Przejawem dyskryminowania w rozumieniu § 2 jest także:
1) działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w
zatrudnieniu lub nakazaniu jej naruszenia tej zasady,
2) niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i
stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej
atmosfery (molestowanie).
§ 6. Dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde niepożądane zachowanie o charakterze
seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności
pracownika, w szczególności stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej
lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne
elementy (molestowanie seksualne).
§ 7. Podporządkowanie się przez pracownika molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu, a także
podjęcie przez niego działań przeciwstawiających się molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu nie
może powodować jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika.
Art. 18 3b . § 1. Za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, z zastrzeżeniem § 2-4,
uważa się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w
art. 18 3a § 1, którego skutkiem jest w szczególności:
1) odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy,
2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo
pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą,
3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe
- chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.
USTAWA KODEKS PRACY – stan prawny na dzień 1 stycznia 2010 r.
4
§ 2. Zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie naruszają działania, proporcjonalne do
osiągnięcia zgodnego z prawem celu różnicowania sytuacji pracownika, polegające na:
1) niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18 3a § 1, jeżeli rodzaj
pracy lub warunki jej wykonywania powodują, że przyczyna lub przyczyny wymienione w tym
przepisie są rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi,
2) wypowiedzeniu pracownikowi warunków zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu pracy, jeżeli
jest to uzasadnione przyczynami niedotyczącymi pracowników bez powoływania się na inną
przyczynę lub inne przyczyny wymienione w art. 18 3a § 1,
3) stosowaniu środków, które różnicują sytuację prawną pracownika, ze względu na ochronę
rodzicielstwa lub niepełnosprawność,
4) stosowaniu kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania
pracowników, zasad wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu
podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co uzasadnia odmienne traktowanie pracowników ze
względu na wiek.
§ 3. Nie stanowią naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu działania podejmowane
przez określony czas, zmierzające do wyrównywania szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników
wyróżnionych z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18 3a § 1, przez zmniejszenie na korzyść takich
pracowników faktycznych nierówności, w zakresie określonym w tym przepisie.
§ 4. Różnicowanie pracowników ze względu na religię lub wyznanie nie stanowi naruszenia zasady
równego traktowania w zatrudnieniu, jeżeli w związku z rodzajem i charakterem działalności prowadzonej
w ramach kościołów i innych związków wyznaniowych, a także organizacji, których cel działania pozostaje
w bezpośrednim związku z religią lub wyznaniem, religia lub wyznanie pracownika stanowi istotne,
uzasadnione i usprawiedliwione wymaganie zawodowe.
Art. 18 3c . § 1. Pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za
pracę o jednakowej wartości.
§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, obejmuje wszystkie składniki wynagrodzenia, bez
względu na ich nazwę i charakter, a także inne świadczenia związane z pracą, przyznawane pracownikom
w formie pieniężnej lub w innej formie niż pieniężna.
§ 3. Pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników
porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych
przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i
wysiłku.
Art. 18 3d . Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma
prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na
podstawie odrębnych przepisów.
Art. 18 3e . § 1. Skorzystanie przez pracownika z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia
zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie może być podstawą niekorzystnego traktowania
pracownika, a także nie może powodować jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika,
zwłaszcza nie może stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy
lub jego rozwiązanie bez wypowiedzenia.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracownika, który udzielił w jakiejkolwiek formie wsparcia
pracownikowi korzystającemu z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia zasady równego
traktowania w zatrudnieniu.
Rozdział IIb
Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy
Art. 18 4 . § 1. Nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy.
USTAWA KODEKS PRACY – stan prawny na dzień 1 stycznia 2010 r.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin