K. Kłosiński: Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej
WSTĘP
- powieść – dwoista, należy do nauki i sztuki (Orzeszkowa). Pisarz ma być encyklopedystą;
- encyklopedyzm powieści decyduje o jej mimetyczności (powieść klasyczna XIX wieku – wypowiedź encyklopedyczna, mimesis);
- do XX wieku (Barthes) literatura inscenizuje całą wiedzę o świecie z danej chwili;
- literatura jako połączenie mimesis i mathesis (kompletne pole wiedzy). Teraz - nie może tworzyć mathesis (stąd nieobecność powieści realistycznej);
- to nie encyklopedia wywołuje efekt pisarski, a dzieło przywołuje zaplecze tekstów („encyklopedii”);
- s. 9 powieść jest zatem wchłanianiem innych tekstów, jest kombinowaniem cytatów, jest intertekstualnością;
- intertekstualność – termin Julii Kristevej do Bachtina – dialogowy stosunek do cudzego słowa w odpowiedzi słuchacza – dialogowość; stosunek do cudzego słowa w przedmiocie – intertekstualność (oś pozioma: podmiot – adresat, oś pionowa – tekst – kontekst);
- każdy tekst – z mozaiki cytatów, wchłonięcie i przekształcenie innego tekstu;
- Kristeva – powieść jako tekst – permutacja tekstów. Dla niej ideologem to przecięcie organizacji tekstowej z wypowiedziami przez nią wchłanianymi lub przywoływanymi z zewnątrz;
- Kristeva – dzieło to nie statyczny obraz a rezultat transformacji tekstu w tekst;
- Barthes – l. 70 – przejmuje pojęcie intertekstualności od Kristevej;
- Kristeva – analiza intertekstualna to nie „wpływologia”, nie atomizuje powieści na drobiny z zewnątrz; stosunki intertekstualne – odpersonalizowane; teksty ujmuje się jako organizmy abstrakcyjne (nieważne cechy indywidualne). Kristeva chce znieść opozycję geneza – struktura. Zastępuje strukturę strukturowaniem (produkowanie i przekształcanie sensu). Potem – Kristeva mówi o presuponowanym kontekście – ma 2 funkcje – 1) nadawanie prawa i 2) branie w posiadanie. Relacje intertekstualne opierają się na presupozycji;
- Barthes – źródło to nazwane pochodzenie, a intertekst nie ma możliwego do odszyfrowania pochodzenia. U Barthesa strukturowanie to nie praca pisania (jak u Kristevej), a czytania;
- Kristeva – pojęcie kodu (teksty poddane grze intertekstualnej ujmuje pod kątem ich gatunkowości, jako reprezentację kodu) – kod – uogólniona presupozycja;
- Barthes – kod to nie lista do odtworzenia, a miraż struktur, 1 z głosów, z których utkany jest tekst. Kod jako umożliwienie tekstu, źródło;
- Kristeva i Barthes – zapoczątkowali badanie powieści jako strukturowanie;
- Barthes – każdy opis literacki to widzenie. Analiza tekstowa (wyławia kody) – ma opisać tekst jako wielość, a nie ma opisywać struktury dzieła;
- Mimesis, intertekstualność i strukturowanie – oderwanie od traktowania powieści jako przedstawienia „ideologicznego”.
Katullus