PODRĘCZNIK-Biologia Program L.O. Stawarz.pdf

Franciszek Dubert, Ryszard Kozik,

Stanis∏aw Krawczyk, Adam Kula,

Maria Marko-Wor∏owska, Joanna Stawarz,

Robert Stawarz, W∏adys∏aw Zamachowski

biologii dla

liceum ogólnokszta∏càcego,

liceum profilowanego i technikum

Kszta∏cenie ogólne w zakresie podstawowym

i rozszerzonym

Program dopuszczony do u˝ytku szkolnego

przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

na podstawie recenzji

dr. Mariana Biczyckiego (rekomendacja: Uniwersytet Âlàski),

dr. hab. Jacka Bieleckiego (rekomendacja: Uniwersytet Warszawski)

i mgr Gra˝yny Czetwertyƒskiej (rekomendacja: Minister Edukacji Narodowej i Sportu)

Numer dopuszczenia: DKOS-5002-45/03

Projekt okładki i strony tytułowej: Konrad Klee

Opracowanie graficzne: Adam Poczciwek

Redakcja merytoryczna i opracowanie redakcyjne: Lucyna Głębocka

Korekta: Barbara Staśkiewicz

ISBN 978-83-7409-051-3

Warszawa 2004

Wydanie drugie

Warszawa 2007

Skład i łamanie: Nowa Era Sp. z o.o.

Nowa Era Sp. z o.o.

Aleje Jerozolimskie 146 D, 02-305 Warszawa

tel. 0 22 570 25 80, fax 0 22 570 25 81

www.nowaera.pl, e-mail: nowaera@nowaera.pl

Druk i oprawa: Przedsiębiorstwo Poligraficzne GRYFIS, Łomianki k. Warszawy

SPIS TREÂCI

Wst´p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

I. Za∏o˝enia dydaktyczne i wychowawcze,

na których zosta∏a oparta koncepcja programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

II. Szczegó∏owe cele edukacyjne, zakres treÊci programowych,

procedury osiàgania celów i oczekiwane osiàgni´cia ucznia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Cz´Êç I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Dzia∏ programowy: Chemiczne podstawy ˝ycia – pierwiastki, wiàzania i zwiàzki

o kluczowym znaczeniu dla organizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Dzia∏ programowy: èród∏a energii dla organizmów,

jej przep∏yw i przemiany w skali biosfery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Dzia∏ programowy: Organizm cz∏owieka jako strukturalna i funkcjonalna ca∏oÊç . . . . 9

1. Od˝ywianie si´ cz∏owieka: g∏ówne sk∏adniki pokarmowe, ich êród∏a

i obieg w organizmie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2. Budowa i funkcjonowanie uk∏adu oddechowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

3. Budowa i funkcjonowanie uk∏adu krà˝enia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

4. Budowa i funkcjonowanie uk∏adu odpornoÊciowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

5. Choroby nowotworowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

6. Budowa i funkcjonowanie uk∏adu wydalniczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

7. Budowa i funkcjonowanie uk∏adu nerwowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

8. Rola zmys∏ów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

9. Budowa i funkcjonowanie uk∏adu dokrewnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

10. Uk∏ad ruchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

11. Pow∏oki cia∏a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

12. Rozwój osobniczy cz∏owieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Cz´Êç II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Dzia∏ programowy: Pochodzenie i historia ˝ycia na Ziemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Dzia∏ programowy: Ziemia jako Êrodowisko ˝ycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Dzia∏ programowy: Genetyka – sposób przekazywania

informacji o budowie i funkcji ˝ywych organizmów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Dzia∏ programowy: In˝ynieria genetyczna i biotechnologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Dzia∏ programowy: Ewolucja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Cz´Êç III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Dzia∏ programowy: Komórka – podstawowa jednostka ˝ycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Dzia∏ programowy: Energia i ˝ycie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Dzia∏ programowy: Ró˝norodnoÊç Êwiata organizmów ˝ywych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

III. Standard kszta∏cenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

IV. Orientacyjny rozk∏ad godzin na realizacj´ programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Zakres podstawowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Zakres rozszerzony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

WST¢P

Przedstawiony program nauczania biologii zosta∏ przygotowany zgodnie z podstawà

programowà wychowania przedszkolnego oraz kszta∏cenia ogólnego w poszczegól-

nych typach szkó∏. Podstawa programowa zawarta jest w rozporzàdzeniu Ministra

Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku.

Program ten przeznaczony jest do kszta∏cenia w szko∏ach ponadgimnazjalnych za-

równo w zakresie podstawowym, jak i rozszerzonym. TreÊci podstawowe i rozszerza-

jàce sà przedstawione ró˝nymi kolorami czcionki, tzn. podstawowe – czarnym, a roz-

szerzajàce – zielonym .

Niniejszy program stanowi kontynuacj´ kszta∏cenia biologii na poziomie podsta-

wowym (w ramach przedmiotu przyroda) i gimnazjalnym. Zosta∏y w nim zaprezen-

towane treÊci nauczania, które rozszerzajà znacznie wiadomoÊci kierunkowe, co ma

na celu pog∏´bienie znajomoÊci przedmiotu i kszta∏cenie zgodnie z zainteresowania-

mi, predyspozycjami i ambicjami. Uwzgl´dniono równie˝ korelacje mi´dzyprzedmio-

towe, co podkreÊlono w podr´cznikach opracowanych do tego programu. Jednocze-

Ênie starano si´ zachowaç w∏aÊciwe proporcje mi´dzy nauczaniem, kszta∏ceniem i wy-

chowaniem, a wi´c tymi trzema grupami zadaƒ, które nauczyciele sà zobowiàzani

uwzgl´dniaç w trakcie realizacji procesu uczenia wszystkich przedmiotów szkolnych.

W programie wyró˝niono dzia∏y i okreÊlono zakres treÊci programowych. Na ich

podstawie wyznaczono: szczegó∏owe cele edukacyjne, zakres treÊci nauczania, proce-

dury osiàgania celów, oczekiwane osiàgni´cia ucznia i podstawy metod oceny osià-

gni´ç ucznia (standard kszta∏cenia).

Program uzupe∏nia obudowa dydaktyczna. Sk∏adajà si´ na nià:

1) podr´czniki, w których do ka˝dej lekcji zaproponowano çwiczenia rozszerzajà-

ce, pytania sprawdzajàce i podsumowanie zrealizowanego materia∏u,

2) materia∏y pomocnicze dla uczniów,

3) poradniki dla nauczyciela z propozycjami realizacji programu, rozk∏adami ma-

teria∏u nauczania i propozycjami oceny ucznia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: