1. Czym zajmuje się psychologii osobowości? Jakiego rodzaju kluczowe pytania stawiane są przez zajmujących się teorią osobowości?
Psychologia osobowości odwołuje się do natury człowieka, do filozofii, pyta kim jest człowiek? jest to dyscyplina psychologiczna najbardziej związana z filozofią. Psychologia osobowości zajmuje się osobowością człowieka, ogólnymi teoriami zachowania się człowieka. Bez teorii osobowości nie można by zrozumieć człowieka.
Teorie osobowości odpowiadają na pytania: co?, jak?, dlaczego?1) jakie są właściwości osoby?, jaka jest natura osoby?, co charakteryzuje osobę?,2) co determinuje osobowość?, jakie są możliwości rozwoju?,3) pytanie: dlaczego? Jest szukaniem motywów, powodów ludzkiego zachowania.
2. Wymień i krótko scharakteryzuj strefy (obszary) analizowane przez teorie osobowości i będące przedmiotem porównań pomiędzy różnymi teoriami osobowości.
Strefy analizowane przez teorie osobowości i znaczące do porównań pomiędzy różnymi teoriami osobowości to: 1)Struktura osobowości, czyli co tworzy osobowość – teorie cech. 2)Proces, czyli co wchodzi w dynamikę osobowości, mechanizmy powodujące zachowanie człowieka. 3)Rozwój, czyli co determinuje rozwój, na ile rozwój osobowości przebiega w sposób naturalny, a na ile w sposób sterowany przez jednostkę, mechanizmy rozwoju, jaki jest jego cel. 4)Element psychopatologii, nerwic, psychoz, jakie mechanizmy doprowadzają do patologii.
Każda teoria osobowości pokazuje, jak zmienić zachowanie, jak je modyfikować, a także jak zmienić zachowanie patologiczne. Podaje środki modyfikacji zachowania i wskazuje terapię.
3. Wymień i krótko scharakteryzuj uwarunkowania (ograniczenia) teorii osobowości. Od czego zależy kształt teorii osobowości. 1)Teorie uwarunkowane są od poziomu rozwoju innych nauk. Nauki medyczne, kliniczne, filozofia a także inne działy psychologii wpływają na rozwój teorii osobowości. 2)Teoria musi być ogolną aby obejmowała jak największą część społeczeństwa. Przez tą ogólność teoria może nie pasować do danego człowieka. Przez ogólność teorie nie dają szansy na przewidzenie ludzkiego zachowania, bo większość ludzi nie pasuje idealnie do danej teorii. 3)Teorie uwarunkowane są osobowością swojego twórcy, jego umysłowością, cechami charakteru, doświadczeniami życiowymi, wykształceniem (ktoś kształcący się w nurcie psychoanalizy raczej będzie tworzył teorie psychoanalityczne). 4)Kształt teorii zależy od tego do jakiego nurtu ona należy. Co innego akcentują teorie organistyczne, co innego teorie pola. 5) Ograniczeniem wszystkich teorii jest to, że ludzie nie mieszczą się w schematach. Nie jesteśmy w stanie w pełni uchwycić człowieka. Zwykle analizuje się poprzez metafory, które albo są bardziej trafne, albo mniej.
4. Kryteria oceny teorii osobowości.
Aby teoria osobowości była coś warta powinna spełniać szereg wymogów:
1. Teorie osobowości powinny odpowiadać na pytania co? jak? dlaczego?
Odpowiedź na pytanie „co” jest charakterystyką natury osób np. co jest właściwe dla człowieka? Odpowiedź na pytanie „jak” mówi o tym co determinuje osobowość, wyznacza jej rozwój np. jak człowiek może się rozwijać? Pytanie „dlaczego” jest szukaniem motywów. Np. dlaczego ktoś się tak zachował? 2. Teoria powinna być ogólną. 3.Teoria musi pokazywać związki operacyjne zachowania, pewne prawa. 4.Teoria powinna być płodna, otwarta, dawać szansę na przewidywanie. 5.Musi umożliwiać testowanie postawionych hipotez. 6.Hipoteza musi uprawomocniać teorię, podwyższać jej trafność. 6.Teoria musi być modyfikowalna, być otwartą na nowości. 7.Teoria powinna być „naukową” tzn. Nie powinna wywodzić się z luźno powiązanej wiedzy, mieć charakter konkretny, uwzględniać rzeczy istotne. 8.Nie powinna być zawężona. Powinna obejmować możliwie szeroko złożoność człowieka. 9.Teoria powinna podać definicję osobowości, strukturę osobowości, co ją tworzy. 10.Teoria powinna podać z czego zbudowana jest osobowość. 11.Teoria powinna uwzględniać stan patologii i powinna pokazywać jak można zmienić zachowanie człowieka. 12.Teorie osobowości powinny pokazywać jakie są główne dynamizmy napędzające zachowanie człowieka (np. że są to motywy hedonistyczne, motywy wzrostowe). 13.Teoria powinna być spójna. Wnioski postawione przez autora powinny wypływać z założeń. Metody badań i terapia powinny wiążąc się z założeniami, pasować do nurtu z jakiej wywodzi się teoria. Np. jeśli założymy że człowiek jest istotą reaktywną, to aby zmienić jego zachowania trzeba go przewarunkować a nie proponować psychoanalizę. 14.Teoria osobowości powinna być prosta, zrozumiała, przejrzysta dla odbiorcy. Tak, aby każdy mógł ustosunkować się do niej. 15.Teoria powinna mieć szeroki zakres, tłumaczyć wiele faktów. 16.Teoria powinna dać się przełożyć na empirię i dać się sprawdzić. Ważne jest to na jakich źródłach bazuje dana teoria. Teoria osobowości powinna korzystać z wiarygodnych danych (np. badań, eksperymentów, wieloletniego doświadczenia). 17.Jeżeli teoria osobowości opiera się na strategii racjonalnej (zdroworozsądkowej), to jest spore niebezpieczeństwo, że nie będzie miała odzwierciedlenia w rzeczywistości. Lepiej jest, gdy teoria oparta jest na badaniach (np. 16 czynników Cattella).
5. Wymień i krótko scharakteryzuj podstawowe obszary wyznaczające odmienność teorii osobowości ( lub po prostu problemy stanowiące przedmiot zainteresowań teorii osobowości).
Psychologia osobowości skupia się na całym człowieku.. Próbuje zrozumieć wymiary zachowań ludzkich i różnice indywidualne. Osobowość wiąże się z pojęciem tożsamości. Osobowość umożliwia postrzeganie człowieka całościowo, holistycznie. Postrzeganie holistyczne – uwzględnianie całości wymiarów, uwzględnienie człowieka wraz z otoczeniem.
POLA NA KTÓRYCH DZIAŁA OSOBOWOŚĆ: 1)struktura - budowa osobowości. Osobowość tak ciało stanowi całość. 2)Proces- teoria musi wykazać jakie są główne pojęcia wyjaśniające dynamikę osobowości. Motywy wyjaśniające proces: sposoby tworzenia się osobowości. 3)Wzrastanie człowieka i rozwój człowieka – zależy od procesu i od definicji osobowości.
Pytania jakie zadaje sobie psychologia osobowości: Dlaczego ludzie są tacy jacy są? Dlaczego jedni zachowują się tak , a inni inaczej? Dlaczego jestem taki jaki jestem? Dlaczego różnimy się pod względem percepcji? Dlaczego człowiek zachowuje się w sposób integralny, zgodnie z powiązanymi różnych wymiarów danej osoby? Czy rozwój przebiega w sposób stadialny, spiralny, a może warstwowy? Czy rozwój jest kierowany, czy spontaniczny? Co determinuje zachowania człowieka? Czy osobowość jest ciągła w rozwoju, czy się zmienia? Czy istnieje zwartość i ciągłość zachowań? Jak świadomość wpływa na kształtowanie się osobowości? Jakie znaczenie ma wymiar czasowy w teorii osobowości?
6. Wymień i opisz dane na których bazują teorie osobowości ( LOTS).
1.Źródła danych: L-dane z życia , historii człowieka, O- dane od obserwatora – dane od rodziców, T- dane testowe – zbierane odpowiednio do teorii, S- osobiste dane ze sprawozdań.
LOTS- zbiór danych ze standaryzowanych tekstów , z procedur eksperymentalnych. Nie wiemy, które są lepsze. Dane muszą być trafne i rzetelne. Poza 4 rodzajami danych jest jeszcze jedno źródło: OPIS PRZYPADKÓW:
PLUSY: unika sztuczności, naturalność, studiuje się pełną złożoność, analiza głębi.
MINUSY: rzadko systematyczna obserwacja, subiektywna interpretacja danych jest nasycona ukrytą teorią osobowości.
Diagnozowanie - w psychologii to najogólniej proces aktywnego poszukiwania danych potrzebnych do podjęcia decyzji o działaniach zmierzających do zmiany aktualnego stanu psychospołecznego ludzi. Jest ono więc przetwarzaniem danych, a nie rejestrowaniem zachowań. Nie interesują nas zachowania ale informacje jakie te zachowania niosą. Za metodę podstawową w procesie diagnozy uznajemy wywiad i rozmowę psychologiczną. Wszystkie inne metody traktujemy jako pomocnicze i uzupełniające.
Należą do nich: obserwacja psychologiczna: kwestionariusze osobowości, eksperyment psychologiczny.Wywiad i rozmowa psychologiczna. Z wywiadem mamy do czynienia wówczas, gdy rozmowa nie dotyczy osoby udzielającej odpowiedzi ale spraw występujących poza nią. Jeśli natomiast dotyczy osoby udzielającej odpowiedzi wówczas jest to rozmowa psychologiczna. Wywiad jest metodą badawczą, polegającą na zebraniu potrzebnych informacji dotyczących osób czy określonych zjawisk od kompetentnego informatora. Stosujemy go tam gdzie nie można zastosować innych metod badania a zjawiska. dla nas ważne mogą nie wystąpić. Rozmowę psychologiczną przeprowadzamy z osobą badaną gdy pragniemy, uzyskać informacje o niej od niej samej. Rozmowa powinna mieć przebieg bezpośredni. Bardzo ważne dla jej przebiegu jest nawiązanie pozytywnego kontaktu z osobą badaną.
Kwestionariusze osobowości. Są metodami szeroko stosowanymi w różnych badaniach. Wydawałoby się, że tak popularna metoda powinna być jednoznaczne oceniana, a tak nie jest. Każdy zestaw pytań można nazwać kwestionariuszem, ale nie znaczy to, że jest on metodą badań dającą wiarygodne dane. W psychologii kwestionariusz jako metoda badań jest sprawdzonym zestawem zagadnień lub specjalnie dobranych pytań, do których osoba badana wyraża swój stosunek. Jako metoda badań musi podlegać określonym rygorom i odpowiadać ustalonym zasadom. Przed dopuszczeniem do badań kwestionariusz powinien być sprawdzony na tzw. grupach skrajnych, o których wiadomo, że różnią się wyraźnie daną właściwością. Wyróżniamy dwa rodzaje kwestionariuszy; jeden do badania różnych dziedzin działalności jednostki i ustosunkowywania się do różnych sytuacji, drugi do badania osobowości jednostki, jej właściwości psychicznych lub wykrywania zaburzeń psychicznych.
Eksperyment psychologiczny polega na wywoływaniu pożądanego zjawiska, które możemy powtórzyć i zarejestrować (przeprowadzać wielokrotnie). Przy pomocy eksperymentu próbujemy określić zachowanie się człowieka. Wyróżniamy dwa rodzaje eksperymentów psychologicznych: laboratoryjny i naturalny.
Testy psychologiczne to zbiory pytań i sytuacje służące do badania własności jednostek lub grup przez wywoływanie u nich określonych, obserwowalnych, reakcji werbalnych lub niewerbalnych, będących w miarę możności reprezentatywnymi próbkami ich zachowania. Kryteriów podziału testów może być wiele, ale najczęściej przyjmuje się dwa : merytoryczne (określające co test mierzy) i metodyczne (wyjaśniające jak test mierzy daną właściwość psychiczną).Do grupy testów merytorycznych zalicza się: -testy zdolności, wyodrębnia się tu dwie podstawowe grupy: testy inteligencji i testy zdolności specjalnych; -testy osobowości- ustalające rodzaje zachowania się jednostki i jej funkcjonowania. Nie otrzymuje się tu wyników „lepszych” i „gorszych” jak w testach zdolności, ale stwierdza się występowanie lub nie danej właściwości psychicznej; testy wiadomości- są sprawdzeniem wiadomości osoby badanej. Do grupy testów metodycznych zaliczamy : -testy słowne (werbalne) polegające na słownym sformułowaniu zadań, na które badany ma udzielić słownych odpowiedzi; -testy wykonania- zawierające zadania czynnościowe; -testy projekcyjne (rzutowania), których rozwiązanie polega na ustosunkowaniu się do podanej sytuacji, nie do końca jasnej i wyraźnie przedstawionej.
8. Strategie konstruowania testów.
Testy psychologiczne definiowane są jako zbiory pytań lub sytuacje służące do badania własności jednostek lub grup przez wywoływanie u nich określonych obserwowalnych reakcji werbalnych lub niewerbalnych, będących w miarę możności reprezentatywnymi próbkami ich zachowania. Aby test był pełnowartościowy i nie dawał błędnych wyników musi spełniać kilka wymagań. Dwa z nich są podstawowe: rzetelność i trafność. Wymaga się też by był: obiektywny, wystandaryzowany, znormalizowany. Rzetelność polega na tym, że wielokrotnie zastosowany w badaniach tych samych osób, w tych samych warunkach, daje takie same wyniki; Trafność związana jest z oceną jego wartości. Ma mierzyć to do czego został skonstruowany. Ocena trafności testu oparta jest na specjalnych badaniach a uzyskane wyniki porównuje się najczęściej z wynikami innego, znanego już testu; Obiektywność - test jest obiektywny, jeśli dwie różne osoby opracowując jego wyniki dochodzą do tego samego rezultatu; Standaryzacja polega na ujednoliceniu techniki badania, ujednoliceniu warunków, przebiegu badania i zastosowanych materiałów. Dobrze wystandaryzowany test posiada: instrukcję, arkusz odpowiedzi, klucz, zestaw norm, zasady interpretacji, zebrane informacje o teście; Normalizacja - to ustalenie norm wiekowych, na podstawie których można oceniać wyniki otrzymane przez osoby badane.
9. Wiedza potoczna a wiedza naukowa w psychologii osobowości wyróżnić tutaj trzeba trzy rodzaje wiedzy: a)subiektywną - tworzy indywidualne teorie osobowości, dzięki czemu człowiek orientuje się w świecie. Ale ten poziom wiedzy ulega największym zniekształceniom; b)grupową, gdzie na tym poziomie likwiduje się zniekształcenia indywidualne, nastawienia. Nie jest to jednak wiedza naukowa. Jest to wiedza potoczna, o charakterze para-naukowym, para-idealizacyjnym. Nie uwzględnia tego co jest istotne a co mniej; c)naukową.
Istotne jest rozróżnienie tych rodzajów wiedzy. Psychologia osobowości jest odpowiedzialna za tworzenie umysłowości człowieka, badacza. W zależności co się uchwyci i w jakim duchu będzie się interpretować zachowania ludzkie, taka wytworzy się umysłowość, świadomość psychologiczna. Świadomość psychologiczna wyznacza sposób interpretacji zachowań ludzkich. Można się kształcić np. wg psychoanalizy i wtedy będzie się zauważać zupełnie inne aspekty zachowań niż np. behawiorysta. Poznanie pewnych koncepcji, polubienie ich, wyznacza pewien styl, „ trend myślenia psychologicznego „ a sposób myślenia determinuje sposób diagnozowania. Dobrze jest, jeśli psycholog nie jest zawężony do jednej opcji, ponieważ wtedy zawęża diagnozę. Człowiek nie mieści się w ramach schematów i to jest ta właśnie odpowiedzialność. Należy sobie uświadomić wpływ myślenia o osobowości na umysł człowieka. Teorie osobowości kształtują też styl analizy danych. Myślenie psychologiczne to przede wszystkim myślenie metaforyczne. Pewne teorie osobowości mają tendencje do preferowania pewnego typu metafor. Często gubią one samego człowieka nie oddając jego prawdziwej natury. Częste są metafory biologiczne, modne są geograficzne (przedstawiają obszary osobowości), ekonomiczne (człowiek posiada pewne zasoby). W tym wszystkim łatwo jest zgubić samego człowieka.
1. Czym jest psychoanaliza i jak ją można traktować?
Psychoanaliza jest teorią zachowania człowieka, czyli teorią osobowości. 1) Jest to teoria zachowania człowieka w jemu właściwy sposób, opisująca jego życie psychiczne. 2) Jest to koncepcja powstawania zaburzeń psychicznych (w takim rozumieniu psychoanaliza jest przedmiotem psychologii klinicznej). Nie można zrozumieć zaburzeń bez wejścia w tę formę interpretacji. Kluczowe dla zrozumienia zaburzeń są mechanizmy obronne. 3) Może być traktowana jako koncepcja leczenia zaburzeń ( szczególnie zaburzenia neurotyczne, psychiczne, zaburzenia zachowania o charakterze lękowym i zaburzenia zakłóceń interpersonalnych.). Jest to pewien sposób myślenia kiedy trzeba dotrzeć do nieświadomości, przedświadomości lub podświadomości. 4) Jest to też koncepcja człowieka i kultury. Psychoanaliza i sposób myślenia psychoanalitycznego wchodzi do naszej mentalności. Nasze schematy myślenia są często w sposób nieświadomy nasycone schematami psychoanalitycznymi. 5) Są to ujęcia ukazane z pozycji tradycyjnych nurtów. Poza tym na psychoanalizę można patrzeć pod kątem specyficznych wewnętrznych form interpretacji.
Psychoanaliza jako teoria osobowości ma wiele nurtów, jednym z nich jest psychoanaliza klasyczna Zygmunta Freuda. Do klasyków zaliczamy również Junga i Adlera. Tworzą oni fundamenty współczesnej myśli psychoanalitycznej. Psychoanaliza Freuda jest często nazywana głębinową, jest to psychologia głębi.
Psychoanaliza Junga zwana jest analityczną, natomiast psychoanaliza Adlera zwana jest psychoanalizą indywidualną.
Freud zaczyna od myślenia ewolucyjno - fizykalnego, dalej wplata to w różne wymiary fizjologiczne. Freud w swoich poglądach bazował na myśleniu ewolucyjnym, teorii Darwina, poza tym był z wykształcenia lekarzem. Medycyna spowodowała, że Freud chciał odejść od tego w czym tkwiła psychologia czyli od dualizmu. Chciał przezwyciężyć dualizm duszy i ciała, szukał interpretacji o jedności człowieka. Początkowo uważał, że człowieka należy traktować jako istotę emocjonalną, ale stwierdził, że u podłoża emocji leży działanie a ściślej popęd. Dlatego teoria popędu tak silnie się u niego ujawnia. Oprócz medycznego podejścia do sprawy, na myślenie Freuda miała wpływ jego judejska wiara. Jego filozofia id- ego- superego została wydobyta z Księgi Wyjścia.
Kluczem do psychoanalizy jest świadomość. Według Freuda świadomość jest powierzchowną częścią życia psychicznego człowieka. Tak naprawdę świadomość niczego nie tłumaczy, a nawet zniekształca rzeczywistość. Dlatego trzeba głębiej sięgnąć, by zrozumieć człowieka. Zrozumiał, ze człowiekiem nie rządzi świadomość i przyjął model świadomość – przedświadomość – nieświadomość. Do przedświadomości łatwo docieramy przez refleksje, natomiast do nieświadomości nie docieramy. Można tam dotrzeć jedynie dzięki drugiej osobie lub w snach, marzeniach. Jednak aby ją interpretować potrzebujemy terapeuty. Życie psychiczne to góra lodowa, wierzchołek to świadomość natomiast pod powierzchnią kryje się nieświadomość i przedświadomość.
Freud proponuje dwa instynkty Eros i Thanatos –instynkt życia i śmierci.
Instynkt życia –przejawia się w popędzie seksualnym, najprościej mówiąc instynkt ten obejmuje reprodukcję oraz podtrzymanie życia, często nazywany jest instynktem ego. Podłożem tego instynktu jest stymulacja erogennych sfer ciała .
Instynkt śmierci- jest to sprowadzanie życia organicznego z powrotem do stanu martwego. Instynkt ten ma charakter regresywny, odwrotnie do instynktu życia. Instynkt śmierci dąży do likwidacji stanu pobudzenia aby przywrócić stan uprzedni. Przejawem instynktu śmierci jest agresja i autoagresja.
Popęd seksualny przejawia się od początku życia. Małe dziecko przez kontakt z matką dąży do wyładowania napięcia. Wszędzie działa instynkt życia i śmierci równocześnie. Popęd płciowy nie istnieje od początku życia, pojawia się w okresie dojrzewania i skierowany jest na płeć przeciwną.
O instynkcie możemy mówić w czterech wymiarach, ma on swoje źródło, siłę, cel, obiekt. W człowieku toczy się ciągła walka tych instynktów . Z uwagi na taki układ energii Freud mówi o fazach rozwoju człowieka: -faza oralna (od O do 1.3 roku) aktywność jest związana z przyjmowaniem pokarmu , w tym wieku ustala się relacja ufnej zależności od opiekuna, -faza analna- źródłem przyjemności jest wydalanie, w tym okresie jednostka powinna uzyskać równowagę między nadmierną kontrolą a jej brakiem, kontrola wydalania uczy kontroli siebie, -faza falliczna ( między 3-5 rokiem) następuje próba identyfikacji płciowej. W tym stadium pojawia się kompleks Edypa (zazdrość w stosunku do ojca o matkę), u dziewczynki powstaje kompleks kastracyjny- czyli zazdrość o penisa. Według Freuda do piątego roku życia kształtuje się struktura osobowościowa człowieka. Źle rozwiązane konflikty tego okresu mogą spowodować konsekwencje patologiczne; -faza latencji -jest to okres wyładowania napięcia przez kontakty z rówieśnikami; -faza genitalna (11-13 rok) budzi się popęd płciowy i poszukuje się partnera, człowiek traktuje świat dojrzale. Jest to model energetyczny rozwoju, natomiast model strukturalny aparatu psychicznego to id- ego- superego. Id- dysponuje energią, wykorzystuje ją na czynności odruchowe, czyli wrodzone i automatyczne reakcje, które redukują napięcie. Id musi wytworzyć ego, strukturę która da mu szansę faktycznego spełnienia energii. Ego-nie istnieje od początku, jest to centrum aparatu psychicznego, które odpowiada za spostrzeganie, rozumowanie, myślenie, przetwarzanie informacji. Pojawia się dlatego, że id nie może zaspokoić energii bez ego. Superego -to wewnętrzna reprezentacja wartości, ideałów. Kieruje się ono zasadą dążenia do doskonałości. Jeżeli superego przejmie inicjatywę to człowiek staje się sztywny i jest chodzącym paragrafem. Superego dąży do doskonałości, zawiera ono w sobie dwa systemy: sumienie, czyli zespół normatywny i ja idealne czyli to jaki powinienem być. Id jest nieświadome, ego i superego może być przedświadome.
3.Pojecie podświadomości -przedswiadomosci - świadomości u Freuda?
Freud reprezentował pogląd, ze myśli i zachowania, z których dana osoba zdaje sobie sprawę, stanowi jedynie niewielką część jej doświadczeń i ze główne czynniki oddziałujące, zarówno na świadome myśli jak i zachowania, mają charakter nieświadomy. Freud zakładał, ze człowiekiem nie rządzi świadomość, przyjął model; Świadomość –przedświadomość – nieswiadomość. Do przedświadomości można dotrzeć bez problemu poprzez refleksje i skupienie. Natomiast do nieświadomości tej najgłębszej nie docieramy. Możemy dotrzeć tylko dzięki drugiej obie lub w snach marzeniach, fantazjach. Jednak nie potrafimy tego interpretować, potrzebujemy do tego terapeuty. Życie jest podobne do góry lodowej, której wierzchołek to świadomość natomiast to, co się kryje pod powierzchnią to nieświadomość. Id jest nieświadome. Ego może być częściowo nieświadome, dlatego, ze pewne treści z ego zostają wyparte, człowiek nie chce o nich pamiętać. Superego też jest częściowo nieświadome, dlatego, ze nie zawsze pamiętam, dlaczego dostrzegam pewne sprawy. Ego i superego może być przedświadome, tzn. w każdej chwili może być uświadomione, np. ja myślę, ale gdy mam tego świadomość, gdy wiem, że myślę, to jestem uświadomiony. Natomiast, jeśli tylko myślę, to jest to przedświadome.
4.Omów budowę aparatu psychicznego opisz zasady, jakimi kierują się poszczególne struktury aparatu psychicznego?
W skład budowy aparatu psychicznego zalicza się; id, ego, superego.
Id jest zawsze najstarszą strukturą w aparacie psychicznym. Jego treścią jest to, co jest dziedziczone, ewolucyjne a więc popędy. W id mieści się cały rezerwuar energii. Id nie podlega przemijaniu czasu, nie rozeznaje wartości dobra czy zła, jest to energia, to realność. Id, aby realizować swoje potrzeby, dysponuje pewnym procesem pierwotnym. Jest to czymś, co umożliwia natychmiastowe zaspokojenie potrzeb, ale proces pierwotny często nie zaspakaja potrzeb, np. kichanie – czynności odruchowe - wyładowanie energii. Id nie znosi odroczenia, jest bezpośrednie, automatyczne, dlatego dysponuje procesem pierwotnym. rozładowuje napięcie przez tworzenie obrazu przedmiotu. Może rozładować energię poprzez automatyzm; fantazje, wyobrażenia mimowolne lub marzenia senne. Id kieruje się zasadą przyjemności. Id samo w sobie jest ślepe i jako rezerwuar energii musi wytworzyć strukturę, która da mu szansę rozpoznawania rzeczywistości – tą strukturą jest ego. Ego nie istnieje od początku, ale tworzy się i odróżnia dzięki temu to, co w umyśle, od tego, co w świecie zewnętrznym. Ego podporządkowane jest zasadzie rzeczywistości, kieruje się tą zasadą. Ego jest centrum aparatu psychicznego, które odpowiada za spostrzeganie, rozumowanie, myślenie, przetwarzanie informacji, działa za pomocą procesu wtórnego, gdyż w stosunku do energii id jest czymś wytworzonym. Proces wtórny to ukształtowanie myślenia realistycznego, umiejętność rozpoznawania rzeczywistości. Pojawia się dzięki temu, że id nie ma szans na zaspokojenie energii bez ego. W efekcie energia id musi być wykorzystana na terenie mocnych układów psychicznych źródłami jest cały czas id i może nastąpić kateksja do pewnego stylu myślenia, czyli ilość energii włożona w pewien styl myślenia. Jest to myślenie wtórne, gdyż zostało wytworzone w wyniku potrzeby, ciśnienia id który musiał zaspokoić energię, ale do tego myślenia jest przyzwyczajony, co oznacza, że część energii została poświęcona na rzecz tego przyzwyczajenia. Ego sprawdza rzeczywistość. Ego jest na usługach id, wydatkuje energię na procesy rozumowania, abstrahowania. Ego może być częściowo nieświadome, dlatego pewne treści z ego zostają wyparte. Pełnia zasady realizmu i powinności moralnej, rozwiązuje konflikty między różnymi wymaganiami aparatu psychicznego. Ego jest względnie autonomiczne i łączy w sobie dążenia id oraz superego.
Superego rozwija się jako ostatni system osobowości. Jest to wewnętrzna reprezentacja wartości, ideałów, „instancja moralna” nakazująca liczyć się z kulturą, ze społecznością, z tym, że mój popęd mogę zaspokoić w sposób zgodny z pewnymi normami. Superego kieruje się zasadą dążenia do doskonałości, a nie do przyjemności. Kształtuje się pod wpływem nagród i kar stosowanych przez rodziców. Wraz z ukształtowaniem się superego samokontrola zajmuje miejsce kontroli sprawowanej przez rodziców. Superego zawiera w sobie dwa subsystemy: 1) Sumienie – zespół normatywny, 2) ja idealne, czyli to, jaki powinienem być. Superego kieruje się zasadami moralnymi (cele realistyczne zastępuje moralnymi). Superego jest równie nieświadome jak id. Aby podołać rygorystycznym wymogom superego, ego musi być dobrze ukształtowane, gdyż inaczej człowiek popadłby w nerwicę. Superego ma za zadanie: 1)hamować impulsy id, 2)przekonywać ego, by zastępowało cele realistyczne celami moralnymi, 3)dążenie do doskonałości.
5. Pojęcie energii psychicznej i jej źródła (czym jest instynkt - właściwości).
Energia psychiczna wg Freuda jest ekwiwalentem procesu pobudzenia cielesnego. Źródłem energii psychicznej jest przemiana materii. Energia psychiczna nie jest tworem jednolitym, ma różne formy. Najważniejsze dla energii psychicznej jest to, że przejawia się za pomocą instynktów. Energia psychiczna ma różną jakość, różny charakter. Wg Freuda instynktów jest b. dużo, ale generalnie proponuje dwie grupy: 1)EROS – życie. Instynkt życia najbardziej jest wyrażany w popędzie seksualnym, ale niekoniecznie w popędzie płciowym. Instynkty życia obejmują reprodukcję oraz podtrzymywanie życia (instynkty zachowawcze). Często są nazywane instynktami ego. Położeniem tych instynktów jest stymulacja z różnych erogennych stref ciała ludzkiego. Instynkty te rozwijają się dość niezależnie od siebie i mają swoje źródła zasilania. Instynkt seksualny przejawia się w warstwie psychicznych dążeń, jako libido. 2)THANATOS – śmierć. To jest sprowadzenie życia organicznego z powrotem do stanu martwego. Fakt, że człowiek się starzeje i sprowadza się do stanu martwego znaczy, że działa w nim instynkt śmierci. Instynkt śmierci ma charakter reg...
bioeco