KINANTROPOMETRIA (Z GREC. KINEIN-PORUSZAĆ SIĘ ,ANTHROPOS-CZŁOWIEK, METREIN-MIERZYC )CZYLI MIERZ ZWIĄZ POMIĘDZY STRUK I FUNKCJĄ LUDZK CIAŁA UWZGL MOŻLIW RUCHOWE. KINEANT. MOŻE BYĆ UWAŻ ZA STUDIA DOT RELACJI MIĘDZY STRUKT A RUCHEM.
ZASTOS I POWIĄZANIA KINANTROPOMET:
-IDENTYFIKACJA : RUCH ,CZŁ, POMIAR
-WYSZCZEGÓLNIENIE (BAD. CZŁOWIEKA ) : WIELKOŚĆ , KSZTAŁT , PROPORCJE, SKŁAD CIAŁA ,DOJRZEWANIE ,OGÓLNA FUNKCJA
-ZASTOSOWANIE (POMAGA WYJAŚNIĆ ): ROZWÓJ , ĆWICZENIA, OSIĄGNIĘCIA , ODŻYWIANIE
-POWIĄZANIE (IMPLIKACJE W ZAKRESIE): MEDYCYNA ,EDUKACJA, ZARZĄDZANIE.
3 PLASZCZ ZJAWISK ZACHODZ W ORG.
I.INERCYJNE WŁAŚCIWOŚCI ORGAN.( MASA CIAŁA ,OGÓLNY KSZTAŁT, SKŁAD CIAŁA)
II.KINETYCZNE WŁAŚCIWOŚCI OGÓLNOUSTROJOWE : SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA ENERGETYCZNYCH I KOORDYNACYJNYCH WŁAŚCIWOŚCI ORGANIZMU JAKO CAŁOŚCI.
III.LOKALNE WŁAŚCIW NEUROMM.
II i III PŁASZCZ ROZWAŻAŃ DOT ‘WEW NAPĘDU’ I MOŻLIW REALIZ RUCHU, ALE NALEŻY JE OSOBNO TRAKT
WLK CIAŁA OSOBNIKA A JEGO MOŻLIW
SIŁA MM.JEST PROPOR DO POW POPRZECZNEGO PRZEKROJU CZYLI PROP DO KWADRATU WYMIARU LINIOWEGO, NATOMIAST CIĘŻAR JEST FUNKCJĄ SZEŚCIENNĄ .POWÓD ZNACZNY PRZYROST MASY NIŻ SIŁY W NASTĘPSTWIE ZWIĘKSZONEGO WYMIARU CIAŁA STANOWI TO JEDEN Z PODST CZYNN DETERM POTENCJALNE MOŻLIW ENERGET. NAWET PROPOR ZWIĘKSZ WYSOK CIAŁA MUSI WIĘC PROWADZIĆ DO OBNIŻ SIŁY W STOS DO CIĘŻARU CO OCZYWIŚCIE JEST JEDNYM Z CZYNNIKÓW OGRANICZ SPR. FIZ.
ZNACZNA CZ SIŁY JEST ZUŻYTA DO POKON OPORÓW WEW(LEPKOŚĆ TK) I ZEWN(CIĘŻ CIAŁA)
KIERUNKI POSZUKIWAŃ MORFOLOG UWARUN SPR. FIZ.
GŁ TO BAD. WYSOKOŚCI I MASY CIAŁA ODNOSZĄCE SIĘ DO SPRAWNOŚCI.. STARANO SIĘ RÓWNIEŻ BADAĆ WPŁYW INNYCH POJEDYNCZYCH CECH I STRUKTUR MORFOLOGICZNYCH NP. ZRÓŻNICOWANIE SEROLOGICZNE , RASOWE ,DEMOGRAF , BRUZDY CZERWIENI WARGOWEJ.
ZWIĄZ POMIĘDZY PARAMETRAMI MORFOL A WYTRENOWALNO (WPŁ TR I ZMIAN PO NIM NA ORG) WG. WACHOWSKIEGO:
I . WIELK WYJŚCIOWE CECH MORFOL, PODLEGAJĄ ZMIANOM ADAPTACYJNYM W WIELU WYPADKACH WARUNKUJĄ WLK ZMIAN W SILE K.D.
II.ŻADNA Z ROZPATRYW CECH MORFOL ZWIĄZ ZE STRUKTURĄ KOSTNĄ ORG NIE MOŻE BYĆ ZALICZONA DO CZYNNIKÓW WARUNK ZMIANY W SPR. SIŁOWEJ W SYTUACI STOS UMIARKOW INTENSYW ĆW.
LIMIOWOŚĆ I NIELINIOWOŚĆ.
PISZĄC O LINIOWOŚCI TRZEBA POWIEDZIEĆ ŻE WYST BRAK PROSTOLINIO POSZCZ ZALEŻN PARAMETRU MORFOL DO DANEJ WŁAŚCIW MOTOR. RZECZYWISTY PRZEBIEG W POPULACJI FENOTYPOWEGO ROZW RÓŻNYCH ASPEKTÓW MOTOR W ZALEŻNOŚCI OD WART PARAMETRÓW MORFOLOG, MOŻNA PRZEDST ZA POMOCĄ KRZYWEJ ZBLIŻONEJ DO KSZTAŁTU PARABOLI Z TRZEMA STREFAMI A) NEGATYWNEGO WPŁ –PROGRESYWNEGO B) STREFA WPŁ OPTYMALNEGO C) STREFA NEGATYWNEGO WPŁ–REGRESYWNEGO.
ZNACZ POZIOMU OTŁUSZCZ CIAŁA DLA SPR. FIZ.
DUŻA ZAW TK. TŁUSZCZ I DUŻA GRUBOŚĆ FAŁDÓW TŁ ORG WPŁ NEGAT NA SPR. MOTOR. NAWET DOBRZE JEST GDY WSKAŹNIKI OTŁUSZCZ ORG. NIE SIĘGAJĄ PRZECIĘTNYCH WART DLA DANEGO OSOBNIKA . WYSOKOŚĆ CIAŁA I MASA MOGĄ BYĆ ZŁUDNYMI WSKAŹNIKAMI DOBREGO JEŚLI NIE WEŹMIE SIĘ POD UWAGĘ POZIOMU OTŁUSZCZ. OCZYWIŚCIE NIE NALEŻY ZAPOMINAĆ ŻE KAŻDY ORG POTRZEB PEWNEJ ZAW TŁ DZIĘKI KT SYNTEZ HORMONY, WIT, I INNE ZW.
DUŻE OTŁ CIAŁA JEST PRZYCZYNĄ CH PRZEM MAT, UKŁ KRĄŻ, ODDECH, TRAWIENN, ROZRODCZ, NEREK, SKÓRY, KOŚCI, ZĘBÓW, NOWOTW.
DOJRZEW I ROŚNIĘCIE A ZMIANY W MOTORYCE
ROZW OSOBNIKA JEGO DYNAMIKA JEST EFEKTEM WSPÓŁDZIAŁ CZYNN DZIEDZICZ I ŚRODOW DLATEGO WIEK METRYKALNY MOŻE BYĆ RÓŻNY OD WIEKU BIOLOG DZIECKA W ROZW MOTOR. ROZWÓJ MOTOR JEST WPROST ZALEŻNY OD PROCES DOJRZEW I ROŚNIĘCIA. WŁAŚNIE W OKRES DOJRZEW ZACH ROZBIEŻN I DUŻE ZMIANY MORFOLOG I FUNKCJON. DZIEWCZ KT DOJRZEW SZYBCIEJ MAJĄ WIĘKSZE WYMIARY CIAŁA NIŻ TE KT DOJRZE PÓŹNIEJ .
GDY BADANO WIEK ROZWOJ I STARANO SIĘ ODNIEŚĆ GO DO SPR. MOTOR DZIECI I MŁODŹ , UZYSKANO WYNIKI KT MÓWIĄ O ZNACZĄCEJ ROLI CZYNNIKA ZAAWANSOW SOMATYCZ W KSZTAŁTOW TESTÓW STAT SIŁY MM.
ŚRODOWISKOWE UWARUNK SPR FIZ
ŚRODOWISKO – CAŁOKSZTAŁT WARUNKÓW MATERIALNYCH I BIOLOGICZNYCH ,ISTOTNYCH DLA ŻYCIA I ROZWOJU OSOBNIKA DANEGO GATUNKU. INACZEJ MÓWIĄC ,JEST TO MIEJSCE PRZEBYWANIA OSOBNIKA LUB POPULACJI PRZEZ DŁUŻSZY CZAS.
2 GR CZYNNIKÓW WEW (ENDOGENNYCH) :
-CZYNN ENDOGENNE GENET ,CZYLI DETERMINANTY ROZW
-CZYNNIKI ENDOGENNE PARAGENET,CZYLI STYMULATORY ROZW.
CZYNNIKI ZEWN (EGZOGENNE) :
ELEMENTY ŚRODOWISKA ZEWNĘTRZNEGO
A.CZYNNIKI BIOGEOGRAFICZNE ,CZYLI MODYFIKATORY NATURALNE :
-ZASOBY WODNE I MINERAL W OTOCZ ORAZ SKŁAD POWIETRZA
-ORG ŻYWE ,Z KT CZŁ SIĘ STYKA (ROŚLINY ,ZWIERZ ,PASOŻYTY ,BAKTERIE ,WIRUSY)
-KLIMAT A SZCZEG TEMP,WILGOT ,CIŚN I RUCHY POWIETRZA, NASŁONECZN, RADIACJE ,POLE ELEKTROMAGNET
MIESZKAŃCY STREF ZIMNIEJSZYCH MAJĄ WIĘKSZĄ MASĘ CIAŁA, DŁ TUŁÓW, K D KRÓT. OSOB ZAMIESZK TERENY O GORĄCYM TROPIK KLIMACIE CHARAKTER SIĘ MNIEJSZĄ MASĄ CIAŁA ,DŁUŻSZYMI K D I KG ORAZ MNIEJSZYMI OBWODAMI I WYMIAR POPRZECZ CIAŁA. WSKAZUJE SIĘ RÓWNIEŻ ,ŻE NAJKORZYST DLA WCZESNEGO DOJRZEW DZIEWCZĄT JEST REJON ŚRÓDZIEMNOMORSKI A IM DALEJ NA PÓŁNOC I POŁUDNIE TYM DZIEWCZĘTA DOJRZEWAJĄ PÓŹNIEJ.
- UKSZTAŁT TERENU
- SIŁY GRAWITACJI I PRZYSPIESZEŃ
-ŹRÓDŁA DŹWIĘKÓW
B.CZYNNIKI SPOŁECZ EKONOM, MODYFIKATORY KULTUROWE:
- WEWNĄTRZRODZINNE : WYSOKOŚĆ ZAROBKÓW I SPOS PODZIAŁU DÓBR MATERIAL, POZIOM WYKSZTAŁC KULTUR RODZICÓW.
Z BADAŃ PRZEWĘDY Z 1993R. WYNIKA ,ŻE WYŻSZE WYKSZTAŁCENIE RODZICÓW WYRAŹNIE WSPÓŁWYSTĘPUJE Z WYŻSZYM POZIOMEM SPR FIZ I RÓWNOCZ PODSTAWOWE WYKSZTAŁC RODZICÓW WYBITNIE NEGATYWNIE WPŁ NA SPR FIZ.
- ZEW WZGLĘDEM RODZINY:OGÓLNY POZIOM KULTURY SPOŁECZ,WIEK I CHARAKTER ŚRODOW SPOŁ, SYSTEM WARTOŚCI TJ. TRADYCJE I ZWYCZAJE SPOŁECZNE, NAWYKI I ZWYCZAJE DOT STOSOW UŻYWEK, ORGANIZACJA FIZ ŚRODOWISKA CZŁOWIEKA.
C. TRYB ŻYCIA :
-AKT UMYSŁOWA I FIZ (PRACA ZAWOD ROZKŁAD CODZIENNYCH ZAJĘĆ, TR SPORT, REKREACYJNY,ĆW FIZ.
- WYPOCZYNEK ,SEN
TA ZŁOŻONOŚĆ WPŁYWÓW POWODUJE ,ŻE NIEKIEDY ODRĘBNIE MÓWI SIĘ O NP. ŚRODOWISKU WSPIERAJĄCYM ZDR
AKT FIZ MA WPŁ NA SPR ,ALE RÓWNOCZ OSOBNIK BARDZIEJ SPR WYK WIĘKSZE CHĘCI BYCIA AKT. NA PODOBNEJ ZASADZIE WARUNKUJE SIĘ SPR (H-RF) ORAZ ZDR.
TYPY ZMIAN PRZYSTOSOWAWCZYCH:
KT SĄ REAK NA BODŹ ŚRODOW
-JEDNORAZ ODPOWIEDZ NA BODZIEC POJED LUB ICH KRÓTKOTRW SERIĘ
- ZMIANY ADJUSTACYJNE,WZGLĘDNIE TRWAŁE, ALE ODWRACAL, A WIĘC TAKIE, KT COFAJĄ SIĘ PO PEWNYM CZASIE OD USTĄPIENIA DZIAŁANIA BODŹCA
- ZMIANY ADAPTABILNE ,CZYLI PRZYSTOSOW PLASTYCZNE ,KT WYRAŻA SIĘ W ZMIANACH TRWAŁYCH NIEODWRAC: DOT ONE JEDNAK FENOTYPU ,A NIE GENOT
- ADAPTACJA GENET, KT DOT ZMIAN WYWOŁ W ZAKRESIE STRUKTUR DNA I MATERIAŁU GENET ORAZ MA PROW DO UTRWAL SIĘ W POPUL OSOB NAJLEPIEJ PRZYSTOSOW.
W WYPADKU TR ZDOLNOŚCI MOTOR I ELEMENTÓW SPR FIZ MAMY DO CZYNIENIA PRZEDE WSZYSTKIM Z ADJUSTACYJNYM CHARAKTEREM ZMIAN, RZADKO ADAPTABILNYMI.
SKUT DZIAŁ ŚROD ZAL TEŻ OD: - OKRESUROZW GENET/ -GENET ZDETER WRAŻ NA BODŹ, -NABYT TOLER NA BODŹ LUB DODAT UWRAŻLW
EKSTENSYTYWNOŚĆ – WRAŻLIW NA BODŹCE ŚRODOW I TRYB ŻYCIA . MĘŻCZ ŁATWIEJ ODCHYLAJĄ SIĘ Z TORU ROZW , ŁATWIEJ TEŻ NA TEN TOR WRACAJĄ... KOBIET POŚ LEPSZE MECHAN OBRONNE PRZED ZAKAŻENIEM ,WYKAZ SZYB I SILN REAKCJE IMMUNOLOG. MOŻLIWOŚCI WPŁ CZYNNIKÓW ŚRODOWISK NA ELEMENTY SPR FIZ SĄ ŚCIŚLE KONTROLOWANE GENET. ZAKRES ODCHYLENIA W PRZEBIEGU ROZW OSOB JEST MOŻLIWY W ZAKRESIE NORMY REAKCJI, A W ODNIESIENIU DO POPUL MÓWIMY O NORMIE ADAPTACYJNEJ
OKR SENSYTYWNE – FAZY WZMOŻ AKT NA BODŹCE ZEW. SPOS WYZN TYCH FAZ I OKR WYST SĄ B DYSKUSYJNE. UWAŻA SIĘ IŻ STYMUL RUCH JEST NAJSKUT W OKR PRZYŚ NATURAL ROZW CECHY W ONTOGEN. ORG CZŁ JEST WRAŻ PRZEZ CAŁE ŻYCIE.
POMIAR
CZYNN WPŁ NA POŹ SPR FIZ:
-WLK I CHAR ŚR SPOŁ (WIEŚ,MIASTO)/ -STATYU SPOŁ(WYKSZ, ZAWÓD)/ -POZIOM ZAMOŻN/ -POCHODZ ETN, RASOWE
WYŻSZE WYKSZT RODŹ=WYŻSZ SPR FIZ/ LEPSZE WAR BYTOWE NIE=WZR SPR FIZ/
OTOCZENIE
RODZINA- WZORCE POST, POMOC/ -SZKOŁA- TWORZ WAR, WZORCE/ -GRUPY- ISTOT, WZORY, WART, NORMY, OBYCZ, POZYT I NEGAT/ -ORG I PLAC WF – ZORG AKT, TKKF, FITN CLUB, DOĆER DO CAŁEJ RODZINY/ -ŚR MAS PRZEK
Florencja2013