Bielawska Katarzyna - Znaczenie alkoholu w rytuałach Asatru.pdf
(
128 KB
)
Pobierz
Microsoft Word - 009.DOC
Katarzyna Bielawska
Znaczenie alkoholu w rytua‡ach Asatru
Asatru jest nurtem neopogaæstwa odwo‡uj„cym siŒ do tradycji staro¿ytnych
i
œ
redniowiecznych German
ó
w, za‡o¿onym w roku 1973 przez islandzkiego
poetŒ Sveinbj
ö
rna Beinteinssona. Asatru to dos‡ownie "wiara w As
ó
w", ger-
maæskich bog
ó
w. Wyznawcy tej religii w du¿ym stopniu staraj„ siŒ opiera
æ
swoje wierzenia i rytua‡y na naukowej krytyce dostŒpnych
Ÿ
r
ó
de‡ literackich
(mit
ó
w, sag, pie
œ
ni skald
ó
w, kronik) i archeologicznych, wielu jej przyw
ó
d-
c
ó
w to profesjonalni germani
œ
ci i religioznawcy.
Du¿y nacisk w doktrynie Asatru po‡o¿ony jest na wype‡nianie norm
etycznych, tworzenie oraz podtrzymywanie wiŒz
ó
w rodzinnych i spo‡ecz-
nych. Neopoganie tego nurtu g‡osz„ szacunek nie tylko dla bog
ó
w i przy-
rody (co jest typowe dla neopogaæstwa jako takiego), lecz tak¿e dla przod-
k
ó
w, bohater
ó
w, wszystkich ludzi odwa¿nych, prawdom
ó
wnych i lojalnych.
NajwiŒksze grupy Asatru dzia‡aj„ w krajach skandynawskich, Niemczech,
Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Do tego nurtu neopogaæstwa
nale¿y wed‡ug r
ó
¿nych szacunk
ó
w ok. 3000
–
10000 os
ó
b; trudno
œ
ci z okre
œ
-
leniem liczby wyznawc
ó
w wynikaj„ z tego, ¿e skupiaj„ siŒ oni w nieza-
le¿nych grupach nazywanych Rodzinami (Kindred), kt
ó
re mog„, ale nie
musz„ wchodzi
æ
w sk‡ad wiŒkszych federacji. NajwiŒksza federacja
–
sku-
piaj„ca kilkadziesi„t takich Rodzin
–
to The Troth ("Wiara") w Stanach
Zjednoczonych, za‡o¿ona w 1988 g‡
ó
wnie z my
œ
l„ o zorganizowaniu sieci
wymiany informacji i szkoleæ oraz reprezentowaniu Asatru na zewn„trz
[So‡tysiak 1999a]. The Troth spo
œ
r
ó
d wszystkich federacji dysponuje naj-
lepiej skodyfikowan„ doktryn„ spisan„ w ponad 800
–
stronicowej ksiŒdze
"Our Troth" [1994], kt
ó
ra stanowi podstawowe wsp
ó
‡czesne
Ÿ
r
ó
d‡o wiedzy
religijnej dla anglojŒzycznych wyznawc
ó
w Asatru.
To nie wsp
ó
‡czesne publikacje s„ jednak dla neopogan z Asatru
najwa¿niejsze, tylko
œ
redniowieczne
Ÿ
r
ó
d‡a opisuj„ce religiŒ przedchrze
œ
ci-
jaæskich Skandynaw
ó
w. Najwa¿niejsza z nich jest Edda Poetycka (zwana
Starsz„)
–
zbi
ó
r 29 pie
œ
ni o bogach i legendarnych bohaterach, zawieraj„cy
tak¿e przypisywan„ Odynowi Pie
œ
æ Najwy¿szego (Havamal) z licznymi
wskaz
ó
wkami etycznymi [Edda Poetycka 1986]. Wa¿ne uzupe‡nienie do
niej stanowi Edda Prozaiczna (M‡odsza), podrŒcznik pie
œ
niarstwa skaldycz-
nego napisany w XIII w. przez Snorriego Sturlusona [Snorri 1954] i zawie-
raj„cy systematyczny wyk‡ad skandynawskiej mitologii. Wyznawcy Asatru
210
———
siŒgaj„ tak¿e do innych
œ
redniowiecznych
Ÿ
r
ó
de‡: w sagach znajduj„ opisy
codziennego ¿ycia, z chrze
œ
cijaæskich kronik czerpi„ informacje o rytua‡ach
i
œ
wi„tyniach. Poniewa¿ nie wszystko o
œ
redniowiecznym pogaæstwie wia-
domo, a wielu istotnych element
ó
w kultury
œ
redniowiecznych Skandyna-
w
ó
w nie da siŒ wsp
ó
‡cze
œ
nie odtworzy
æ
(jak cho
æ
by s„downictwa lub
krwawych ofiar), Asatru jest nie tyle
œ
cis‡„ rekonstrukcj„ dawnej religii, co
pr
ó
b„ stworzenia nowej jako
œ
ci inspirowanej przesz‡o
œ
ci„.
Charakterystyczn„ cech„ Asatru, rzucaj„c„ siŒ w oczy ju¿ przy pobie¿-
nym ogl„dzie tej religii, jest ogromne rytualne znaczenie alkoholu (zw‡asz-
cza miodu i piwa). Alkohol wykorzystywany jest
–
niekiedy w du¿ych
ilo
œ
ciach
–
podczas niemal wszystkich
œ
wi„t i uroczysto
œ
ci. Niekt
ó
rzy ob-
serwatorzy Asatru uwa¿aj„ nawet, ¿e jest to religia alkoholik
ó
w [Rei-
mer
–
Muller 1994], a sami przyw
ó
dcy religijni wiele energii trac„ na prze-
strzeganie, ¿eby nie upija
æ
siŒ podczas
œ
wi„t, zw‡aszcza wtedy, kiedy w
rytuale uczestnicz„ osoby z zewn„trz.
Poni¿ej przedstawiŒ bardziej szczeg
ó
‡owy opis sposob
ó
w wykorzy-
stywania alkoholu w rytua‡ach Asatru. PodejmŒ tak¿e pr
ó
bŒ odpowiedzi na
pytanie, w jakim stopniu tak du¿e znaczenie alkoholu wynika z adaptacji
wzorc
ó
w
œ
redniowiecznego pogaæstwa
–
i czemu w og
ó
le zrytualizowane
spo¿ywanie miodu i piwa ma s‡u¿y
æ
.
Geneza alkoholu wed‡ug Snorriego Sturlusona
——————————————————————————————————————
Pochodzenie miodu pitnego zosta‡o obja
œ
nione przez Snorriego Sturlusona
w Eddzie Prozaicznej [Skaldskaparmal 58]. W‡o¿y‡ on w usta boga pie
œ
-
niarstwa Bragiego opowie
Ͼ
o Kvasirze, najm„drzejszym z ludzi, stworzo-
nym ze
œ
liny bog
ó
w na znak przymierza As
ó
w z Wanami. Pewnego dnia
zosta‡ on zaproszony na ucztŒ do As
ó
w i tam podstŒpem zabity przez dw
ó
ch
zazdrosnych kar‡
ó
w, Fjalara i Galara. Kar‡y poinformowa‡y As
ó
w, ¿e Kva-
sir udusi‡ siŒ od nadmiaru w‡asnej wiedzy i w ukryciu zmiesza‡y krew Kva-
sira z miodem. W ten spos
ó
b powsta‡ mi
ó
d pitny o niezwyk‡ych w‡a
œ
ciwo
œ
-
ciach. Kar‡y nap
ó
j ten przela‡y do dw
ó
ch glinianych naczyæ o nazwach Son
i Bodn oraz kocio‡ka Odr
ö
rir. Ten, kto z nich wypi‡, stawa‡ siŒ ponadprze-
ciŒtnie m„dry i uzdolniony w sztuce skaldycznej. Kar‡y chcia‡y zachowa
æ
dla siebie ten cenny skarb, nazywany odt„d Miodem Skald
ó
w
–
dlatego
postanowi‡y ukry
æ
go daleko. Uciekaj„c zabi‡y podstŒpem rodzic
ó
w
olbrzyma Suttunga.
¯
„dny zemsty Suttung zagrozi‡ kar‡om, ¿e utopi je w
morzu, a one, przera¿one, w zamian za wolno
Ͼ
zaoferowa‡y mu mi
ó
d. Sut-
211
———
tung przysta‡ na to, zabra‡ mi
ó
d i ukry‡ go w Hnitbj
ö
rg, stawiaj„c na stra¿y
swoj„ c
ó
rkŒ Gunnl
ö
d. Kiedy Asowie dowiedzieli siŒ o wszystkim, postano-
wili odebra
æ
Suttungowi cenny trunek i pos‡ali Odyna, ¿eby odzyska‡ spu
œ
-
ciznŒ Kvasira. Odyn pod postaci„ parobka B
ö
lverka zatrudni‡ siŒ u Baugie-
go, brata Suttunga, ¿„daj„c w zamian za pracŒ ‡yk cudownego miodu. Po
namowach Baugiego Suttung zgodzi‡ siŒ odda
æ
jedn„ kroplŒ. Jak siŒ okaza-
‡o, by‡ to podstŒp. Baugi usi‡owa‡ zabi
æ
parobka, lecz ten przemieniaj„c siŒ
w wŒ¿a w
œ
lizgn„‡ siŒ do groty, gdzie Gunnl
ö
d pilnowa‡a miodu. Przez trzy
noce wsp
ó
‡¿y‡ z ni„, za co dziewczyna obieca‡a mu trzy ‡yki miodu. Pierw-
szym ‡ykiem Odyn opr
ó
¿ni‡ Odr
ö
rir, drugim ca‡y Bodn, a trzecim Son, po
czym przemieni‡ siŒ w or‡a i odlecia‡ do Asgardu. Kiedy Asowie zobaczyli,
¿e Odyn nadlatuje, przygotowali naczynie, do kt
ó
rego b
ó
g splun„‡ miodem.
Od tej pory ka¿dy, kto chcie zosta
æ
poet„ lub uczonym, wypija odrobinŒ
trunku z b‡ogos‡awieæstwem bog
ó
w Asgardu [por. So‡tysiak 2002].
Opowie
Ͼ
ta pokazuje, dlaczego alkohol jest tak wa¿ny. Mi
ó
d pitny to
nap
ó
j
œ
wiŒty, krew Kvasira i po
œ
rednio
œ
lina bog
ó
w. Ma on w‡a
œ
ciwo
œ
ci
magiczne i daje natchnienie tym, kt
ó
rzy chc„ wychwala
æ
bog
ó
w piŒknymi
s‡owami. Alkohol daje mo¿liwo
Ͼ
zbli¿enia siŒ ludzi do bog
ó
w i bohater
ó
w.
Wyznawcy Asatru s„ bowiem przekonani, ¿e wszystkie organizowane przez
nich uczty, rytua‡y i ceremonie odbywaj„ siŒ tak¿e w
œ
wiecie bog
ó
w. Tak
wiŒc Asowie, Wanowie i duchy opiekuæcze bior„ czynny udzia‡ we wszyst-
kich
œ
wiŒtach, popijaj„c ten sam trunek. St„d ogromne znaczenie ma forma
odprawianego rytua‡u oraz jako
Ͼ
i ilo
Ͼ
przygotowywanych oraz spo¿y-
wanych przez wyznawc
ó
w Asatru napoj
ó
w i pokarm
ó
w.
Przygotowanie do rytua‡u
——————————————————————————————————————
Podczas rytua‡
ó
w Asatru najczŒ
œ
ciej wykorzystywany jest mi
ó
d pitny, r
ó
¿ne
rodzaje piwa, jab‡ecznik. Mniejsz„ popularno
œ
ci„ cieszy siŒ wino, nieliczni
neopoganie preferuj„ mocne trunki: w
ó
dkŒ i bimber. Dopuszczane s„ tak¿e
likiery, nalewki, a nawet napoje bezalkoholowe dla tych, kt
ó
rzy nie mog„
lub nie chc„ pi
æ
alkoholu (niepe‡noletni, kierowcy, abstynenci, kobiety w
ci„¿y). WiŒkszo
Ͼ
wyznawc
ó
w Asatru zaopatruje siŒ w sklepach, ale wszys-
cy zgodni s„ co do tego, ¿e najlepsze jest w‡asnorŒcznie uwarzone piwo lub
mi
ó
d [Dauster 1992]. Za przyk‡ad bior„ olbrzyma ˘gira, kt
ó
ry musi co
roku zim„ organizowa
æ
uczty bogom, odk„d Thor zdoby‡ dla niego warnik
na milŒ g‡Œboki [Hymiskvida].
212
———
Najbardziej wskazanym rytualnym alkoholem jest mi
ó
d pitny, mocny i
s‡odki. Poniewa¿ w Stanach Zjednoczonych trudno go dosta
æ
, czŒsto jest
imitowany przez wino z dodatkiem miodu pszczelego lub cukru.
Poza alkoholem do odprawienia rytua‡
ó
w potrzeba piŒciu podstawowych
rekwizyt
ó
w: o‡tarza (mo¿e by
æ
to stolik, kamieæ lub pieniek), misy ofiarnej
nazywanej blotbolli lub hlaut (do niej zlewana jest ofiara), ga‡„zki do
b‡ogos‡awieæstw, m‡ota (prawdziwego lub talizmanu) i oczywi
œ
cie rogu.
R
ó
g jest bardzo wa¿ny, poniewa¿ symbolizuje StudniŒ Przeznaczenia, przy
kt
ó
rej Asowie zbieraj„ siŒ na thing.
Symbel
——————————————————————————————————————
Symbel jest rytua‡em praktykowanym przez wszystkich wyznawc
ó
w Asatru,
maj„cym na celu stworzenie i umocnienie wsp
ó
lnoty ludzi, zmar‡ych
przodk
ó
w i bog
ó
w. Ca‡y ceremonia‡ rozpoczyna godi (kap‡an), gydia
(kap‡anka) lub g‡owa Rodziny, pozdrawiaj„c bog
ó
w i zgromadzonych.
Symbel odbywa siŒ na siedz„co, najczŒ
œ
ciej przy stole. Wed‡ug tradycji
pierwszy toast nale¿y do organizatora uroczysto
œ
ci, p
óŸ
niej r
ó
g kr„¿y w
krŒgu. Tylko osoba trzymaj„ca r
ó
g mo¿e przemawia
æ
i nikt nie ma prawa
jej przerwa
æ
. Dobre wychowanie nakazuje nie zanudza
æ
s‡uchaczy zbyt
d‡ugim przem
ó
wieniem. Je
œ
li toast jest nudny, pie
œ
æ fa‡szywie za
œ
piewana,
poemat
Ÿ
le recytowany, a pogl„dy g‡upie, uczestnicy ceremonii musz„
zachowa
æ
dla siebie wszystkie uwagi i komentarze. Je
œ
li jednak toast godzi
w honor kogo
œ
z Rodziny, mo¿e on wznie
Ͼ
kontr
–
toast, gdy r
ó
g jest w jego
d‡oniach
–
wtedy tak¿e nikt nie ma prawa mu przerwa
æ
. Je
œ
li toast podoba
siŒ zebranym, mog„ wyrazi
æ
to kr
ó
tkim okrzykiem. Wed‡ug neopogan
wszystkie wypowiedziane podczas toastu s‡owa, kt
ó
re zosta‡y zatwierdzone
‡ykiem alkoholu, wŒdruj„ do Studni Przeznaczenia, gdzie zostaj„ na wieki.
Je
œ
li grupa wyznawc
ó
w jest ma‡a (2
–
5 os
ó
b), to w
œ
r
ó
d uczestnik
ó
w
kr„¿y jeden du¿y r
ó
g, po d‡u¿szym toa
œ
cie ka¿dy wypija ‡yk i przekazuje
r
ó
g nastŒpnej osobie. Je
œ
li jednak zgromadzonych jest wielu (mo¿e by
æ
nawet 100
–
200 os
ó
b), to ka¿dy z cz‡onk
ó
w Rodziny ma sw
ó
j w‡asny
mniejszy r
ó
g i po toa
œ
cie wypija jego zawarto
Ͼ
.
CzŒsto przez ca‡y wiecz
ó
r uczestnicy symbel pij„ z kielich
ó
w i jedynie
podczas toast
ó
w minne
–
symbel, wznoszonych na cze
Ͼ
zmar‡ych i
przodk
ó
w, u¿ywaj„ rogu. Alkohol w rogu jest uzupe‡niany przez wybrane
kobiety. Nalewaj„ca do rogu jest identyfikowana z idis„
–
duchem
opiekuæczym, lub walkiri„
–
dziewic„ podaj„c„ mi
ó
d Odynowi i bohaterom
213
———
w Walhalli [por. Grimnismal 36]. Dba ona o to, aby r
ó
g zawsze by‡ pe‡ny i
ka¿dy m
ó
g‡ wypi
æ
tyle, ile chce.
Symbel mo¿e przybiera
æ
r
ó
¿ne formy. Pierwszy rodzaj rytua‡u to
minne
–
symbel, odbywaj„cy siŒ podczas
œ
wi„t kalendarzowych i zwyk‡ych
biesiad Rodziny. Minne znaczy "pamiŒ
æ
"
–
w tym wypadku pamiŒ
æ
o
przodkach, bogach i sk‡adanych im obietnicach. Tego rodzaju symbel
sk‡ada siŒ z trzech kolejek toast
ó
w. Pierwszy wznoszony jest przez
prowadz„cego rytua‡ na cze
Ͼ
b
ó
stwa bŒd„cego patronem danego spotkania
lub
œ
wiŒta. NastŒpnie ka¿dy z uczestnik
ó
w kolejno wychwala swojego
boskiego patrona i podaje r
ó
g nastŒpnej osobie z krŒgu. Drugi toast jest
wznoszony na cze
Ͼ
kt
ó
rego
œ
z bohater
ó
w, najczŒ
œ
ciej legendarnych.
Ostatni wreszcie toast przypomina uprzednio z‡o¿on„ przysiŒgŒ, lub po
prostu jest opowie
œ
ci„ o dokonanych czynach. Podczas tego rytua‡u
przemowy s„ bardzo kr
ó
tkie i tre
œ
ciwe. "Our Troth" podaje w skr
ó
cie:
"Pierwsz„ rundŒ po
œ
wiŒcamy bogom, drug„ pamiŒci bohater
ó
w, trzeci„
tym, kt
ó
rzy rz„dz„ naszymi uczuciami".
Inny, kr
ó
tszy rytua‡ to rzadko praktykowany symbel handlowy, urz„dzany na
cze
Ͼ
kupc
ó
w i przyby‡ych niespodziewanie go
œ
ci. Ma on bardziej lu
Ÿ
ny
charakter. Pierwszy toast wznoszony jest ku czci bog
ó
w lub bogiæ, a drugi jest
ca‡kowicie dowolny, czŒsto w formie poematu, opowie
œ
ci lub pie
œ
ni.
Tak zwany symbel biesiadny odbywa siŒ najczŒ
œ
ciej podczas uroczys-
to
œ
ci rodzinnych takich, jak narodziny dziecka, nadanie imienia,
œ
lub, lub
osi„gniŒcie dojrza‡o
œ
ci. Sk‡ada siŒ z trzech toast
ó
w wznoszonych przez
kap‡ana: najpierw ku czci Odyna (lub Thora, je
œ
li kto
œ
nie ¿yje w zgodzie z
Odynem), drugi ku czci Nj
ö
rda, a trzeci
–
Freya. W mniej sformalizowanej
postaci pierwszy toast po
œ
wiŒcony jest bogom, drugi przodkom i bohaterom,
trzeci zebranym cz‡onkom Rodziny. Potem zaczyna siŒ uczta i ka¿dy mo¿e
do woli pi
æ
i przemawia
æ
. Ze wzglŒdu na to, ¿e zazwyczaj liczba uczest-
nik
ó
w
œ
wiŒta jest du¿a, ka¿dy pije ze swojego rogu lub kielicha.
Czwarty rodzaj rytua‡u to symbel wi„¿„cy przesz‡o
Ͼ
, tera
Ÿ
niejszo
Ͼ
i
przysz‡o
Ͼ
. Uczestnicy rytua‡u i tym razem wznosz„ trzy toasty. Podczas
pierwszego pij„ za to, co by‡o i wspominaj„ dawne wydarzenia, na przyk‡ad
sw
ó
j pierwszy rytua‡ Asatru, czyli nadanie imienia. Drugi toast wznosz„ dla
upamiŒtnienia obecnych wydarzeæ i ¿ycia w Rodzinie. Trzeci zwi„zany jest
z przysz‡o
œ
ci„: oczekiwaniami, marzeniami i postanowieniami. CzŒsto pod-
czas tego
œ
wiŒta sk‡adane s„ obietnice.
Najbardziej popularny i najmniej sformalizowany jest symbel rodzinny,
organizowany przez krewnych, ewentualnie grono najbli¿szych przyjaci
ó
‡.
Tu regu‡y nie s„
œ
ci
œ
le przestrzegane, liczba toast
ó
w jest raczej nieokre
œ
lona
Plik z chomika:
roszczin
Inne pliki z tego folderu:
rytua-tczy-chaosu.pdf
(236 KB)
gowne-techniki-magyi-chaosu.pdf
(237 KB)
jestes-poteznym-chaota.pdf
(237 KB)
postrzeganie-wiata(1).pdf
(237 KB)
postrzeganie-wiata.pdf
(237 KB)
Inne foldery tego chomika:
AMI-CHIEN BONDING
ASTROLOGIA
Camera
CHMIELEWSKA
Dokumenty
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin