POGODA
Praca zaliczeniowa
z edukacji środowiskowej
Anna Przywara
Katarzyna Sałata
Marta Wójcikowska
Treści kształcenia w obrębie tematu „Pogoda”
Na podstawie „Programu nauczania środowiska społeczno-przyrodniczego z elementami edukacji ekologicznej w kl. I-III szkoły podstawowej” H. Kitlińskiej-Pięty
Klasa I
1. Rośliny w klasie – rośliny hodowlane w klasie, czynniki warunkujące życie roślin w klasie – woda, światło, temperatura, czyste powietrze, sadzenie i rozmnażanie roślin doniczkowych – fazy wzrostu.
2. Zachowanie się na jezdni – poruszanie się po drogach w trudnych warunkach atmosferycznych.
3. Przyroda w różnych porach roku:
ð Jesienne zmiany w przyrodzie – zmiany pogody, zachowanie się zwierząt, park jesienią.
ð Jesień w ogrodzie warzywnym – warzywa i owoce zbierane jesienią, prace jesienne w ogrodzie.
ð Zimowe zmiany w przyrodzie – przystosowanie drzew iglastych i liściastych do zimy, przystosowanie zwierząt do zimy, pomoc zwierzętom w przetrwaniu zimy.
ð Wygląd lasu , parku wiosną – pierwsze rośliny wiosenne i ich kwiaty, zachowanie się zwierząt z nastaniem wiosny, wiosenne zmiany przyrody w ogrodzie, piękno przyrody w różnych porach roku, przystosowanie życia człowieka do różnych pór roku, przygotowanie mieszkań i domów do kolejnych pór roku.
Klasa II
1. Zachowanie się na jezdni – warunki drogowe w różnych porach roku.
2. Jesień w ogrodzie i sadzie:
ð Kalendarzowa jesień – zjawiska towarzyszące tej porze roku, zmiany pogody – temperatura, wiatry, zachmurzenie opady.
ð Przygotowanie się roślin i zwierząt do jesieni – oznaki jesieni w przyrodzie, zmiany w życiu roślin, zachowanie się zwierząt i ptaków.
ð Potrzeby roślin warzywnych – warunki życia, rodzaje roślin warzywnych.
ð Drzewa i krzewy owocowe – wygląd sadu jesienią, owoce i ich gatunki.
ð Prace jesienne w ogrodzie i sadzie – prace porządkowe i pielęgnacyjne, narzędzia ogrodnicze, zbór warzyw i owoców.
ð Przechowywanie i przetwarzanie warzyw i owoców – sposoby naturalnego przechowywania warzyw i owoców, rodzaje przetworów i domowe sposoby ich robienia.
3. Nasza planeta Ziemia – pory roku – ruch Ziemi dookoła Słońca, zjawiska astronomiczne towarzyszące porom roku, rok to 12 miesięcy, oświetlenie Ziemi przez Słońce, dzień i noc – ruch Ziemi dookoła własnej osi.
4. Zima w przyrodzie:
ð Zmiany w przyrodzie zachodzące zimą – początek kalendarzowy zimy, zimowe warunki życia roślin i zwierząt, dokarmianie zwierząt. Co jest ptakom potrzebne zimą? Jak ludzie dostosowują się do warunków zimowych?
ð Pogoda w różnych porach roku – zimowy wygląd przyrody w miejscu zamieszkania, sporty zimowe, zjawiska pogodowe w innych porach roku.
5. Obserwacje pogody:
ð Wiatr – jak powstaje, jest ruchem powietrza, różna prędkość wiatru, kierunek wiatru, rodzaje wiatru, przyrządy określające kierunek i prędkość wiatru, wykorzystanie energii wiatru i jego znaczenie dla ekologii.
ð Rodzaje opadów atmosferycznych – powstanie deszczu, znaczenie deszczu, właściwości wody deszczowej i śniegu, rodzaje chmur i zachmurzenia, inne opady atmosferyczne (mżawka, grad), burza, szron, rosa, szadź, mgła, susze i powodzie.
ð Temperatura powietrza i jej mierzenie – rodzaje termometrów i budowa termometru, temperatury ujemne i dodatnie, mapa pogody, kalendarz pogody, zmiany klimatyczne (ocieplenie) a zanieczyszczenia powietrza, przystosowanie ludzi do pogody.
6. Wiosna w sadzie, ogrodzie i na łące:
ð Wiosenne zmiany w przyrodzie – przedwiośnie, początek kalendarzowej wiosny, wiosenne zmiany pogody, równonoc wiosenna, przebudzenie wiosenne roślin i zwierząt
ð Powstawanie owocu – rozwój rośliny od nasienia do nasienia, warunki wpływające na kiełkowanie nasion.
Klasa III
1. Pole w okresie letnio – jesiennym – życie i praca na polu – wygląd pól latem i jesienią, prace polowe latem – żniwa, prace polowe jesienią, zboża ozime i jare.
2. Życie w lesie jesienią – warunki, czynniki życia w lesie i na polu (np. temperatura, nasłonecznienie).
3. Woda w przyrodzie:
ð Znaczenie wody w przyrodzie i życiu człowieka, trzy stany skupienia wody, temperatura wrzenia, zamarzania wody oraz topnienia lodu, właściwości lodu.
ð Krążenie wody w przyrodzie – zjawiska zachodzące w przyrodzie: parowanie, powstawanie chmur, opady, wsiąkanie wody.
4. Wiosna w lesie i na polu:
ð Zmiany na polu w porze wiosennej – wiosenne prace w polu – przygotowanie do siewu, etapy rozwoju roślin, zwierzęta pół uprawnych.
ð Wiosenne zmiany w lesie – warunku życia w lesie wczesną wiosną (wilgotność, temperatura, nasłonecznienie), życie roślin i zwierząt leśnych w porze wiosennej.
5. Życie w środowisku wodnym – warunki życia i rozwoju w środowisku wodnym, życie w zbiornikach wodnych latem i zimą.
Wszystkich ludzi, niezależnie od tego, jaki zakątek Ziemi zamieszkują, łączy jedno: zależność od słońca i deszczu, gorąca i zimna, od śniegu, lodu i wiatru. Na Ziemi mamy do czynienia z wszelkimi możliwymi rodzajami pogody. Podczas gdy u nas panuje przykry ziąb, gdzie indziej jest cudownie ciepło i słonecznie.
Pogoda wywiera istotny wpływ na nasze życie. Zmiany pogody mogą w każdej chwili zakłócić radość z weekendu spędzanego nad wodą, przebieg prac polowych czy lot na urlop. Wielu z nas uważnie śledzi prognozę pogody – nawet jeśli zapowiedziany deszcz opóźnia się lub w ogóle nie nadchodzi.
Większość z nas rano wygląda z ciekawością przez okno. Sprawdzamy czy świeci słońce, czy niebo jest bezchmurne? Jeśli tak, zaczynamy dzień z ochotą. Ciemne chmury wpędzają nas w przygnębienie. Od pogody wiele zależy: nasz ubiór, wolny czas, plony, materiał, z którego buduje się domy. Pogoda wpływa również na stan naszego zdrowia. Ludzie wrażliwi reagują często na zmianę pogody bólem głowy i zmęczeniem. Jesienią i zimą, gdy na dworze jest chłodno, częściej chorujemy. Pogoda może również kształtować krajobraz. Śnieg zasila lodowce, lód rzeźbi stoki górskie, wiatr szlifuje skały, piasek usypuje wysokie wydmy. Przed pogodą nikt i nic się nie schroni. Pogoda towarzyszy nam wszędzie.
Składniki pogody - czyli fizyczne właściwości troposfery:
· Temperatura powietrza
· Ciśnienie atmosferyczne
· Wilgotność
· Nasłonecznienie
· Siła i kierunek wiatru
· Zachmurzenie i rodzaj chmur
· Opady i osady atmosferyczne- ich rodzaj i wielkość,
· Zjawiska atmosferyczne np. burze,
· Ostatnio podaje się także stężenie alergenów w powietrzu.
Badaniem zjawisk pogodowych zajmuje się meteorologia, ich przewidywaniem dział meteorologii - synoptyka. Dane meteorologiczne zbierane są przez stacje meteorologiczne. W Polsce sieć tych stacji obsługiwana jest przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Charakterystyczny przebieg zmian pogody na danym obszarze to jego klimat.
Prognoza pogody
Jest to przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu prognozy.
Podstawowe parametry opisujące stan atmosfery to ciśnienie, temperatura, prędkość i kierunek wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak zachmurzenie, zamglenie, stan morza, zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami prognozy pogody i często zależą od prognozy podstawowych elementów.
Prognoza pogody zależy od ilości i jakości danych początkowych. Ze względu na chaotyczną naturę procesów opisujących rozwój zjawisk atmosferycznych prognoza pogody staje się z czasem coraz mniej dokładna.
POGODA W PYTANIACH:
Z czego są zrobione chmury?
Niektóre chmury wyglądają tak, jakby zrobione były z wełny – ale tak nie jest! Chmury składają się z miliardów maleńkich kropelek wody i kryształków lodu. Te kropelki i kryształki są tak lekkie, że unoszą się w powietrzu.
Kiedy z chmur pada deszcz?
Deszcz spada wtedy, kiedy kropelki w chmurze zaczynają się ze sobą łączyć. Stają się coraz większe i cięższe, aż w końcu są zbyt ciężkie, by unosić się w powietrzu, spadają więc na ziemię jako deszcz.
Kiedy chmury „znikają”?
Następuje to gdy powietrze ogrzeje się do tego stopnia, że ilość otaczającej pary wodnej spadnie poniżej dolnej granicy nasycenia (np. w czasie osiadania mas powietrza w atmosferze). Kropelki wody znajdujące się w chmurach zamieniają się wówczas w parę wodną: przechodzą w stan gazowy i stają się niewidoczne. Gdy rankiem nad łąkami unosi się mgła, można zauważyć, że znika ona natychmiast, gdy tylko wstanie słońce i powietrze trochę się ogrzeje.
Kiedy powstaje mgła?
Mgła to nic innego jak sięgająca do ziemi chmura. Przeważnie występuje w obniżeniach terenu. Często powstaje wieczorem lub nocą, gdy ciepłe, wilgotne powietrze przygruntowe ochładza się. Wtedy nadmiar pary wodnej wytrąca się w powietrzu w postaci milionów drobniutkich kropelek wody, znacznie ograniczając widoczność. Przy powierzchni Ziemi jest ona wtedy mniejsza niż 1 kilometr. Jeśli przekracza 1 kilometr, mówimy o zamgleniu. Czasem mgły towarzyszą przemieszczaniu się frontów atmosferycznych, kiedy ciepłe masy powietrza przepływają nad zimnym podłożem.
Jak powstają płatki śniegu?
Płatki śniegu to zamarznięte krople deszczu. Tworzą się one podczas silnego zimna w chmurach. Wygląda to tak: krople deszczu dość szybko schładzają się w chmurach, przekształcają się w kryształki lodu i stają się tak ciężkie, że nie mogą się dłużej utrzymać w chmurze. W końcu jako płatki śniegu spadają na ziemię. Gdy jest bardzo zimno, śniegowe gwiazdki są małe. Kiedy robi się trochę cieplej, już podczas swego opadania na ziemię zaczynają się topić, sklejają się i tworzą grube, duże płatki.
Jak zimny jest śnieg?
Płatki śniegu to kropelki wody, które zamarzły i zamieniły się w kryształki lodu. By pozostać w takiej formie, muszą przebywać w temperaturze nie wyższej niż 0 stopni C. Jeśli zrobi się cieplej, płatki śniegu topnieją i spadają na ziemię jako deszcz.
Gdzie rodzą się burze?
Burze tworzą się w wielkich czarnych chmurach burzowych, które czasami powstają pod koniec gorącego letniego dnia. We wnętrzu takiej chmury wieje bardzo silny wiatr, który porywa ze sobą krople widy, cała chmura naładowana jest też elektrycznością. Ładunki elektryczne pojawiają się na niebie jako ogromne, oślepiające iskry zwane błyskawicami lub piorunami.
Czym jest grzmot?
Błyskawice są niesamowicie gorące. Kiedy rozbłyskują na niebie, podgrzewają powietrze tak szybko, że wydaje głośny niski dźwięk przypominający eksplozję. To właśnie jest grzmot.
Co to jest wiatr?
Wiatrem nazywamy poziomy ruch powietrza. Przy niewielkich prędkościach wiatru przepływ powietrza przy powierzchni Ziemi jest spokojny i uporządkowany, przy dużych prędkościach zaś ma burzliwy, turbulencyjny charakter z zaburzeniami o różnych kształtach i rozmiarach. Wskutek tych zaburzeń prędkość i kierunek wiatru ulegają krótkotrwałym, gwałtownym, nieregularnym zmianom.
Jak powstaje wiatr?
Promienie słoneczne ogrzewają powierzchnię Ziemi bardzo nierównomiernie. Na poszczególnych obszarach powietrze ma więc zróżnicowaną temperaturę. Skutkiem tego w różnych regionach naszego globu występuje różne ciśnienie atmosferyczne. Naturalne dążenie atmosfery do zachowania równowagi powoduje, że powietrze spływa z obszarów wyższego ciśnienia do obszarów o niższym ciśnieniu. Ten poziomy ruch powietrza atmosferycznego, zwany właśnie wiatrem, może osiągnąć różne prędkości – od ciszy do huraganu, w zależności od tego, jak duże są różnice ciśnień atmosferycznych pomiędzy danymi obszarami.
Dlaczego wieje wiatr?
Kiedy czujesz powiew wiatru, to znaczy, że porusza się powietrze. Powietrze przemieszcza się wtedy, kiedy jest ciepłe. Robi się wówczas lżejsze i podnosi ku niebu. W jego miejsce wpływa chłodniejsze powietrze i tak właśnie powstaje wiatr.
Dokąd wieje wiatr?
Każdy, kto spędzał wakacje nad morzem, mógł zaobserwować następujące zjawisko: od godzin nocnych aż do godzin popołudniowych wiatr wieje od lądu do morza. Ląd nagrzewa się szybciej niż morze. Koło południa wiatr zmienia kierunek i wieje od morza w kierunku lądu. Zjawisko to nazywamy bryzą nocną i dzienną. Jest ono spowodowane zmianami ciśnienia atmosferycznego w ciągu doby nad lądem i morzem. Podobnie jest w górach. Promienie słoneczne różnie nagrzewają stoki gór i doliny: powstają wiatry dolinne i stokowe.
Co to jest tornado?
Tornado to wirujący wiatr, który przesuwa się po ziemi, wciągając wszystko, co staje mu na drodze. Tornada występują głównie w Ameryce Północnej. Huragan to inny rodzaj wirującego wiatru, który powstaje najczęściej nad ciepłymi morzami tropikalnymi. Huragan może wiać z prędkością dochodzącą do 240 kilometrów na godzinę.
Jak mierzy się temperaturę?
Nie tylko powietrze, lecz wszystkie materiały rozszerzają się pod wpływem ciepła, a przy ochłodzeniu ponownie się kurczą. Zjawisko to wykorzystuje się do pomiarów temperatury: do zbiorniczka, w który wtopiona jest wąska szklana rurka, wlewa się płyn. Najczęściej jest nim rtęć, może to być także zabarwiony na czerwono lub niebiesko alkohol. Gdy temperatura wzrasta, płyn pomiarowy bez przeszkód rozszerza się w szklanej rurce – słupek cieczy podnosi się. Gdy temperatura spada, płyn kurczy się i słupek opada. Obok szklanej rurki jest umieszczona skala pomiarowa. Wysokość temperatury odczytujemy na niej w miejscu. Gdzie zatrzymał się słupek.
Co to jest temperatura odczuwalna?
Nie zawsze temperatura powietrza odczytana z termometru zgadza się z odczuciem zimna lub ciepła. Zależy ono przede wszystkim od siły wiatru, wilgotności powietrza, zachmurzenia i promieniowania słonecznego. Wielu ludzi odczuwa na przykład temperaturę O stopni C przy bezwietrznej pogodzie jako znośną. Przy sile wiatru 3 w skali Beauforta, który ledwie porusza małymi gałązkami, temperatura 0 stopni C działa na skórę podobnie jak temperatura -6,9 stopni C, a przy sile wiatru 6 nawet jak -15,8 stopni C. Amerykanie określają to zjawisko terminem wind-chill (wietrzny deszcz).
Jak gorąco jest na pustyni?
Na najgorętszych pustyniach temperatura dochodzi do 50 stopni C, a trudno tam znaleźć choćby skrawek cienia. W nocy robi się jednak bardzo zimno.
Gdzie jest najzimniejsze miejsce na Ziemi?
Stacja Wostok położona na Antarktydzie to naprawdę bardzo zimne miejsce. Temperatura sięga tutaj zwykle -58 stopni C, kiedyś jednak spadła do -89 stopni C. Była to najniższa temperatura, jaką kiedykolwiek zanotowano na Ziemi.
Jak można zmierzyć ciśnienie atmosferyczne?
Najbardziej rozpowszechnionymi przyrządami do pomiaru ciśnienia atmosferycznego w naszych domach są barometry aneroidowe (puszkowe). W środku takiego barometru znajduje się cienkościenna metalowa puszka z praw...
annwlo2