1999.07_Genialne schematy.pdf

W tej rubryce prezentujemy schema−

co by było gdyby... Redakcja EdW nie

gwarantuje, że schematy są bezbłędne i na−

leży je traktować przede wszystkim jako

źródło inspiracji przy tworzeniu własnych

układów.

Przysyłajcie do tej rubryki przede wszy−

stkim schematy, które powstały jedynie na

papierze, natomiast układy, które zrealizo−

waliście w praktyce nadsyłajcie wraz z mo−

delami do Forum Czytelników i do działu

E−2000. Nadsyłając godne zainteresowania

schematy z literatury, podawajcie źródło.

Osoby, które nadeślą najciekawsze

schematy oprócz satysfakcji z ujrzenia

swego nazwiska na łamach EdW, otrzyma−

ją drobne upominki.

ty nadesłane przez Czytelników.

Są to zarówno własne (genialne) rozwiąza−

nia układowe, jak i ciekawsze schematy z

literatury, godne Waszym zdaniem publicz−

nej prezentacji bądź przypomnienia. Są to

tylko schematy ideowe, niekoniecznie

sprawdzone w praktyce, stąd podtytuł

Sterowanie od strony mikrofonu

Niektóre starsze mikrofony miały

wyłącznik. Wyłącznik taki mógł

służyć nie tylko do wyciszania mi−

krofonu, ale też do innych celów,

ponieważ był połączony z wtyczką

co najmniej jednym dodatkowym

przewodem (drugim była masa −

ekran kabla). Obecnie takich mi−

krofonów raczej się nie spotyka,

a jeśli mikrofon ma jakiś przełącz−

nik, to albo przerywa on obwód

mikrofonu, albo służy do stłumie−

nia najniższych częstotliwości.

Współczesne mikrofony podłącza

się do miksera lub wzmacniacza

za pomocą przewodu mającego

dwie (symetryczne) żyły plus

ekran. Taka liczba przewodów

uniemożliwia lub utrudnia przesła−

nie dodatkowej informacji, jak to

było w starych mikrofonach i ka−

blach z dodatkową żyłą. Sposób

pokazany na rysunku umożliwia

przesłanie dodatkowej informacji

od mikrofonu do miksera za po−

mocą standardowego symetrycz−

nego kabla mikrofonowego. Idea

jest następująca. Gdy przełącznik

S1 w mikrofonie (lub w okolicach

mikrofonu) jest otwarty, napięcie

na “plusowym”, nieodwracają−

cym wejściu wzmacniacza opera−

cyjnego A1, umieszczonego w mi−

kserze jest wyższe, niż napięcie

na wejściu “minusowym”, od−

wracającym. Gdy przycisk zosta−

nie zwarty, napięcie to obniża się

Rys. 1. System sterowania

i stan wyjścia wzmacniacza A1,

pracującego jako komparator,

zmienia się − informacja ta może

być wykorzystana do sterowania

jakimś urządzeniem, na przykład

do włączenia dodatkowych ko−

lumn odsłuchowych na scenie

(monitorów).

W pokazanej wersji przewidziano

także zastosowanie mikrofonów

z zasilaniem z linii, tzw. “phantom

power”. Przy wykorzystaniu mi−

krofonów dynamicznych, napięcia

diod Zenera mogą być inne. Moż−

na też zastosować kilka diod i kil−

ka przycisków, by w zależności od

przycisku napięcie na linii było in−

ne. We wzmacniaczu (mikserze)

trzeba wtedy zastosować kilka

komparatorów z różnymi napięcia−

mi odniesienia, co pozwoli prze−

słać przez jedną linię kilka różnych

poleceń.

Generator sterowany światłem

Układ pokazany na rysunku

pracuje tylko wtedy, gdy foto−

dioda D5 nie jest oświetlona.

Próg zadziałania jest ustawiany

potencjometrem, a częstotli−

wość błysków można zmie−

niać przez zmianę wartości

kondensatora C1. W układzie

można wykorzystać jakiekol−

wiek tranzystory.

Rys. 1. Generator

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/99

Pomiar prędkości wiatru

Prędkość przepływu powietrza

(i nie tylko) można mierzyć, wyko−

rzystując zjawisko zwiększonego

chłodzenia gorących przedmiotów

ze wzrostem prędkości powietrza.

Rysunek 1 pokazuje przykład sa−

morównoważącego się mostka,

gdzie napięcie wyjściowe zależy

od temperatury użytego termisto−

ra. W stanie równowagi termistor

ma temperaturę około 65°C i rezy−

stancję 1k W , wymaganą do rów−

nowagi mostka. Przy wzroście

prędkości wiatru, napięcie zasila−

jące mostek (czyli napięcie wyj−

ściowe) będzie wzrastać, by przy

zwiększonym chłodzeniu prąd pły−

Pomiar prędkości wiatru

nący przez termistor był większy,

co pozwoli utrzymać temperaturę

i rezystancję termistora na tym sa−

mym poziomie. W celu skompen−

sowania wpływu temperatury oto−

czenia należy przeprowadzić po−

miar różnicowy z drugim takim sa−

mym termistorem, pracującym

w tej samej temperaturze, ale

osłoniętym od wiatru.

Jak pokazuje rysunek 2, popularny

stabilizator LM317 może służyć

do podobnego celu. Napięcie wyj−

ściowe będzie rosnąć przy wzro−

ście prędkości wiatru. Warunkiem

poprawnej pracy jest ustalenie na

tyle dużego prądu termistora, by

w spokojnym powietrzu miał on

temperaturę znacząco wyższą od

temperatury otoczenia. Wartość

rezystora (potencjometru) PR1,

współpracującego z termistorem

należy tak dobrać, by w spokoj−

nym powietrzu termistor miał

temperaturę około 60...75°C.

W układach prototypowych napię−

cie spoczynkowe wynosiło około

12V przy wartości czynnej PR1

około 100 W i rosło nawet do

15V przy ruchu powietrza. Rysu−

nek 3 pokazuje jeden ze sposo−

bów skompensowania tego duże−

go napięcia spoczynkowego. Inną

możliwością jest dołączenie mier−

nika drugim końcem nie do masy,

tylko do wyjścia identycznego

układu z termistorem osłoniętym

od wiatru.

Rys. 1. Mostek

Rys. 3. Obwód kompensacji

Rys. 2. Układ z kostką LM317

Opóźnione włączanie głośników

Ze względu na stany nieustalone,

występujące w wielu wzmacnia−

czach mocy audio podczas włącza−

nia i wyłączania zasilania, koniecz−

ne jest stosowanie obwodów

opóźniających. Ich zadaniem jest

opóźnienie dołączenia głośników

przy włączaniu zasilania, i jak naj−

szybsze odłączenie po wyłączeniu

napięcia sieci.

Rysunek 1 pokazuje prosty spo−

sób realizacji tego zadania. Jak po−

kazuje rysunek 2, głośnik jest do−

łączony do wyjścia wzmacniacza

przez styki bierne przekaźnika. Tuż

po włączeniu zasilania duży kon−

densator elektrolityczny ładuje się

przez diodę i cewkę przekaźnika.

Przekaźnik łapie na czas ładowa−

nia kondensatora i tym samym

odłącza głośnik, a dołącza do wyj−

ścia wzmacniacza rezystor.

Przy wyłączaniu, napięcie zasilają−

ce spada i naładowany wcześniej

kondensator rozładowuje się

przez cewkę przekaźnika i dodat−

kowy rezystor R1. Przekaźnik

znów na chwile łapie, odłączając

głośnik i co ważne − dołączając do

wyjścia wzmacniacza rezystor.

Zaprezentowana idea jest bardzo

prosta, jednak układ ma pewne

wady − w czasie pracy wzmacnia−

cza przez dodatkowy rezystor R1

niepotrzebnie płynie prąd. Prąd

ten będzie stosunkowo mały jedy−

nie przy zastosowaniu przekaźni−

ka o dużej rezystancji cewki.

W prakty−

ce okaże

się, że

w a r t o ś ć

rezystora

R1 trzeba

będzie dobrać do użytego przeka−

źnika, przy czym od razu widać, że

napięcie nominalne tego przeka−

źnika powinno być równe lub

mniejsze połowie (niestabilizowa−

nego)

napięcia

zasilającego

+Uzas.

Rys. 1. Opóźniacz

Rys. 2. Dołączenie głośnika

Koledzy, którzy nadesłali przedstawione układy otrzymują drobne upominki.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/99

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: