Zaburzenia osobowosci, Rosenhan i Seligman. streszczenie.doc

Zaburzenia osobowości, Rosenhan i Seligman – streszczenie

1. Zaburzenia osobowości

·         zaburzenia w zakresie trwałych cech

·         znajdują wyraz w skłonności jednostki do spostrzegania rzeczywistości i reagowania na nią w sposób uogólniony i nieprzystosowany

·         najlepiej poznane – antyspołeczne zaburzenie osobowości (socjopatia, psychopatia)

2. Antyspołeczne zaburzenie osobowości

a)      Ogólnie

·         ludzie z tym zaburzeniem nie cierpią (różnica w st. do osób z in. zaburzeniami psychicznymi)

·         drapieżność, niewrażliwość, obojętność wobec innych ludzi

·         częste kłamstwa, kradzieże, oszustwa

·         osoby z tym zaburzeniem mogą być niebezpieczne

·         problem psychologiczny, społeczny i prawny

·         2-3% populacji, mężczyźni czterokrotnie częściej niż kobiety

b)     Zaburzenia woli

·         różnica między „zwykłymi” przestępcami a przestępcami z antyspołecznym zaburzeniem osobowości – przewinienia socjopatów nie stanowią aktów woli, ale wynikają z okoliczności, nad którymi ci nie mają kontroli

·         „obłęd moralny” (Richard, 1837) u jednostek antysocjalnych = zaburzenie woli

·         niezdolność w zakresie przyzwoitego i porządnego zachowania w życiu codziennym

·         psychika ludzi z antyspołecznym zaburzeniem osobowości najbardziej przypomina psychikę dziesięcioletnich dzieci – nieodpowiedzialność, słabe rozumienie innych, myślenie konkretne

·         wola to zmienna ciągła, a nie dychotomiczna + nie obserwuje się jej, a można o niej jedynie wnioskować à ostrożnie z diagnozą antyspołecznego zaburzenia osobowości!

c)      Charakterystyka antyspołecznego zaburzenia osobowości

·         dwa kryteria: długotrwałość i co najmniej cztery przejawy zachowania antyspołecznego

ü      długotrwałość: diagnoza stawiana osobie powyżej 18. r.ż., ale objawy myszą wystąpić przed 15. r.ż.

ü      występują aktualnie co najmniej cztery przejawy zachowania antyspołecznego z następujących: nierówne postępy w pracy lub szkole; brak odpowiedzialności rodzicielskiej; łamanie prawa; kradzież, stręczycielstwo, prostytucja, handel narkotykami lub skazanie z powodu innych przestępstw; niezdolność do trwałego związku z partnerem seksualnym; powtarzające się akty agresji; zagrażająca innym ludziom brawura; chroniczne kłamstwo; nieprzestrzeganie zobowiązań finansowych

·         The Mask of Sanity (Cleckley, 1964) – przejawy osobowości socjopatycznej (trzy główne kategorie):

1)     zachowanie antyspołeczne bez wystarczającej motywacji

·         przestępstwa popełniane przez socjopatów często sprawiają wrażenie bezcelowych, przypadkowych i impulsywnych

·         brak zrozumienia (u obserwatorów i u sprawców), dlaczego dany czyn został popełniony

2)     brak sumienia i poczucia odpowiedzialności wobec innych

·         brak wstydu czy poczucia winy za popełnione przewinienie

·         brak skruchy za skandaliczne postępowanie

·         brak sumienia, brak troski o drugiego człowieka

·         płytkie kontakty z innymi ludźmi, nastawienie na eksploatację

·         nieumiejętność kochania

·         kłamstwa, krzywdzenie tych, którzy obdarzyli ich zaufaniem

3)     ubóstwo emocjonalne

·         płytkość emocjonalna

·         nie potrafią długo kochać, złościć się, smucić się, cieszyć czy rozpaczać

·         brak zdolności do przeżywania emocji może być silnie związany z niedostatkiem sumienia i łatwością, z jaką ci ludzie postępują sprzecznie z cudzymi oczekiwaniami

d)     Przyczyny socjopatii

·         zaburzenie ma charakter trwały

·         rozpoczyna się w dzieciństwie lub na początku okresu dorastania od zaburzeń zachowania i trwa w wieku dorosłym

·         cztery potencjalne czynniki sprawcze:

(1)   rodzina i otoczenie społeczne

·         socjopata – człowiek, który nie zinternalizował standardów moralnych obowiązujących w społeczeństwie

·         utrata któregoś z rodziców (rozwód, separacja lub porzucenie rodziny, ale nie śmierć czy przewlekła hospitalizacja) koreluje silnie z późniejszym zachowaniem socjopatycznym

·         nie chodzi o sam brak rodzica, ale o klimat emocjonalny poprzedzający utratę – spory i gwałtowne kłótnie, rozwiązłość, alkoholizm, chwiejność rodzicielską, brak zainteresowania ze strony ojca

·         osoby socjopatyczne kierowano w dzieciństwie do poradni z powodu zachowań antyspołecznych

·         częstsze niż w grupie kontrolnej pochodzenie z rodzin biednych oraz z domów rozbitych na skutek rozwodu lub separacji rodziców

·         ojcowie – często socjopaci, prawdopodobne modelowanie zachowań antyspołecznych + wprowadzanie dysharmonii małżeńskiej

·         dzieci, które wyrosły na socjopatów, częściej niż inne trafiały do sądów dla nieletnich i do zakładów poprawczych {kary konieczne, ale skuteczne, o ile są adekwatne i nie nazbyt ciężkie – w zakładach poprawczych uczenie zachowań antyspołecznych)

·         nie chodzi o brak ojca czy separację – separacja i rozwód nie prowadzą do przestępczych zachowań, o ile matka kocha dziecko i jest pewna siebie, dziecko ma odpowiedni nadzór, napięcia między rodzicami są minimalne i ojciec nie wykazuje dewiacji

(2)   braki w uczeniu się

·         socjopata nie potrafi wyciągać wniosków z własnych doświadczeń (Pritchard: „moralni imbecyle”)

·         deficyt w zakresie nauki unikania – być może dlatego, że socjopaci są za mało pobudzeni i odczuwają za mało lęku

·         doświadczenie związane z unikaniem – socjopaci nie uczyli się, żeby nie naciskać przycisku powodującego szok elektryczny – być może szok nie jest dla nich tak szkodliwy jak dla normalnego człowieka (chroniczny niedobór pobudzenia)

·         socjopaci są emocjonalnie płytcy, niewystarczająco pobudzeni, dlatego nie hamują ich emocje, które hamują innych przestępców przed popełnieniem przestępstwa

·         socjopaci rzadko popełniają zbrodnie w afekcie (brak takich emocji), raczej popełniają przestępstwa pospolite, przeciwko mieniu; jeśli przemoc, to impulsywna i irracjonalna, bez towarzyszących emocji

·         socjopata uczy się unikać kary, o ile jest dla niego osobiście uciążliwa – eksperyment: socjopaci nie unikali kar fizycznych, ale kar rzeczowych (odbierano im ćwierć dolara za błąd)

·         natychmiastowość konsekwencji – im większa przerwa pomiędzy zachowaniem a jego konsekwencjami, tym trudniej przyswoić sobie, że istnieje związek pomiędzy jednym a drugim, zwł. socjopaci mają z tym problem à antycypacja kary nie powstrzymuje socjopatów od popełniania przestępstw: zwykle jest ona znacznie odroczona w stosunku do przestępstwa

·         pomiar reakcji skórnogalwalicznej (RSG) – u socjopatów w trakcie eksperymentu (oczekiwanie na szok elektryczny przy ósmej z 12 liczb) obserwowano znacznie niższy poziom lęku niż u reszty (zwykli ludzie + przestępcy nie będący socjopatami) + brak wzrostu lęku w miarę zbliżania się do liczby 8

(3)   przestępczość a uwarunkowania genetyczne

·         działają i czynniki genetyczne, i środowiskowe

·         badania nad bliźniętami: zgodność zachowań przestępczych u 69% bliźniąt jednojajowych, 33% u dwujajowych tej samej płci, 16% u dwujajowych odmiennej płci à wpływ czynników środowiskowych też ważny (warunki środowiskowe bliźniąt jednojajowych bardziej podobne niż dwujajowych, a dwujajowych jednej płci – bardziej niż dwujajowych odmiennej płci)

·         badania nad dziećmi adoptowanymi (przestępczość adoptowanych synów w zależności od przestępczości ojców zastępczych i biologicznych):

o       najniższy wskaźnik, gdy ani rodzice biologiczny, ani zastępczy nie byli notowani (10,5%)

o       wskaźnik skazań za przestępstwa kryminalne wyższy u dzieci, których ojciec biologiczny notowany, zastępczy – nienotowany (22%)

o       najwyższy wskaźnik, gdy obaj ojcowie notowani (36,2%)

o       à działają i geny, i środowisko; przestępczość =/= socjopatia, ale dla socjopatii wyniki podobne

·         XYY: dodatkowy chromosom?

o       „supermęski” mężczyzna

o       badania na mężczyznach o wzroście powyżej 1,83 m à większe prawdopodobieństwo skazania za przestępstwo kryminalne w wypadku mężczyzn z zespołem XYY

o       raczej przestępstwa przeciwko mieniu

o       w porównaniu z przestępcami o układzie chromosomów XY, przestępcy z zespołem XYY mają wyraźnie niższy poziom inteligencji

o       może niższa inteligencja prowadzi do działalności przestępczej, a może przyczynia się do tego, że ci przestępcy łatwiej dają się złapać J

(4)   dysfunkcje o charakterze fizjologicznym

·         zmiany w elektroencefalogramie (EEG): wolne fale mózgowe + dodatnie iglice

·         wolne fale mózgowe są charakterystyczne dla dzieci (niedojrzałość mózgu); liczba zachowań z upływem lat maleje – mózg dojrzewa

·         dodatnie iglice – nagłe, krótkotrwałe napady aktywności fal mózgowych odpowiadają za zachowanie impulsywne, agresywne, bez odczuwania winy czy lęku; dodatnie iglice prawdopodobnie wskazują na dysfunkcję układu limbicznego, sterującego emocjami i motywacją – zakłócenie mechanizmu powstawania strachu

·         niezdolność socjopaty do hamowania zachowania i odraczania gratyfikacji porównuje się zazwyczaj do podobnych reakcji u zwierząt, którym uszkodzono okolicę przegrody mózgu

·         może to nie zła wola, a nieprawidłowości działani mózgu…

3. Paranoiczne zaburzenie osobowości

·         częściej mężczyźni niż kobiety

·         podobieństwo struktur genetycznych do struktur genetycznych schizofreników

·         cechy: uporczywa długotrwałą nieufność i podejrzliwość wobec innych, nadmierna wrażliwość na oznaki lekceważenia, skłonność do przeszukiwania otoczenia i wybiórczego dostrzegania w nim sygnałów potwierdzających myśli i postawy, wynikające z uprzedzeń

·         osoby kłótliwie, spięte, bez poczucia humoru

·         skłonność do przesady, stwarzania sztucznych problemów

·         obwinianie innych, brak zdolności wzięcia na siebie winy czy odpowiedzialności

4. Histrioniczne zaburzenie osobowości

·         stałe próby zwrócenia na siebie uwagi

·         reagowanie nadmiernym pobudzeniem na błahe zdarzenia – reagowanie emocjonalne i teatralne

·         ludzie z tym zaburzeniem sprawiają wrażenie, jakby ciągle grali przed nieznanym audytorium, szukając podziwu

·         na oko ciepli i życzliwi, przy bliższym poznaniu – egocentryczni, wymagający, oziębli

·         częściej u kobiet

·         gdy u mężczyzn – tzw. kompleks stuprocentowego mężczyzny

5. Narcystyczne zaburzenie osobowości

·         wybujałe poczucie własnej ważności

·         egocentryzm

·         marzenia o nieograniczonych sukcesach, władzy, piękności

·         ekshibicjonistyczna potrzeba stałego podziwu

·         przesadna wściekłość, poczucie wstydu, upokorzenia, pustki jako reakcja na krytykę, obojętność czy zagrożenie samooceny

·         postawa roszczeniowa („należy mi się”)

·         teoretycy „Ja” mówią, że być może nie ukształtował się empatyczny związek dziecka z opiekunem (à fragmentacja poczucia własnego „Ja” à poczucie pustki, niska samoocena), dlatego ci ludzie wymagają za wiele od innych à zachowania narcystyczne mają charakter kompensacyjny

6. Unikające zaburzenie osobowości

·         unikanie ludzi i no...