Fizjologia krew.doc

Krew

Osocze - fibrynogen, surowica

Elementy morfotyczne – trombocyty, erytrocyty, leukocyty - granulocyty (neutrofile, eozynofile, hazogile) i agranulocyty (limfocyty, monocyty)

Osocze

Stanowi 58% krwi, jest płyną substancją poza komórkową,

Składa się z wody, związków organicznych (białek, albumin, globulin, fibrynogenu), jonów.

Osocze krwi pozbawione fibrynogenu nazywa się surowicą krwi.

Płytki krwi – trombocyty (PLT)

·          norma 200-400 tys/mm3

·          powstają w szpiku kostnym przez fragmentację megakariocytów

·          żyją ok. 10 dni

·          biorą udział w krzepnięciu krwi

·          syntezują i uwalniają czynniki (np. angiotensynogen) odpowiedzialne za obkurczanie naczyń krwionośnych w obrębie uszkodzenia

·          trombocytopenia (<150 tys/mm3) małopłytkowość – może powodować skazę krwotoczną małopłytkową (objawy np. krwawienie z nosa i dziąseł)

·          tronmbocytoza (> 500 tys/mm3) nadpłytkowość – może być przyczyną procesów zakrzepowo-zatorowych

Erytrocyty (RBC)

·          żyją ok. 120 dni (okres połowicznego rozpadu wynosi 28 dni)

·          ilość RBC w 1 mm3 : 4,5 – 5,9 mln u mężczyzn; 4,1 – 5,1 u kobiet średnica ok. 7 μm, grubość 2 μm

·          w ciągu doby wytwarzanych jest 2,8 x 1011 erytrocytów czyli w ciągu sekundy powstaje 2 400 000 nowych komórek

·          100 h trwa dojrzewanie RBC w szpiku

Niedokrwistość

Pierwotna:

·          Megaloblastyczna – niedobór czynników krwiotwórczych (żelaza, wit B12, kwasu foliowego

·          Apiopiastyczna – uszkodzenie komórek szpiku kostnego

·          Hemolityczna – hemoliza na obwodzie

Wtórna:

·          Niedobór erytropoetyny

·          Choroby związane z zaburzeniami metabolizmu żelaza np.: niewydolność krążenia, nowotwory, kolagenozy

·          Utrata krwi (krwotok)

·          Hemoliza np.: w reakcji potransfuzyjnej

·          Choroby szpiku kostnego np.: choroba popromienna, zwłóknienia

·          Niedożywienie

Rzekoma:

·          Prawidłowa liczba RBC przy wzroście objętości osocza (przewodnienie)

Nadkrwistość

·          Czerwienica prawdziwa – efektem jest wzrost gęstości krwi, zatory, zakrzepy

·          Fizjologiczne niedotlenienie ogólnoustrojowe lub miejscowe

·          Choroby nerek ze zwiększoną produkcją erytropoetyny

·          Prawidłowa liczba erytrocytów przy obniżeniu objętości osocza

Hematopoeza

·          Proces powstawania i różnicowania komórek krwi

·          Wszystkie komórki krwi pochodzą od krwiotwórczych komórek morfotycznych (wieloczynnościowych komórek pnia) szpiku kostnego, zdolnych do samoodnowy i różnicowania w komórki prekursorowi

·          Pierwotnym narządem krwiotwórczym jest woreczek żółtkowy (hemopoeza pozazarodkowa), następnie wątroba (h wątrobowa), a w końcu szpik kostny

Erytropoeza

·          Proces powstawania erytrocytów

·          Wytwarzanie erytrocytów regulowane jest głównie hormonalnie poprzez erytropoetynę (EPO)

·          Erytropoetyna stymuluje wytwarzanie RBC w szpiku

·          Wytwarzana jest głównie w nerce (ok. 85-90%) i wątrobie (ok. 15%)

·          Mechanizmem indukującym uwalnianie EPO jest hipoksja (niedotlenienie tkanki)

Etapy erytropoezy

1.              wieloczynnościowa komórka pnia

2.              komórka macierzysta mielopoezy

3.              CFU-E (komórka macierzysta erytropoezy)

4.              proerytroblast

5.              erytroblast zasadochłonny

6.              erytroblast wielobarwliwy

7.              erytroblast kwasochłonny

8.              retikulocyt HI

9.              retikulocyt IIHV

10.           erytrocyt

krew obwodowa szpik kostny

Proerytroblast (pronormoblast)

·          Duża komórka 15-20 μm

·                      Posiada duże owalne jądro zawierające 2 lub 3 jąderka

·                      Chromatyna posiada czasem ziarnistości

·          Cytoplazma zasadochłonna (wybarwia się barwnikami zasadowymi) spowodowane jest to obecnością RNA (synteza globuliny, która łącząc się z hemem, przekształca w hemoglobine)

Erytroblast wielobarwliwy (polichromatyczny)

·          Komórka staję się nieco mniejsza

·          Jądro równiesz zmniejsza swoje rozmiary

·          Stopniowo zaczyna wzrastać poziom hemoglobiny

·          Wybarwia się barwnikami zasadowymi (obecność RNA) oraz kwasowymi (obecność hemoglobiny)

Erytroblast kwasochłonny

·          Ostatnie stadium jądrzaste erytrocytu

·          Wzrost stężenia hemoglobiny w komórce (cytoplazma kwasochłonna)

·          Wymiary komórki zbliżone do wymiarów erytrocytu 7-9 μm

·          Jądro silnie skondensowane: ciemne, małe, często przesunięte na obwód (gotowe do usunięcia)

Retikulocyt

·          Postać młodociana erytrocytu

·          Nie posiada jądra

·          Komórki większe od erytrocytów, brak dwuwklęsłości

·          W cytoplazmie występują czasem drobne ziarnistości (pozostałości RNA)

·          Przechodzi ze szpiku do krwi, w której po kilku godzinach przekształca się  postać dojrzałą erytrocytu

‘

ZMIANY MORFOLOGICZNE ERYTROCYTÓW

1.        Zmiany wielkości czerwonych krwinek

·          Mikrocyty (mikrocytoza) średnica krwinki mniejsza, niż u prawidłowych erytrocytów (normocytów), poniżej 6 μm (niedokrwistość nie dobrem żelaza)

·          Makrocyty (makrocytoza) – średnica krwinki większa niż u normocytów (> 9 μm)

·          Megalocyty (megalocytoza) średnica przekracza górną granicę nomy (> 12 μm), występują głównie w erytropoezie płodowej chorobach wątroby, podczas przewlekłych niedoborów witaminy B12 i kwasu foliowego

·          Anizocytoza – stan w którym we krwi obwodowej występują równocześnie erytrocyty różnych wielkościach

2.        Zmiany kształtu erytrocytów

·          Poikilocytoza – stan, w którym we krwi obwodowej występują erytrocyty o różnych kształtach

·          Sterocyty – kształt kulisty, średnica mniejsza niż normocytu

·          Akanocyty - sferocyty o zwiększonej objętości z licznymi wąskimi wypustkami, występująnp w warunkach marskości wątroby, mocznicy

·          Dakriocyty – tzw. krople łzy, występują w przypadku talasemii

·          Drepanocyty – sierpowate np. w anemii sierpowatej

·          Echinocyty – posiadają krótkie, regularne wypustki cytoplazmatyczne przy zachowanej dwuwklęsłości np. w mocznicy, hiperlipidemii

·          Eliptocyty (owalocyty) – o owalnym wydłużonym kształcie np. w przypadku niedoboru żelaza

·          Schistocyty  - fragmentocyty, nieregularnego kształtu fragmenty krwinek

3.        Zmiany barwliwości erytrocytów

·          Erytrocyty hipochromiczne (niedobarwliwe) – przyczyną najczęściej jest  obniżone stężenie hemoglonbinu (niedokrwistość niedokrwistość niedoboru żelaza)

·          Erytrocyty hiperchromiczne (tzw. hiperchromazja) – przyczyną jest wzrost ponad normę stężenia hemoglobiny

·          Erytrocyty anizochromatyczne – zróżnicowana intensywność wybarwienia erytrocytów- jednocześnie w rozmazie występują krwinki normochromatyczne, hipo- i hiperchromiczne

·          Erytrocyty wielobarwliwe (polichromazja) – niedojrzałe erytrocyty przedwcześnie  (przed zakończeniem hemoglobinizacji) przedostające się ze szpiku do krwi obwodowej: obecność ich we krwi obwodowej może świadczyć o nasilonych procesach krwiotwórczych

Wybrane parametry badania krwi dotyczące RBC

1. Odczyn Biernackiego (OB)

·          Miara szybkości opadania krwinek w osoczu w jednostce czasu

·          Kobiety - poniżej 12 mm/h, mężczyźni – poniżej 8 mm/h

·          Zwiększony opad może wskazywać między innymi na niedokrwistość

2. Wskaźnik hematokrytu (Htc)

* Stosunek objętości RBC do objętości pełnej krwi (5 objętościowy erytrocytów erytrocytów pełnej krwi)

* Mężczyźnie 0,46 (46%), kobiety 0,40 (40%)

Obniżenie hematokrytu:

·          Hiperwolemia (zwiększenie objętości osocza spowodowane np. nadmierną podażą sodu), przewodnienie

·          Niedokrwistość (anemia)

·          Utrata krwi

·          Niedożywienie

·          Choroby szpiku kostnego (choroba popromienna)

Wzrost hematokrytu:

·          Hipowolemia (odwodnienie spowodowane np. biegunką, wymiotami, gorączką, przewlekłą wydolnością nerek lub mięśnia sercowego)

·          Wzrost liczby krwinek czerwonych (np. czerwienica prawdziwa, przebywanie na dużych wysokościach)

3. Zawartość hemoglobiny

Kobiety 12-16 g/dl

Mężczyźni 14-18 g/dl

4.Średnica objętości krwinki czerwonej (MCV)

·          Norma 80-90 μm

·          Wartość MCV – zastosowanie w diagnostyce niedokrwistości i zaburzeń gospodarki wodno- elektrolitowej

·          Normocyty- krwinki o prawidłowej objętości, mikrocyty- MCV mniejsze od 80 μm3,makrocyty MCV większe od 94 μm3

·          MCV ulega obniżeniu w warunkach wzrostu odwodnienia, wzrasta natomiast warunkach przewodnienie. Ponadto wartość MVC wykorzystywana jest w diagnostyce niektórych typów anemii

5. Średnia masa hemoglobiny w pojedynczym erytrocycie (MCH)

·          Norma 27-34 pg/komórkę

...