FARMAKOLOGIA wykład 11
LEKI PRZEWODU POKARMOWEGO cz. 2
Odruch wymiotny:
- realizowany jest przez ośrodek zlokalizowany w dnie komory czwartej
- mediatorem jest dopamina
- część aferentna jest pobudzana przez różnego typu bodźce chemiczne, nerwowe, psychiczne
- może być wzbudzany drażnieniem podniebienia miękkiego, otrzewnej lub wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego
LEKI WYMIOTNE:
- Apomorfina – agonista receptora dopaminowego
o podawana pozajelitowo działa szybko, ale krótko
o dawka większa niż 10mg powoduje depresję oddechową
- Emetyna – alkaloid korzenia wymiotnicy (Radix Ipencacuanhae)
o podawana doustnie w mniejszych dawkach działa wykrztuśnie, w większych (5x) wymiotnie
o stosowana w zatruciach (tylko syrop, nie nalewka – alkohol zaburza czynność OUN i trudno diagnozować), celem usunięcia toksyn z żołądka
Wymioty to najlepsza naturalna droga usunięcia toksyn z organizmu.
Nie wolno wywoływać wymiotów u nieprzytomnych – niebezpieczeństwo zachłystowego zapalenia płuc.
LEKI PRZECIWWYMIOTNE:
- dopaminolityczne:
o neuroleptyki:
§ chlorpromazyna
§ tietylperazyna (Torecan) – wpływ zarówno na rec. D jak i 5-HT, stosowany w leczeniu choroby lokomocyjnej = zaburzeniu czynności błędnika
§ prometazyna (Diphergan)
o antagoniści receptora dopaminowego – metoklopramid – skurcz zwieracza wpustu, pobudza perystaltykę podłużną, poprawia pasaż jelitowy
- antagoniści receptora H1 – dimenhydrynat (Aviomarin)
- antagoniści receptora 5-HT:
§ ondansetron (Zofran) w przebiegu chemioterapii chorób nowotworowych,
§ dolasetron (Anzemet) w chorobach z silną aktywacją ośrodka wymiotnego
§ granisetron (Kytril) można podać doustnie, dożylnie, domięśniowo
§ tripisetron (Navoban) drogie
- antagoniści receptora M (cholinolityki) :
§ atropina
§ skopolamina = hioscyna
LEKI POPRAWIAJĄCE TRAWIENIE:
- leki zwiększające kwaśność soku żołądkowego: Citropepsin, Bepepsin
- leki zawierające enzymy trzustkowe: Lipancrea, Kreon, Panzytrat, Combizyn, Neo-Pancreatinum
- substancje roślinne pobudzające wydzielanie żołądkowo-jelitowe:
o goryczki, olejki eteryczne, terpeny, azuleny, flawonoidy, cukry występujące w rumianku, mięcie, tymianku, pieprzu, dziurawcu, rozmarynie, majeranku, kminku, koprze
o gutte stomatice – krople żołądkowe = wyciąg z mięty, dziurawca, kozłka lekarskiego, piołunu (zwiększają wydzielanie soku żołądkowego i hormonów jelitowych, zwiększa trawienie, motorykę, pasaż jelitowy)
o Herbogastrin (wyciąg z rumianku, dziurawca, szałwi, mięty)
LEKI WPŁYWAJĄCE NA POWSTAWANIE I WYDZIELANIE ŻÓŁCI = Cholagoga
- leki żółciotwórcze = choleretica
o kwasy: dehydrocholowy (najsilniejszy), choledezoksycholowy, cholowy
o glikocholan sodowy
§ Chenofalk, Ursofalk, Ursopol
§ wskazanie: rozpuszczanie kamieni żółciowych (małych), terapia wielomiesięczna
§ działania niepożądane: znaczna toksyczność; uszkodzenie wątroby, serca, nerek
- leki żółciopędne = cholekinetica
o tłuszcze roślinne (oleje) i zwierzęce (żółtko jaj)
o siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, wody mineralne
o używki – nikotyna, kofeina (kawa zwłaszcza na czczo)
o olejki eteryczne, goryczki, terpeny, alkaloidy występujące w dziurawcu, rzepie, anyżku, piołunie, koprze, kminku, dzikiej róży, jałowcu, glistniku, mięcie pieprzowej; rumianek (dziurawiec uwrażliwia skórę na UV → przebarwienia, poparzenia)
§ Cholamid, Raphacholin C, Cholesol, Solaren, Terpichol, Boldaloin, Succus Hyperici
§ wskazania:
· stosowanie ciężkostrawnej diety
· zaburzenia kinetyki przewodu pokarmowego
· predyspozycja do tworzenia złogów w pęcherzyku żółciowym
· wzdęcia, zaparcia
- substancje „masowe” (wypełniacze, tworzą objętość treści pokarmowej) – błonnik (otręby, ziarna), metyloceluloza, agar
- substancje poślizgowe i rozmiękczające: parafina płynna (powleka powierzchnię błony śluzowej jelita, ale jest częściowo wchłaniana do węzłów chłonnych → włóknienie), oleje roślinne, poloksamer
- środki osmotyczne – siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, Laktuloza – syrop (w zaburzeniach elektrolitowych, u dzieci powyżej 1 roku życia)
- środki drażniące:
o olej rycynowy (mydła rycynolowe w jelicie cienkim)
o glikozydy antrachinonowe zawarte w korze kruszyny, kłączu rzewienia (uwalniają aglikony antrachinonowe w jelicie cienkim i grubym)
§ wywołują stan zapalny!!! nie pij herbatki „Figura 1”, „Figura 2” itp. bez potrzeby!!!
- środki syntetyczne działające na jelito grube – oksyfenizatyna (laksigen), bisakodyl
- środki żółciopędne pochodzenia roślinnego
- wlewki doodbytnicze – Enema
Działanie niepożądane leków przeczyszczających:
- powodowanie stanu zapalnego śluzówki jelita
- odwodnienie z zaburzeniami elektrolitowymi
- zaburzenie fizjologicznej regulacji perystaltyki i wydzielania śluzu i soków trawiennych
- zaburzenie przyswajania substancji odżywczych i leków
- zaburzenie równowagi mikrobiologicznej przewodu pokarmowego
- prowokacja bólów brzucha, wtórnych zaparć i wzdęcia
- utrudnienie rozpoznania schorzeń cewy jelitowej (porażenie, niedrożność, stany zapalne, guzy w jamie brzusznej)
- objaw schorzenia ogólnego lub przewodu pokarmowego polega na częstym oddawaniu stolca płynnego ze śluzem, krwią, ropą lub niestrawionymi resztkami pokarmu
- ostra – występuje nagle i krótko
przewlekła – więcej niż 10-14 dni
- infekcyjna: bakterie, wirusy, pasożyty – lamblie, pełzaki
nieinfekcyjna: nieprawidłowy skład diety, immunologiczna (atopia), enzymatyczna
- pierwotna: defekt genetyczny – niedobory enzymatyczne; alergie pokarmowe; celiakia
wtórna: poinfekcyjna, poantybiotykowa, zespół krótkiego jelita
- elektrolity z glukozą:
o Saltoral, Gastrolit
o płyny infuzyjne: 0,9% NaCl, 5% glukoza, wieloelektrolitowy, jelitowy, Ringera
- hamujące perystaltykę jelitową:
o cholinolityki:
§ atropina (alkaloid tropinowy z Atropa Belladonnae, Hiosciamus niger, Datura stramonium; im, iv)
§ hioscyna (butylobromek: Buscolysin, Buscopan, Scopolan)
§ oksyfenonium
§ adyfenina (Vegantin)
§ izopropamid (Isamid)
o spazmolityki bezpośrednie:
§ papaweryna
§ drotaweryna (No-spa)
§ loperamid (Imodium)
o agoniści receptorów opioidowych
§ trimebutina (Debridat)
§ morfina, kodeina (Tinct. Opii)
§ petydyna
§ difenoksylat (Reasec)
- adsorbenty:
o węgiel leczniczy (2 tabletki co 2-3h)
o pektyny (marchew, pieczone jabłka, banany)
o garbniki (kora dębu, czarna jagoda)
o Tanninum albuminatum (2 tabletki co 2-3h)
- osłaniające:
o kleiki skrobiowe
o maceraty śluzowe (z siemienia lnianego)
o Smecta
- przeciwzapalne:
o glikokortykosteroidy: Budezonid (Entocort – tabletki o przedłużonym wchłanianiu)
o kromoglikan disodowy – Nalcrom, Cropoz G
o pochodne kwasu salicylowego – salazopiryna, mesalazyna, sulfasalazyna
1
pyrka1984