Układ wydalniczy
1. Nerki zbudowane z warstwy korowej – to liczne torebki Bawmana otaczające kłębuszki Molpighiego, od torebek biorą początek kanaliki moczowe składające się z kilku odcinków, w istocie korowej przebiegają kanaliki pierwszego rzędu przechodzące następnie w część zstępującą i wstępującą tworząc ramię pętli Henlego, która leży w część rdzeniowej nerki, wstępujące ramię pętli uchodzi w kanalik drugiego rzędu, który wpada do kanalika zbiorczego mającego ujście w miedniczce nerkowej.
W warstwie zewnętrznej-korowej, następuje przesączenie krwi, powstanie moczu pierwotnego z dużą ilością wody.
W warstwie wewnętrznej nerek – rdzeniowej, zbudowanej z sieci kanalików następuje maksymalne odciągnięcie wody
2. Moczowód – rury różnej długości zbudowane z mięśni gładkich, wypełniających się moczem do połowy
3. Pęcherz moczowy – zbudowany z mięśni gładkich, wypełniający się moczem do połowy
4. Cewka moczowa. Pomiędzy ujściem moczowodu do pęcherza moczowego jest zwieracz – mięsień. Zwieracz jest również pomiędzy pęcherzem, a cewką. Poprzez niego mocz jest wydalany na zewnątrz. Człowiek może wstrzymywać mocz ( zwieracz wewnętrzny otwiera się sam, zwieracz zewnętrzny otwiera człowiek )
Układ wydalniczy podlega układowi wegetatywnemu.
Układ rozrodczy
1. Narządy rozrodcze męskie :
- parzyste jądra z licznymi cewkami nasieniotwórczymi i tkanką łączną
- parzyste najądrza – tworzy przyległa do jąder, kłębek, skręcone kanaliki nasienne
- nasieniowody odchodzące od najądrzy, uchodzące do przewodu moczopłciowego u podstawy prącia, wytwarzają pęcherzyki nasienne, biorą udział w tworzeniu spermy
- gruczoł dodatkowy – krokowy – prostota wydzielający płyn konsystencji zasadowej
- organ kopulacyjny – prące zbudowane z ciał jamistych, przez niego przebiega cewka moczowa i przechodzą plemniki
2. Narządy rozrodcze żeńskie :
¨ parzyste jajniki; w pęcherzykach Graafa powstają komórki jajowe, gdy ona dojrzewa pęcherzyk się powiększa i pęka, komórka jest wyrzucana do jamy ciała w pobliżu jajowodu, pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte produkujące hormon. Wydalanie komórki jajowej to owulacja
¨ parzyste jajowody kielichowato zakończone i orzęsione także wewnątrz, rzęsy te przesuwają komórkę jajową do macicy, zapłodnienie następuje w jajowodzie
¨ macica – tu następuje rozwój zarodka. Przyjmuje ona różne kształty, może być podwójna lub pojedyncza :
§ gryzonie, nietoperze, słonie – macica podwójna
§ zającokształtne, drapieżne – macica pojedyncza, ale dwudzielna otwierająca się wspólnie do pochwy
§ kopytne, wieloryby, syreny – macica dwuroga, wspólnie ujście do pochwy
§ naczelne, niektóre szczerbaki i nietoperze – pojedyncza
¨ pochwa, gdzie odbywa się kopulacja, przez nią wysuwa się rodzący organizm. Ona kolejnie przechodzi w przedsionek moczpłciowy, u jej ujścia znajdują się wargi szromowe, pomiędzy nimi wyrostek z ciał jamistych i łechtaczka
3. Rozwój embrionalny
Pęcherzyk Graafa po wydaleniu komórki jajowej przekształca się w ciałko żółte i produkuje hormon – progestron, który przygotowuje macicę na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej, rozpulchnia jej unaczynione ściany. Nie zapłodniona komórka jajowa ginie i jest wydalana - wtedy ciałko żółte przkształca się w tkankę łączną, a następnie zanika. Błona śluzowa macicy powraca do stanu przedowulacyjnego. Rozwój nowej komórki jajowej zachodzi w jajniku.
Cykl płciowy to 4 fazy :
ü przygotowanie narządów do wytworzenia oocysty – komórki jajowej
ü toruja – gotowość do ciąży ( przed ewolucją jest wzmożony popęd płciowy )
ü cofanie się procesów, gdy nie zajdzie zapłodnienie
ü spoczynek
Układ rozrodczy podlega układom: nerwowemu i hormonalnemu.
Plemniki zostają wprowadzone do pochwy przez prącie. Gdy napotkają komórkę jajową następuje zapłodnienie. U łożyskowców i torbaczy komórka jajowa bruzdkuje całkowicie. W stadium gastruli osadza się w błonie śluzowej macicy i tam tworzą się błony płodowe :
Ø surowicza – kosmówka – na zewnętrznej powierzchni tworzy listne wyrostki – kostki wrastające w macicę
Ø wewnętrzna – owodnia – wypełniona cieczą, gdzie znajduje się zarodek
Ø omocznia – rozrastające się i wzrastające pomiędzy kosmówkę i owodnię
To połączenie to łożysko ( = placenta ) :
- 1 część łożyska tzw. płodowa to kosmówka
- 2 część – matczyna – jest silnie przekrwiona
Łożysko pośredniczy w wymianie pokarmowej i gazowej zarodka i matki. Krew matki i płodu nie miesza się.
Typy łożysk :
q rozproszone, gdy kosmyki w niewielkim skupieniu wnikają w błonę macicy ( wieloryby )
q liścieniowate ( cętkowane ) – podobne do rozproszonych ( u większości przeżuwaczy )
q pierścieniowate – kosmyki otaczają zarodek ( drapieżne )
q tarczowate – kosmyki są na okrągłej taczce ( nietoperze, naczelne )
U torbaczy, gdzie nie ma łożyska, gastrula jest przesuwana do torby i samica nosi małe.
Niektóre ssaki składają jaja. Poza stekowcami są dobrze rozwinięte gruczoły piersiowe zakończone sutkami. Ssaki rodzą się w większości ślepe, są karmione nim porosną sierścią ( np. gryzonie ) potrzebują opieki. U naczelnych (człowiek) po kilku dniach widzą, ale bez kolorów.
© Copyright by Marcin Radoń
- 2 -
maniekchomikuj