Antykoncepcja hormonalna.pdf

DYLEMATY ANTYKONCEPCJI

ANTYKONCEPCJA

HORMONALNA

MAKSYMALNA SKUTECZNOŚĆ

BRAK ZWIĄZKU Z AKTYWNOŚCIĄ

SEKSUALNĄ

MNIEJSZA SKUTECZNOŚĆ

I BRAK ZWIĄZKU Z AKTYWNOŚCIĄ

SEKSUALNĄ

Dr n. farm. Jacek Sapa

MNIEJSZE

BEZPIECZEŃSTWO

MAKSYMALNE

BEZPIECZEŃSTWO

Katedra Farmakodynamiki

Pracownia Wstępnych Badań Farmakologicznych CM UJ

Metody antykoncepcji uszeregowane według ich

bezpieczeństwa (braku zagrożeń zdrowotnych)

ZARÓWNO WSKAŹNIK SKUTECZNOŚCI SAMEJ METODY

JAK I SKUTECZNOŚCI JEJ STOSOWANIA, WYRAŻANE SĄ

JAKO ODSETEK NIEPOWODZEŃ W GRUPIE 100 KOBIET

STOSUJĄCYCH METODĘ PRZEZ ROK.

• stosunek przerywany

• metody naturalne

Metody antykoncepcji uszeregowane według

ich skuteczności

WSKAŹNIK SKUTECZNOŚCI METODY

(WSKAŹNIK PEARLA)

 iniekcje/implanty hormonalne

 wkładka wewnątrzmaciczna zawierająca miedź

lub system wewnątrzmaciczny

NIEPOWODZEŃ =

LICZBA NIEPOŻĄDANYCH CIĄŻ x 1200

 dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna (DTA)

LICZBA MIESIĘCY STOSOWANIA METODY

 minitabletka gestagenna

ANTYKONCEPCJA

ODSETEK

Częstość niepowodzeń w pierwszym roku stosowania różnych metod

antykoncepcyjnych na 100 kobiet

Działanie morfogenne estrogenów

STERYLIZACJA

mężczyźni-azoospermia 0 – 0,1

kobiety – zaciski jajowodowe 0 – 0,5

WKŁADKA WEWNĄTRZMACICZNA

system uwalniający lewonorgestrel 0 – 0,6

wkładka Nova-T 380 0,2 – 1,5

• warunkują rozwój drugo- i trzeciorzędowych cech

płciowych

(macicy, jajowodów, pochwy, zewnętrznych narządów

płciowych, sutków)

IMPLANTY PODSKÓRNE 0 – 0,1

PREZERWATYWA 2 – 15

INIEKCJE (DMPA) 0 – 1

STOSUNEK PRZERYWANY 4-19

TABLETKA DWUSKŁADNIKOWA

(DTA)

50  g estrogenu 0,1 – 3

< 50  g estrogenu 0,2 – 3

ŚRODKI PLEMNIKOBÓJCZE 4 – 25

METODY NATURALNE 2 – 20

• wywołują w błonie śluzowej macicy zmiany wzrostowe,

przygotowując macice na działanie progesteronu

NIESTOSOWANIE ŻADNEJ METODY

ANTYKONCEPCJI PRZEZ KOBIETĘ

młodą 80 – 90

40-letnią 40 - 50

45-letnią 10 - 20

50-letnią jeszcze miesiączkującą 0 – 5

PLASTER EVRA 0,6 – 0,9

MINITABLETKA GESTAGENNA

CERAZETTE 0,7 –1,1

• zwiększają masę mięśniową macicy oraz jej pobudliwość

skurczową oraz perystaltykę jajowodów przez pobudzenie

syntezy prostaglandyn

MINITABLETKA GESTAGENNA

STAREGO TYPU 0,3 –4,0

Działanie morfogenne estrogenów

Działanie metaboliczne estrogenów

• umożliwiają wzrastanie, dojrzewanie i złuszczanie się

nabłonka pochwy

• wpływają na biosyntezę tłuszczów, białek, oraz zasad

purynowych i pirymidynowych

• pobudzają wydzielanie śluzu i umożliwiają penetrację

plemników

• zwiększają syntezę białek osocza krwi : białka wiążącego

hormony płciowe (SHBG), białek wiążących hormony

tarczycy i nadnerczy (TBG, CBG)

• pobudzają rozrost nabłonka kanalików i pęcherzyków w

gruczole sutkowym oraz wpływają na rozwój podścieliska

łącznotkankowego i tkanki tłuszczowej

• wpływają na proces krzepnięcia krwi przez zwiększenie

syntezy inhibitora trypsyny, ceruloplazminy, plazminogenu,

fibrynogenu

NEUROPROTEKCJA

Działanie metaboliczne estrogenów

WPŁYW NA NASTRÓJ

REDUKCJA CIŚNIENIA

WEWNĄTRZGAŁKOWEGO

ZMNIEJSZENIE SZYBKOŚCI

STARZENIA SKÓRY

• działają na układ kostny, hamując proces osteolizy, oraz

pośrednio zwiększają aktywność osteoblastów

ROZSZERZENIE NACZYŃ

TĘTNICZYCH

UTRZYMANIE GĘSTOŚCI

KOŚCI

KARDIOPROTEKCJA

• zwiększają przepuszczalność błon komórkowych,

poprawiają krążenie krwi oraz elastyczność błon śluzowych

przez zatrzymanie sodu i wody

WZROST PRODUKCJI

CZYNNIKÓW

KRZEPNIĘCIA

I WĄTROBOWYCH

RECEPTORÓW

DLA LIPOPROTEIN

WZROST I PROLIFERACJA

KOMÓREK PIERSI

CZYNNIK RYZYKA RAKA

POTENCJALNA REDUKCJA

RYZYKA RAKA JELITA

• kształtują sylwetkę kobiety, rozmieszczenie tkanki

tłuszczowej oraz stan emocjonalny i reakcję seksualne

WZROST, RÓŻNICOWANIE

RETENCJA WODY W OBRĘBIE

NARZĄDÓW PŁCIOWYCH

CZYNNIK RYZYKA RAKA

ENDOMETRIUM

Działanie morfogenne progesteronu

• powoduje rozrost podścieliska, pobudza wydzielanie

gruczołów, zapobiega zmianom rozrostowym

w endometrium

• powoduje zmiany w nabłonku pochwy, zwiększenie liczby

komórek zasadochłonnych, zwiększenie wskaźników

grupowania i zwijania komórek

• w jajowodach hamuje działanie prostaglandyn, zapobiega

niepożądanej czynności skurczowej mięśnia macicy,

zmniejsza czynność wydzielniczą nabłonka pochwy

• powoduje przekrwienie, rozpulchnienie i relaksację

mięśnia macicy, znosząc samoistną i indukowaną

reaktywność macicy

• w gruczołach sutkowych łącznie z estrogenami pobudza

wzrastanie pęcherzyków gruczołowych, hamując rozplem

komórek nabłonkowych i podścieliska

• znosi działanie estrogenów na gruczoły szyjki macicy,

śluz szyjkowy staje się gęsty, nierozciągliwy,

nieprzepuszczalny dla plemników

• zmniejsza napięcie mięśni gładkich pęcherza moczowego

Działanie metaboliczne progesteronu

GnRH

• zwiększa stężenie glukagonu, zmniejsza działanie

hipoglikemizujące insuliny

FSH

• zmniejsza stężenie aminokwasów w surowicy

• zwiększa wydalanie wapnia i fosforu

• działa diuretycznie przez blokowanie działania aldosteronu

w cewce dalszej nefronu

ESTRADIOL

PROGESTERON

wzrost temperatury

ciała

wykształcenie

żeńskich cech

płciowych

• podwyższa podstawową temperaturę ciała

utrzymanie ciąży

• działa antyandrogennie, blokując aktywność 5  -reduktazy

i receptory androgenów

błona śluzowa macicy

faza proliferacyjna

MACICA

błona śluzowa macicy

faza wydzielnicza

GnRH, gonadoliberyna - hormon

uwalniający gonadotropiny

Terapeutyczne zastosowanie

a-GnRH

• Diagnostyka osi P-P-gonady

• W celu wyzwolenia owulacji (wlewy pulsacyjne), w leczeniu

wnętrostwa (donosowo)

– Działanie znacznie silniejsze od naturalnej GnRH

• W paliatywnej terapii raka prostaty, sutka, w endometriozie, w

celu wywołania kastracji farmakologicznej (podanie ciągłe)

– Powikłania: uderzenia gorąca, utrata libido, przyrost

masy ciała, obrzęki, bóle mięśniowe, łojotok,

osteoporoza (przy długotrwałej terapii)

• Hipogonadyzm hipogonadotropowy u mężczyzn

• Opóźnione lub przedwczesnedojrzewanie płciowe

• Cetroreliks (Cetrotide) – antagonista GnRH, hamuje uwalnianie

FSH i LH z przysadki, stosowany w zapobieganiu

przedwczesnemu jajeczkowaniu u kobiet poddanych stymulacji

jajnikowej w celu zapłodnienia in vitro

• dekapeptyd, w podwzgórzu i na obwodzie

– uwalnia zarówno FSH jak i LH (LH>FSH)

– Superaktywne analogi:

• BUSERELINA

• GOSERELINA

• LEUPRORELINA

• NAFARELINA

• TRIPTORELINA

• Naturalna GnRH uwalniana pulsacyjnie co 90-

120 minut

Gonadotropiny

Gonadotropiny: wydzielanie

• FSH (folitropina)

• LH (lutropina)

• Wydzielanie cykliczne (dodatnie sprzężenie

zwrotne z udziałem estrogenów u kobiet) i

niecykliczne

• Podawanie steroidów płciowych na drodze

ujemnego sprzężenia zwrotnego hamuje

wydzielanie gonadotropin → antykoncepcja

• GnRH, aktywina i inhibina jako hormony

kontroluj ą ce wydzielanie FSH u m ęż czyzn

• Wydzielanie „pulsacyjne” u obu p ł ci

Gonadotropiny: wpływ na jajnik

Gonadotropiny:

zastos. u kobiet

• Receptory błonowe dla gonadotropin

• Wzrost pęcherzyka jajnikowego w

pierwszej fazie cyklu płciowego,

biosynteza estrogenów – rola

gonadotropin

• Nadmiar endogennego LH; niedobór FSH

– hiperandrogenizm, zaburzenia owulacji

• Leczenie braku jajeczkowania (nie jest

to leczenie „1-szej linii”. Polega na

farmakologicznym naśladowaniu

czynności przysadki w 1-szej fazie cyklu

(HMG) i naśladowaniu owulacyjnego

wyrzutu LH (duża dawka hCG).

– W braku jajeczkowania z powodu

niedomogi czynnościowej przysadki lub po

jej usunięciu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: