UKŁAD NERWOWY
Reguluje funkcje ustroju. Składa się z centralnego układu nerwowego, do którego zaliczamy mózgowie oraz rdzeń kręgowy, oraz z układu nerwowego obwodowego, w skład którego wchodzą włókna nerwowe, zgrupowania włókien zwane nerwami oraz zwoje nerwowe.
Pod względem czynnościowym układ nerwowy dzielimy na układ podległy naszej woli oraz niezależny od naszej woli.
MÓZGOWIE-zbiór informacji, analiza, podejmowanie decyzji, przekaz do wykonania
STAN CZYNNY KOMÓRKI NERWOWEJ-stan pobudzenia-płynie bioprąd
Typowa komórka nerwowa składa się z ciała komórki, strefy włókien zwanych dendrytami oraz jednego aksonu, który ma różną długość w zależności od funkcji komórki, który rozgałęzia się na wiele gałązek, ma wiele zakończeń i te zakończenia unerwiają tzw. Tkanki efektorowe jak np. mięśnie szkieletowe. Ciało komórkowe posiada wszystkie podstawowe struktury komórki: błonę komórkową, cytoplazmę, jądro komórkowe, mitochondria, ER, aparat Golgiego. W komórce nerwowej w ustroju stan pobudzenia(stan czynny)przenoszony jest zawsze jednokierunkowo, od dendrytów, przez ciało komórki, wzdłuż aksonu do jego zakończeń. Ten jednokierunkowy przepływ zapewnia bardzo wysoki stopień uporządkowania przepływu informacji. W ustroju informacje płyną wzdłuż nerwów(włókien nerwowych) w dwóch kierunkach: z centralnego układu nerwowego na obwód do unaczynionych tkanek, mówimy ze włókna przewodzące w tym kierunku są to włókna odśrodkowe. Przykładem włókna odśrodkowego jest włókno unerwiające komórki mięśnia szkieletowego. Druga grupa włókien prowadzi informacje dośrodkowo tzn. do centralnego układu nerwowego z obwodu. Są to tzw. włókna czuciowe. W warunkach prawidłowych te drogi są czynnościowo obok siebie całkowicie oddzielone, pomimo że włókna odśrodkowe i dośrodkowe znajdują się zwykle w jednym nerwie(leżą obok siebie).
BIOPRĄD- prąd elektryczny(czynnościowy)
SYNAPSA- połączenie jednej komórki z inną(nerwowa-
dendryty nerwowa, nerwowa- efektorowa)
włókna mają otoczki mielinowe(nie wszystkie)
im grubsze włókna tym szybciej przewodzą
najszybsze- 120 m/s
prąd najwolniejsze- 0,3 cm/s
akson
zakończenie aksonu hamuje lub zwiększa przekazanie
informacji przez mediator; prąd powoduje uwalnianie
mediatora(substancji chemicznej); włókno nie jest
przymocowane.
guziczek
końcowy
mediator
unerwia narząd lub tkankę
stan spoczynku:
- wnętrze komórki- minus
- otoczenie komórki- plus
Po pobudzeniu zmiana ładunku- potencjał czynnościowy zaczyna płynąć w jednym kierunku.
NARZADY ZMYSŁÓW:
Informują o rzeczywistości świata zewnętrznego oraz o stanie naszego ustroju. Odbieramy je dzięki wyspecjalizowanym strukturom, które nazywamy receptorami.
-eksteroreceptory- odbierają informacje ze świata zewnętrznego
-interoreceptory- odbierają informacje z wnętrza naszego ciała np. ból brzucha
-telereceptory- odbierają informacje z oddali (do ucha)
-prioprioreceptory- odbierają informacje z narządów ruchu(stawów, ścięgien, mięśni)
Receptor po pobudzeniu powoduje depolaryzację(powstanie bioprądu)we włóknie nerwowym, które ten receptor unerwia. Informacje z receptorów czucia płyną włóknami dośrodkowymi do rdzenia kręgowego i drogami wstępującymi rdzenia do mózgowia. Tylko te informacje z narządów czucia, które dojdą do określonej struktury mózgowia są odbierane i analizowane. Bez mózgowia nie ma odbioru informacji. Informacje z oka(z siatkówki) muszą dotrzeć do kory mózgowej obszaru potylicznego. Informacje z narządu słuchu docierają do kory skroniowej, z narządu węchu do tzw. Układu limbicznego mózgowia, natomiast informacje z całego ciała docierają do zakrętu zaśrodkowego kory mózgowej
FIZJOLOGIA- nauka o funkcjach układów i narządów człowieka
PATOFIZJOLOGIA- nauka o zaburzeniach fizjologii
WŁAŚCIWOSCI UKŁADU NERWOWEGO:
- koordynuje i reguluje działanie układów
- przewodzi informacje
- odbiera informacje
- przechowuje informacje(pamięć- krótkotrwała i długotrwała)
- myślenie, kojarzenie, zdolność- treningu
- wygaszanie lub blokowanie informacji(podświadome i świadome)
Synapsy mogą być chemiczne i elektryczne; morfologiczna asymetria pomiędzy błoną presynaptyczną(pęcherzyki z mediatorem) a błoną postsynaptyczną(bez)- sprzężenie elektrowydzielnicze.
DYWERGENCJA- rozchodzenie się potencjałów na inne komórki nerwowe(służy do analizy informacji)
KONWERGENCJA- z wielu nerwów informacja wpływa do jednego(sprzyja scaleniu informacji)
ZDROWIE- 1974. WHO- stan dobrostanu fizycznego, psychicznego, społecznego, a nie tylko brak choroby.
CHOROBA- jest wtedy, kiedy dominują procesy patogenne nad mechanizmami obronnymi, wyrównującymi; jest to zaburzenie homeostazy
1. WYRÓŻNIAMY NASTĘPUJĄCE CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZE:
a)zewnętrzne:
- biologiczne: wirusy, bakterie, pasożyty, itd.
- fizyczne: promieniowania
- chemiczne: kwasy, sole, zasady, zanieczyszczenia
- społeczne: stres
b)wewnętrzne:
- defekty genetyczne
- choroby psychosomatyczne
c)choroby o nieznanej etiologii
d)choroby jatrogenne: działalność lekarza, np. podawanie glikokokortykosteroidów(okrągła twarz, opuchlizna, otyłość)
2. CHOROBY DZIELIMY NA:
- organiczne: jeżeli ich podłożem są zmiany anatomiczne tkanki lub narządu
- czynnościowe: gdy nie wykazują uchwytnych zmian organicznych, tj. procesów patogennych, zmieniających strukturę narządu lub tkanki
- psychosomatyczne
3. OBJAWY- choroba pojawia się po okresie utajenia:
- odpodmiotowe: subiektywne, zgłaszane przez pacjenta
- odprzedmiotowe: uchwytne w badaniach lekarskich
- typowe: jeżeli są objawami książkowymi, wzorcowymi
- nietypowe: z reguły są uogólniane, subiektywne: złe samopoczucie, obniżenie nastroju, gorączka, itd.
4. PRZEBIEG CHOROBY:
- ostry: nagły początek, nasilenie objawów, nagły koniec(najczęściej u dzieci)
- przewlekły: długi okres utajenia, długi czas trwania, objawy wolno nasilają się w czasie choroby(nowotwory)
- wznowa(nawrót) choroby: jeżeli choroba pojawiła się po okresie zupełnego ustania objawów chorobowych(recydywa)
- komplikacje(powikłania): rozwinięcie się innej choroby na skutek zmian związanych z postępem poprzedniej choroby
-zejście choroby: wyzdrowienie zupełne, wyzdrowienie częściowe(pozostają trwałe następstwa np. po gruźlicy), zejście śmiertelne)
PATOFIZJOLOGIE UKŁADU NERWOWEGO
1. ZABURZENIA PSYCHICZNE- CZYNNIKI ETIOLOGICZNE
-czynniki endogenne- predyspozycje genetyczne
-czynniki somatyczne+ procesy chorobotwórcze doprowadzające do zaburzeń OUN, np. odkleszczowe zapalenie mózgu
- czynniki psychogenne- stres psychiczny
2. EPIDEMIOLOGIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
- nerwice- wskaźnik zachorowań na nerwice w ciągu życia wynosi 15%; jednak niecała ˝ chorych idzie do lekarza; przeważają kobiety, częściej mieszkańcy dużych miast, rozwiedzeni, owdowiali
- schizofrenia- wskaźnik zapadalności to 0,3 na 1000 osób; ryzyko zachorowań pomiędzy 15- 45 rokiem życia; nie ma zróżnicowania na płeć; chorzy częściej pojawiają się w grupach i rejonach uboższych i gorzej sytuowanych
- paranoje- (reakcje paranoiczne)- ryzyko zachorowań wynosi zaledwie 0,05-0,1%; rozpowszechnione także u osób hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych- 2,7%; kobiety, ludność miejska
- halucynacje i parofrenie- rzadkość, zaledwie do 1 osób hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych
- otępienie- głównie zaburzenia OUN o podłożu organicznym; ryzyko zachorowań ściśle powiązane z wiekiem; 65 lat- ok. 10%, 80 lat- 90% populacji
- depresje i samobójstwa- Polska zajmuje pośrednie miejsce pomiędzy krajami o najwyższym wskaźniku samobójstw; ryzyko samobójstwa określa się w Polsce na 15/ 100000 ludności; najwyższe wskaźniki dotyczą osób w wieku 45 lat; częściej u mężczyzn(2-3-krotnie)u osób samotnych; wysoki odsetek lekarzy, studentów, żołnierzy
3. CHOROBY
a)zaburzenia świadomości- utracenie zdolności do racjonalnego myślenia, realnej oceny
-stan splątania- osłabienie koncentracji, senność, ogólna dezorientacja
-halucynacje- myśli niespójne, zdezorganizowane, urojenia
-stan majaczeniowy- urojenia, omamy, drgawki, ślinienie, poty
- śpiączka(najcięższe zaburzenie)- brak przytomności, zachowane odruchy neuronowe, zaburzenia metabolizmu(uszkodzenie mózgu)
b)choroba Parkinsona- etiologia nieznana, choroba zwyrodnieniowa ośrodkowego układu nerwowego, rozpoczyna się miedzy 50 a 60 rokiem życia, objawy to sztywność, zubożenie ruchowe, drżenia; najbardziej stałe i nasilone zmiany występują w istocie czarnej
c)otępienie- zespół objawów wynikających z pogorszenia funkcji poznawczej, dochodzi do zaburzeń pamięci, trudności w wyrażaniu opinii, trudności w orientacji przestrzennej i myśleniu abstrakcyjnym; przyczyny otępienia to:
- choroba Alzheimera-50%
- wieloogniskowe udary mózgu
- alkoholizm
- choroba Parkinsona
- HIV/AIDS
- choroby prionowe
- przewlekłe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
d)choroby demilinizacyjne:
- stwardnienie rozsiane- degeneracja osłonek mielinowych(w całym mózgu), brak leczenia, etiologia nieznana, prawdopodobnie genetyczne
- padaczka- samoistna(etiologia nieznana, zsynchronizowane wyładowania), objawowa(urazy głowy, mózgu, alkoholizm)
- miastenia- związana z nieprawidłową funkcja złącza nerwowo-mięśniowego, blokowanie receptorów nikotynowych, autoimmunologia, osłabienie złączy nerwowych, szybkie zmęczenie
– choroby nerwowo-ruchowe i neuropatie obwodowe- związane z osłabieniem neuronów ruchowych lub neuronów obwodowych
–
OKO-NARZĄD WZROKU
PERCEPCJA WZROKOWA
1.Powstanie ostrego obrazu na siatkówkach.
2.Przemiana bodźca świetlnego w impulsy nerwowe.
3.Kodowanie, przesyłanie impulsów do kory mózgowej
Kwant światła wywołuje prąd czynnościowy w nerwie wzrokowym, tam powstaje obraz rzeczywisty, w ruchu i w kolorze.
BUDOWA OKA I POWSTAWANIE OBRAZU
Oko ludzkie zbudowane jest(od zewnątrz) z grubej elastycznej warstwy zwanej twardówką, która od przodu przechodzi w przezroczysta rogówkę(zdolność łamiąca 40D). Druga warstwa to naczyniówka. Jest to gesty splot naczyń krwionośnych, który z przodu przechodzi w tzw. ciałko rzęskowe, na którym na więzadłach zawieszona jest soczewka. Do przodu od soczewki znajduje się tęczówka ze źrenica w środku. Najbardziej wewnętrzną, trzecią warstwą oka jest siatkówka. Jest tą częścią oka, w której padające promienie światła powodują powstanie bioprądu w opuszczających gałkę oczną włóknach nerwowych. Pomiędzy rogówką a soczewką znajduje się przestrzeń zwana komorą przednią, następnie pomiędzy tęczówką a więzadłami soczewki znajduje się przestrzeń zwana komora tylną. Obie komory wypełnione są płynem wodnistym. Nadmiar tego płynu jest przyczyną powstawania zespołu chorobowego zwanego jaskrą. Całą przestrzeń pomiędzy soczewka a siatkówką wypełnia galaretowata masa zwana ciałkiem szklistym.
Właściwą warstwą, która odbiera(powoduje powstanie bioprądu) są receptory siatkówki zwane pręcikami i czopkami. Czopki są receptorami widzenia barw tzw. widzenia fototropowego. Pręciki są receptorami widzenia skotopowego tzn. widzenia ciemności(widzenie szarości). Czopki są zgrupowane głównie w miejscu siatkówki zwanym plamką żółtą. Jest to miejsce postrzegania barw oraz widzenia ostrego. W każdej z tych komórek(w czopkach i pręcikach)znajduje się warstwa barwników, która ulega przekształceniu pod wpływem kwantów światła. Wyzwala to szereg reakcji, które doprowadzają do zmian przepuszczalności błon komórkowych dla jonów Na i K.
Każde oko opuszcza nerw wzrokowy, wchodzi do wnętrza czaszki w tzw. skrzyżowaniu nerwów wzrokowych, następuje skrzyżowanie włókien nerwowych odchodzących od przynosowych części siatkówki. Powstały zespół włókien, w którym znajdują się przyskroniowe części jednego oka i przynosowe drugiego oka nazywa się pasmem wzrokowym, które dochodzi do ciał kolankowatych bocznych, gdzie tworzy połączenia synaptyczne ze znajdującymi się tam ciałami komórek nerwowych. Włókna tych komórek docierają do okolicy potylicznej kory mózgowej w postaci tzw. promienistości wzrokowej. Kora wzrokowa potyliczna jest miejscem, w którym odtwarzany jest postrzegany obiekt. Natomiast znaczenie tego co widzimy nadawane jest we wzrokowych polach asocjacyjnych. Rozumienie tego co widzimy zachodzi w tzw. polu Wernickiego(pole kory mózgowej).
OBRAZ Z CZOPKÓW I PRĘCIKÓW__BIOPRĄD-NERWEM WZROKOWYM DO MÓZGU__KORA POTYLICZNA WIDZI OBRAZ PRZETWORZONY__POLE WZROKOWE ASOCJACYJNE(ROZUMIENIE OBRAZU)__POLE WERNICKIEGO(ZDANIE SOBIE SPRAWY Z TEGO CO WIDZIMY)
UKŁAD OPTYCZNY OKA
Układ optyczny oka składa się z rogówki i soczewki. Siła łamiąca rogówki wynosi 43D. Największa siła łamiąca soczewki wynosi 19,5D. Oznacza to, że siła łamiąca naszego oka wynosi 63,5D. Postrzegany obraz musi paść na siatkówkę. Jest to obraz rzeczywisty, pomniejszony i odwrócony.
Soczewka posiada zdolność akomodacji tzn. do zmiany kształtu. Zwiększenie siły łamiącej soczewki ma miejsce wtedy, gdy zwiększa się jej krzywizna; ma to miejsce np. w czasie czytania, postrzegania przedmiotów z bliska. Przy patrzeniu w dal soczewka jest płaska, a tym samym siła łamiąca jest mniejsza.
UKŁAD OCHRONNY OKA
Oko jest doskonale chronione przed urazami, gdyż jest otoczone tkanką kostną oczodołu, ponadto z przodu zabezpieczane jest przez powieki i rzęsy(ochrona przed wpadaniem większych cząsteczek), a w prawym kacie oczodołu zlokalizowane są gruczoły łzowe. Łzy nawilżają przednią część gałki ocznej, zawierają płyn bakteriobójczy- lizozym; łzy odpływają do przewodu nosowego.
TABLICE SNELLENA- służą do badania ostrości wzroku; są tak zbudowane, że wysokość liter w najmniejszym rzędzie jest czytana przez człowieka o prawidłowej ostrości wzroku z odległości 6 m.
WADY WZROKU
1. krótkowzroczność- miopia- załamanie światła przed siatkówką[ )(-szkła rozpraszające]; przednio-tylny wymiar gałki ocznej jest zbyt długi; jest to spowodowane zbyt silną refrakcją siatkówki
2. dalekowzroczność- hiperopia- załamanie światła za siatkówką[ ()-szkła skupiające]; przednio-tylny wymiar gałki ocznej jest za krótki i/lub jest to spowodowane zbyt słabą refrakcja rogówki
3. starczowzroczność- uszkodzenie akomodacji i zmętnienie soczewki(stwardnienie); korekcja- soczewki skupiające; punkt bliży w wieku lat 10 wynosi 9 cm a w wieku lat 60 wydłuża się do 83 cm
4. astygmatyzm- niepoprawna krzywizna rogówki; szkła cylindryczne
5. zez(strabismus)- powstaje w przypadku kiedy osie widzenia są utrzymane w pozycji, która nie zapewnia utrzymania obrazów wzrokowych na korespondujących punktach siatkówki; korekcją wady jest ćwiczenie mięśni gałek ocznych i/lub chirurgiczne skracanie mięśni zewnętrznych gałek ocznych; nie leczony prowadzi do ubytków pola widzenia
6. niedowidzenie z nieużywania- określenie to odnosi się do nieskorygowanego braku ostrości wzroku, który nie jest spowodowany bezpośrednią choroba organiczną gałki ocznej; ślepota korowa
7. są to plamki ślepe spowodowane inną chorobą(cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca); obwodowe części pól widzenia wyznaczone są za pomocą ekranu tangentoidalnego; środkowe części pól widzenia pokrywają się(fuzje na punktach korespondujących kory mózgowej)
8. zaburzenia widzenia barwnego
a) ślepota na barwy- ludzie, u których występuje ślepota na barwy nie są zdolni do rozróżniania pewnych barw i/lub następuje tylko osłabiona zdolność różnicowania intensywności barw; anomalia oznacza osłabiona zdolność różnicowania barw, anopia oznacza ślepotę na barwy(prot- czerwony, denter- zielony, trit- niebieski) np. protanopia
- trichromaci- ludzie, którzy widzą trzy rodzaje czopków(rozpoznawanie wszystkich barw)
- dichromaci- są to ludzie mający tylko dwa rodzaje czopków; u osób takich może występować zaburzenie widzenia barwnego(jednej z barw podstawowych)
- monochromaci- mogą jedynie różnicować intensywność jednej barwy
b) niedobór witaminy A- „ślepota zmierzchowa” - dłużej utrzymujący się niedobór prowadzi do zmian degeneracyjnych w obrębie warstwy czopko- i pręcikonośnej siatkówki; inne witaminy: komplet witamin B i amid kwasu nikotynowego odgrywają ważną rolę w procesach przemian rodopsyny
...
Venuss20