02_Kazanie wtóre.pdf

KAZANIE WTÓRE

O MIŁOŚCI KU OJCZYŹNIE I O PIERWSZEJ

CHOROBIE RZECZYPOSPOLITEJ, KTÓRA JEST Z

NIEŻYCZLIWOŚCI KU OJCZYŹNIE

To wam rozkazuję - mówi Pan Jezus - abyście się społecznie

miłowali. Pokój mój daję wam, pokój mój zostawuję wam.

Joan. 14 [27] & 15 [17].

Eccle. 2 [11].

Nie masz nic pod słońcem trwałego, mówi Salomon: nie tyło

domy i familije, ale i królestwa, i monarchije wielkie ustają i

upadają, i naród się po narodzie na ziemi odmienia. Lecz nic nie

jest bez przyczyny, zwłaszcza w ludzkich sprawach, które z

rozumu i wolnej wolej pochodzą. Co rozumem i pilnością, i

cnotą stanęło, to się nierozumem i niedbałością, i złością ludzką

obala.

Królestwa giną i upadają.

Jako ciała nasze abo wnętrznymi chorobami, abo powierzchnymi

gwałtownymi przypadkami umierają, tak i królestwa mają swoje

domowe choroby, dla których upadać muszą. Mają i

nieprzyjacioły mocne, którzy je wojnami i rozbojem gubią.

Obojej niebezpieczności zabiegać mądrzy z pomocą Bożą

umieją, i lud swój dobrzy sprawce wybawiają. Na choroby

domowe mają lekarstwa, a na wojny i gwałty mają rozmaite

obrony. Żaden z was, Przezacni Panowie, nie jest tak prosty, aby

nie baczył ciężkiej i wielkiej niemocy tego naszego Królestwa i

wnętrznego a domowego jego zachwiania; abo żeby nie uczuł

mocnego nieprzyjaciela, który na głowy nasze następuje i

rozbojem straszliwym nam grozi.

Choroby Rzeczypospolitej.

Byście domowe niemocy tego królestwa zleczyli, łacniejsza by

obrona naleźć się mogła. Ale jako się chory bronić ma, który sam

na nogach swoich nie stoi? Leczcież pierwej tę chorą swoje

matkę, tę miłą ojczyznę i Rzeczpospolitą] swoje. A jeśliście

ostrożni i mądrzy lekarze, najdziecie sześć szkodliwych chorób

jej, które jej bliską śmierć (obroń Boże) ukazują, a jako złe pulsy,

źle jej tuszą. Pierwsza jest - nieżyczliwość ludzka ku

Rzeczypospolitej] i chciwość domowego łakomstwa. Druga -

niezgody i roztyrki sąsiedzkie. Trzecia - naruszenie religiej

katolickiej i przysada heretyckiej zarazy. Czwarta - dostojności

królewskiej i władzej osłabienie. Piąta - prawa niesprawiedliwe.

Szósta - grzechy i złości jawne, które się przeciw Panu Bogu

podniosły i pomsty od niego wołają. Mówmy dziś za pomocą

Bożą o tej pierwszej chorobie Rzeczypospolitej.

Miłość rodzi zgodę. Zgoda bez miłości być nie może. Im

szersza miłość, tym lepsza. Im szersza zgoda, tym lepsza.

Dwoje przedniejsze rozkazania, umierając Pan Jezus, Bóg i Pan

nasz, zostawić nam swoim testamentem raczył. Jedno, abyśmy

się spólnie miłowali; drugie, abyśmy pokój między sobą i zgodę

świętą zachowali. Jedno z drugiego pochodzi i płynie: miłość

rodzi zgodę, a bez zgody miłość być nie może. Miłość ku

bliźnim, im jest szersza, tym jest lepsza. Dobrze miłować

sąsiada; lepiej wszytkie, którzy w mieście jednym są, a

pogotowiu jeszcze lepiej wszytkie obywatele królestwa tego, gdy

im dobrego co czynim abo dla nich co cierpim. Także dobra

zgoda i pokój między pospolitym ludem, ale lepsza między pany,

którzy ludźmi rządzą abo o nich radzą, a nalepsza między królmi,

którzy wszytkiemu światu pokój zgodą swoją przynoszą. Do tej

szerokiej i przestronej miłości przywodzić się macie, Przezacni

Panowie, którzyście tu na to się zjachali, abyście o tym myślili i

radzili, jakoby lud wszytek nie ginął, a wasza ku

Rzeczypospolitej miłość gorąca i szczera pokazać się mogła.

Przykład miłości ludzkiej na panu Jezusie.

Przykład tej szerokiej i przestronej miłości postawił nam,

uczniom swoim, na sobie Pan Zbawiciel i mistrz nasz, gdy

wszytkim i kupom onym wielkim ludzi dobrodziejstwa czynił.

Matt. 9 [36]. "Ujźrzawszy - mówi Ewangelista - lud wielki,

użalił się nad nimi, bo byli strapieni i leżący (w chorobach), jako

owce nie mające pasterza", i wnet je leczył, karmił i nauczał.

Joan. 3 [16]. A jeszcze więtszą miłość pokazał, gdy zdrowie i

żywot swój dał nie za jedno królestwo, ale za wszytkie na

świecie ludzie, chcąc, aby każdy, kto weń wierzy, nie ginął, ale

miał żywot wieczny.

Taką miłością ku ludziom abo Rzeczypospolitej zapalać się

macie wy, którzy o dobrym pospolitym radzicie. Wy, które Pismo

bogami zowie. Bo nic tak własnego Panu Bogu nie jest, jako

ludziom wszytkim dobrze czynić. Psal. 81 [6].

Przełożeni czemu się bogami zową. Bo nędze ludzkie

odganiają.

I kto taki jest, Boskie naśladowanie i obraz na sobie nosi.

Przełożeni nad ludźmi bogowie są ziemscy, nie tylo dlatego, iż

moc Bożą mają na gubienie złych i ożywienie dobrych i

niewinnych - bo sam Pan Bóg umarza i ożywia - ale nawięcej

dlatego, iż oni miłosierdziem i staranim swoim nędzę ludzką

odganiać mają, aby - ile z nich jest każdy pomoc jaką miał. Jako

to Pan Bóg czyni, który wszytko, co stworzył, opatruje i żywi, i

na nie hojnie dary miłosierdzia i dobroci swej wylewa, nie tyło

ludźmi rozumnymi, ale i bestyjami nie gardząc, jako Psalm

mówi: Psal.103 [27-28]. "Oczy wszystkiego stworzenia patrzą na

cię. Panie, a ty im dajesz pokarm ich czasów swoich: gdy ty

dajesz i sypiesz, oni zbierają; gdy otworzysz rękę twoje,

wszytkiego dobra pełno jest".

Lud wszytkiej Korony oczy do tego sejmu obraca i ręce

podnosi, mówiąc etc.

Słusznie też do was mówić tak nań, przezacni obmyślacze dobra

pospolitego, wszytkiej tej Korony, to jest ludzi i dusz, ile ich jest

w Polszcze, w Litwie, w Rusi, w Prusach, w Żmudzi, w

Inflanciech, oczy do was obracają i ręce do was podnoszą,

mówiąc jako i oni Egiptcyjanie do Józefa: Gene. 47 [25|.

"Zdrowie nasze w ręku waszych". Wejźrzycie na nas, abyśmy nie

ginęli i w domowej niesprawiedliwości, i w pogańskiej niewolej.

Ojcowie sierot i mamki.

Wyście ojcowie naszy i opiekunowie, a my sieroty i dzieciny

wasze. Wyście jako matki i mamki nasze; jeśli nas odbieżycie, a

źle o nas radzić będziecie, my poginiem i sani zginiecie. Wyście

rozumy i głowy nasze; my jako proste dzieci na wasze się

obmyślanie spuszczamy, i Pan Bóg wam myślić o nas rozkazał.

Góry, z których rzeki wytryskają.

Wyście jako góry, z których rzeki i zdroje wytryskają: a my jako

pola, które się onymi rzekami polewają i chłodzą. Psal. 71 [3].

"Góry - jako Psalm mówi - przyjmujcie lud-kom pokój, i pagórki

spuszczajcie im sprawiedliwość". Was Pan Bóg podniósł na

wysokie urzędy: nie dla was, abyście sami swoich pożytków

pilnowali, ale dla ludu, który wam Pan Bóg powierzył, abyście

nam sprawiedliwość i pokój, który od Pana Boga bierzecie,

spuszczali.

Jeruzalem nasze. Ojczyzna - czoło wszytkich pociech.

Toć są głosy i wołania ich do was: zmiłujcież się nad nimi!

Miłujcie ojczyznę tę swoje i to Hieruzalem swoje, to jest Koronę

tę i Rzeczposp[olitą], a mówcie tak z serca z Dawidem: Psal. 136

[5-6]. ,,Jeśli cię zapomnię, ojczyzno miła moja i Hieruzalem

moje, niech zapomnię prawice ręki swojej. Niech język mój

przyschnie do ust moich, jeśli pomnieć na cię nie będę a jeśli cię

na czele wszytkich pociech moich nie położę". O, jakie

zaklinanie, którym się wiązać macie, abyście nic sobie tak

miłego, tak wesołego nie mieli, jako dobro Hierozolimy swojej,

to jest Rzeczyposp[olitej] i ojczyzny swojej, życząc sobie onego

w Psalmie błogosławieństwa: Psal. 127 [5]. "Błogosław-ci. Bóg,

abyś patrzył na dobre Jerozolimy po wszytkie dni wieku twego".

Dobrodziejstwa matki naszej ojczyzny.

Jako namilejszej matki swej miłować i onej czcić nie macie,

która was urodziła i wychowała, nadała, wyniosła? Bóg matkę

czcić rozkazał. Przeklęty, kto zasmuca matkę swoje. A która jest

pierwsza i zasłużeńsza matka jako ojczyzna, od której imię macie

i wszytko, co macie, od niej jest? Która gniazdem jest matek

wszytkich i powinowactw wszytkich, i komorą dóbr waszych

Komora dóbr naszych - ojczyzna. wszytkich. Jeruzalem, matka

nasza - mówi Apostoł - nad wszytki matki czci i szanowania

godna. Galat. 4 [26]. Rozmyślcie, jakie od tej matki, od Korony i

Rzeczypospolitej] tej, dobrodziejstwa i upominki macie.

Wiary nam katolickiej ta Korona dochowała i obroniła.

Ona wam wiary ś. katolickiej, przez którą do wiecznej ojczyzny

przychodzicie, dochowała; i Chrystusa, zbawienie wasze, i jego

Ewangeliją przyniosła. Ona jej od fałszywych nauk i jadów

heretyckich obroniła. Ona Husa przed stem kiladziesiąt lat swymi

kaptury i konfederacyjami i jego przeklęte kacerstwo odpłoszyła.

Do tego czasu kapłany wam i biskupy, i duchowne pasterze

wasze daje, przy których przystęp do łaski Bożej i obrony od

wszytkich nieprzyjaciół macie. Ona wszczepiła tu ołtarz służby

Bożej i ofiar przedziwnych, z których wam ubłaganie Boskie

zawżdy płynie. Ona się i dzisiejszych złych wieków srogim

heretykom odejmuje i wilki te jadowite, jako może, od was

odgania, Inne narody nie mają tak szczęśliwej ojczyzny. l stara

się, abyście nie byli bez kapłana, bez ołtarza, bez nauki, i zatem

bez Boga, jako się to innym narodom przydało, którzy tak dobrej

j i czujnej matki nie mieli. Jakoż jej miłować nie macie?

Ojczyzna wszczepiła i dochowała królewski majestat.

Błogosławieństwo jest królewska stolica cała.

Ta matka ojczyzna namilsza wszczepiła wam i dochowała stan i

majestat królewski, który jest zatrzymanim i ozdobą wszytkich

dóbr i sławy waszej: iż król po królu do tego czasu nie ustał, iż

dostojność ich dobrze obwarowana jest, iż po dziś dzień

patrzycie na pany i króle swoje, pomazańce Boże, i z ich się

ozdoby i możności uweselacie, i ono błogosławieństwo macie,

które Prorok obiecuje: Jerem. 17 [24-29]. ,,Jeśli mię słuchać

będziecie - mówi P[an] Bóg - przez te brany wjeżdżać królowie i

panowie waszy będą, siedzący na stolicy Dawidowej, na wozach

i koniach, oni i panowie ich".

Biada narodom, którym pan Bóg króle pobrał.

Biada na rodom, którym Pan Bóg króle i pany pobrał abo

królestwa ich porozdzielał, które z Danielem płaczą, mówiąc:

Dan. 3 [38]. ,,Nie masz teraz króla i pana, i kapłana, i proroka,

które Pan Bóg pokarał ona plagą". Oseae 3 [4]. ,,Będą - prawi -

siedzieć bez króla, bez pana, bez ołtarza, bez ofiary". Błogo wam

teraz, którym Pan Bóg w tej ojczyźnie tego wszytkiego

dochował. Skupienie tak wielkich państw. Ta matka skupiła

wam do jednego ciała Rzeczyposp[olitej] tak szerokie i zacne

narody, rozszerzyła państwa swe od morza do morza i sąsiadom

was straszliwie poczyniła, iż oburzyć się na was nie śmieją.

Ojczyzna dała złotą wolność.

Ta miła matka podała wam złotą wolność, iż tyranom nie

służycie, jedno bogobojnym panom i królom, które sami sobie

obieracie. Których moc, prawy okreszona, żadnego wam

bezprawia nie czyni, żadnego i od postronnych panów, i od

swoich uciśnienia nie cierpicie. Samiście tyło sobie tyranami,

gdy praw nie wykonywacie a do sprawiedliwości fałszywą

wolnością, abo raczej swowolnością, przeszkody sami sobie

czynicie. Tureckiego i Moskiewskiego państwa obywatele,

patrzcie, jakie uciśnienie i tyraniją cierpią. Nie taka to ojczyzna

wasza: matką wam jest, a nie macochą. Na ręku was swoich nosi,

a krzywdy żadnej cierpieć nie dopuści.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: