Leki tej grupy dzieli się na:
1. tiazydy i leki tiazydopodobne
2. diuretyki pętlowe – leki najsilniej działające
3. leki moczopędne oszczędzające K
4. diuretyki osmotyczne
5. metyloksantyny
ad.1. Tiazydy należą do poch. sulfonylomocznika i swoją budową przypominają inhibitory anhydrazy węglanowej. Wszystkie działają na cewkę dalszą i mają zbliżoną siłę działania.
Hydrochlorotiazyd (HT)
Podstawowym m-scem działania jest cewka kręta dalsza, gdzie zachodzi
- hamowanie wchłaniania zwrotnego Na
- zwiększa również wchłanianie Ca oraz wydalanie Mg w dystalnej części nefronu
Po podaniu doustnym wchłania się w 65-75% i w postaci niezmienionej jest wydalany przez nerki. Efekt diuretyczny jest widoczny po ok. 1-2h, a pojedyncza dawka leku działa do 12h.
Gł. zastosowania lecznicze to:
1. obrzęki
2. nadciśn. tętnicze
Zastosowanie kliniczne środków moczopędnych ma na celu zmniejszenie reabsorpcji Na i wody oraz zwiększenie w ten sposób obj. wydalanego moczu. Dobór odpowiedniego środka moczopędnego w celu eliminacji obrzęków zależy od nasilenia perfuzji w obrębie nerek.
Gdy szybkość filtracji przekracza 30ml/min skuteczne działanie wykazują leki tiazydowe, gdy szybkość filtracji obniży się <30ml/min zwiększenie diurezy można uzyskać za pomocą diuretyków pętlowych.
Większą skuteczność można uzyskać poprzez skojarzenie leków moczopędnych o różnym mechanizmie działania. Diuretyki należą do podstawowych leków zalecanych w nadciśn. tętniczym i są obok beta-blokerów lekami I rzutu.
Działania niepożądane Hydrochlorotiazydu :
1. gospodarka elektrolitowa i kwasowo-zasadowa
– hipokaliemia (dająca zab. rytmu ♥)
– hipomagnezemia
– hiponatremia
– alkaloza hipochloremiczna
2. gospodarka wapniowa - ↑ reabsorpcji Ca w nerkach
3. gospodarka lipidowa - ↑ stęż. cholesterolu, TG
4. stawy - hiperurykemia
5. ukł. pokarmowy – zab. żołądkowo-jelitowe, żółtaczka, zapalenie trzustki
6. ukł. krwionośny - anemia, leukopenia, trombocytopenia
7. OUN - bóle, zawroty głowy, parestezje, gorączka, dreszcze, zab. widzenia
8. ukł. krążenia - hipotonia ortostatyczna
9. skóra - zaczerwienienie, pokrzywka, nadwrażliwość na światło
10. ukł. oddechowy - śródmiąższowe zapalenie płuc, obrzęk płuc
Hipokaliemia (↓ K w osoczu krwi – przyp. P.K.) wywołana podawaniem tiazydów predysponuje do zagrażających życiu komorowych zab. rytmu, szczeg. u chorych ze współistniejącą chorobą niedokrwienną ♥ lub leczonych jednocześnie lekami o potencjalnie proarytmicznych właściwościach. Hipokaliemii towarzyszy tutaj również niedobór Mg.
Minimalny ↑ poziomu Ca w surowicy krwi przy zwiększonej pod wpływem tiazydów jego reabsorpcji w nerkach, skutkuje nasilonym wbudowywaniem Ca do kości. (korzystne działanie w osteoporozie).
Hydrochlorotiazyd tabl. 0,0125 i 0,025g
W niewydolności krążenia dawka od 25 do 100mg
W nadciśn. tętniczym 6,25 – 25mg raz na dobę
Retiazyd tabl. (0,01 HT + 0,0001g rezerpiny)
Tialorid tabl. (0,05g HT + 0,005g amiloridu)
Furosemid, kw. etakrynowy,piretanid, bumetanid, ksypamid.
Poch. sulfonamidowa kw. antranilowego. Działanie tego leku prowadzi do zahamowania reabsorpcji jonów Na i Cl oraz wtórnie – wody i zwiększenia ich wydalania przez nerki.
Lek ten działa w grubościennej części rdzeniowej ramienia wstępujacego pętli Henlego, gdzie odbywa się aktywny transport jonów Na, K i Cl. W pętli Henlego reabsorbowane jest do 30% Na zawartego w przesączu pierwotnym.
Mechanizm działania Furosemidu polega na odwracalnym blokowaniu białka nośnikowego w m-scu wiązania jonów Cl-. W ten sposób dochodzi do zatrzymania jonów Na, Cl i K w świetle kanalików, zmniejszenia osmolarności miąższu i zmniejszonego tym samym wchłaniania zwrotnego wody w dalszych częściach nefronu, czyli istotnego zwiększenia diurezy.
Diuretyki pętlowe działają słabo jako inhibitory anhydrazy węglanowej, stąd w cewce bliższej ich działanie związane jest ze zmniejszeniem reabsorpcji jonów HCO3-.
Zastosowanie w :
- zastoinowej niewydolności krążenia
- niewydolności nerek
- zatruciach z koniecznością stosowania wymuszonej diurezy
- obrzęku mózgu
- marskości wątroby z wodobrzuszem
- nadciśn. tętniczym
P/wskazania:
- niedrożność dróg moczowych z bezmoczem
- uczulenie na lek
- śpiączka wątrobowa
- hipokaliemia
- przedawkowanie glikozydów naparstnicy
- okres ciąży i laktacji
Działania niepożądane:
- hipokaliemia, hipomagnezemia (zab. rytmu ♥)
- zapalenie trzustki
- zmniejszenie łaknienia, nudności, wymioty, zaparcia lub biegunki
- alergiczne reakcje skórne
- nadwrażliwość na światło
- zab. widzenia
- w morfologii krwi – przemijająca leukopenia i trombocytopenia
- hipowolemia (zmniejszenie obj. krwi krążącej – przyp. P.K.)
- hiponatremia (obniżenie stęż. Na w osoczu krwi – przyp. P.K.)
- hiperglikemia (↑ stęż. glukozy we krwi – przyp. P.K.)
- hiperlipidemia (podwyższony poziom frakcji cholesterolu i triglicerydów w surowicy krwi – przyp. P.K.)
- hipokalcemia (obniżenie stęż. Ca w osoczu krwi – przyp. P.K.)
- hiperurykemia (podwyższony poziom kw. moczowego we krwi – przyp. P.K.)
Interakcje:
stosowany łącznie z glikozydami naparstnicy nasila ich działanie proarytmiczne, może nasilać ototoksyczne działanie antybiotyków aminoglikozydowych, zwiększać nefrotoksyczność aminoglikozydów i niektórych cefalosporyn.
Furosemid tabl. - 0,04g, amp. - 0,02g, doustnie 0,04 – 0,16g/dobę dożylnie 0,02 – 0,04g
ad.3. Leki oszczędzające K (spironolakton, amiloryd, triamteren)
Budowa zbliżona do budowy aldosteronu, działanie polega na blokowaniu rec. kom. aldosteronu, w wyniku czego ulega zmniejszeniu aktywność biol. tego hormonu.
Hamuje wpływ aldosteronu na wszystkie narządy, w których występ. rec. dla aldosteronu, nerki, jelita, m. ♥, naczynia krwionośne, skórę i mózg.
Blokując rec. dla aldosteronu w cewce krętej dalszej i cewce zbiorczej, zwiększa wydalanie Na i wody, a zmniejsza wydalanie K i Mg.
Zmniejsza opór naczyniowy i wrażliwość naczyń na czynniki kurczące.
W ♥ wywiera efekt inotropowy dodatni (zwiększenie siły skurczu ♥ – przyp. P.K.) oraz zwiększa amplitudę i wydłuża czas trwania potencjału czynnościowego.
Wskazania:
- nadciśn. tętnicze
- niewydolność krążenia
- pierwotny hiperaldosteronizm
- obrzęki na tle wtórnego hiperaldosteronizmu (marskość wątroby, zespół nerczycowy, wodobrzusze)
- miastenia (przewlekła choroba, której podst. objawem jest szybkie i łatwe zmęczenie m. szkieletowych, przeważnie osłabieniu ulegają m. powiek i gałek ocznych oraz tułowia i kończyn – przyp. P.K.)
Przeciwskazania:
- hiperkaliemia
- kwasica metaboliczna i stany zagrożenia kwasicą metaboliczną (krańcowa niewydolność wątroby, zdekompensowana cukrzyca)
- ciąża i okres karmienia
- niewydolność nerek
- kwasica metaboliczna
- biegunka, zapalenie błony śluzowej żołądka, krwawienia z p. pok.
- bóle głowy, senność, ataksja (ataksja, bezład: upośledzenie koordynacji ruchów dowolnych, może być ataksja móżdżkowa lub tylnopowrózkowa - nasila się po zamknięciu oczu –...
pyrka1984