WSTĘP
W języku polskim morela brzmi podobnie jak w czeskim merunka i dawniej używanym określeniem niemieckim merille. Morela należy do ważniejszych gatunków roślin sadowniczych klimatu umiarkowanego, a owoce uważne są za najsmaczniejsze na świecie. Morele mają owoce nietrwałe, nawet mniej trwałe niż brzoskwinie. Dojrzałe owoce w obrocie towarowym wytrzymują tylko kilka dni. Z tego powodu nie można liczyć, że Polska zostanie zasypana owocami importowanymi z Hiszpani i Włoch, gdyż koszty transportu w samochodach chłodniach znacznie podwyższą ich ceny. Dlatego też opłacalne jest założenie sadu owocowego.
W ciągu ostatnich lat dzięki sprzyjającym warunkom klimatycznym, produkcja krajowa owoców moreli rośnie i znajdują one uznanie u konsumentów. Morele są chętnie sadzone na działkach i ogrodach przydomowych ponieważ owoce zbierane w pełnej dojrzałości prosto z drzewa stanowią delikatesowy produkt. Owoce spożywane są w większości w stanie świeżym , mogą być wykorzystywane do produkcji dżemów, kompotów, zagęszczonych soków pitnych, jako wkład do jogurtów, produkcji nalewek, mrożenia i suszenia. Wraz z zwiększonym zainteresowaniem uprawą tego owocu, rośnie produkcja materiału szkółkarskiego.
1. LOKALIZACJA SADU, WARUNKI KLIMATYCZNE, GLEBOWE I EKONOMICZNE.
1.1. LOKALIZACJA I CHARAKTERYSTKA MIEJSCA ZALOŻENIA SADU
Najlepsze rejony do towarowej uprawy moreli znajdują się w południowo wschodnich rejonach kraju i obejmują zasięgiem województwa takie jak podkarpackie, świętokrzyskie oraz lubelskie i małopolskie.
Zdecydowałam się, aby miejscem założonego przeze mnie sadu było województwo Świętokrzyskie. Sad będzie znajdował się w miejscowości Włoszczowa.
¾ Województwo
Świętokrzyskie
¾ Powiat Włoszczowski
¾ Gmina Włoszczowa
¾ Miejscowość Włoszczowa
Włoszczowa znajduje się we wschodniej części Niecki Włoszczowskiej na Wyżynie Przedborskiej. Wschodnią granicę miasta wyznacza rzeka Czarna Struga należąca do dorzecza Pilicy. Położone na północ od zwartej zabudowy miejskiej łąki przecina sztucznie uregulowana rzeka (dopływ Czarnej Strugi).
Zakładany sad znajdować się będzie na obrzeżach miasta, w odległości ok. 3 km od centrum miasta. W sąsiedztwie miasta znajdują się następujące miejscowości.
¾ Od zachodu – Łachtów, Danków Mały,
¾ Od wschodu – Ostrów,
¾ Od południa – Międzylesie, Motyczno, Danków Duży
¾ Od północy – Kuzki, Wola Wiśniowa,
Włoszczowa – miejscowość założonego sadu morelowego
1.2. ANALIZA WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH
Morela jest gatunkiem o dużych wymaganiach cieplnych. Drzewa najlepiej rosną i owocują w ciepłe lata o długiej i słonecznej jesieni. Przyjmuje się, że do prawidłowego rozwoju, suma aktywnych temperatur w okresie wegetacji nie powinna być niższa niż 2500. Polska nie ma optymalnych warunków do towarowej uprawy moreli. Występujące co kilkanaście lat bardzo mroźne zimy powodują silne uszkodzenia lub przemarznięcie drzew tego gatunku. Pąki kwiatowe moreli przemarzają w zimie w temperaturze od – 16 stopni C do – 21 stopni C. Natomiast pąki liściowe i tkanka drewna w temperaturach od – 20 stopni C do – 28 stopni C. Temperatura krytyczna powodująca przemarznięcie słupka w pąkach kwiatowych wynosi od – 5,6 do – 12,8 stopni C w fazie nabrzmiałych pąków oraz od – 2,8 do – 5,6 w pełni kwitnienia. Jeszcze bardziej wrażliwe niż kwiaty są młode zawiązki owocowe. Przemarzają one w temperaturach od – 2,2 do – 3, 9 stopni C.
Chociaż Polska nie jest dużym krajem, to na przeciwległych jej krańcach mamy nieco odmienne warunki klimatyczne. Najzimniejsze są północno wschodnie rejony kraju ze względu na wpływ klimatu kontynentalnego. Najcieplejsze są zachodnie tereny kraju , gdzie oddziałuje klimat śródziemnomorski. W zachodnich rejonach kraju drzewa moreli są mniej narażone na uszkodzenia mrozowe, jednak drzewa zakwitają tam wcześniej i kwiaty są częściej uszkadzane przez przymrozki wiosenne. Dlatego też zdecydowałam się na lokalizacje sadu w województwie świętokrzyskim, gdzie występuje mniejsze prawdopodobieństwo uszkodzenia kwiatów.
1.2.1. TEMPERATURY
¾ Średnia roczna temperatura w Włoszczowej
Wynosi ok. 6 – 7 stopni C. Najniższa wieloletnia średnia miesięczna przypada na miesiąc styczeń i wynosi – 3,5 stopnie C. Natomiast najcieplejsza wieloletnia średnia miesięczna przypada na miesiąc lipiec i wynosi wówczas 19 stopnie C. Zima trwa około 98 dni a lato 88 dni. Liczba dni pogodnych wynosi 60, natomiast pochmurnych 120.
¾ Przymrozki
Przymrozki wahają się do około – 17 do – 20 stopni Celsjusza. Liczba dni z szatą śnieżną wynosi 93 dni.
1.2.2. OPADY
¾ Suma opadów
W Włoszczowej suma opadów wynosi od 700 do 800 mm
¾ Rozkład opadów atmosferycznych we Włoszczowej.
Największa liczba opadów przypada na okres letni, czyli czerwiec lipiec oraz sierpień. Najniższe opady zaś występują zimą w miesiącach styczeń i luty.
1.2.3. USŁONECZNIENIE
Wynosi w granicy 1580 godzin na rok
1.2.4. WIATRY
Przeważają wiatry zachodnie o prędkości 3 m /s. Rzadsze są natomiast wiatry wschodnie i południowo –wschodnie.
1.3. ANALIZA WARUNKÓW GLEBOWYCH
Morela najlepiej rośnie na glebach przepuszczalnych, ciepłych i żyznych oraz ma stanowiskach wyżej położonych. Dobrze znosi jednak gleby suche i skaliste.
Na terenie zakładanego przeze mnie sadu przeważają gleby bielicoziemne. Gleby te wytworzyły się w skałach macierzystych różnego pochodzenia geologicznego, ubogich w składniki pokarmowe i przy współudziale roślinności leśnej. Warunkami sprzyjającymi bielicowania są stosunkowo duże opady i niskie temperatury. Są to gleby lekko zasadowe o pH równym 6,8. Gleby te zaliczane są do IV klasy bonitacyjnej. Są to gleby lekkie, o podłożu piaszczysto – gliniastym co stwarza optymalne warunki do wzrostu, rozwoju plonowania wybranych przeze mnie odmian moreli. Są to gleby w pełni nadające się pod sady.
Poziom wód gruntowych wynosi 1,5
1.4. WARUNKI EKONOMICZNE
1.4.1. RYNKI ZBYTU
Rynek zbytu owoców moreli rozciągać się będzie głównie w promieniu 30 – 40 km, od miejscowości gdzie sad został założony.
Rynek zbytu będą stanowić takie miasta jak:
¾ Łachtów,
¾ Danków Mały,
¾ Ostrów,
¾ Międzylesie,
¾ Motyczno,
¾ Danków Duży
¾ Kuzki,
¾ Wola Wiśniowa,
Owoce będą sprzedawane na rynkach warzywnych w tych miejscowościach oraz oddawane do sprzedaży do sklepów spożywczych.
W mieście będzie to jedyny sad owocowych, czyli nie będzie mi zagrażać żadna konkurencja.
1.4.2. RYNEK PRACY.
Nie stwierdza się obecności konkurencji, która mogłaby stanowić poważne zagrożenie dla tego przedsięwzięcia. Dlatego istnieje duża szansa, że znajdę na miejscu wykwalifikowane osoby mogące pracować w moim sadzie. Na pełny etat chciałabym zatrudnić 3 osoby, a w okresie zbiorów (w sezonie) – dodatkowo do 20.
1.5. WNIOSKI KOŃCOWE Z UWZGLĘDNIENIEM WSZYSTKICH ANALIZ ORAZ PODJĘCIE DECYZJI CO DO WYBORU RODZAJU DO UPRAWY
Warunki klimatyczne i glebowe panujące w województwie Świętokrzyskim są odpowiednie do założenia sadu morelowe. Występują tam odpowiednie gleby pod zakładanie sadu. Gleby bielicowe bowiem nadają się na tworzenie takiej uprawy. Dodatkowo występuje tam odpowiednia kwasowość gleby, dzięki czemu nie jest konieczne przeprowadzanie zabiegów wapnowania. Gleby charakteryzują się jedynie niedostatkiem fosforu i potasu, który jednak uzupełnię przed założeniem sadu. Jeżeli chodzi o warunki klimatyczne to województwo Świętokrzyskie posiada dobre warunki do założenia sadu. Morela wymaga klimatu ciepłego. Najcieplejsze są zachodnie tereny kraju , gdzie oddziałuje klimat śródziemnomorski. W zachodnich rejonach kraju drzewa moreli są mniej narażone na uszkodzenia mrozowe, jednak drzewa zakwitają tam wcześniej i kwiaty są częściej uszkadzane przez przymrozki wiosenne. Dlatego też zdecydowałam się na lokalizacje sadu w województwie świętokrzyskim, gdzie występuje mniejsze prawdopodobieństwo uszkodzenia kwiatów. Do założenia sadu morelowego na tym obszarze przekonują mnie również warunki ekonomiczne. Brak konkurencji oraz pewność rynków zbytu zachęca do założenia tego typu uprawy.
2.WYBÓR I CHARAKTERYSTYKA MATERIAŁU SZKÓŁKARSKIEGO.
2.1. CYKL PRODUKCYJNY PODKŁADKI
Nie przewiduję cyklu produkcyjnego podkładki, dlatego że planuję zakupić gotowe sadzonki drzewek – dwuletnich okulantów.
2.2. CHARAKTERYSTYKA ODMIAN
Wybrałam 2 odmiany moreli. Wybrałam następujące odmiany:
¾ Early Orange - odmiana podstawowa
¾ Harcot - zapylacz
Wybrałam wyżej wymienione odmiany moreli ze względu na:
¾ Różny okres dojrzewania owoców, dzięki czemu uda mi się okres podaży tych owoców na rynku,
¾ Odporność na niskie temperatury wybranych odmian moreli,
¾ Masę owocu,
¾ Cechy genetyczne, czyli odporność na choroby,
¾ Early Orange
o Odmiana amerykańska znaleziona w 1920 r. W Washington, jako przypadkowa siewka,
o Twórcą odmiany jest W. L. Roberts
o Drzewo silnie rośnie, tworzy charakterystyczną wąską i wzniosłą koronę, przypominając kształtem topole
o Drzewo i pąki kwiatowe są wytrzymałe na niskie temperatury,
o Pędy jednoroczne są długie, grube, brązowo wiśniowe,
o Kwiaty białe, duże, słupek dłuższy od pręcików,
o Liście duże, grube, okrągłe z trójkątnym wierzchołkiem, ciemnozielone, lśniące od wierzchołku pędu jasno buraczkowo zielone,
o Ogonek liściowy średniej długości, posiadający 2 – 4 gruczoły,
o Owoce średniej wielkości o masie 30- 45 gram, kulisto owalne, regularne
o Skórka ciemnopomarańczowa z jaskrawoczerwonym, rozmytym rumieńcem, pokrywającym 20 – 50 % powierzchni owocu, słabo omszona,
o Miąższ ciemnopomarańczowy, zwięzły, średnio soczysty, słodki z kwaskowatym posmakiem, aromatyczny, bardzo smaczny,
o Pestka średniej wielkości, owalna, regularna, lekko wypukła, dobrze odchodząca od miąższu,
o Nasiona gorzkie,
o Owoce dojrzewają w drugiej połowie lipca, około 26
o Wpisana do Rejestru Odmian w 1990 r.,
¾ Harcot
o Odmiana uzyskana z zapyleń wykonanych w Rutgers,
o Wyselekcjonowana w Harrow,
o Wprowadzona do uprawy w 1977 roku,
o Drzewo rośnie silnie i jest wytrzymałe na niskie temperatury,
o Pąki kwiatowe są średnio wytrzymałe,
o Tworzy koronę szeroką, rozłożystą,
o Pędy jednoroczne długie, dość grube, od strony nasłonecznionej wiśniowo brązowe,
o Kwiaty duże, białe, średnio wczesna pora kwitnienia,
o Liście średniej wielkości, owalne, ciemnozielone, na wierzchołkach pędów silnie buraczkowo zabarwione,
o...
Julitka1988