podsumowanie histori ziołoecznictwa.docx

Analizując całą historie ziołolecznictwa  jednoznacznie należy stwierdzić że stosowanie roślin w leczeniu chorób, sięga zamierzchłych czasów. Człowiek był ciągłym poszukiwaczem środków leczniczych na gnębiące go dolegliwości. I tak od zarania dziejów były nimi zioła, które wpływają na metabolizm człowieka i są źródłem surowców zielarskich. Są to gatunki lecznicze, przyprawowe lecz także trujące. Stosowane  w ziołolecznictwie w postaci leków roślinnych, , aromaterapii ,
przyrządzaniu używek, przypraw i koncentratów spożywczych, jak i w kosmetologii.

Współczesne ziołolecznictwo rozwija się trzech głównych kierunkach.
Pierwszy z nich, tradycyjny, polega na zastosowaniu wielu czynnych substancji zawartych w ziołach, tkj. wyciąg czy napar. Które ma działanie łagodnie i  powolne, dlatego odgrywają istotną rolę  w geriatrii. Następnym znaczącym przykładem takiego zastosowania roślin leczniczych jest leczenie przewlekłych schorzeń skórnych , układu moczowego, przewodu pokarmowego oraz schorzeń układu krążenia. Zioła te mają wiele czynnych substancji działają poliwalentnie, dzięki temu pobudzając  układy lub wyrównują niedoczynność określonych narządów, np. wątroby. Mają one działanie fizjologicznie, jednocześnie pobudzają siły obronne organizmu, a także są źródłem związków mineralnych, pierwiastków śladowych oraz witamin.

Drugim kierunkiem rozwoju ziołolecznictwa jest stosowanie pojedynczych związków czynnych wyizolowanych z roślin, zidentyfikowanych i oczyszczonych, mających ściśle sprecyzowane właściwości farmakologiczne, punkt uchwytu, mechanizm działania, a przy tym charakteryzujących się w większości stosunkowo małą toksycznością i nielicznymi działaniami niepożądanymi.

Z roślin ziołowych wyizolowano duża liczbę związków czynnych ( 300 weszło trwale do terapii). Wart uwagi jest fakt że kwas askorbowy i kwas salicylowy (pochodne) stały się najpowszechniej stosowanymi obecnie lekami. Obecnie w dalszym ciągu znaczenie lecznicze mają kodeina, morfina, papaweryna, strofantyna i inne glikozydy nasercowe, teobromina, efedryna, emetyna, chinidyna, rezerpina, ajmalina, winkamina, winblastyn. Niektóre z przedstawionych substancji są obecnie wytwarzane syntetycznie ze względu na ogromne zapotrzebowanie lecznictwa, natomiast wielu lekarzy nie wie że, a zapisuje leki będące naturalnymi związkami roślinnymi. Obecność związków w roślinach i w odpowiedniej ilości jest podstawą, by uznać je za lecznicze i stosować. Wiele związków roślinnych zostało

wyizolowanych w stanie czystym i weszło do zestawu leków nowoczesnej medycyny, jak

np. kodeina, chinina, papaweryna, digoksyna, winblastyna, ergotamina, rezerpina, kofeina,

dwukumarol i rutyna.

Wraz z postępem cywilizacyjnym zauważalne są liczne  zmiany nurtu ziołolecznictwa w spółczesnego, które nie tylko opiera się na dotychczasowych osiągnięciach w dziedzinie glikozydów nasercowych czy też alkaloidów, ale także przeprowadza wiele badań nad przydatnością nowych grup związków. Takim przykładem jest fakt że coraz częściej podstawą tworzenia nowych leków są bioflawonoidy. Znalazły się one w centrum zainteresowania nie tylko farmakognostów, lecz również farmakologów i  biochemików. Umotywowane jest to  trzema istotnymi czynnikami, m.in. częstością występowania ich w roślinach, możliwością szerokiego zastosowania leczniczego u ludzi ze względu na małą toksyczność tych związków a także wielokierunkowym działaniem farmakodynamicznym . Wyniki ostatnich lat badań w zakresie ziołolecznictwa są niezwykle zachęcające, przynoszą bowiem tak bardzo dziś ważne informacje o posiadaniu przez niektóre rośliny leczniczych właściwości pobudzających mechanizmy obronne organizmu.
Wiele pospolitych roślin leczniczych, ma zadziwiające właściwości pomocnicze w zwalczaniu niektórych chorób, mimo iż nie potwierdza tego aktywność występujących w nich związków. Jedną ze znanych substancji immunostymulujących u człowieka jest interferon, substancja białkowa, mająca zdolność hamowania rozwoju wirusów.
Wyciągi niektórych roślin leczniczych są naturalnymi stymulatorami interferonu. Mogą mieć znaczenie w leczeniu wielu chorób wirusowych, w tym nowotworowych, wobec których współczesna medycyna jest często bezradna.

Trzecim, nowym kierunkiem zastosowania roślin leczniczych, jest ich stosowanie w profilaktyczne, w myśl zasadzie  „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Polega na stosowaniu specjalnie przyrządzone syropów dla określonych grup zawodowych, mające zapobiegać toksycznym wpływom niektórych substancji lub czynnikom fizycznym. Najlepszym przykładem jest wprowadzenie syropu Cynarex (zawierającego między innymi wyciągi z karczochów).Który zapobiega uszkodzeniu wątroby na wskutek działania dwusiarczkiem węgla. Natomiast dla innej grupy zawodowej np. hutników, narażonych w pracy na silny stres cieplny, wprowadzono syrop Fitoterm, zapobiegając uszkodzeniu nerek i układu krążenia poprzez  uzupełnienie braków  wodno-elektrolitowych.

Głównym problemem ziołolecznictwie współczesnego jest postać leku wytworzonego z roślin. W wielu przypadkach jest to postać tradycyjna (np. napary, nalewki itd), w innych lek jest dokładnie mianowany i produkowany w postaci drażetek, czopków, iniekcji lub granulatów ziołowych. Zarówno postacie nowoczesne jak i tradycyjne, mają prawo współistnienia, biorąc pod uwagę rodzaju schorzenia i jego fazy (ostrej czy przewlekłej),a także zawartości związków czynnych w roślinach leczniczych czy trudności w izolowaniu poszczególnych składników czynnych.
Jednak w ostatnich kilku latach stwierdza się wyraźny postęp w wprowadzania nowoczesnej technologii (np. liofilizacji, suszenia rozpyłowego, mikrokapsułkowania itp.) do produkcji leku roślinnych który niweluje  problem  postaci i nie trwałości leku roślinnego. Wiadome jest, że w tradycyjnych metodach, np. podczas przy przyrządzenia naparu, w surowcu roślinnym pozostaje niewykorzystanych aż 40% substancji czynnych.

Użyteczność oraz łatwość przyjmowania leków roślinnych zwiększyło się w wyniku unowocześniania ich postaci: stosowanie tabletek powlekanych, emulsji, granulatów ziołowych, drażetek i czopków warstwowych , mikrokapsułek oraz innych form leków, przedłużających ich działanie (formy retard). Trwałość i nowoczesna postacią leku wiąże się istotnie również ze standaryzacji surowca roślinnego, dzięki temu podnosi walory użytkowe preparatów ziołowych. A dokładniejsze dawkowanie możliwe jest dzięki ściśle ustalone i analitycznie sprawdzonej ilości podstawowych związków czynnych preparatów roślinnych.

Kontrowersyjny problemem, dla lekarzy, jest wzajemny stosunek leku pochodzenia roślinnego i leku syntetycznego. Brak rozeznania w tej kwestii wypływa m.in. ze złej tradycji piśmiennictwa z lat ubiegłych, w którym krytykowano nieobiektywnie lek roślinny, uwypuklając silne i natychmiastowe działanie leku pochodzącego z syntezy chemicznej a także brak odpowiednich opracowań informacyjnych dotyczących leku roślinnego.

Ówcześnie jednoznacznie stwierdzono, że nie ma żadnych działań antagonistycznego między lekiem syntetycznym a lekiem roślinnym. Właściwe zastosowanie tych dwóch leków zależne jest od rodzaju i fazy schorzenia, a także  dużej mierze wiedzy terapeutycznej lekarza. Dla przykładu podać można schorzenie o ostrej i przewlekłej niewydolności krążenia, gdzie podstawowym lekiem jest lek roślinny (glikozyd nasercowy), a lekiem pomocniczym jest lek syntetyczny. Jednak w fazie ostrej w większości wypadków podawany jest lek syntetyczny, aby następnie podawać leki roślinne łagodnie działające, charakteryzujące się małą toksycznością. W tym przydatku nie ma reguły wzajemne powiązanie i uzupełnienie może być różne, tak więc lek roślinny możemy podawać jako pomocniczy, uzupełniający, zapobiegający, jako działanie leku podstawowego, pochodzenia syntetycznego. Co ważne rola leku roślinnego w całokształcie postępowania terapeutycznego nie jest jednakowa w leczeniu poszczególnych układów. Jest ona bardzo ważna w schorzeniach układu krążenia i przewodu pokarmowego, mniejsze znaczenie ma w schorzeniach układu oddechowego, moczowego czy schorzeniach skóry oraz znaczenie uzupełniające ma w terapii niektórych schorzeń z zakresu neurologii czy psychiatrii.

Farmakoterapia oparta na preparatach naturalnych

Fitoterapia odgrywa istotną rolę w leczeniu wielu schorzeń. Zioła są bardzo pomocne podczas terapii lekami większości chorób. Preparaty ziołowe stosuje się przy drobnych dolegliwościach, jak również w poważnych schorzeniach jak nowotwory.

http://zdrowie-diety.pl/ziola-w-medycynie

Liczne eksperymenty, przeprowadzone na roślinach, sprawiły, że medycyna dysponuje dziś wieloma środkami farmakologicznymi.
 

Udowodniono, że rośliny lecznicze mogą nie tylko zapobiegać wielu chorobom, zwłaszcza wśród dzieci, młodzieży i osób starszych, lecz także skutecznie leczyć, jeśli będą stosowane w sposób właściwy i dostatecznie wcześnie. Str 5

Znajomość roślinnych związków czynnych i ich własności farmakologicznych jest kluczem do nowoczesnego ziołolecznictwa, w którym pierwotne doświadczalne wiadomości znalazły

potwierdzenie i rozszerzenie w badaniach naukowych. Obecnie już w pełni świadomie stosuje się rośliny lecznicze i racjonalniej, niż dawniej, wykorzystuje się ich wartości terapeutyczne.

Badania nad składem chemicznym roślin rozpoczęło się 180 lat temu, gdy w 1804 r. Serturner wykrył morfinę w opium. Od tego czasu wyizolowano co najmniej 100000 różnych związków roślinnych i znaczną ich część zbadano farmakologicznie. Okazało się również, że wiele z tych związków ma swoje odpowiedniki lub analogi u ludzi lub zwierząt, np. cholina, cholesterol, progesteron, histamina, acetylocholina i kwas moczowy. Tym samym zostało

potwierdzone dawno już głoszone przypuszczenie o bliskim pokrewieństwie światów zwierzęcego i roślinnego, wywodzących się ze wspólnego prapoczątku w łańcuchu wielowiekowej ewolucji.
 

O wartości leków ziołowych świadczy fakt, że ich udział w ogólnej puli preparatów stosowanych na świecie w praktyce medycznej wynosi, według ostatnich danych Światowej Organizacji Zdrowia,

od 30 do 40%. Omawiane leki roślinne są najczęściej stosowane w chorobach kobiecych

(80%), przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych (74%), górnych dróg oddechowych

(73%), układu krążenia (72%) oraz skóry (70%).
W pewnych chorobach przewlekłych, które lekarz uprzednio rozpoznał i których

stopień zaawansowania określił, stosuje się odpowiednie mieszanki ziołowe lub preparaty. Do

chorób tych należą m.in.: miażdżyca naczyń krwionośnych, zaburzenia obwodowego krążenia

krwi, reumatyzm, otyłość, nieżyt przewodu pokarmowego. Stosowanie preparatów ziołowych

zaleca się również rekonwalescentom przebywającym w domu po przebytych ciężkich chorobach

lub zabiegach chirurgicznych, ponieważ z reguły przyspieszają one proces powrotu do

zdrowia i przynoszą znaczną ulgę w dolegliwościach.

Fitoterapię z powodzeniem mogą stosować kobiety przechodzące menopauzę. Jest ona skuteczna w  walce z rakiem i schorzeniami prostaty. Fitoterapia sprawdza się w przypadku leczenia przewlekłych problemów zdrowotnych i pomaga złagodzić objawy choroby. Dzięki fitoterapii wzmocnicie swój system immunologiczny – może być ona stosowana jako środek wspomagający medycynę konwencjonalną. Odpowiednio dobrane wyciągi z roślin pomagają obniżyć poziom cukru we krwi.

http://spec.pl/zdrowie/leczenie/fitoterapia-terapia-ziolami-jak-ja-stosowac


Dość często ten sam lek roślinny jest zalecany w kilku

schorzeniach lub objawach chorobowych, ponieważ zawiera różne związki czynne o szerokim

zakresie działania.str7

Klasyfikacja właściwości farmakologicznych i terapeutycznych środków oparta na preparatach naturalnych:

1)Środki działające na układ nerwowy- depresyjnie, halucynogennie , pobudzające, rozszerzają i zwężają źrenice , (np. Herba Cannabis,
Secale cornutum, Folium Belladonnae)

2)Środki działające na układ krążenia- działające na serce, na naczynia krwionośne i na krew (np. Herba Meliloti, Radix Rauvolphiae)  

3)Środki działające na przewód pokarmowy-są to środki o działaniu wymiotnym i przeciwwymiotne, czyszczące, przeciwbiegunkowe, wiatropędne, przeciw skurczowe, żółciopędne i żółciotwórcze (np. Cortex Quercus ,Radix Saponariae,Lichen islandicus).

4)Środki przeciw pasożytom przewodu pokarmowego- są to środki przeciw obleńcom, przeciw tasiemcom i  pierwotniakom (np. Radix Ipecacuanhae, Kamala).

5)Środki wpływające na przemianę materii- są to środki pobudzające przemianę materii, odżywcze, wzmacniające, przeciwrządowe, przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe (np. Herba Galegae, Amyli, Manna, Fucus, Radix Taraxaci).

6)Środki działające na układ moczowy-są to środki działające moczopędnie, odkażająco drogi moczowe, przeciw kamienicy nerkowej, przeciw przerostowi gruczołu krowego (np. Radix Urticae, Folium Vitis idaeae).

7)Środki działające na macicę –są to środki które działające kurcząco na macicę, środki poronne, rozkurczające macicę, pobudzające miesiączkowanie, hamujące miesiączkowanie, (np. Cotex Viburni, Fructus Petroselini, Cortex Cinchonae).

8)Środki wpływające na czynność oddechową- to środki pobudzające i hamujące ośrodek oddechowy środki wykrztuśne, przeciw astmie, przeciwkaszlowe, pobudzające regenerację tkanki płucnej, stosowne pomocniczo w leczeniu gruźlicy (np. Herba Equiseti, Radix Inulae, Balsamum Tolutanum).

9)Środki działające na skórę- powodujące czynności wydzielania skóry, przeciwpotne, przeciw bólom neurologicznym, znieczulające, rumieniące skórę, pryszczące, ściągające, dezynfekujące, przeciwzapalne, stosowane na rany (np. Radix Symphytii, Folium Jaboran, Cortex Quercus).

10)Środki działające organoleptycznie- poprawiające smak i zapach, (np. Fructus Vanillae).
 

Klasyfikacja Powyższa jest oczywiście jest ona o wiele obszerniejsza, tym niemniej zamieszczonych grup fitoterapeutycznych nawiązujących do najważniejszych kierunków współczesnego ziołolecznictwa.na

Kolejną przeszkodą są bariery surowcowe, w postaci bądź to okresowych braków leków ziołowych wynikających m.in. z ograniczonych możliwości wytwórczych przemysłu zielarskiego - bazującego bądź co bądź na surowcach występujących w skończonych ilościach, których nie można "dosyntetyzować" gdy zajdzie taka potrzeba, niedoborów areałów na uprawy roślin leczniczych czy nikłego importu, bądź trudności z pokryciem stale rosnącego zapotrzebowania na surowce roślinne stosowane również poza lecznictwem (np. w przemyśle kosmetycznym, spożywczym czy włókienniczym).

Przezwyciężenie powyższych barier pozwoliłoby na rozwój ziołolecznictwa - metody terapeutycznej posiadającej niewątpliwie wymierne zalety jak: stosunkowo łagodne i pozbawione ubocznych efektów działanie, niewysoki koszt leczenia, ogólna dostępność i co najważniejsze pom...