W1 - ANATOMIA 25-02-2011
Dr Anna Dziedziczka
Anatomia funkcjonalna człowieka = kończy się exam
Podręczniki – wszelkie atlasy
Anatomia medyczna – interesuje nas ogólne informacje (nie trzeba znać nazw łacińskich)
Program przedmiotu :
- tkanki zwierzęce ( są również roślinne )
- symetria, asymetria
- podział człowieka
- nazewnictwo i okolice ciała
- szkielet człowieka ( budowa, funkcje kości ( tkanka kostna )
- połączenia kości ( ruchome, nieruchome )
- kręgosłup
- klatka piersiowa
- obręcze barkowe, miedniczne ( pas … )
- kończyny górne i dolne
- czaszka ( budowa wewn. i zewn.)
- mięśnie ( budowa, rodzaje, funkcje )
- mięśnie głowy, klatki piersiowej, grzbietu, brzucha, obręczy kończyn
- skóra ( warstwy, barwa, nierówności, gruczoły, wytwory skóry = paznokcie, włosy )
- układ pokarmowy ( zęby, jama ustna, przełyk, żołądek, jelito, gruczoły trawienne=śliniaczki,
trzustka, wątroba, śledziona)
- pasożyty przewodu pokarmowego
- układ oddechowy ( drogi oddechowe górne, dolne )
- budowa płuc
- choroby układu pokarmowego
- układ krążenia (tętnice, budowa serca, obieg duży i mały, krążenie kłodowe, budowa krwi )
- układ chłonny ( immunologiczny )
- układ wydalniczy
- budowa nerki
- drogi moczowe ( pęcherz moczowy, skład moczu )
- układ nerwowy ( mózg, nerwy czaszkowe, nerwy obwodowe, rdzeń kręgowy, układ nerwowy autonomiczny, odruchy )
- narządy zmysłów ( oko, ucho, smak, węch dotyk, ból, temperatura )
- układ dokrewny ( gruczoły=przysadka mózgowa, tarczyca, przytarczyce, grasica, nadnercza, gonado męska i żeńska)
- układ płciowy żeński ( jajniki, komór. jajowa, owogeneza – powst.komór., cykl płciowy, macica, ciąża, rozwój zarodka, hormony płciowe żeńskie )
- układ płciowy męski (gonady męskie, spermatogeneza = proces powst. plemników, nasieniowody, prącie, hormony płciowe męskie )
- odporność organizmu
- autogeneza = rozwój osobniczy
Amfoteryczne gruczoły = o podwójnym działaniu ( np. tarczyca )
NIE MOŻNA STOSOWAĆ W ŻADEN SPOSÓB SŁOWA – G L I Z D A
Człowiek
Typ – strunowce ( hordata )
Pod typ – kręgowce ( werte wrata )
Gonada – ssaki ( mamlanie )
Pod gonada – łożyskowce ( placentarie )
Rząd – naczelne ( primates )
Rodzina – człowiekowate ( hominite )
Homo sapiens = nazwa gatunkowa = człowiek rozumny
Człowiek jest ssakiem = stałocieplny, młode żywią się mlekiem matki, skóra owłosiona, 4 rodz. gruczołów )
Cechy swoiste dla gat. ludzkiego.
- pionowa postawa ciała ( kręgosłup ) ( kręgomost u zwierząt )
- kręgosłup człowieka = podwójna litera „S” ( resorowanie = łagodzi wstrząsy – chodzenie, bieganie)
- pionowa postawa ciała – pełny wyprost kolan , narząd podporowy
- właściwości = zdolność kojarzenia, zapamiętywania, mowy artykułowanej
- ręka – narząd pracy
Symetria ciała ludzkiego
Oś symetrii przebiega przez środek ciała
Płaszczyzna symetrii – przebiega z góry w dół przecina część prawa i lewą
U człowiek wyst. symetria pozorna
Budowa wewn. jest asymetryczna u człowieka ( np. serce po lewej, jelito skręcone, wątroba po prawej, śledziona po lewej )
Płaszczyzny podziału
- poprzeczna
- strzałkowa symetrii
- czołowa ( brzuszna i grzbietowa )
- poprzeczna (traswercalna ) część przednia i tylna, doczaszkowa, doogonowa
Okolice ciała
Przód Tył
1. podobojczykowa 1. kręgowa
2. sutkowa 2. krzyżowa
3. pachowa 3. łopatkowa
4. podżebrowa 4. podłopatkowa
5. nadbrzusze 5.lędźwiowa
6. boczna tułowia 6. naramienna
7. pępkowa 7.tylna ramienna
8. pachwinowa 8. tylna łokciowa
9. łonowa 9.tylna przedramienia
10. naramienna 10. grzbietowa ręki
11. przednia ramienna 11. pośladkowa
12. łokciowa 12. łydka
13. przednia przedramienia 13. podeszwa spód stopy
14. udowa
15. przednia uda
16. przednia kolana
17. przednia goleni
18.grzbiet stopy
Asymetria twarzy – jak przedzielić twarz na pół powstaną dwie różne twarze
Asymetria oka – różna barwa
Rozwój endogeniczny – podział na wiele okresów
a. embrionalny 9 zarodkowy ) trwa 9 m-cy ( czasami kalendarzowo 10 m-cy księżyca ) – może być zmienny – czasami urodzeni po terminie czasami przed terminem
b. poza zarodkowy
– okres niemowlęcy ( kończy się ok. 6 m-ca do zębów
- dzieciństwo młodsze – trwa do końca zębów mlecznych ( żeby mleczne – 20 szt )
- dzieciństwo starsze ( przedszkolne ) do wymiany zębów mlecznych na stałe ok. 6 rok
- szkolny – kształtowanie zęby stałe + zęby mądrości – ok. 18 rok
- młodzieńczy – dojrzałość płciowa ( 12-14 dziewczyny, 14-16 chłopcy ), pojawienie się piersi, owłosienie, skostnienie szkieletu kończy się ok.25 rok, wzrastanie osobnika
- dojrzałość – 25-45, pełne uzębienie , 45 rok – menopauza, przekwitanie
- starość – 60 rok, 60-70, 70-80, 80-powyżej
Średni wiek życia człowieka – ok. 75 lat
Głowa – 1/8 długości ciała
BUDOWA TKANEK
Rozmaite kształty, komor. łączą się w gr. o podobnej budowie, funkcjach
TKANKI
a. nabłonkowa
b. łączna ( płynna – krew )
c. mięśniowa
d. nerwowa
a.
komór. ściśle do siebie przylegają, podział na kształt komór. = płaskie, kostkowe, wałeczkowate
liczba warstw :
– jednowarstwowe [ związane z naczyniami krwionośnymi ]( nabłonek wielorzędowy = komór. leżą na wspólnej błonie, mają różną wielkość jądra komór., nie na jednej linii wyściela drogi oddechowe
- wielowarstwowe [ płaskie ] naskórek, na powierzchni skóry powierzchnia ulega złuszczeniu nast. regeneracja
Nabłonek wałeczkowy – komór. gruczołowe [np. w ścianach jelit ]
Funkcje:
· pokrywowo – ochronna
· wydzielniczo – wydalnicza [buduje gruczoły, od kształtu wyróżnia się: cewkowate, pęcherzykowate, cewkowo-pęcherzykowate ]
· odbiorczo – zmysłowa
Wydzielina: subst. pożyteczna, np. hormony
Wydalina: niepotrzebne dla organizmu, subst. która zost. usunięta = mocz [ płynne i stałe ]
Defekacja: usuwanie stałych resztek pokarmu
Fekalia: odchody
Nabłonek wchodzi w skład w narząd zmysłu [!]
Gruczoły mają przewody wyprowadzające = zewn. wydalnicze
Gruczoły nie mają przewodów wyprowadzających – silnie ukrwiona, jej wydzieliny drogą osmotyczną do krwi = dokrewne, wewn. wydzielnicze
b.
różnią się – mają dużo istoty między komór., mają włókna, zróżnicowane komór.
wyst. w wielu postaciach, zadanie : łączenie pewnych elementów w całość
funkcja : łącznika w organizmie
elementy komór : makrofag
tk. łączna wiotka : leukocyty, fibroblast, włókna siateczkowe
tk. Łączną embrionalne
galaretowata = sznur pępowiny
mezenhematyczna – w różnych częściach zarodka przekształca się w inne tkanki
tk. łączna zbita : włókna leża równolegle, tworzy ścięgna i wiązadła ( przymocowuje do kości ) [torebka stawowa]
tk. łączna tłuszczowa : * żółta podskórna * brunatna [wyst. w męskich płodach , u zwierząt, które zapadają na sen zimowy – niedźwiedź, suseł ]
tk.łączna szkieletowa : chrzęstna [dużo istoty międzykomór] chondron = element [komór. chondrocytami] – włókna kolagenowe dają po rozgotowaniu klej zwierzęcy
tk. chrzęstna – chrząstka włóknista wyst. w spojeniu łonowym u człowieka[chrząstkozrost –tk.włóknista]; szklista, najwięcej w organ. pokrywa nasady kości, włókna kolagenowe
tk. chrzęstna sprężysta – buduje ucho, przewaga włókien sprężystych
tk. kostna - * zbita * gąbczasta
elementem podstawowym – osteony = system blaszek koncentrycznych o różnej średnicy rury nałożone na siebie, określ. się rura jest bardziej wytrzymała od belki
syst. Hawersa : czarna kropa to kanał hawersa [naczynia krwionośne]
kom. Kostne – ostroblastry – kościotwórcze
osteocyty – dojrzałe kom. Kostne
osteoklasty – kościogłówne
końcówka „blast” = młoda kom. ulega podziału
końcówka „cyt „ = dojrzała kom
okostna = oblega kość – tk. łączna zbita
tk. gąbczasta – budowa beleczkowa
szpik kostny czerwony – tk. łączna gabczasta
tk. płynna ( krew i limfa ) – fibrynogen – chartka. dla tk. łącznej
osocze krwi = krzepnienie ran, zasklepianie
elementem kom. krwi – ciałka czerwone – erytrocyty
białe ciałka krwi – leukocyty ( bezbarwne ) – podział na : agranulocyty {* monocyty * limfocyty} *granulocyty [ziarnistości w cytoplazmie – zasadochłonne ???
funkcja ochronna ( białe ciałka )
świeża krew pod mikroskopem – ma barwę zieloną
Wyróżniamy gr krwi = A, B, AB, 0 + pod grupy
Antygeny – przeciwciała
Hirszfeld – brał udział przy badaniu krwi
0Rh + - wyst. czynnik Rh
0Rh - - nie wyst.
Marharezus czynnik ( ? )
c.
tk. mięśniowa ma 3 postacie
c1. mięśnie gładkie
c2. mięśnie prążkowane
c3. mięśnie prążkowane – serca
c1.
Wyst. w wewn. np. przewód pokarmowy, skład dużych naczyń krwionośnych
Elem.skład. miocyty- pojed. Układają się cienki koniec do grubej części
Cecha – kurczliwość, nadają im włókna mijotybryle
c2.
elem. składowym – WŁÓKNO, komórczak, ( nie ma tu komórek (! )
c3.
Ma własny automatyzm – skurczyć
Mięśnie gładkie – nie zależne od człowieka
Mięśnie prążki – zależne
Mięśnie serca – nie zależne
d.
nerwowe: neurotycy = gwiaździste, wypustki
wyst. sylabsy – impuls na drodze chem., elektr.
Różne kształty – glejowe ( podpora ) funkcje neuronów
Odbiera i przewodzi bodźce , Centr. Syst.nerw. – mózg, rdzeń kręgowy
W2 - ANATOMIA 04-03-2011
SZKIELET - utworzony z tkanki … zbitej i gąbczastej + tkanki chrzęstnej + tkanki łącznej zbitej i wiotkiej
Liczba kości = 208 ( kości parzyste i ...
morgana21