Niechciane śledztwo.pdf

www.radiomaryja.pl/artykuly.php?id=92759

2008-02-03

Niechciane ¶ledztwo?

64. rocznica okrutnego mordu w Koniuchach

29 stycznia br. minêła kolejna rocznica mordu dokonanego na mieszkañcach Koniuchów, niedu¿ej polskiej

wsi na Wileñszczy¼nie (dzi¶ na Litwie), poło¿onej w pobli¿u Puszczy Rudnickiej. Według sprawców, z r±k

¿ydowskich i sowieckich "partyzantów" zginêło wówczas około trzystu Polaków. Celem akcji była całkowita

zagłada wsi. Nikt nie miał pozostaæ ¿ywy.

W lutym 2001 r. Kongres Pol onii Kanadyjskiej (KPK) zwrócił siê do Instytutu Pamiêci Narodowej (IPN) o

podjêcie ¶ledztwa w sprawie okrutnego mordu w Koniuchach. Przedstawiono jednocze¶nie bogat±

dokumentacjê z wieloma opisami masakry sporz±dzonymi przez samych sprawców. Po zapoznaniu siê z

doniesieniem zło¿onym przez przedstawicieli KPK w marcu 2001 r. Okrêgowa Komisja ¦cigania Zbrodni

przeciwko Narodowi Polskiemu w Łodzi wszczêła ¶ledztwo.

¦ledztwo

Z pierwszego komunikatu IPN dotycz±cego ¶ledztwa, opublikowanego 1 marca 2002 r., wynika, ¿e: "Wie¶

Koniuchy poło¿ona była na skraju Puszczy Rudnickiej, w której swoje bazy posiadały liczne oddziały

partyzantów sowieckich. Członkowie tych oddziałów dokonywali czêstych napadów na okoliczne wsie i

kolonie, w tym i na Koniuchy. Celem napadów był zabór mienia miejscowej ludno¶ci, głównie ubrañ, butów,

bydła, zapasów m±ki. W czasie napadów stosowano przemoc wobec wła¶cicieli rabowanego mienia.

Mieszkañcy Koniuch zorganizowali samoobronê. Miejscowi chłopi pilnowali wsi, uniemo¿liwiaj±c tym

samym dalsze grabie¿e. Z tego powodu w nocy z 28 na 29 stycznia 1944 r. grupa partyzantów sowieckich z

Puszczy Rudnickiej noc± okr±¿yła wie¶. Nad ranem przy u¿yciu pocisków zapalaj±cych niszczono

zabudowania wiejskie i rozstrzeliwano wybiegaj±cych z niej mieszkañców - mê¿czyzn, kobiety i dzieci.

Ł±cznie spłonêła wiêkszo¶æ domów. Zabito od 36 do 50-ciu osób, czê¶æ mieszkañców została ranna. Ci,

którzy ocaleli, uciekli do pobliskich wsi.

Stacjonuj±cy w Puszczy Rudnickiej partyzanci sowieccy podlegali Centralnemu Sztabowi Ruchu

Partyzanckiego w Moskwie. Napadu dokonała grupa ok. 100-120-tu partyzantów pochodz±cych z ró¿nych

oddziałów. W¶ród nich była m.in. około 50-osobowa grupa partyzantów ¿ydowskich [z Brygady Litewskiej].

www.radiomaryja.pl

Strona 1/13

(...) najliczniejsz± grupê stanowili partyzanci narodowo¶ci ¿ydowskiej. Oddziały te potocznie nazywano

Wisiñcz± (od usytuowania ich baz pomiêdzy wsi± Wisiñcza, a jeziorem Kiernowo). (...) wie¶ podpalono z obu

stron, a potem strzelano do uciekaj±cych ludzi. Atak nast±pił po dłu¿szej obserwacji, kiedy samoobrona zeszła

ze swych stanowisk. Mieszkañcy Koniuch opowiadaj±c o sprawcach napadu u¿ywali zamiennie okre¶leñ

¯ydzi i 'Ruscy'. Z zeznañ ¶wiadków wynika, i¿ czê¶æ ofiar, zwłaszcza osoby stare i schorowane, zginêła

spalona we własnych domach. Natomiast do czê¶ci mieszkañców, którzy starali siê uciekaæ, strzelano. W taki

sposób zginêły osoby z rodziny P[il¿ysów]. Zwłoki mał¿onków Stanisława i Katarzyny P. odnaleziono

zwêglone w domu. Ciało ich córki Genowefy P. ze ¶ladami kul i przypalonymi stopami le¿ało na podwórzu.

Do akt zał±czono uwierzytelnion± kopiê tajnego meldunku sytuacyjnego, sporz±dzonego przez Oddział

Operacyjny dowódcy Wehrmachtu-Ostland w dniu 5.02.1944 r. w Rydze. Z tre¶ci meldunku wynika, i¿ w

Koniuchach pojawiła siê '¶redniej wielko¶ci banda ¯ydów i Rosjan' (...) 'zastrzelono 36 mieszkañców, 14

rannych. Miejscowo¶æ w przewa¿aj±cej czê¶ci została obrócona w perzynê (...)'".

We wrze¶niu 2002 r. podano: "Ustalane s± adresy kolejnych ¶wiadków, których bliscy zginêli w Koniuchach.

Do Kanady, na Litwê i Białoru¶ skierowano wnioski o przesłuchanie w drodze pomocy prawnej ¶wiadków

oraz odnalezienie dokumentacji archiwalnej zwi±zanej z przedmiotow± spraw±". Natomiast 5 maja 2003 r.

Anna Gałkiewicz, prokurator Oddziałowej Komisji ¦cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w

Łodzi, oznajmiła: "Opisane zbrodnie w Nalibokach [kolejny mord na 128 Polakach dokonany przez

partyzantkê sowiecko-¿ydowsk± 8 maja 1943 r. - przyp. red.] i Koniuchach zakwalifikowano jako zbrodnie

komunistyczne, bêd±ce jednocze¶nie zbrodniami przeciwko ludzko¶ci, których karalno¶æ nie ulega

przedawnieniu".

W sprawie dochodzeñ odezwał siê 5 sierpnia 2003 r. Robert Janicki, prokurator Głównej K¦ZpNP: "Zebrane

dowody dotycz±ce niniejszej sprawy pozwalaj± do tej pory odtworzyæ zaj¶cia, jakie miały miejsce 29 stycznia

1944 r. w Koniuchach. Ustalono okoliczno¶ci działalno¶ci oddziałów partyzanckich podległych Centralnemu

Sztabowi Ruchu Partyzanckiego w Moskwie.

Obecnie ustala siê rolê dowodców oraz członków poszczególnych oddziałów partyzanckich, których nazwiska

i pseudonimy zostały podane przez ¶wiadków.

Dane personalne tych osób ustalono w ramach czynno¶ci przez miêdzynarodow± pomoc prawn±. Zestawione

listy sowieckich partyzantów pozwalaj± podj±æ działalno¶æ maj±c± na celu ustalenie, którzy z tych ludzi wci±¿

¿yj± i gdzie zamieszkuj±. Zastosowano pewne kroki, aby zestawiæ listê ofiar. Jednak lista ta jest wci±¿

niepełna i dalsze czynno¶ci bed± przedsiêwziête, aby j± uzupełniæ. Po uzyskaniu materiału kanałami

miêdzynarodowej pomocy prawnej i po wyczerpaniu ¶rodków dowodowych dostêpnych w Polsce podejmie

siê decyzjê dotycz±c± dalszego postêpowania.

W obecnej chwili nie mo¿na ustaliæ daty zamkniêcia ¶ledztwa".

www.radiomaryja.pl

Strona 2/13

9 sierpnia 2005 r. Oddziałowa Komisja ¦cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Łodzi podała do

wiadomo¶ci: "W toku ¶ledztwa przesłuchano ju¿ ¶wiadków mieszkaj±cych w kraju, zakoñczono równie¿

poszukiwania dokumentów w polskich archiwach. Zwrócono siê z odezwami o zagraniczn± pomoc prawn± do

organów ¶cigania Republiki Białoru¶, dwukrotnie do Republiki Litewskiej, do Federacji Rosyjskiej. Uzyskano

obszerny materiał dowodowy w postaci zeznañ mieszkañców Koniuch, naocznych ¶wiadków zbrodni i

dokumentów archiwalnych (meldunki policji litewskiej, szyfrogramy partyzantów sowieckich, kopie akt

osobowych partyzantów sowieckich, w których to aktach s± adnotacje, ¿e uczestniczyli oni w atakach, kopie

dzienników bojowych sowieckich oddziałów partyzanckich). Ostatnio skierowano odezwê o pomoc prawn±

do organów ¶cigania Izraela".

W nastêpnym komunikacie z 15 maja 2006 r. podano: "W toku ¶ledztwa przesłuchano ju¿ ¶wiadków

mieszkaj±cych w kraju, zakoñczono równie¿ poszukiwania dokumentów w polskich archiwach. Zwrócono siê

z odezwami o zagraniczn± pomoc prawn± do organów ¶cigania Republiki Białoru¶, dwukrotnie do Republiki

Litewskiej, do Federacji Rosyjskiej. Uzyskano obszerny materiał dowodowy w postaci zeznañ mieszkañców

Koniuch, naocznych ¶wiadków zbrodni i dokumentów archiwalnych (meldunki policji litewskiej, szyfrogramy

partyzantów sowieckich, kopie akt osobowych partyzantów sowieckich, w których to aktach s± adnotacje, ¿e

uczestniczyli oni w atakach, kopie dzienników bojowych sowieckich oddziałów partyzanckich). Aktualnie

oczekuje siê na realizacjê wniosku o pomoc prawn± skierowanego do organów ¶cigania Izraela".

Ostatni komunikat pochodzi z grudnia 2007 r.: "W toku ¶ledztwa przesłuchano ju¿ ¶wiadków mieszkaj±cych

w kraju, zakoñczono równie¿ poszukiwania dokumentów w polskich archiwach. Zwrócono siê z odezwami o

zagraniczn± pomoc prawn± do organów ¶cigania Republiki Białoru¶ i Kanady; do Republiki Litewskiej; do

Federacji Rosyjskiej oraz do Izraela. Na wszystkie wnioski o zagraniczn± pomoc prawn± uzyskano

odpowiedzi. Najobszerniejszy materiał dowodowy uzyskano z Republiki Litewskiej. S± to zeznania

mieszkañców Koniuch, naocznych ¶wiadków zbrodni. Znacz±ca czê¶æ uzyskanych dokumentów to materiały

archiwalne. S± to meldunki policji litewskiej, szyfrogramy partyzantów sowieckich, kopie akt osobowych

partyzantów sowieckich, w których to aktach s± adnotacje, ¿e uczestniczyli oni w ataku, kopie dzienników

bojowych sowieckich oddziałów partyzanckich".

Mimo upływu siedmiu lat od czasu, kiedy KPK skierował tê sprawê do IPN, ¶ledztwo wci±¿ jest w toku i nie

wiadomo, kiedy zostanie w ogóle zakoñczone. W sumie prokuratorzy niewiele istotnego ustalili, co nie byłoby

ju¿ poprzednio znane. IPN nie opublikował ¿adnych dokumentów lub opracowañ historyków na temat mordu

w Koniuchach. Przypominam, ¿e niezwykle intensywne ¶ledztwo w sprawie mordu w Jedwabnem

przeprowadzono w ci±gu półtora roku, a ju¿ w 2002 r. wydana została ogromna dwutomowa "biała ksiêga",

licz±ca ponad 1500 stron i zawieraj±ca podstawowe dokumenty oraz analizy historyczne, socjologiczne i

prawne.

www.radiomaryja.pl

Strona 3/13

Kolejne ¶wiadectwa

Tymczasem KPK trafił na kolejne ¶wiadectwa na temat pacyfikacji wsi Koniuchy, które nie pozostawiaj±

¿adnych w±tpliwo¶ci co do faktu zbrodni i kto w niej uczestniczył, mimo ¿e zawieraj± one sporo

nieprawdziwych danych w celu usprawiedliwienia dokonanego ludobójstwa i przerzucenia winy na ci±gle

napadan± ludno¶æ cywiln±. O przebiegu tej partyzanckiej "akcji" najchêtniej pisali sami sprawcy. Ju¿ w 1944

r. Ilia Ehrenburg i Wasilij Grossman zbierali relacje, w których doniesiono, ¿e ¿ydowskie oddziały

partyzanckie "M¶ciciel" i "Ku zwyciêstwu" podjêły "seriê akcji militarnych" w okolicach Puszczy Rudnickiej.

Przyczyniły siê do "zniszczenia niemieckiego garnizonu w mocno ufortyfikowanym miasteczku Koniuchy",

mimo ¿e ¿adnego garnizonu niemieckiego w Koniuchach nigdy nie było.

W pamiêtniku wydanym w Moskwie w 1948 r. Meir Jelin i Dmitrij Gelpern, członkowie tzw. Brygady

Kowieñskiej (zło¿onej z uciekinierów z getta kowieñskiego), równie¿ opisali masakrê w Koniuchach jako

wybitny bój militarny skierowany przeciwko Niemcom: "Otrzymawszy posiłki z kowieñskiego getta,

zgrupowanie '¦mieræ okupantom' miało mo¿liwo¶æ uczestniczyæ w du¿ej akcji wraz z innymi zgrupowaniami

z Puszczy Rudnickiej.

W wiosce Koniuchy, jakie¶ 30 kilometrów od bazy partyzanckiej, usadowił siê niemiecki garnizon. Faszy¶ci

¶cigali partyzantów; zastawiali na nich zasadzki na drogach. Kilka zgrupowañ partyzanckich, a w tym '¦mieræ

okupantom' otrzymało wiêc rozkaz zniszczenia tej placówki bandytów. Na pocz±tku rozkazano Niemcom

wstrzymaæ ich działalno¶æ i oddaæ broñ. Gdy odmówili, ludowi m¶ciciele zdecydowali siê działaæ według

prawa: 'Je¶li wróg siê nie podda, wroga trzeba wyeliminowaæ'.

Opu¶ciwszy bazê wieczorem i przeprawiwszy siê przez bagna i lasy, partyzanci doszli do skraju tej wioski nad

ranem. Czerwona rakieta stanowiła sygnał do ataku. Dwudziestu partyzantów z grupy '¦mieræ okupantom',

pod dowództwem Michaiła Truszyna, wkroczyło do wioski. Niemcy zajmowali kilka domów i otworzyli

ogieñ kulami dum-dum ze swych pistoletów maszynowych i karabinów maszynowych. Trzeba było

szturmowaæ ka¿dy dom. Zastosowano kule zapalaj±ce, granaty rêczne oraz race ¶wietlne, aby eksterminowaæ

Niemców. Kowieñscy partyzanci Dowid (Dawid) Teper, Jankł (Jankiel) Ratner, Pejsach Folbe, Lejzor

Zodikow i inni zaatakowali wroga, nie zwa¿aj±c na ostrzał. Silny Lejb Zajac zaatakował jeden z budynków, a

zu¿ywszy cał± amunicjê, wyrwał karabin z r±k Niemca i zacz±ł biæ wroga kolb± od karabinu, a¿ kolba pêkła".

Rachela Margolis, członkini oddziału "Ku zwyciêstwu" pod dowództwem Shmuela Kaplinsky'ego, w

pamiêtniku wydanym w 2005 r., tak¿e powiela informacje o nieistniej±cym garnizonie niemieckim: "Pewnego

dnia du¿± liczbê partyzantów skierowano do garnizonu w Koniuchach, gdzie stacjonowali Niemcy. Walka

trwała długo i byli ranni, ale nasi chłopcy wrócili jako zwyciêzcy. Niemcy porzucili garnizon".

Ru¿ka Korczak, członkini tzw. Brygady Litewskiej, w której skład wchodzili uciekinierzy z getta wileñskiego,

www.radiomaryja.pl

Strona 4/13

przedstawiła zbrodniê w nieco odmiennym, ale równie nieprawdziwym ¶wietle - jako pacyfikacjê ludno¶ci

kolaboruj±cej z Niemcami: "W sztabie brygady zastanawiano siê nad tym, jakich ¶rodków u¿yæ w ramach

rewan¿u. Było oczywiste, ¿e je¶li nie zostan± przedsiêwziête zdecydowane działania, wiêkszo¶æ wsi mo¿e

odmówiæ posłuszeñstwa, i je¶li nie bêdzie reakcji na przypadki mordów na partyzantach, wszystkie ich

działania mog± byæ zagro¿one i zostanie zachwiany presti¿ brygady. Ze swoich zorganizowanych wyst±pieñ

przeciw partyzantom znana była wie¶ litewska Koniuchy. Jej mieszkañcy aktywnie współpracowali z

Niemcami i Litwinami Plechavi˘ciusa. Zdobyczn± broñ rozdzielali oni pomiêdzy okolicznych chłopów,

organizowali ich. Sama wie¶ była du¿a i dobrze ufortyfikowana: partyzanci wystrzegali siê podchodzenia pod

tê wie¶. Mieszkañcy Koniuchów organizowali zasadzki; pochwycili dwóch partyzantów z oddziałów

litewskich, których zamêczyli.

Sztab brygady zdecydował siê przeprowadziæ przeciwko wsi wielk± ekspedycjê karn±. Dowódca jednego z

litewskich oddziałów przenikn±ł do wsi Koniuchy, pod pozorem jakoby był oficerem wojsk Plechavi˘ciusa,

który pojawił siê w celu zorganizowania słu¿by wartowniczej. Bêd±c Litwinem i wojskowym, nie wzbudził

podejrzeñ. Zbadał wszystkie posterunki i słabe punkty obrony. Na podstawie jego meldunku (raportu) sztab

brygady przygotował operacjê. Uczestniczyły w niej grupy bojowników (¿ołnierzy) ze wszystkich le¶nych

oddziałów partyzanckich, ogółem bior±c około piêædziesiêciu ludzi, w tej liczbie około czterdziestu

bojowników ¿ydowskich. Na dowódcê operacji wyznaczono oficera radzieckiego z oddziału Szilasa.

Dowódc± wojów ¿ydowskich był Jakow Prener.

Czê¶æ grupy partyzantów okr±¿yła wie¶ i weszła do niej. Inni, w¶ród których byli i partyzanci ¿ydowscy,

pozostali poza wsi± w zasadzce, aby przeszkodziæ nadej¶ciu wsparcia ze strony niemieckiego garnizonu. Jako

miejsce zasadzki wybrano wiejski cmentarz. Partyzanci, którzy wtargnêli do wsi, posuwali siê [do przodu] z

trzech kierunków. Zgodnie z planem, centralna grupa szturmowa powinna przebiæ siê, ostrzeliwuj±c siê, do

przodu, a uderzaj±cy z flanki (oddziały oskrzydlaj±ce) mieli podpaliæ wie¶. Jednak¿e, kiedy lewa flanka

dopiero co przybli¿ała siê, Litwini ju¿ otworzyli ogieñ. Rozpoczêto walkê wrêcz. Wielu Litwinom udało

wymkn±æ siê ze wsi. Rzucili siê do ucieczki w kierunku garnizonu niemieckiego. Wpadli w zasadzkê; zostali

wybici, tylko niektórzy siê uratowali.

Widz±c, ¿e próba wziêcia wsi Koniuchy znienacka nie udała siê, oficer dowodz±cy operacj± wysłał

ł±cznikowych z rozkazem zdjêcia zasadzki i przerzucenia ludzi na odsiecz walcz±cym. Dwaj sygnałowi z

oddziałów litewskich nie zdołali przedostaæ siê, i wtedy dowódca wysłał trzeciego - Pola Bagrianskiego, który

słu¿ył jako ł±cznik miêdzy punktem dowodzenia a zasadzk±. Bagrianskij przebił siê i dostarczył rozkaz.

¯ydowscy partyzanci opu¶cili miejsce zasadzki i poszli do boju. Po zaciêtej potyczce (starciu) opór

mieszkañców wsi został złamany. Partyzanci palili dom za domem; od ich kul zginêło wielu wie¶niaków,

kobiet i dzieci. Tylko nieliczni uratowali siê. Wie¶ została starta z oblicza ziemi".

www.radiomaryja.pl

Strona 5/13

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: