ZABURZENIA RÓWNOWAGI

1. Narząd równowagi:

·         kompleks kilku narządów zmysłów, koordynowanych na poziomie ośrodkowej części układu nerwowego

·         równowaga fizyczna jest zależna od  prawidłowej czynności narządu wzroku, zmysłu czucia głębokiego oraz narządu przedsionkowego

·         narząd przedsionkowy dzielimy na część obwodową i ośrodkową

·         do części obwodowej zaliczamy: woreczek, łagiewkę, trzy kanały półkoliste, pień nerwu  przedsionkowego zawarty w przewodzie słuchowym wewnętrznym oraz kąt mostowo-móżdżkowy

·         do części ośrodkowej zaliczamy: jądra przedsionkowe pnia mózgu, połączenia tych jąder z  innymi strukturami OUN, pole przedsionkowe w korze mózgu

·         jądra przedsionkowe połączone są włóknami dośrodkowymi i odśrodkowymi z rdzeniem kręgowym, móżdżkiem, jądrami innymi pnia mózgu, tworem siatkowatym

2. Funkcje jakie pełni  przedsionek:

·         kontrolowanie ruchów związanych z przyśpieszeniem kątowym i liniowym jakie działa na organizm

·         odbieranie bodźców  związanych z grawitacją

·         informowanie OUN o pozycji głowy  w stosunku do szyi i do reszty ciała

·         podtrzymywanie napięcia mięśniowego całej muskulatury ciała

·         wyzwalanie odruchów ocznych

·         utrzymywanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głową

·         kontrolowanie równowagi fizycznej w ramach  układu zintegrowanych zmysłów

·         wpływa na układ autonomiczny

3. Uszkodzenie przedsionka:

·         nagłe wypadnięcie jednostronne czynności przedsionka – „szok przedsionkowy”

·         nasilenie objawów wegetatywnych: nudności, wymioty, zaburzenia rytmu serca, gwałtowne zmiany ciśnienia tętniczego, ślinotok, zlewne poty, zawroty głowy

·         objawy wegetatywne trwają średnio ok. 3 dni

·         zawroty głowy o dużym natężeniu trwają ok. 10 dni

·         oczopląs z fazą szybką w stronę zdrowego błędnika trwa około 10-14 dni

·         uruchamia się proces kompensacji czyli wytworzenia nowych połączeń  między jądrami  przedsionkowymi a wyższymi ośrodkami

·         istotne znaczenie dla przyśpieszenia ośrodkowej kompensacji ma jak najszybsze podjecie  rehabilitacji ruchowej i treningu okoruchowego

·         u chorych, którzy pomyślnie przeszli proces kompensacji mogą okresowo występować zjawiska dekompensacji czyli nawrót choroby

4. Główne zadania procesu diagnostycznego przypadków z vertigo:

·         wyselekcjonowanie chorych wymagających leczenia i opieki w trybie doraźnym

·         ocena czy mamy do czynienia z zespołem  uszkodzenia części obwodowej czy centralnej

·         próba ustalenia  z jaką patologia mamy do czynienia i próba optymalnego leczenia oraz próba zapobiegania nawrotom

·         wywiad

·         przy uszkodzeniu obwodowym: zaburzenia  słuchu, uczucie ciśnienia w uchu, szum uszny, otalgia, napadowe vertigo ze zmiany położenia

·         przy uszkodzeniu centralnym: oczopląs niezborny, podwójne widzenie, dyzartria, drętwienie wokół ust, osłabienie siły mięśniowej kończyn, nagłe upadki, zaburzenia mowy i chodu, zaburzenia koordynacji ruchowej, halucynacje wzrokowe, smakowe, węchowe, zmiany w polu widzenia

5. Ważne:

·         należy pamiętać, że co najmniej 66% przypadków vertigo jest związanych z patologią OUN oraz patologią ogólnoustrojową

·         należy wykluczyć schorzenia: układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia ortostatyczne, zaburzenia rytmu serca), zaburzenia metaboliczne (miażdżyca, hiperlipidemia, cukrzyca, zaburzenia czynności tarczycy), schorzenia układu kostnego i mięśniowego, choroby oka (jaskra, zwyrodnienia siatkówki)

6. Badanie przedmiotowe:

·         badanie przez laryngologa: ocena nosogardła, nosa, zatok, węzłów chłonnych szyi, badanie otoskopowe ucha z ocena drożności trąbek słuchowych, orientacyjne badanie słuchu, dodatkowo audiometria

·         badanie uzupełniamy oceną nerwów czaszkowych, próbami móżdżkowymi, próbami sprawności chodu

7. Urazy i wstrząśnienie błędnika:

·         odwracalny skurcz naczyń krwionośnych, wylewy do wnętrza błędnika, zniszczenie komórek zmysłowych ślimaka i przedsionka

·         objawy: napadowy zawrót głowy ze zmiany położenia z towarzyszącym oczopląsem ze zmiany położenia

·         leczenie: obserwacja chorego, zapewnienie mu odpoczynku, wykluczenie współistniejących uszkodzeń OUN, podawanie leków objawowych

8. Złamania kości skroniowej

·         poprzeczne

·         podłużne

9. Przetoki perylimfatyczne:

·         nieprawidłowe połączenie przestrzeni ucha wewnętrznego z uchem środkowym po przez ubytek kości otoczki błędnika kostnego, w błonie okienek owalnego i  okrągłego

·         mogą być wrodzone (bez towarzyszących anomalii czaszkowych lub z nimi) lub nabyte: perlaki, ziarninowe zapalenia kości skroniowej, nowotwory, urazy jatrogenne, urazy idiopatyczne

·         objawy: napady zawrotów głowy wyzwalane zmianą ciśnienia w obrębie ucha zewnętrznego i środkowego, jednostronne zaburzenia słuchu stałe lub zmienne, osłabienie pobudliwości przedsionka

·         leczenie: zapewnienie spokoju, unieruchomienie chorego na czas  7-10 dni, środki uspakajające, przy nasilaniu się objawów (zwłaszcza przy pogarszaniu się słuchu) – operacja  zwiadowcza ucha z zamknięciem przetoki

10. Zapalenie błędnika:

·         surowicze, ropne, przewlekłe

·         przechodzi z jamy bębenkowej lub przestrzeni wyrostka sutkowatego

·         może zstępować z  przestrzeni  płynu mózgowo-rdzeniowego

·         może być efektem urazu jatrogennego

·         każdy chory  z wywiadem i objawami ostrego lub przewlekłego zapalenia ucha, u którego  pojawiają się objawy wypadania funkcji błędnika musza być hospitalizowani i leczeni intensywnie (paracenteza, antrotomia)

11. Półpasiec uszny:

·         wywołane zapalenie przez wirus herpes zoster

·         okres utajony-wirus nieczynny w komórkach zwojowych

·         pod wpływem czynnika stresogennego, spadku odporności dochodzi do uczynnienia wirusa

·         objawy: porażenie czynności narządu słuchu i równowagi oraz porażenie nerwu twarzowego po tej samej stronie – zespół Ramsey-Hunta

·         leczenie: środki p/bólowe, miejscowe leczenie na okolice wykwitów skórnych, środki antywirusowe, przypadki o ciężkim przebiegu przy immunosupresji wymagają szybkiego leczenia - podawanie immunoglobulin, podawanie sterydów kontrowersyjne), leczenie objawowe

12. Neuronitis vetibularis:

·         nagłe jednostronne upośledzenie funkcji błędnika

·         dotyczy ludzi w wieku średnim (35-55rż)

·         nie jest znana etiologia

·         uszkodzenie zlokalizowane jest pozabłędnikowo co powoduje oszczędzenie narządu słuchu

·         objawia się nagle silnymi zawrotami głowy z nudnościami, wymiotami, oczopląsem porażennym dolegliwości utrzymują się kilka tygodni

·         schorzenie ma zwykle przebieg łagodny

13. Choroba Meniera:

·         wodniak endolimfatyczny błędnika błoniastego

·         przyczyna nieznana

·         rozpoznanie: objawy napadowych zawrotów głowy trwające od kilkunastu minut do kilkunastu godzin i dni, pogarszanie się słuchu w uchu chorym w trakcie napadów, towarzyszący szum w uchu stały lub nasilający się w trakcie napadu lub tuż przed

14. Guz nerwu VIII:

·         stanowi 10-15% guzów  wewnątrzczaszkowych,75% guzów kata mostowo-móżdżkowego

·         większość przebiega bezobjawowo

·         w przebiegu guza wyróżnia się okresy: wczesny - otologiczny (guz znajduje się wewnątrz przewodu słuchowego wewnętrznego) i okres późny – neurochirurgiczny (gdy guz wrasta do kata mostowo-móżdżkowego)

·         należy podejrzewać obecność guza gdy występuje jednostronne, narastające upośledzenie słuchu  ze złym rozumieniem mowy i towarzyszącym szumem usznym, niepewność statyczna o nieznacznym nasileniu bez charakterystycznych napadów vertigo

15. Chemodectoma – kłębczak kości skroniowej:

·         jest najczęstszym guzem łagodnym ucha środkowego

·         zasadniczą masę guza stanowią naczynia krwionośne, poza tym zbudowany jest z tkanki nerwowej i łącznej

·         guz okolicy opuszki żyły szyjnej rozrasta się zazwyczaj do wnętrza jamy  bębenkowej, otworu żyły szyjnej wewnętrznej, tylnej jamy czaszki, może wnikać do ucha wewnętrznego niszcząc błędnik

·         daje objawy: pulsującego szumu w uchu zgodnego z tętnem i przewodzeniowego niedosłuchu