modul ii.pdf

Badanie układu oddechowego i układu krążenia

1. Badanie klatki piersiowej

2. Badanie układu oddechowego

2.1. Oglądanie i mierzenie

2.2. Obmacywanie

2.3. Opukiwanie

2.4. Osłuchiwanie

3. Badanie układu krążenia

3.1. Oglądanie

3.2. Obmacywanie

3.3. Opukiwanie

3.4. Osłuchiwanie

3.5. Mierzenie

Pomiar ciśnienia tętniczego

Wstęp

W module tym poznamy metody pozwalające ocenić funkcjonowanie układu krążenia

i układu oddechowego. Ta część badania fizykalnego jest niezmiernie ważna,

ponieważ choroby układu krążenia są wśród osób dorosłych najczęstszą przyczyną

hospitalizacji i pierwszą przyczyną śmiertelności. Natomiast u dzieci najczęstszą

przyczynę hospitalizacji stanowią choroby układu oddechowego

Badanie układu oddechowego i układu krążenia

1. Badanie klatki piersiowej

Klatkę piersiową bada się posługując się dwiema metodami: oglądaniem

i obmacywaniem. W czasie tego badania małe dzieci pozostają w pozycji leżącej,

dzieci starsze i dorośli w pozycji stojącej lub siedzącej. Zwracamy uwagę na szereg

elementów, w tym:

— symetrię budowy,

— wysklepienie,

— kształt,

— ustawienie klatki piersiowej,

— tor oddechowy,

— zniekształcenia,

— łopatki,

— żebra i międzyżebrza,

—sutki,

— rozszerzalność oddechową,

— ruchomość oddechową,

— bolesność,

— nacieki,

— tętnienia,

— odmę podskórną.

Symetrię budowy klatki piersiowej najczęściej ocenia się jako prawidłową. Jej

asymetria obserwowana jest między innymi we wrodzonych wadach serca lub

krzywicy. Nieprawidłowe wysklepienie klatki piersiowej oceniane jest jako płaskie

lub głębokie.

Kształt klatki piersiowej określamy jako patologiczny, jeśli jest ona:

— dzwonowata, (z wywiniętym na zewnątrz łukiem żebrowym),

— lejkowata (z zapadniętym mostkiem),

— krzywicza (z bruzdą Harrisona i różańcem krzywiczym),

— kurza (z mostkiem uwypuklonym do przodu),

Badanie układu oddechowego i układu krążenia

— beczkowata (np. w rozedmie). Przy czym do 1 roku życia beczkowaty kształt

klatki piersiowej jest fizjologiczny.

Ustawienie klatki piersiowej ocenianie jest jako wdechowe (do 1 roku życia) oraz

wydechowe (u dzieci starszych i u dorosłych).

Ustawienie wdechowe

Takie ustawienie klatki piersiowej jest fizjologiczne u noworodków i niemowląt

w pierwszych miesiącach ich życia. Klatka ma wtedy kształt beczkowaty, a więc jej

przekrój poprzeczny jest zbliżony do koła. Żebra przebiegają prawie poziomo i mają

prostopadłe ustawienie do kręgosłupa. Mięśnie oddechowe są słabo rozwinięte,

dlatego też unoszenie żeber ku górze jest utrudnione, a w konsekwencji ograniczone

zostaje zwiększenie pojemności klatki piersiowej. Dodatkowym ograniczeniem

pojemności płuc jest wysoko ustawiona przepona, podniesiona przez duże narządy

miąższowe jamy brzusznej, wiotkość żeber, wysokie ustawienie mostka i dość

znaczna wiotkość całej klatki piersiowej. Występuje brzuszny tor oddechowy.

Najintensywniejsze przyrosty obwodu klatki obserwuje się w wieku niemowlęcym

( do 50%). Podczas wdechu można zaobserwować dość znaczne uwypuklanie się

brzucha, a minimalne ruchy klatki piersiowej, stąd przepełnienie żołądka,

powiększenie narządów jamy brzusznej i wzdęcia brzucha mogą przez ucisk na

przeponę znacznie utrudniać oddychanie. Przy wiotkiej budowie klatki piersiowej

skurcz przepony podczas wdechu może doprowadzić do zapadania się ścian klatki

w miejscu jej przyczepu do żeber i — paradoksalnie — powodować zmniejszanie się

obwodu klatki piersiowej podczas wdechu.

Ustawienie wydechowe

W czasie kiedy dziecko zaczyna utrzymywać pozycję pionową, zmienia się kształt

i ustawienie klatki piersiowej. Klatka piersiowa uzyskuje mniejszy wymiar przednio-

tylny, a więc ulega spłaszczeniu. Wydłuża się, co ma związek z przyrostem długości

klatki piersiowej na wysokość. W związku z tym dochodzi do zmiany ustawienia

żeber. Ustawiają się one pod kątem ostrym, na ukośne i ku dołowi. Obniżeniu ulega

mostek.

Badanie układu oddechowego i układu krążenia

Wszystkie te zmiany ułatwiają ruchy oddechowe klatki piersiowej i w rezultacie

wpływają na zwiększenie jej pojemności. Klatka ma kształt stożkowaty. Rozwijają się

dodatkowe mięśnie oddechowe. Wzrost siły mięśni oddechowych i wyżej opisane

zmiany powodują stopniową odmianę toru oddychania — z brzusznego na mieszany,

a więc piersiowo-brzuszny i brzuszno-piersiowy. U dziewcząt klatka piersiowa

pozostaje bardziej beczkowata, co wyraźnie zaznacza się w okresie pokwitania.

Wyróżnia się następujące tory oddechowe:

— brzuszny — u noworodków, niemowląt, dzieci młodszych i mężczyzn. Tor ten

obserwuje się u niemowląt i noworodków, ponieważ 90% czynności oddychania

wykonują one przy pomocy przepony,

— piersiowy — u kobiet,

— mieszany — u dzieci młodszych i w okresie pokwitania.

Zniekształcenia klatki piersiowej występują po przebytej krzywicy. Może to być:

różaniec krzywiczy, czyli zgrubienia żeber na granicy chrzęstno-kostnej, a także

bruzdę Harrisona, która powstaje w miejscu przyczepu przepony do klatki

piersiowej. Obserwujemy również deformacje pokrzywicze związane

z występowaniem skolioz czy garbów.

Ocena łopatek polega na zbadaniu ich symetrii. Natomiast badając żebra

i międzyżebrza , sprawdzamy ich szerokość oraz stosunek żeber do międzyżebrzy

— prawidłowo wynosi on 1:1.

Sutki

U noworodków i niemowląt karmionych piersią sutki mogą być obrzęknięte

z niewielką ilością wydzieliny. Jest to stan fizjologiczny związany z hormonami

znajdującymi się w mleku matki. Gdy wymienionym objawom towarzyszy

zaczerwienienie i bolesność, to mówimy wtedy o stanie zapalnym. Powiększenie

sutków u dziewczynek przed 9 rokiem życia świadczy o przedwczesnym dojrzewaniu

płciowym. Natomiast u chłopców objawy takie mogą być powodowane różnymi

stanami chorobowymi: ginekomastią, zespołem Klinefeltera, guzem nadnerczy,

kosmówczakiem.

Badanie układu oddechowego i układu krążenia

Fazy rozwoju sutków w zależności od wieku rozwojowego przedstawia skala

Tannera (rys. 1).

M 1

M 2

M 3

M 4

Rysunek 1. Rozwój sutków (wg skali Tannera M)

M 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: